MATURA Z 
HISTORII 
SZTUKI

 

PRACA ZE STANDARDAMI 

WYMAGAŃ MATURALNYCH

Opracowała dr Beata Lewińska-Gwóźdź

 

 

ZALETY POWTARZANIA 
ZGODNIE ZE STANDARDAMI



Łatwiej zdążyć z powtórzeniem całego materiału.



Mniejsze niebezpieczeństwo, że pominie się 

określone w standardach wymagania.



Zwraca się uwagę nie tylko na opanowanie 

niezbędnych wiadomości, ale wyposaża się w 

konkretne umiejętności.



Uczeń czuje się bardziej odpowiedzialny za 

przygotowanie do egzaminu.



Fakultety maturalne prowadzone są metodami 

aktywizującymi 

 

 

Klasyfikacja 

Klasyfikacja 

standardów 

standardów 

wymagań 

wymagań 

STANDARD I

Wiadomości 

i rozumienie

STANDARD II

Korzystanie
z informacji

STANDARD III

Tworzenie
informacji

 

 

STANDARD I - rozróżnianie

 

epok, 

stylów i kierunków sztuk plastycznych 

oraz umieszczanie ich we właściwym 

porządku chronologicznym, a także 

identyfikowanie dzieł sztuki, 

przyporządkowywanie je właściwym 

autorom oraz wskazanie czasu i 

miejsce, z którym są związane

.  

 

 

Kroki do wykonania



Sięgając do opracowań uczeń wypisuje  

najważniejsze style kierunki i tendencje oraz czas 

ich trwania. Oznacza je na osi czasu lub układa w 

porządku chronologicznym. Stara się pamiętać, na 

jakie wieki przypada czas trwania np. 

średniowiecza (w tym romanizmu, gotyku), 

renesansu, baroku itd. Czas wyłaniania się 

kierunków sztuki nowoczesnej i współczesnej 

umieszcza na osi, a następnie stara się 

zapamiętać  kolejność ich powstawania.  



Do wypisanych epok, stylów kierunków i tendencji 

uczeń dopisuje nazwiska najważniejszych twórców, 

którzy je reprezentowali

 

 

Kroki do wykonania



Uczeń znajduje w słowniku lub w mediach 

zasób podstawowych ornamentów, 

charakterystycznych dla każdego stylu, epoki 

lub kierunku. Zapamiętuje, jak wyglądają:  

meandry, palmety, bukranion, plecionka 

romańska lub celtycka, ornament zygzakowy, 

gotyckie ornamenty: z motywem suchego ostu, 

motywem z winorośli czy maswerkowy, 

renesansowa groteska, ornament okuciowy, 

rollwerk, kartuszowy, rocaille czy florystyczne 

ornamenty secesyjne. 



Uczeń stara się przypisać te ornamenty 

poszczególnym stylom w sztuce. Rysuje je lub 

kopiuje i wkleja do swojego notatnika, 

zachowując porządek chronologiczny.

 

 

Kroki do 
wykonania



Po wypisaniu nazwisk twórców, 

reprezentujących poszczególne epoki uczeń 

wskazuje tych, których dzieło  zdecydowanie 

wykracza poza granice epok, w których 

tworzyli i wskazuje drogę nowym kierunkom 

oraz tendencjom, czyli jest  prekursorskie. Z 

boku, przy nazwiskach tych twórców, wpisuje 

nazwy kierunków, które zapoczątkowali.



Przy nazwiskach twórców, posługując się 

odnośnikami (strzałkami), dopisuje 

najważniejsze dzieła, które wykonali. 

Zapamiętuje, w jakich ośrodkach tworzyli Ci 

artyści i gdzie znajdują się ich realizacje.

 

 

Kroki do wykonania



Powtarzanie wiadomości w ramach każdej 

epoki (stylu lub kierunku) uczeń zaczyna od 

przeglądania reprodukcji dzieł malarstwa, 

rzeźby architektury itd. 



Po obejrzeniu dzieł stara się określić, jakie 

cechy wyróżniają sztukę tego okresu od 

innych epok. 



Po wypisaniu cech charakterystycznych 

uczniowie porównuje swoje notatki z 

notatkami kolegów, a następnie weryfikują je z 

opracowaniami.

 

 

STANDARD I – rozróżnianie gatunków 
sztuki oraz technik sztuk plastycznych, 
znajomość i poprawne stosowanie 
terminów z zakresu sztuk 
plastycznych.

 

 

Kroki do wykonania



Uczeń wypisuje z podręcznika i z pamięci 

wszystkie znane mu techniki malarstwa, 

grafiki rzeźby (także nowoczesne techniki o 

charakterze interdyscyplinarnym). Przy każdej 

z tych technik dopisuje przynajmniej trzy 

cechy charakteryzujące je. Posługuje się przy 

tym słownikami sztuk plastycznych. 



Uczeń podkreśla techniki, które stosowane są 

do dzisiaj, oraz (innym kolorem) – techniki 

historyczne. Jeśli technika związana była z 

określonym ośrodkiem, kulturą lub epoką – 

dopisuje to robiąc odnośniki.     

 

 

Kroki do wykonania



Przy wypisanych wcześniej nazwiskach 

twórców, uczeń dopisuje dziedziny, w 

których się wypowiadali oraz techniki, w 

których się specjalizowali.



Do wypisanych na początku epok, stylów 

czy kierunków uczeń dopisuje techniki, z 

którymi się je wiąże (to znaczy powstały w 

tej epoce).

 

 

STANDARD I – rozpoznawanie 
podstawowych tematów i motywów 
ikonograficznych oraz znajomość ich 
źródeł

 

 

Kroki do wykonania



Korzystając z reprodukcji dzieł sztuki, tekstów 

opracowań i podręczników, uczeń wypisuje 

najważniejsze tematy (motywy ikonograficzne). 

Zapamiętuje, z jakimi atrybutami lub pod jaką 

postacią przedstawia się np. świętych: Jana 

Ewangelistę, Marka,  Łukasza, Mateusza, Jana 

Chrzciciela, Katarzynę, Barbarę, Floriana, 

Bartłomieja, Krzysztofa i innych, także postacie 

starotestamentalne, jak: Dawida oraz Judytę.   



Znajduje w słowniku charakterystyki 

następujących motywów: Pieta, Święta Rozmowa 

(Sacra Conversatione), Deesis, Św. Anna 

Samotrzeć, a następnie wypisuje postacie, które 

zazwyczaj występują na tych przedstawieniach.

 

 

Kroki do wykonania



Posługując się słownikami (np. Kultury Antycznej) uczeń 

wypisuje najważniejszych bogów greckich i rzymskich. 

Dopisuje lub dorysowuje ich atrybuty.    



Przegląda albumy dzieł sztuki epoki średniowiecza i 

nowożytnej i stara się (nie czytając podpisu) 

zidentyfikować przedstawione postacie, a następnie 

sprawdza, czy się nie pomylił. 



Zastanawia się, z jakich źródeł literackich czerpiemy 

wiedzę na temat wypisanych świętych, a także bogów 

greckich. Wypisuje te źródła.



Projektuje znaki, które symbolizować będą takie źródła, 

jak: Stary Testament, Nowy Testament, Mitologię, 

literaturę (a zwłaszcza opisy żywotów świętych). Przy 

wypisanych wcześniej najważniejszych dziełach znanych 

twórców wstawia odpowiednie znaki tam, gdzie dzieło 

zaczerpnęło temat z jednego ze wskazanych źródeł.

 

 

STANDARD II – Umiejętność 
wyjaśniania związków i różnic 
pomiędzy epokami, stylami i 
kierunkami w sztuce. Rozumienie 
powiązań i zależności między 
zjawiskami artystycznymi a miejscem i 
czasem ich powstania. Dostrzeganie 
zależności dzieła sztuki od jego funkcji 
i środowiska powstania

 

 

Kroki do wykonania



Przed powtarzaniem wiadomości z zakresu każdej 
epoki uczeń czyta właściwy rozdział z podręcznika 
do historii, który naświetla tło historyczne.



Cechy poszczególnych stylów i tendencji zawsze 
porównuje z cechami stylu występującego 
wcześniej.



Uczeń wyszukuje w poprzednich epokach i 
kulturach podobieństwa stylistyczne (np. obrazy 
Paula Gauguina i artystów zgrupowanych wokół 
niego inspirowane są sztuką egipską i mają wiele 
wspólnych cech),

 

 

Kroki do wykonania



Aby zrozumieć, na czym polega tradycja i 
innowacja każdej historycznej epoki, uczeń 
samodzielnie wyszukuje informacje, na 
temat czynników, które mogły mieć wpływ 
na kształt dzieł tego okresu.

 

 

Kroki do 
wykonania



Sztuka każdej epoki i każdego stylu nie jest 

jednolita we wszystkich ośrodkach i ma swoje 

odmiany regionalne. Uczeń musi wyszukać 

informacje, czym różnią się np. kościoły 

gotyckie we Francji, w Niemczech, w Anglii we 

Włoszech i w Polsce. Stara się wypisać 

czynniki, które wpłynęły na kształt dzieł w 

poszczególnych ośrodkach w różnych epokach. 

Przy każdej z epok wypisuje ośrodki, w których 

powstały dzieła o szczególnym znaczeniu. 

Stara się uwzględniać regionalne odmiany 

stylów i kierunków powtarzając każdą epokę. 

Przy wypisanych wcześniej cechach stylów 

rysuje odgałęzienia i dopisuje te wiadomości.   

 

 

Kroki do 
wykonania



Dzieła sztuki pełniły i pełnią różne funkcje, np. 
kultową (sakralną, magiczną), dostarczają 
rozrywki, propagandową, sepulkralną 
(grobową), użytkową, dekoracyjną, 
dydaktyczną. Wiele z nich spełnia kilka funkcji 
jednocześnie. Kiedy uczeń powtarza 
wiadomości o najważniejszych dziełach sztuki, 
zastanawia się, w jakim celu powstały te dzieła 
i jak to mogło wpłynąć na ich formę.

 

 

Kroki do 
wykonania



Twórczość wielu artystów była mniej lub bardziej 

zależna od mecenatu. Mecenat  sprawował 

Kościół (poszczególne klasztory, gminy 

wyznaniowe, papieże i inni hierarchowie) 

mecenasami bywali też królowie, magnaci, 

mieszczanie itd. Przy każdym z wypisanych 

wcześniej twórców,  uczeń wpisuje nazwiska 

mecenasów lub instytucje, które sprawowały 

opiekę nad twórczością tych artystów. 



Wielu artystów pełniło funkcję malarza 

nadwornego. Uczeń odpowiada na postawione 

przez nauczyciela pytania, np. na czyim dworze 

pracowali: Bartłomiej Berrecci, Diego Velazguez, 

Peter Paul Rubens, Marcello Bacciarelli, Dominik 

Merlini i inni. Stara się określić, w jakim zakresie 

mecenasi mieli wpływ na powstałe dzieła.

 

 

Kroki do 
wykonania



W ramach poprzednich zadań uczeń sięgał do 

podręcznika historii powszechnej i literatury. 

Przy powtarzaniu każdej epoki stara się 

wypisać wszystkie te wydarzenia historyczne, 

które mogły mieć wpływ na zakres tematyczny 

i formę powstałych w niej dzieł.



Sztuka nie jest dziedziną wyalienowaną. Jej 

dzieła zawsze powstają w pewnym kontekście 

kulturowym i historycznym, a na ich kształt ma 

wpływ filozofia, a zwłaszcza estetyka. To 

sprawia, że np. dzieła malarskie i literackie 

romantyzmu będą miały wiele wspólnych cech. 

Uczeń porównuje dzieła sztuk plastycznych do 

dzieł innych dziedzin twórczości, powstałych w 

obrębie poszczególnych epok. Stara się znaleźć 

przynajmniej kilka cech wspólnych.

 

 

Kroki do wykonania



Wielu wybitnych twórców pisało i mówiło o 
sztuce, a ich teksty dostępne są w źródłach i 
często przytaczane w opracowaniach. W 
trakcie studiowania podręcznika uczeń 
wypisuje cytaty na osobnych fiszkach, ale 
nazwisko autora zamieszcza na odwrotnej 
stronie. 



Po powtórzeniu materiału z zakresu każdej 
epoki uczniowie mieszają fiszki a następnie 
bawią się w  odgadywanie, który twórca może 
być autorem wskazanej myśli. Po odgadnięciu 
sprawdzają się odwracając karteczki. 

 

 

STANDARD II – Opisywanie dzieł 
sztuki pod względem formy i treści 
oraz analiza formalna dzieła sztuki 

 

 

Kroki do 
wykonania



Dzieła sztuki z każdej epoki, stylu lub kierunku 

mają określone cechy stylistyczne, które uczeń 

wypisał, wykonując zadania z zakresu I 

standardu. Teraz wybiera takie dzieła z zakresu 

każdej epoki, które mają najwięcej cech stylu i 

wymienia te cechy. W dokonywanym wyborze 

bierze pod uwagę różne dyscypliny artystyczne 

(np. dzieła architektury, malarstwa i rzeźby). 



W trakcie opisywania ma świadomość, że dzieła 

sztuki powstałe w danej epoce nie muszą mieć 

wszystkich cech, charakterystycznych dla niej, 

toteż stara się być elastyczny.  

 

 

Kroki do wykonania



Zdecydowana większość dzieł malarskich i 

rzeźbiarskich ma swoją warstwę treściową i 

formalną. W opisywanych dziełach tych 

dyscyplin uczeń identyfikuje temat i zastanawia 

się, jakie źródło mogło być inspiracją dla niego.



Wykorzystując wiadomości na temat epoki stara 

się wskazać inne dzieła o podobnej tematyce lub 

tematyce zaczerpniętej z tego samego źródła. 

Wskazuje podobieństwa i różnice w interpretacji 

tego tematu. Następnie przypomina sobie, czy 

we wcześniejszych epokach temat ten był 

realizowany, a jeśli tak, to w jaki sposób.

 

 

Kroki do 
wykonania



Uczeń przypomina sobie podstawowe  

gatunki malarskie i posługując się 

słownikiem terminów plastycznych określa 

dokładnie, co oznaczają. Zastanawia się, 

jak odróżnić np. pejzaż ze sztafażem i 

scenę rodzajową z tłem pejzażowym.    



Uczeń przegląda reprodukcje dzieł i stara 

się przyporządkować je do określonych 

gatunków 

 

 

STANDARD III – Samodzielne 
charakteryzowanie i ocenianie 
wybranych zagadnień z historii sztuki; 
umiejętność formułowania tez, 
argumentowanie trafnie dobranymi 
przykładami dzieł i zjawisk 
artystycznych

 

 

Kroki do 
wykonania



Uczeń potrafi opisywać i analizować pojedyncze 

dzieła - ich strukturę wizualną, będącą 

nośnikiem treści i przekazu ideowego. Kierując 

się powyższymi wskazówkami wybiera pod 

kierunkiem nauczyciela dwie - trzy pary dzieł 

malarskich, a następnie porównuje je według 

kategorii informatora maturalnego 

(kompozycja, kolorystyka, światłocień i 

ekspresja). 



W czasie analizowania bierze pod uwagę tylko 

te cechy, które są istotne dla tych dzieł. 

Dodatkową kategorią w analizie porównawczej 

są wnioski końcowe, w których powinno być 

odniesienie do tematu, jeśli temat w jakiś 

sposób wiąże te dzieła i sformułowanie 

wniosku.

 

 

Kroki do wykonania



W czasie analizowania uczeń stara się 

pamiętać, że analiza porównawcza, to nie dwa 

opisy zestawionych dzieł, lecz zestawienie cech 

dwu dzieł wg przyjętych kategorii. Porównując 

nie postępuje więc mechanicznie, zestawiając 

„wszystko ze wszystkim”. Przy każdym 

porównaniu zastanawia się czemu służyć ma ta 

analiza i szczególnie uwypukla  cechy kluczowe, 

po czym logicznie je podsumowuje we 

wnioskach.



Formułując wnioski, trafnie i przekonująco 

argumentuje oraz dostrzega rolę i znaczenia 

omawianego (analizowanego) dzieła dla 

przemian w sztuce. 

 

 

Kroki do wykonania



Pamięta, że wybór dzieł nie jest 
przypadkowy, porównujemy te, które 
podejmują np. podobny problem formalny, 
czy treściowy, ale zupełnie inaczej go 
realizują lub wychodząc z całkiem 
odmiennych założeń ideowych, 
estetycznych, teoretycznych – dochodzą do 
podobnych rozwiązań.

 

 

STANDARD III – Krytyczna ocena 
dzieła lub zjawiska w sztuce oraz 
wartościowanie zjawisk 
artystycznych i dzieł sztuki z 
uwzględnieniem treści oraz 
środków wyrazu. Uzasadnienie 
swojego zdania na podstawie 
trafnie dobranych przykładów 

 

 

Kroki do 
wykonania



Uczeń powinien umieć napisać 

wypracowanie na jeden z wybranych 

tematów. Zaczyna od wnikliwej analizy 

tematów z ostatniego informatora, matury 

próbnej i publikacji CKE. Wybiera kilka z 

nich i pisze wypracowania. Przystępując do 

pracy stara się: 



przemyśleć sposób realizacji wybranego tematu, tzn.: 

sformułować tezę (główne założenie i myśl przewodnią 

wywodu.



wybrać dzieła kluczowe (wskazaną liczbę), które będą 

podstawą  pracy i które należy w związku z tematem 

wypracowania szerzej omówić.



wybrać też dzieła analogiczne, o których warto 

wspomnieć, lub tylko je wymienić (gdyż np. podobnie 

realizują omawiane zagadnienie),



przemyśleć  wnioski podsumowujące.

 

 

Kroki do 
wykonania



W czasie pisania uczeń zastanawia się nad właściwą 

konstrukcją pracy, zaczynając od sporządzenia 

zwięzłego planu, aby nie umknęły mu w trakcie pisania 

wcześniejsze przemyślenia. Pamięta jednak, że 

brudnopis nie jest czytany i brany pod uwagę przy 

ocenianiu, więc nie rozwija go nadmiernie).



Właściwa konstrukcja wypracowania dotyczy jego 

trójdzielności w sensie merytorycznym i graficznym.



Trójdzielność w sensie graficznym sprowadza się do 

stosowania akapitów.



Trójdzielność w sensie merytorycznym polega na 

podziale treści na wstęp, rozwinięcie i zakończenie.



We wstępie uczeń może odnieść się do wyboru tematu, 

wyjaśnić, jak rozumie pojęcia sformułowane w temacie, 

wybrać kierunki, w obrębie których powstały dzieła 

najlepiej egzemplifikujące temat, postawić tezę, jeśli 

temat tego wymaga itd. 

 

 

Kroki do 
wykonania



Rozwinięcie jest najważniejszą i najbardziej analityczną 
częścią pracy. Jeżeli temat wymaga omówienia na 
wybranych przykładach – tutaj uczeń je omawia. Pamięta 
jednak, że przywołane przykłady muszą pozostawać w 
związku z tematem. W przeciwnym razie stracić może punkt 
przyznawany za logikę wywodu, ale także punkty 
przyznawane za omówione przykłady. 



W analizowanych przykładach pamięta zarówno o warstwie 
treściowej, jak i formalnej dzieł. Nawet jeśli temat dotyczy 
tylko formy – ta służy do podkreślenia treści. W przypadku 
tematu, który odnosi się do ikonografii – dzieła z kolei mają 
różne rozwiązania formalne. W pracy oceniana będzie 
zarówno poprawność analizy formalnej przytaczanych 
przykładów, jak i interpretacja treści.      

 

 

Kroki do 
wykonania



Praca będzie lepsza, jeśli uczeń wykaże się w niej 
znajomością faktografii (artyści, wydarzenia, daty, kierunki, 
style itd.) Egzaminator będzie wyszukiwał w pracy kilku 
takich miejsc, w których uczeń udowadnia, że zna 
podstawowe fakty i przyzna za to od 0 do 2 punktów.



W każdej pracy pojawiają się terminy z dziedziny sztuk 
plastycznych, takie jak: nazwy kierunków, stylów, dotyczące 
formy dzieła itd.). Jeśli uczeń swobodnie będzie nimi 
operował i umieszczał je w prawidłowym kontekście – 
zdobędzie dodatkowy punkt.



W czasie pisania wypracowania uczeń musi pamiętać o 
estetyce języka i jego poprawności, gdyż za to dostaje 
dodatkowy punkt. Dyslektycy mają ten punkt przyznany z 
założenia.   

 

 

CZAS NA MATURĘ