Mechanizm ruchów

Mechanizm ruchów

oddechowych.

oddechowych.

PIOTR GADAWSKI

PIOTR GADAWSKI

Jeśli mówi się o oddychaniu, to

Jeśli mówi się o oddychaniu, to

można mieć na myśli proces na

można mieć na myśli proces na

poziomie komórkowym

poziomie komórkowym

albo wymianę gazową ze

albo wymianę gazową ze

środowiskiem w sensie

środowiskiem w sensie

mechanicznego procesu.

mechanicznego procesu.



W oddychaniu płucnym wyróżniamy

W oddychaniu płucnym wyróżniamy

dwie fazy: wdech i wydech. Jest to

dwie fazy: wdech i wydech. Jest to

proces wciągania powietrza do płuc i

proces wciągania powietrza do płuc i

wypuszczania go z powrotem, przy

wypuszczania go z powrotem, przy

czym WDECH jest czynnością CZYNNĄ,

czym WDECH jest czynnością CZYNNĄ,

a WYDECH BIERNĄ.

a WYDECH BIERNĄ.



Mechanizm oddychania jest procesem

Mechanizm oddychania jest procesem

automatycznym, a więc nie zależy od

automatycznym, a więc nie zależy od

naszej woli. 

naszej woli. 



Człowiek

Człowiek

 w ciągu minuty oddycha

 w ciągu minuty oddycha

średnio 15 do 18 razu.

średnio 15 do 18 razu.



W płucach człowieka zachodzi stała

W płucach człowieka zachodzi stała

wymiana tlenu i dwutlenku węgla

wymiana tlenu i dwutlenku węgla

pomiędzy organizmem a środowiskiem.

pomiędzy organizmem a środowiskiem.



Aby możliwy był dopływ świeżego

Aby możliwy był dopływ świeżego

powietrza 

powietrza 

płuca

płuca

 muszą być opróżniane i

 muszą być opróżniane i

napełniane ponownie świeżym

napełniane ponownie świeżym

powietrzem.

powietrzem.



Klatka piersiowa ma możliwość

Klatka piersiowa ma możliwość

elastycznego zmieniania swojej

elastycznego zmieniania swojej

objętości, a także ciśnienia. 

objętości, a także ciśnienia. 



Całkowita pojemność płuc

Całkowita pojemność płuc

 - to cała

 - to cała

objętość powietrza zawartego w

objętość powietrza zawartego w

płucach. Dzieli się ją na: 

płucach. Dzieli się ją na: 

a). pojemność wdechową, którą określa

a). pojemność wdechową, którą określa

pojemność powietrza wciąganego do

pojemność powietrza wciąganego do

płuc w czasie najgłębszego wdechu, po

płuc w czasie najgłębszego wdechu, po

spokojnym wydechu. 

spokojnym wydechu. 

b). pojemność zalegającą czynnościową

b). pojemność zalegającą czynnościową

- pojemność powietrza pozostająca w

- pojemność powietrza pozostająca w

płucach przy spokojnym wydechu. 

płucach przy spokojnym wydechu. 



POJEMNOŚĆ ŻYCIOWA PŁUC

POJEMNOŚĆ ŻYCIOWA PŁUC

 –

 –

człowiek dorosły wykonuje przeciętnie 18

człowiek dorosły wykonuje przeciętnie 18

oddechów na minutę pobierając i

oddechów na minutę pobierając i

wydychając jednorazowo około 500cm3

wydychając jednorazowo około 500cm3

powietrza – jest to powietrze oddechowe.

powietrza – jest to powietrze oddechowe.

Przy silnym wdechu można do płuc

Przy silnym wdechu można do płuc

wciągnąć jeszcze około 1500cm3, jest to

wciągnąć jeszcze około 1500cm3, jest to

tzw. powietrze zapasowe, w sumie

tzw. powietrze zapasowe, w sumie

pojemność życiowa płuc wynosi

pojemność życiowa płuc wynosi

3500cm3. w płucach pozostaje zawsze

3500cm3. w płucach pozostaje zawsze

powietrze zalegające (około 1000cm3)

powietrze zalegające (około 1000cm3)

całkowita pojemność płuc równa jest

całkowita pojemność płuc równa jest

pojemności życiowej plus powietrze

pojemności życiowej plus powietrze

zalegające czyli 4500cm3.

zalegające czyli 4500cm3.



Objętość powietrza, zużywaną przez

Objętość powietrza, zużywaną przez

człowieka do oddychania podczas

człowieka do oddychania podczas

jednej minuty, czyli częstość

jednej minuty, czyli częstość

oddechów pomnożona z oddechową

oddechów pomnożona z oddechową

objętością, nazywa się MINUTOWĄ

objętością, nazywa się MINUTOWĄ

WENTYLACJĄ (norma równa 6-8

WENTYLACJĄ (norma równa 6-8

litrów powietrza).

litrów powietrza).

Kilka słów o przeponie.

Kilka słów o przeponie.



Jest to

Jest to

główny mięsień oddechowy występujący

główny mięsień oddechowy występujący

u ssaków, należy do mięśni poprzecznie

u ssaków, należy do mięśni poprzecznie

prążkowanych płaskich. Oddziela jamę

prążkowanych płaskich. Oddziela jamę

brzuszną od jamy klatki piersiowej i stanowi

brzuszną od jamy klatki piersiowej i stanowi

jej ścianę dolną. Przepona jest uwypuklona w

jej ścianę dolną. Przepona jest uwypuklona w

stronę klatki piersiowej w formie dwóch kopuł

stronę klatki piersiowej w formie dwóch kopuł

- prawej i lewej, przy czym prawa jest

- prawej i lewej, przy czym prawa jest

ustawiona o jedno międzyżebrze wyżej.

ustawiona o jedno międzyżebrze wyżej.

Ruchy przepony są niezależne od woli,

Ruchy przepony są niezależne od woli,

jednak mogą być przez człowieka

jednak mogą być przez człowieka

modyfikowane (na przykład podczas śpiewu

modyfikowane (na przykład podczas śpiewu

czy wstrzymywania oddechu).

czy wstrzymywania oddechu).



Spłaszczenie przepony o 1 - 2 cm, przy jej

Spłaszczenie przepony o 1 - 2 cm, przy jej

powierzchni, powoduje powiększenie

powierzchni, powoduje powiększenie

objętości

objętości

klatki

klatki

 piersiowej o 70%.

 piersiowej o 70%.



W zależności od tego czy w trakcie

W zależności od tego czy w trakcie

oddychania występuje

oddychania występuje

przewaga 

przewaga 

ruchów

ruchów

 przepony, czy klatki

 przepony, czy klatki

piersiowej, odróżnia się dwa zasadnicze

piersiowej, odróżnia się dwa zasadnicze

typy oddechowe: piersiowy (żebrowy) i

typy oddechowe: piersiowy (żebrowy) i

brzuszny (przeponowy). 

brzuszny (przeponowy). 



Typ piersiowy występuje częściej u kobiet

Typ piersiowy występuje częściej u kobiet

(zwłaszcza w okresie ciąży), a typ

(zwłaszcza w okresie ciąży), a typ

brzuszny u 

brzuszny u 

mężczyzn

mężczyzn

, ale nie stanowi top

, ale nie stanowi top

reguły.

reguły.

Ruchy przepony podczas

Ruchy przepony podczas

oddychania:

oddychania:

WDECH

WDECH



 

 

Wdech rozpoczyna się skurczem 

Wdech rozpoczyna się skurczem 

mięśni

mięśni

 międzyżebrowych, co powoduje odciągnięcie

 międzyżebrowych, co powoduje odciągnięcie

przednich końców 

przednich końców 

żeber

żeber

 i uniesienie ich ku

 i uniesienie ich ku

górze.  Ruch taki jest możliwy dzięki

górze.  Ruch taki jest możliwy dzięki

połączeniu żeber z kręgami piersiowymi na

połączeniu żeber z kręgami piersiowymi na

swego rodzaju zawiasie.

swego rodzaju zawiasie.



W tym samym czasie następuje skurcz

W tym samym czasie następuje skurcz

przepony i jej obniżenie. Zwiększa się

przepony i jej obniżenie. Zwiększa się

pojemność klatki piersiowej.

pojemność klatki piersiowej.



Wzrost

Wzrost

 objętości powoduje zmniejszenie

 objętości powoduje zmniejszenie

ciśnienia w płucach i kiedy obniży się poniżej

ciśnienia w płucach i kiedy obniży się poniżej

poziomu ciśnienia atmosferycznego

poziomu ciśnienia atmosferycznego

powietrze zostaje wciągnięte poprzez 

powietrze zostaje wciągnięte poprzez 

tchawicę

tchawicę

 i 

 i 

oskrzela

oskrzela

 do płuc.

 do płuc.

WYDECH

WYDECH



Wydech zachodzi pod wpływem nacisku ścian

Wydech zachodzi pod wpływem nacisku ścian

klatki piersiowej na płuca. 

klatki piersiowej na płuca. 



Kiedy następuje rozkurcz mięśni

Kiedy następuje rozkurcz mięśni

międzyżebrowych i przepony, powracają one na

międzyżebrowych i przepony, powracają one na

swoje pierwotne miejsce powodując

swoje pierwotne miejsce powodując

zmniejszenie pojemności klatki

zmniejszenie pojemności klatki

piersiowej. Powietrze jest mechanicznie

piersiowej. Powietrze jest mechanicznie

wypychane z płuc.

wypychane z płuc.



Wydech bierny nie opróżnia

Wydech bierny nie opróżnia

wystarczająco szybko płuc.

wystarczająco szybko płuc.



W tym celu uruchamiany jest specjalny zestaw

W tym celu uruchamiany jest specjalny zestaw

mięśni, które poprzez skurcz dodatkowo

mięśni, które poprzez skurcz dodatkowo

zmniejszają pojemność klatki piersiowej.

zmniejszają pojemność klatki piersiowej.



 

 

Układ

Układ

 ten jest tworzony przez włóka mięśniowe

 ten jest tworzony przez włóka mięśniowe

ułożone prostopadle do mięśni międzyżebrowych

ułożone prostopadle do mięśni międzyżebrowych

działających w czasie wdechu.

działających w czasie wdechu.



Dodatkowo następuje skurcz mięśni

Dodatkowo następuje skurcz mięśni

ściany brzusznej.

ściany brzusznej.



Należy zaznaczyć, że ściany klatki

Należy zaznaczyć, że ściany klatki

piersiowej nigdy nie naciskają

piersiowej nigdy nie naciskają

bezpośrednio na płuca.

bezpośrednio na płuca.



Wydech następuje pod wpływem

Wydech następuje pod wpływem

zmniejszenia objętości klatki piersiowej.

zmniejszenia objętości klatki piersiowej.

Powoduje to wzrost ciśnienia w

Powoduje to wzrost ciśnienia w

stosunku do ciśnienia atmosferycznego

stosunku do ciśnienia atmosferycznego

i wypychanie powietrza z płuc.

i wypychanie powietrza z płuc.



Zarówno po wdechu, jak i wydechu

Zarówno po wdechu, jak i wydechu

następuje wyrównanie ciśnienia.

następuje wyrównanie ciśnienia.

Mięśnie biorące udział podczas

Mięśnie biorące udział podczas

różnego rodzaju oddychania.

różnego rodzaju oddychania.



Wdech spoczynkowy (spokojny):

Wdech spoczynkowy (spokojny):

przepona

przepona

mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne

mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne



Wydech spoczynkowy (spokojny):

Wydech spoczynkowy (spokojny):

międzyżebrowe wewnętrzne

międzyżebrowe wewnętrzne



Wdech wysiłkowy:

Wdech wysiłkowy:

pochyłe

pochyłe

mostkowo - obojczykowo - sutkowy

mostkowo - obojczykowo - sutkowy

zębaty tylny górny

zębaty tylny górny

piersiowy mniejszy

piersiowy mniejszy

podobojczykowy

podobojczykowy

zębaty przedni

zębaty przedni

czworoboczny grzbietu

czworoboczny grzbietu

równoległoboczny

równoległoboczny

dźwigacz łopatki

dźwigacz łopatki

piersiowy większy

piersiowy większy

najszerszy grzbietu

najszerszy grzbietu

prostownik grzbietu

prostownik grzbietu



Wydech wysiłkowy (wzmożony):

Wydech wysiłkowy (wzmożony):

prosty brzucha

prosty brzucha

skośny zewnętrzny brzucha

skośny zewnętrzny brzucha

skośny wewnętrzny brzucha

skośny wewnętrzny brzucha

poprzeczny brzucha

poprzeczny brzucha

czworoboczny lędźwi

czworoboczny lędźwi

poprzeczny klatki piersiowej

poprzeczny klatki piersiowej

zębaty tylny dolny

zębaty tylny dolny

podżebrowe

podżebrowe

najszerszy grzbietu.

najszerszy grzbietu.