Grupa społeczna

Grupa społeczna

dr Dariusz Dudzik

dr Dariusz Dudzik

Wykład IV

Wykład IV

Definicja (cechy grupy):

a)

minimum trzy osoby,

b)

struktura, hierarchia,

c)

ośrodki skupienia,

d)

wspólny cel,

e)

zasada identyczności czyli odrębności.

Identyczność czyli odrębność:

Członkowie danej grupy są identyczni w
obrębie grupy, ale różni od reszty
społeczeństwa.

Identyczność wyróżnia się ze względu na
jakąś charakterystyczną cechę np.: ze
względu na ubiór (służby mundurowe,
subkultury).

Wspólny cel:

Członkowie danej grupy realizują, wspólnymi
siłami, konkretny cel, np.:

-

budowa parkingu,

-

organizowanie koncertu charytatywnego,

-

zdobycie wykształcenia,

Ośrodki skupienia:

Członkowie danej grupy spotykają się w

konkretnym miejscu, posiadają również

określone terytorium.

To powoduje powstanie mechanizmów

instytucjonalnych (sprawowanie władzy,
wpływ na inne zbiorowości).

Struktura, hierarchia:

W zależności od specyficznej sytuacji

panującej w grupie wyróżniamy strukturę:

- formalną, która jest wybrana zgodnie z zasadami

demokracji,

-

Nieformalną,

Każdy z członków danej grupy zajmuje odpowiednie

miejsce od zwykłego członka grupy do szefa.

Minimum trzy osoby:

Klasyfikacja grup społecznych:

ze względu na wielkość:

małe i duże

ze względu na więź:

ze względu na stopień

sformalizowania:

ze względu na stopień

trudności wejścia

nowego członka do grupy:

pierwotne i wtórne

formalne i nieformalne

Inkluzywne, ograniczone,

ekskluzywne

Ferdynand Tönnies

1887 rok – rozprawa Gemeinschaft und Gesellschaft.

Dwa heurystyczne modele:

1.

wspólnota (gemeinschaft).

2.

społeczeństwo (gesellschlaft).

Znana (w dowolnym tłumaczeniu) jako:

podział na grupy wspólnotowe i grupy umowne.

„Grupy społeczne istnieją, gdyż ludzie chcą łączyć

się z innymi, a przez to wchodzić w zależności od

innych.”

Ferdynand Tönnies – wola w grupie

Wola organiczna (wesenwille) –
spontaniczna, irracjonalna, kierująca się
motywami emocjonalnymi,

Wola refleksyjna zwana racjonalną (kürwill) –
jest świadoma, obejmuje rozważanie i
myślowe sformułowanie środków i celu

Ferdynand Tönnies – stosunki w grupie

Wola organiczna  stosunki naturalne

Wola refleksyjna  stosunki umowne, kontraktowe

Stosunki naturalne występują w:
1. rodzinach, rodach, klanach – stosunek pokrewieństwa,
2. grupach przyjacielskich, towarzyskich, rówieśniczych, koleżeńskich
– stosunek przyjaźni
3. wieś tradycyjna, gmina wiejska – codzienne obcowanie, wspólnota
gospodarstwa

Stosunki umowne występują w grupach które opierają się na realizacji
konkretnego celu (towarzystwa handlowe, zrzeszenia, spółki).

Charles Horton Cooley

1909 r. – Social Organization, propozycja podziału grup na:

- grupy pierwotne, pierwsze (primary group),

oparte na stosunkach pokrewieństwa (rodzina) i przyjaźni
(towarzyskie i rówieśnicze) i stosunki sąsiedzkie (społeczność
lokalna).

- grupy wtórne, pochodne, umowne (secondary group)

powstały na podstawie umownych porozumień między ludźmi

Teoria grupy odniesienia

Herbert H. Hyman w roku 1942 użył pojęcia:

grupy odniesienia (reference group)

Stanowiące dla jednostki „model” zachowań społecznie
akceptowanych, dostarczający kryteriów oceny własnego
działania oraz działań innych ludzi

Teoria grupy odniesienia

Samuela A. Stouffer – koncepcja:

względnego upośledzenia społecznego (relative deprivation):
- świadomość zajmowania przez jednostkę niższej (gorszej)
pozycji w porównaniu z innymi podobnymi do siebie
osobami.

względnego uprzywilejowania społecznego:

– wysoka samoocena i świadomość zajmowania wyższej
pozycji społecznej w stosunku do innych podobnych do siebie
pod danym względem lub w stosunku do pozycji zajmowanej
wcześniej.

Rodzina:

Problematyka Rodziny omówiona

zostanie na następnym wykładzie.

Gustaw Le Bon

urodzony 7 maja 1841 w
Nogent-le-Rotrou, zmarł 15
grudnia 1931 w Paryżu.
Francuski

lekarz,

filozof,

socjolog i psycholog.
Jako

pierwszy

dokonał

psychologicznej

analizy

zachowania tłumu ludzkiego
(1895). Jego zdaniem w
wyniku następstw rewolucji
przemysłowej

życie

polityczne

zaczynają

opanowywać tłumy, które
pod

względem

psychologicznym są tworem
anormalnym,

ponieważ

rządzą nimi popędy i cechują
je zachowania irracjonalne,
ze skłonnością do ulegania
sugestii.

Tłum:

Szczególny przypadek zbiorowości, opartej na
podobieństwie zachowań.

Nazywa się przelotne zgromadzenie kilkudziesięciu,
a raczej kilkuset osób na przestrzeni umożliwiającej
bezpośredni kontakt.

Jednostki reagują spontanicznie i identycznie na te
same podniety.

Tłum:

Wieź w tłumie – składa się z komponentów
emocjonalnych i popędowych.

Styczność przestrzenna, nadzwyczaj silna która
wiąże jednostkę z tłumem.

Doprowadza to do dezindywidualizacji osobowości –
zjawisko o charakterze patologicznym: człowiek
traci refleksyjność i ulega psychice tłumu, zostaje
ubezwłasnowolniony w pewnym zakresie.

Tłum:

Charakterystyczną cechą jest brak jakichkolwiek

organizacji formalnych oraz funkcjonowania norm

moralnych.

Brak racjonalnej kontroli społecznej.

Determinują go, bardzo silne bodźce emocjonalne

(poczucie krzywdy, gniew, chęć zemsty).

Tłum rozpada się wtedy gdy słabną więzi

zespalające powstałe wobec nowej podniety, która

wywołuje zupełnie inne emocje niż dotychczas.

Tłum:

Tłum jest bardzo ważną formą życia społecznego.

Nader często wykorzystywany do eksponowania
opinii, poglądów i dążeń szerszej rzeszy ludzi.

Pojęcie tłumu kojarzy się zawsze w negatywnym
świetle.

Typologia tłumu:

l i n c z u j ą c y

t e r r o r y z u ją c y

w a lc z ą c y

A g r e s y w n y

U c i e k a j ą c y

N a b y w a j ą c y

( r a b u j ą c y )

D e m o n s t r u j ą c y

T ł u m

S. Kosiński: Socjologia ogólna

Pojęcia:

•

Grupa społeczna

•

Klasyfikacja grup

•

Teoria odniesienia

•

Tłum

Literatura:

Szacka Barbara, Wprowadzenie do socjologii,
Oficyna Naukowa, Warszawa 2003;

strona 19 – 43

Sztompka Piotr, Socjologia, Wydawnictwo ZNAK,
Kraków 2002.

Le

Bon

Gustaw,

Psychologia

tłumu,

Dom

Wydawniczy „Ostoja”, Krzeszowice 2006;