forma rzĄdów – struktura najwyŻszych  wŁadz w paŃstwie     i 

sposób ich powoŁywania;

• monarchie – rodzaj ustroju, rzĄdzi wŁadca, suŁtan, cesarz, wŁadza 

Dziedziczna, np. Polska od XVI wieku

• republiki – wŁadza wybierana przez obywateli na okreŚlonĄ 

kadencjĘ

RODZAJE MONARCHII:

MONARCHIA 

DESPOTYCZNA



Monarchia despotyczna – wŁadca decyduje 

   o wszystkim, co siĘ w paŃstwie dzieje. 

   Ma niczym nieograniczonĄ wŁadzĘ 

   w stosunku do poddanych dysponuje prawem 

„Życia” lub „Śmierci”.



PrzykŁad PaŃstwa: STAROŻYTNY EGIPT

MONARCHIA 

DZIEDZICZNA



Monarchia dziedziczna – wŁadza 

przechodzi od ojca na najstarszego syna w 

rodzie.



PrzykŁad PAŃSTWA: POLSKA W OKRESIE 

RZĄDÓW DYNASTII PIASTÓW I JAGIELLONÓW.

MONARCHIA ELEKCYJNA



Monarchia elekcyjna – o wyborze wŁadcy 

decyduje okreŚlona grupa osób.

   

PRZYKŁAD PAŃSTWA: POLSKA W OKRESIE 

   RZĄDÓW KRÓLÓW ELEKCYJNYCH

MONARCHIA 

PARLAMENTARNA



Monarchia parlamentarna – faktyczne rzĄdy w 

paŃstwie sprawuje parlament,       a 
król/królowa peŁni funkcjĘ reprezentacyjnĄ.



PRZYKŁAD PAŃSTWA: WSPÓŁCZESNA WIELKA 

BRYTANIA

RODZAJE REPUBLIK:

REPUBLIKA 

PREZYDENCKA



Republika prezydencka – decyzje 

   w paŃstwie podejmuje prezydent,                    

 a parlament peŁni funkcjĘ pomocniczĄ.

   PRZYKŁAD PAŃSTWA: USA, FRANCJA.

REPUBLIKA 

PARLAMENTARNA



Republika parlamentarna – faktyczne rzĄdy w 

paŃstwie sprawuje parlament,       a prezydent 
peŁni funkcjĘ reprezentacyjnĄ.



PRZYKŁAD PAŃSTWA: CZECHY, UKRAINA, 

NIEMCY



W POLSCE WYRÓŻNIAMY 

TYP REPUBLIKI ZWANY 

PREZYDENCKO – 

PARLAMENTARNĄ!!!

POJĘCIA:



PAŃSTWO UNITARNE – PAŃSTWO, W KTÓRYM JEDNOSTKI PODZIAŁU 

TERYTORIALNEGO NIE MAJĄ SAMODZIELNOŚCI POLITYCZNEJ I PRAWNEJ, LECZ SĄ 

PODPORZĄDKOWANE ORGANOM CENTRALNYM



PAŃSTWO ZŁOŻONE (FEDERACYJNE) – PAŃSTWO, W KTÓRYM JEDNOSTKI PODZIAŁU 

TERYTORIALNEGO DYSPONUJĄ DUŻYM ZAKRESEM SAMODZIELNOŚCI.



PUCZ – AWANTURNICZA PRÓBA ZAMACHU STANU PODJĘTA PRZEZ GRUPĘ 

SPISKOWCÓW, NAJCZĘŚCIEJ Z UŻYCIEM SIŁY ZBROJNEJ.



ZAMACH STANU – NIESPODZIEWANE PRZEJĘCIE WŁADZY POLITYCZNEJ W 

PAŃSTWIE PRZEZ CYWILI WBREW OBOWIĄZUJĄCEMU PRAWU.

OBLICZA WSPÓŁCZESNYCH 

PAŃSTW:

SPOSOBY  SPRAWOWANIA WŁADZY:

DEMOKRATYCZNY

AUTORYTARNY

TOTALITARNY

1989

Ateny – początek 

demokracji,

demos = lud,  kratos = 

rządzić,

wyróżniamy dwa rodzaje 

republik pośrednią i 

bezpośrednią,

najwyższa władza należy 

do narodu,

obywatele mają wpływ na 

decyzje podejmowane przez 

organy władzy,

władza rozdzielona jest 

między kilka organów,

jednym z najważniejszych 

zadań państwa 

demokratycznego do 

obywateli jest ochrona praw 

człowieka.

1945-1989

władza skoncentrowana 

jest w ręku przywódcy i jego 
najbliższego otoczenia,

podejmowane przez nich 

decyzje są zatwierdzane 

przez bezwolny parlament,

wprowadzanie rządów 

autorytarnych odbywa się 

głównie poprzez zamach 

stanu,

w reżimach autorytarnych 

władze ograniczają zakres 

praw i wolności 

obywatelskich.

1939 – 1945

przeciwieństwo państwa 

demokratycznego, 

stara się ono organizować i 

objąć kontrolę nad 

wszystkimi sferami życia 

społecznego,

państwo to preferuje 

określony przez siebie 

model posłusznego mu 

obywatela,

wszelki pluralizm poglądów 

jest bezwzględnie niszczony.

POJĘCIA:



DEMOKRACJA POŚREDNIA – W IMIENIU WSZYSTKICH OBYWATELI DECYZJE PODEJMUJE 

WĄSKIE GRONO OSÓB,



DEMOKRACJA BEZPOŚREDNIA – MAŁA GRUPA OSÓB PODEJMUJE DECYZJE W JEDNYM MIEJSCU  

           I CZASIE.



INDOKTRYNACJA – WPAJANIE JEDNOSTCE LUB CAŁEMU SPOŁECZEŃSTWU WŁASNYCH MYŚLI, 

PRZEKONAŃ TAK BY DANA OSOBA ZACZĘŁA W NIE WIERZYĆ I STOSOWAĆ W PRAKTYCE,



PAŃSTWO POLICYJNE TO PAŃSTWO RZĄDZONE PRZY POMOCY TERRORU POLICYJNEGO, 

GDZIE WŁADZA ZA POMOCĄ POLICJI STARA SIĘ UZYSKAĆ PEŁNĄ KONTROLĘ NAD 

SPOŁECZEŃSTWEM.



PAŃSTWO MILITARNE TO PAŃSTWO, W KTÓRYM WIĘKSZOŚĆ STANOWISK OBEJMUJĄ 

WOJSKOWI, KTÓRZY KONTROLUJĄ SPOŁECZEŃSTWO NA TAKIEJ SAMEJ ZASADZIE JAK POLICJA 

W PAŃSTWIE POLICYJNYM.

DEMOKRACJA



Demokracja (gr. δημοκρατία demokratia "rzĄdy 

ludu", od wyrazów δῆμος demos "lud" + κρατέω 

krateo „RZĄDZĘ") – ustrój polityczny, w którym 

ŹrÓdŁo wŁadzy stanowi wola wiĘkszości obywateli 

(SPRAWUJĄ oni rzĄdy bezpoŚrednio lub za 

poŚrednictwem przedstawicieli)

ZASADY, NA KTÓRYCH 

OPIERA SIĘ DEMOKRACJA



ZASADY, NA KTÓRYCH OPIERA SIĘ DEMOKRACJA

:



ZASADA SUWERENNOŚCI LUDU,



ZASADA PRZEDSTAWICIELSTWA,



TRÓJPODZIAŁ WŁADZY:



WŁADZA WYKONAWCZA,



WŁADZA USTAWODAWCZA,



WŁADZA SĄDOWNICZA,



PLURALIZM,



RZĄDY PRAWA, 



RÓWNOŚĆ WOBEC PRAWA,



POSZANOWANIE PRAW MNIEJSZOŚCI.

SŁABOŚCI RZĄDÓW 

DEMOKRATYCZNYCH:



ZDARZA SIĘ, ŻE W WYNIKU WYBORÓW NAJWYŻSZE STANOWISKA 

PRZYPADAJĄ LUDZIOM NIEPRZYGOTOWANYM DO ICH PEŁNIENIA,



W WYBORACH BIORĄ UDZIAŁ TAKŻE OSOBY ŹLE WYKSZTAŁCONE, A ICH 

GŁOS MA TAKĄ SAMĄ WAGĘ, JAK GŁOS OSÓB NALEŻĄCYCH DO ELITY 

SPOŁECZEŃSTWA,   NP. PROFESORÓW,



USTROJOWI DEMOKRATYCZNEMU ZAGRAŻAJĄ LICZNE NIEBEZPIECZEŃSTWA   

 M.IN. KORUPCJA,



INNE NIEBEZPIECZEŃSTWA TO POWSTANIE DEMOKRACJIFASADOWEJ,



DĄŻENIE KOGOŚ DO WZMOCNIENIA SWOJEJ POZYCJI KOSZTEM INNYCH: 

MOŻE         TO DOPROWADZIĆ DO POWSTANIA RZĄDÓW AUTORYTARNYCH, A 

NAWET TOTALITARNYCH.

Źródła informacji: www.google.pl  www.wikipedia.pl