Ekonomika turystyki i
Ekonomika turystyki i
rekreacji*
rekreacji*
Popyt turystyczny
Popyt turystyczny
•Wykłady zostały opracowane w oparciu o następujące
podręczniki:
•R. Łazarek „Ekonomika Turystyki, WSE, Warszawa 2004,
•A. Panasiuk (red.) „Ekonomika turystyki”, PWN, Warszawa 2006
Właściwości popytu
Właściwości popytu
turystycznego:
turystycznego:
1.
1.
ma indywidualny charakter,
ma indywidualny charakter,
2.
2.
jest funkcją wielu zmiennych (miedzy
jest funkcją wielu zmiennych (miedzy
innymi ceny, dochodów nabywców, cen
innymi ceny, dochodów nabywców, cen
produktów substytucyjnych i
produktów substytucyjnych i
komplementarnych itp..)
komplementarnych itp..)
3.
3.
w porównaniu do codziennej konsumpcji
w porównaniu do codziennej konsumpcji
odznacza się znacznie większymi
odznacza się znacznie większymi
możliwościami wyboru (rodzajów i form
możliwościami wyboru (rodzajów i form
turystyki),
turystyki),
4.
4.
zależy od czynników irracjonalnych,
zależy od czynników irracjonalnych,
5.
5.
jest zjawiskiem złożonym,
jest zjawiskiem złożonym,
5.
5.
jest podatny na propagandę i reklamę,
jest podatny na propagandę i reklamę,
6.
6.
charakteryzuje się sezonowością,
charakteryzuje się sezonowością,
7.
7.
jest wrażliwy na wahania koniunktury,
jest wrażliwy na wahania koniunktury,
8.
8.
w krajach rozwiniętych gospodarczo
w krajach rozwiniętych gospodarczo
ma tendencje do szybkiego wzrostu,
ma tendencje do szybkiego wzrostu,
co wynika z takich czynników jak: stały
co wynika z takich czynników jak: stały
rozwój demograficzny, wzrastające
rozwój demograficzny, wzrastające
uprzemysłowienie i urbanizacja, wzrost
uprzemysłowienie i urbanizacja, wzrost
poziomu wykształcenia itp..
poziomu wykształcenia itp..
Reakcja popytu na dochód
Reakcja popytu na dochód
Jest mierzona współczynnikiem dochodowej
Jest mierzona współczynnikiem dochodowej
elastyczności popytu. Jest to stosunek
elastyczności popytu. Jest to stosunek
względnej zmiany rozmiarów popytu na
względnej zmiany rozmiarów popytu na
określone dobro do względnej zmiany
określone dobro do względnej zmiany
dochodu. Elastyczność popytu zależy od
dochodu. Elastyczność popytu zależy od
rodzaju dobra. Dobra normalne (typowe)
rodzaju dobra. Dobra normalne (typowe)
to takie, które charakteryzują się
to takie, które charakteryzują się
dodatnia elastycznością popytu. Dobra
dodatnia elastycznością popytu. Dobra
niższego rzędu mają ujemną dochodową
niższego rzędu mają ujemną dochodową
elastyczność popytu.
elastyczność popytu.
Prawo Engla
Prawo Engla
Mówi, że w miarę przechodzenia od
Mówi, że w miarę przechodzenia od
dochodów niższych do wyższych
dochodów niższych do wyższych
maleje udział wydatków na żywność i
maleje udział wydatków na żywność i
inne dobra podstawowe, a rośnie
inne dobra podstawowe, a rośnie
udział wydatków na dobra wyższego
udział wydatków na dobra wyższego
rzędu.
rzędu.
Dochodowa elastyczność
Dochodowa elastyczność
turystyki i rekreacji
turystyki i rekreacji
Szacuje się, że współczynnik dochodowej
Szacuje się, że współczynnik dochodowej
elastyczności popytu w turystyce waha
elastyczności popytu w turystyce waha
się w przedziale od 1,3 do 2,0. W
się w przedziale od 1,3 do 2,0. W
turystyce zagranicznej wynosi od
turystyce zagranicznej wynosi od
przynajmniej 1,5, co oznacza, że
przynajmniej 1,5, co oznacza, że
zwiększenie się PKB o 10% na jednego
zwiększenie się PKB o 10% na jednego
mieszkańca spowoduje wzrost wydatków
mieszkańca spowoduje wzrost wydatków
na turystykę zagraniczną o 15%.
na turystykę zagraniczną o 15%.
Reakcja popytu na ceny
Reakcja popytu na ceny
Jest mierzona współczynnikami cenowej
Jest mierzona współczynnikami cenowej
elastyczności popytu. Jest to stosunek
elastyczności popytu. Jest to stosunek
względnej zmiany wielkości popytu na dane
względnej zmiany wielkości popytu na dane
dobro do względnej zmiany jego ceny.
dobro do względnej zmiany jego ceny.
E=O popyt doskonale nieelastyczny
E=O popyt doskonale nieelastyczny
(sztywny)
(sztywny)
E>1 popyt wysoce elastyczny
E>1 popyt wysoce elastyczny
E bliskie zera – mała elstyczność
E bliskie zera – mała elstyczność
typowa krzywa popytu
typowa krzywa popytu
turystycznego:
turystycznego:
cena
p
popyt
Q
Elastyczność cenowa
Elastyczność cenowa
popytu
popytu
E
c
=
Zmiana wielkości
popytu
(Suma wielkości popytu)/2
:
Zmiana ceny
(Suma cen)/2
Załóżmy, że relacja między ceną
Załóżmy, że relacja między ceną
ciastek a zapotrzebowaniem na nie
ciastek a zapotrzebowaniem na nie
(popytem) przedstawia się
(popytem) przedstawia się
następująco:
następująco:
Cena ($ za szt.)
Cena ($ za szt.)
Ilość (mln
Ilość (mln
szt.)
szt.)
1
1
8
8
2
2
7
7
3
3
6
6
4
4
5
5
5
5
4
4
Jaka będzie elastyczność popytu, gdy
Jaka będzie elastyczność popytu, gdy
cena zawiera się w przedziale od 1 do
cena zawiera się w przedziale od 1 do
2 dolarów? A w zakresie od 4 do 5
2 dolarów? A w zakresie od 4 do 5
dolarów?
dolarów?
E
c
= -
7-8
(7+8)/2
:
2-1
(2+1)/2
=0,20
E
c
= -
4-5
(4+5)/2
:
5-4
(5+4)/2
= 1,00
Przykład 2
Przykład 2
Przypuśćmy, że na czterech rogach
Przypuśćmy, że na czterech rogach
skrzyżowania stoją stacje benzynowe i że
skrzyżowania stoją stacje benzynowe i że
benzyna sprzedawana na tych stacjach
benzyna sprzedawana na tych stacjach
jest zasadniczo taka sama. Czy twoim
jest zasadniczo taka sama. Czy twoim
zdaniem cenowa elastyczność popytu na
zdaniem cenowa elastyczność popytu na
benzynę sprzedawaną na każdej stacji
benzynę sprzedawaną na każdej stacji
wynosi więcej niż 1, czy jest mniejsza od
wynosi więcej niż 1, czy jest mniejsza od
1? Dlaczego? Czy twoim zdaniem ta
1? Dlaczego? Czy twoim zdaniem ta
elastyczność jest mniejsza czy większa w
elastyczność jest mniejsza czy większa w
stosunku do cenowej elastyczności popytu
stosunku do cenowej elastyczności popytu
na łączna ilość benzyny, która jest
na łączna ilość benzyny, która jest
sprzedawana w całym kraju?
sprzedawana w całym kraju?
Mieszana elastyczność
Mieszana elastyczność
popytu
popytu
Definiowana jest jako procentowa zmiana
Definiowana jest jako procentowa zmiana
wielkości popytu na produkt A wynikająca
wielkości popytu na produkt A wynikająca
z jednoprocentowej zmiany ceny produktu
z jednoprocentowej zmiany ceny produktu
B.
B.
W przypadku produktów substytucyjnych
W przypadku produktów substytucyjnych
mieszana cenowa elastyczność popytu jest
mieszana cenowa elastyczność popytu jest
dodatnia.
dodatnia.
W przypadku produktów komplementarnych
W przypadku produktów komplementarnych
mieszana cenowa elastyczność popytu ma
mieszana cenowa elastyczność popytu ma
znak ujemny.
znak ujemny.
Przykład 3
Przykład 3
Podaj znak mieszanej elastyczności
Podaj znak mieszanej elastyczności
popytu dla następujących par dóbr:
popytu dla następujących par dóbr:
herbata i kawa,
herbata i kawa,
rakiety tenisowe i piłki tenisowe,
rakiety tenisowe i piłki tenisowe,
whisky i gin,
whisky i gin,
gin i tonic,
gin i tonic,
samochód i benzyna.
samochód i benzyna.
Paradoksy wiązane z cenową
Paradoksy wiązane z cenową
elastycznością popytu:
elastycznością popytu:
Paradoks spekulacyjny,
Paradoks spekulacyjny,
Paradoks Veblena (dobra prestiżowe,
Paradoks Veblena (dobra prestiżowe,
luksusowe),
luksusowe),
Paradoks Giffena (dobra niższego rzędu
Paradoks Giffena (dobra niższego rzędu
(najczęściej artykuły żywnościowe)
(najczęściej artykuły żywnościowe)
Podstawowe warunki rozwoju
Podstawowe warunki rozwoju
popytu turystycznego na skalę
popytu turystycznego na skalę
masową:
masową:
1.
1.
Pokój, stabilizacja, swoboda podróżowania,
Pokój, stabilizacja, swoboda podróżowania,
2.
2.
Stały rozwój gospodarczy kraju i wzrost
Stały rozwój gospodarczy kraju i wzrost
zamożności społeczeństwa,
zamożności społeczeństwa,
3.
3.
Wprowadzenia i upowszechnienie
Wprowadzenia i upowszechnienie
ustawodawstwa socjalnego (zwłaszcza płatne
ustawodawstwa socjalnego (zwłaszcza płatne
urlopy)
urlopy)
4.
4.
Stały postęp techniczny (szczególnie rozwój
Stały postęp techniczny (szczególnie rozwój
środków komunikacji i infrastruktury)
środków komunikacji i infrastruktury)
5.
5.
Proturystyczna lub przynajmniej neutralna
Proturystyczna lub przynajmniej neutralna
polityka rządu
polityka rządu
Grupy czynników
Grupy czynników
wywierających wpływ na popyt
wywierających wpływ na popyt
turystyczny:
turystyczny:
Czynniki ekonomiczne
Czynniki ekonomiczne
– rozwój
– rozwój
gospodarczy kraju, stosunki handlowe,
gospodarczy kraju, stosunki handlowe,
ceny i kursy walutowe, miejsca pracy i
ceny i kursy walutowe, miejsca pracy i
warunki pracy, koszty transportu,
warunki pracy, koszty transportu,
kształtowanie się dochodów realnych i
kształtowanie się dochodów realnych i
inne.
inne.
Otoczenie
Otoczenie
– klimat, środowisko,
– klimat, środowisko,
geografia, ekologia, urbanizacja,
geografia, ekologia, urbanizacja,
otoczenie miejsca zamieszkania i inne.
otoczenie miejsca zamieszkania i inne.
Społeczeństwo
Społeczeństwo
– normy społeczne określające
– normy społeczne określające
zachowanie się jednostek i grup społecznych;
zachowanie się jednostek i grup społecznych;
niektóre cechy demograficzne, takie jak:
niektóre cechy demograficzne, takie jak:
miejsce zamieszkania, zatrudnienie,
miejsce zamieszkania, zatrudnienie,
wykonywany zawód, płatny czas wolny i inne.
wykonywany zawód, płatny czas wolny i inne.
Osobowość
Osobowość
– niektóre cechy demograficzne,
– niektóre cechy demograficzne,
takie jak: płeć, wiek, stan cywilny i rodzinny,
takie jak: płeć, wiek, stan cywilny i rodzinny,
oraz cechy osobiste, takie jak: ciekawość życia,
oraz cechy osobiste, takie jak: ciekawość życia,
łatwe kontakty z otoczeniem, potrzeba podróży,
łatwe kontakty z otoczeniem, potrzeba podróży,
hobby, pozytywny stosunek do wypoczynku i
hobby, pozytywny stosunek do wypoczynku i
rekreacji.
rekreacji.
Państwo
Państwo
- stosunki polityczne,
- stosunki polityczne,
formalności graniczne, regulacje rządowe
formalności graniczne, regulacje rządowe
w zakresie ochrony konkurencji, ochrony
w zakresie ochrony konkurencji, ochrony
prawnej konsumenta i ochrony
prawnej konsumenta i ochrony
środowiska naturalnego, regulacje
środowiska naturalnego, regulacje
podatkowe i inne proturystyczne.
podatkowe i inne proturystyczne.
Podaż
Podaż
– wielkość i struktura podaży,
– wielkość i struktura podaży,
ceny i ich przedziały i inne.
ceny i ich przedziały i inne.
Media –
Media –
działalność środków masowego
działalność środków masowego
przekazu, propaganda i reklama,
przekazu, propaganda i reklama,
wzbudzanie inspiracji i potrzeb w zakresie
wzbudzanie inspiracji i potrzeb w zakresie
turystyki i rekreacji.
turystyki i rekreacji.
Badanie popytu
Badanie popytu
turystycznego:
turystycznego:
Badania pełne (metoda graniczna,
Badania pełne (metoda graniczna,
metoda hotelowa)
metoda hotelowa)
Badanie częściowe (ankietowe)
Badanie częściowe (ankietowe)