Pierwotne sposoby
nabycia własności
Gdy swoich praw NIE
WYWODZIMY z praw
poprzednika
Pierwotne sposoby
nabycia własności
Gdy swoich praw NIE
WYWODZIMY z praw
poprzednika
Sposoby
Zawłaszczenie (occupatio)
Połączenie (accessio)
Przetworzenie (specificatio)
Znalezienie skarbu (thesaurus)
Nabycie owoców (fructus)
Zasiedzenie (usucapio)
Zawłaszczenie
Objęcie w posiadanie (corpus + animus)
Rzecz niczyja:
Dzikie zwierzęta + zwierzęta udomowione, które
utraciły zdolność powrotu
Nabycie własności – w chwili objęcia w posiadanie
Utrata własności – w chwili utraty posiadania (=utraty
kontroli nad zwierzęciem)
Rzeczy porzucone (z zamiarem wyzbycia się
własności)
NIE podlegają zawłaszczeniu:
rzeczy zgubione
Porzucone z konieczności (np. wyrzucone w
czasie burzy morskiej, napadu piratów, zbójców
na drodze)
Zbiegli niewolnicy
Kiedy gaśnie własność rzeczy porzuconych?:
Sabinianie: w chwili porzucenia.
Prokulianie: w chwili objęcia posiadania.
Zawłaszczenie - cd
Inne oczywiste przykłady
Rzecz zabrana wrogom
Wyspa powstała na morzu
Połączenie
Problem: trwałe połączenie
Rzecz staje się częścią innej rzeczy.
Połączone rzeczy są współrzędne –
powstaje współwłasność
Połączone rzeczy nie są współrzędne
Rzecz główna (decyduje o istocie nowej
rzeczy) i rzecz uboczna
Np. obrączka + perła = pierścionek z perłą
Rzecz uboczna staje się własnością
właściciela rzeczy głównej.
(Accessio cedit principali)
Połączenie ruchomości
nierównorzędnych
Accessio cedit principali
Co stanowi o istocie nowej całości?
Bez znaczenia wartość rzeczy
Klejnoty wprawione w zastawę.
takie połączenie z rzeczą główną, że odłączenie
jest możliwe i jest to widoczne (perła i pierścień).
Własność przypada właścicielowi rzeczy głównej,
ale po odłączeniu utracona własność odżywa
Napis na pergaminie (za pergaminem) a
obraz na desce. (za malowidłem)
Stopa lub ręka posągu, deska w statku.
trwałe połączenie tego rodzaju, że powstaje
jednolita rzecz. Własność rzeczy przyłączanej nie
wraca do poprzedniego właściciela nawet po jej
odłączeniu
Połączenie ruchomości
równorzędnych
Zlanie płynów należących do różnych
właścicieli lub zmieszanie rzeczy stałych
Jeśli połączono tak, że nie da się rozdzielić
– powstaje współwłasność. (np. zlanie wina
i wody)
Uwaga:
Pieniądze po zmieszaniu stają się własnością
posiadacza!!!
Połączenie ruchomości z
nieruchomością
Nieruchomość zawsze jest rzeczą główną.
(Superficies solo cedit) – to co trwale złączone z
gruntem staje się własnością właściciela gruntu
Dom wybudowany na naszym gruncie (inaedificatio)
Posadzenie rośliny (implantatio) i zasianie roślin
(satio)
[własność przechodzi w momencie zapuszczenia korzeni]
Ale trzeba oddać poniesione nakłady.
[po odłączeniu materiału od budynku odżywa własność
materiału]
Połączenie nieruchomości z
nieruchomością
Przymulisko – powolny przyrost ziemi do
brzegu
Oderwisko – część ziemi została rzucona przez
wodę z miejsca wyżej położonego na miejsce
położone niżej i tam się połączyła z gruntem
Opuszczone koryto rzeki – rzeka wyschła lub
zmieniła bieg – koryto dzielone po połowie
między właścicieli gruntów nadbrzeżnych
Wyspa powstała na rzece – jeśli była w
środku – dzielono na pół między właścicieli
gruntów po obu brzegach, jeśli bliżej jednego z
brzegów – współwłasność właścicieli gruntów
nadbrzeżnych z danego brzegu.
Przetworzenie
Utworzenie NOWEJ rzeczy z cudzego materiału
Sabinianie – własność nowo powstałej rzeczy
należy do właściciela materiału
(bo bez materialnej
substancji nie może powstać żadna rzecz)
Proculianie - własność nowo powstałej rzeczy
należy do przetwórcy
(bo powstała nowa rzecz, która dotąd
nie miała właściciela)
Sententia media – jeśli rzecz można przywrócić
do stanu materiału, nowa rzecz należy do
właściciela materiału
(bo jego własność nie wygasła)
;
jeśli nie można przywrócić – do przetwórcy.
Wzajemny zwrot kosztów – pracy lub materiału, jeśli przetwórca
był w dobrej wierze. Jeśli nie – popełniał kradzież i odpowiadał za
nią (poza odpowiedzialnością za zniszczenie rzeczy)
Znalezienie skarbu
Co to jest skarb?
Ukryta rzecz wartościowa, której
właściciela nie da się ustalić z powodu
upływu czasu
Komu przypada własność skarbu?
Początkowo właścicielowi gruntu ze
skarbem
August: fiscus
Hadrian: połowa do znalazcy, połowa do
właściciela gruntu.
Uwaga: jeśli skarb znajdzie niewolnik, skarb
przypada jego niewolnikowi, nie użytkownikowi
Pożytki
Co to są pożytki?
Rzeczy uzyskane w drodze naturalnego
korzystania z rzeczy macierzystej
Rodzaje pożytków
Pożytki cywilne (fructus civiles) – dochody, które
przynosi rzecz w wyniku czynności prawnej (np.
czynsz z najmu)
Pożytki naturalne (fructus naturales) – korzyści,
które przynosi rzecz wskutek naturalnej
eksploatacji (głównie uprawy): np. plony z pola,
mleko i cielę z krowy.
UWAGA: dziecko niewolnicy nie jest
pożytkiem!
Pożytki - Kto i kiedy nabywa
własność?
Dwa momenty w życiu pożytku
Oderwanie (separatio) - moment powstania
pożytku
Objęcie we władanie (perceptio) – dowolny
sposób (zerwanie, pozbieranie, złapanie na
płachtę etc)
Własność nabywa
Właściciel rzeczy macierzystej (oderwanie) -
zasada
„w zastępstwie właściciela” (ci, którzy pobierają
za jego zgodą):
Posiadacz w dobrej wierze, emfiteuta (oderwanie)
użytkownik, dzierżawca, najemca (objęcie)
Zasiedzenie
Co to jest?
Nabycie własności wskutek ciągłego
posiadania przez określony prawem czas
Rano, wieczór, we dnie, w nocy… będę
pamiętać te przesłanki:
Res habilis - Rzecz nadająca się do
zasiedzenia
Titulus – tytuł uzasadniający posiadanie
Bona fides – dobra wiara
Possessio – posiadanie
Tempus – czas
Zasiedzenie – poszczególne
przesłanki
Res habilis: rzecz nadająca się do zasiedzenia
NIE
NIE
rzeczy
wyjęte z obiegu
Skradzione
Zabrane gwałtem
Należące do skarbu państwa, do cesarza,
Należące do kościoła
Titulus: słuszny i prawdziwy tytuł nabycia
rzeczy (ogół przyczyn uzasadniających
nabycie własności
Kupno, ustanowienie posagu, dziedziczenie, zapis
etc
Titulus putativus – tytuł rzekomy – gdy posiadacz
jest przekonany, że ma słuszny tytuł, a go nie ma.
Tytuł ten wystarcza do zasiedzenia tylko wtedy,
gdy błąd da się usprawiedliwić.
Zasiedzenie – dalsze
przesłanki
Bona fides: dobra wiara – przekonanie, że
posiadanie rzeczy jest zgodne z prawem.
Zasadniczo wystarczy na początku (mala fides
superveniens non nocet).
Wyjątek – przy kupnie trzeba być w dobrej wierze nie tylko
przy zawieraniu kontraktu, ale również przy objęciu rzeczy w
posiadanie.
Possessio: nieprzerwane posiadanie
Tempus: czas, przez który trzeba władać rzeczą
rok dla ruchomości.
2 lata nieruchomości.
Accessio temporis – możność doliczenia sobie czasu
posiadania poprzednika. Ale: nabywca rzeczy musi
osobiście spełniać wszystkie przesłanki konieczne do
zasiedzenia (tytuł, dobra wiara), żeby móc doliczyć czas
posiadania poprzednika
Successio in usucapionem – zachodzi przy dziedziczeniu:
spadkobierca nie musi być w dobrej wierze; wystarczy, że
spadkodawca zaczął zasiadywać rzecz w dobrej wierze.