Pedagogika Postmodernistyczna

Postmodernizm

►

Termin "postmodernizm" wprowadzony został do

nauki już w latach czterdziestych XX wieku, natomiast

począwszy od lat siedemdziesiątych jest on

powszechnie używany dla określenia nurtu w nauce,

charakteryzującego się ogólnym brakiem wiary w

rozum, stosowane metody naukowe oraz postęp jako

taki. Ten rewolucyjny prąd naukowy powstał w wyniku

krytycznej odpowiedzi na poprzedzający go

modernizm; stoi on w opozycji do uznanych już idei

filozofii nowożytnej odzwierciedlając jednocześnie

ducha współczesnej kultury i społeczeństwa w takich

kluczowych dla siebie pojęciach jak: fragmentaryczne

ujmowanie świata, pluralizm, relatywizm.

Pedagogika

postmodernistyczna

Pedagogika postmodernizmu jest rodzajem pedagogiki

krytycznej, której celem jest osiąganie jak najwyższej formy

samorealizacji. Znaczącym terminem jest tutaj emancypacja,

która stanowi punkt odniesienia dla większości

ponowoczesnych teorii i praktyk edukacyjnych, przy czym

teoria pedagogiczna jest uważana za "integralną część

rzeczywistości, którą opisuje, wyjaśnia i pragnie zmieniać".

Wśród poruszanych problemów do najczęstszych należą takie

jak:

►

poststrukturalizm

►

głęboka ekologia

►

edukacja międzykulturowa oraz edukacja i kultura

upozorowania

►

postmodernistyczne kontrowersje wokół edukacji globalnej

►

świat konsumpcji

►

kultura masowa i muzyka młodzieżowa

►

W postmodernizmie, dziedzina pedagogiki

staje się jakby polem walki o jedną,

uprawomocnioną wersję rzeczywistości.

System oświatowy jest tutaj wielobarwny,

rozproszony, czym stara się uwodzić swoich

wychowanków. Następuje odejście od

środków przemocy, indoktrynacji i rutyny,

lojalności opartej na środkach kontroli i

selekcji wobec obywateli na rzecz

wieloznaczności i nieokreśloności form

kształcenia, samostanowienia oraz

samorealizacji i autoedukacji jednostek.

Przedstawiciele

►

Zbigniew Kwieciński- (ur. 26 XII

1941) socjolog i pedagog;

zajmuje się socjologią

wychowania i pedagogiką

społeczną; był inicjatorem oraz

koordynatorem zespołowych i

kompleksowych badań

empirycznych nad warunkami,

procesami i skutkami

funkcjonowania szkoły i innych

środowisk socjalizacji.

►

Zbyszko Melosik ( ur.25 IV

1956, Poznań) pedagog,

socjolog kultury.

Zainteresowania naukowe:

Wpływ kultury popularnej na

kształtowanie tożsamości

młodzieży współczesnej;

socjologiczne konteksty

edukacji (teoria i praktyka),

teoria i kultura

ponowoczesna, edukacja i

kultura amerykańska,

główne tendencje przemian

oświatowych w świecie.

►

Lech Witkowski ( ur. 1 VIII 1951, Olsztyn)

pedagog i filozof, przyswoił kontekst

humanistyki współczesnej na użytek filozofii

edukacji; jako pierwszy w Polsce włączył

wątki tradycji frankfurckiej. Podjął

monograficzne studia nad semiotyką kultury

w kontekście edukacji oraz nad tożsamością

i rozwojem w cyklu życia. Ponadto zajął się

na użytek filozofii takimi kategoriami, jak

tożsamość, ambiwalencja, pogranicze,

decentracja, transgresja.

►

Tomasz Szkudlarek,

pedagog, urodzony 1954 w

Starachowicach, kierunki badań:

- filozofia wychowania (edukacja

w perspektywie współczesnych

dyskursów filozoficznych -

poststrukturalizm,

postmodernizm i teoria

postkolonialna);

- pedagogika ogólna

(współczesne teorie i ideologie

edukacji; metodologie badan

edukacyjnych - główne

zainteresowania: teoria

krytyczna, analiza dyskursu i

fenomenografia);

- pedagogika kultury (edukacyjne

aspekty współczesnej kultury

medialnej i kultury popularnej);

- polityczne i kulturowe konteksty

edukacji.

Podstawowe założenia

W obszarze pedagogiki postmodernistycznej wyodrębnić

można pięć podstawowych systemów kształcenia:

►

właściciel systemu oświatowego i instytucji oświatowych

►

pojedyncze instytucje oświatowe

►

program kształcenia (edukacja otwarta i elastyczna,

wprowadzenie pojęcie rozumu transwersalnego)

►

style i strategie uczenia się (wielość stylów uczenia się,

stwarzanie dla podmiotu odpowiednich warunków,

indywidualizacja procesu uczenia się, przykładem

strategii uczenia się może być pedagogiczna wersja

dekonstrukcji tekstu)

►

dydaktyczne modele i metody uczenia się

Ponadto, w postmodernistycznym nurcie

pedagogicznym wyróżnia się następujące

tendencje:

►

zerwanie z poszukiwaniem jednego,

optymalnego stylu wychowania

►

brak obowiązującego autorytetu

►

wychowawca nie kładzie nacisku na

posłuszeństwo, przestrzeganie norm czy

postępowanie wg ściśle określonych

wzorów; między uczniem a nauczycielem nie

ma żadnej zobowiązującej umowy.

►

W dyskursie postmodernistycznym wiedza przestaje

być uniwersalna, dyscyplinująca i homogeniczna.

►

Postmodernistyczny nauczyciel nie ma już podstaw,

aby twierdzić, że przekazuje wiedzę „naturalną”,

wręcz przeciwnie, ma on świadomość, że jest ona

przesyconą władzą konstrukcją społeczną. „Totalny”

charakter wiedzy ulega „rozproszeniu.

►

W związku z tym, że nie ma „jednej wiedzy”

(ponadhistorycznej i uniwersalnej), każda wiedza

jest uzasadniona.

Postmodernizm i

edukacja.

Teorie postmodernistyczne dokonały przełomu we

współczesnym myśleniu o edukacji. Rezygnacja z odnalezienia

odwiecznych praw rządzących rzeczywistością i uchylanie

wizji świata „uporządkowanego” nie oznaczają nic innego, jak

rezygnację z narzucania innym wyimaginowanych praw i

autorytarnego porządku. Przekonanie o złożonym i u podstaw

sprzecznym charakterze świata społecznego prowadzi do

akceptacji kategorii „różnicy” jako jednej z ważnych podstaw

działania pedagogicznego. Świat jest różny i ludzie w nim

żyjący są różni. Odmienność nie jest już „grzechem

pierworodnym”, lecz wyrazem bogactwa społeczeństwa, w

którym żyjemy. Stąd różnice nie powinny być represjonowane,

lecz kultywowane. Dotyczy to działalności pedagogicznej na

wszystkich płaszczyznach i poziomach.

W jaki sposób akceptacja podejścia postmodernistycznego może

wpłynąć na codzienność klasy szkolnej, a

w szczególności-działania podejmowane przez nauczycieli?

►

Po pierwsze – nauczyciel, który nie jest już

uosobieniem Wiedzy i Prawdy, traci swój

„instytucjonalny autorytet”, wynikający z

pełnienia roli nauczyciela samej w sobie.

Autorytet nauczyciela nabiera charakteru

„osobistego” –wynika jedynie z jego

zdolności do wchodzenia w partnerski dialog

z uczniami.

►

Po drugie – postmodernizm uprawomocnia w klasie

szkolnej „różnicę” – kulturową, etniczną, płciową,

religijną. W tym kontekście kultury i religie Zachodu

przestają pełnić rolę standardu, wobec którego

wszelkie alternatywy postrzegane są jako „gorsze

inne”. Podobnie jest z perspektywą

androcentryczną, w której mężczyzna stanowił

uosobienie człowieczeństwa. Nauczyciel nie ma już

podstaw do narzucania całej zróżnicowanej grupie

uczniowskiej jednej perspektywy postrzegania

rzeczywistości.

►

Postmodernizm otwiera więc przestrzeń dla edukacji

wielokulturowej i dialogu międzykulturowego, a także dla

dyskursów pełnego równouprawnienia kobiet.

►

Po trzecie – przyjęcie perspektywy postmodernistycznej

przywraca znaczenie – w codziennym życiu klasy szkolnej

–temu, co codzienne i popularne. Rezygnacja ze

sztywnego intelektualizmu i encyklopedyzmu oraz

tradycyjnych form nauczania sprawia, że szkoła przestaje

być instytucją „transcendentną”, zaczyna wpisywać się w

społeczne

doświadczenia uczniów i ich przeżywanie świata.

Nauczyciel jest otwarty na wartości i styl życia

przenoszone przez

uczniów do szkoły ( np.: moda, muzyka, elementy

subkultur).

►

Nauczyciel rezygnuje z roli pasa

transmisyjnego, który przekazuje swoim

uczniom wiedzę i wartości społeczne w

gotowych pigułkach. Rezygnuje z postawy

„władcy oświeconego”, który uważa, iż

przekazuje wychowankom absolutną mądrość,

prawdę i wiedzę, a w zamian za to żąda

absolutnego posłuszeństwa i szacunku. Nie

wchodzi w rolę „demokraty sterującego”, który

manipuluje wychowankami", by zrealizować

założony cel. Próbuje natomiast stworzyć

warunki do edukacyjnej rozmowy, w której

usiłuje odnaleźć, wspólnie z wychowankami,

drogi przez krętą rzeczywistość społeczną.

Zalety



zerwanie z autorytaryzmem filozofii



postawa podejrzliwości



wiara w ogólnoludzką solidarność



względność prawd i ogólna tolerancja

prowadząca do współistnienia wielu

twierdzeń



przyzwolenie na wszelkie formy odmienności



daje wszystkim przyzwolenie na dowolne

kształtowanie samego siebie, nikt nie jest

pomijany, każdy ma prawo do

samostanowienia i odważnego ukazywania

tego czym się różni od innych.

Wady



kłopoty z samookreśleniem (umiejscowieniem

pośród innych prądów)



tezy postmodernistów często oceniane są jako

banalne, niezrozumiałe lub po prostu błędne



pozorność postmodernistycznej rewolucji



sterylność poglądów



oderwanie od wszelkich religii, co uniemożliwia

człowiekowi zajęcia postawy transcendencji



zagrożenie dla współczesnej teorii i praktyki

edukacyjnej



człowiek to "sieć przekonań i pragnień". Jesteśmy

zatem tylko sumą doświadczeń, przeżyć i emocji.

Nie posiadamy żadnej jaźni, która pełniłaby rolę

osobowego centrum.

Document Outline