Slajd 1

Rodzaje rysunków technicznych, geodezyjnych i map

Podział rysunków technicznych według :
treści:

Szkic

– rysunek przedmiotu lub określonego obszaru Ziemi z

zachowaniem istotnych szczegółów szkicowanego obiektu
sporządzony

bez zachowania skali.

Rysunek (np. mapa)

– przedstawienie przedmiotu wykonane w

określonej podziałce i przy użyciu przyborów rysunkowych.

Schemat

– graficzne przedstawienie w sposób uproszczony

zasady działania lub budowy mechanizmu, maszyny lub urządzenia.

Wykres

- graficzne przedstawienie zależności między dowolnymi

wielkościami zmiennymi.

W praktyce geodezyjnej szeroko rozpowszechniona jest następująca

terminologia związana z rysunkami geodezyjnymi i kartografią geodezyjną:

•

szkic polowy - rysunek mierzonego terenu wykonany ołówkiem bez skali w czasie pomiarów osnowy geodezyjnej

oraz szczegółów sytuacyjnych i wysokościowych z danymi liczbowymi z pomiarów;

•

szkice osnów geodezyjnych (poziomej i wysokościowej) - szkic lokalizacji punktów objętych pomiarem z ich

numerami, bokami osnowy oraz ogólną sytuacją terenową;

•

mapa - uogólniony, matematycznie określony obraz całości lub części obszaru Ziemi lub innego ciała niebieskiego,

określający wzajemne położenie przestrzenne

i charakterystykę przedmiotów lub zjawisk występujących w tym obszarze;

•

mapa górnicza - dokument kartograficzny sporządzony przez uprawnione osoby, przedstawiający sytuację i rzeźbę

terenu, sytuację wyrobisk górniczych, sytuację geologiczną, sporządzony metodą rzutów geometrycznych lub metodą

odwzorowania, przeznaczony dla potrzeb działalności górniczej;

•

górnicza mapa podstawowa – dokument kartograficzny sporządzany bezpośrednio na podstawie wyników

uzyskanych z pomiarów;

•

górnicza mapa przeglądowa – dokument kartograficzny sporządzany przez reprodukcję lub pomniejszenie mapy

podstawowej;

•

górnicza mapa specjalna - dokument kartograficzny sporządzany przez reprodukcję, pomniejszenie lub

powiększenie mapy podstawowej lub przeglądowej, uzupełniona szczegółami o specjalnym znaczeniu dla ruchu

zakładu górniczego;

•

pierworys polowy mapy - pierworys mapy sporządzony na podstawie materiałów uzyskanych z bezpośrednich

pomiarów terenu (pierwszy rysunek mapy);

•

odrys mapy - kopia mapy wykonana ręcznie;

•

wyrys mapy - kopia fragmentu mapy wykonana ręcznie lub komputerowo;

•

wyciąg z mapy - kopia wybranej grupy elementów z mapy;

•

wtórnik mapy - kopia mapy zachowująca wszystkie cechy pierwotnego dokumentu kartograficznego;

•

nakładka tematyczna mapy - rysunek wybranych lub dodatkowych elementów treści mapy sporządzony

najczęściej na materiale przeźroczystym (gdy mapa wykonana jest techniką klasyczną) lub na kopii podstawowej czy

przeglądowej;

•

matryca mapy - kopia mapy sporządzona na materiale przeźroczystym lub innym materiale,

w formie umożliwiającej jej powielanie lub druk;

•

mapa tematyczna - mapa eksponująca wybrane elementy środowiska geograficznego, określone procesy lub

zjawiska przyrodnicze i społeczno - gospodarcze;

•

mapa przestrzenna – mapa wykonana w rzucie aksonometrycznym, afinicznym, wektorowym lub innym

przestrzennym (3D);

•

przekrój - mapa przedstawiająca obraz rzutu śladów, jakie na płaszczyźnie tnącej (pionowej, pochyłej lub poziomej)

wyznaczają kontury "przecinanego" obiektu;

•

profil (otworu wiertniczego lub wyrobiska górniczego) - mapa przedstawiająca warstwy geologiczne ujawnione

wyrobiskiem i odwzorowane na płaszczyznę pionową przechodzącą przez oś podłużną wyrobiska lub przez

prostą równoległą do tej osi;

•

opis topograficzny punktu osnowy geodezyjnej - rysunek osadzenia znaku geodezyjnego wraz ze szkicem

sytuacyjnym z domiarami do stałych punktów na obiektach w jego otoczeniu oraz szczegółowym opisem jego

położenia i możliwości dojazdu;

•

kalka styków - sporządzony na materiale przeźroczystym wycinek treści mapy wzdłuż wewnętrznych ramek

arkusza;

•

znak umowny - przyjęty znak graficzny przedstawiający na mapie symbolicznie obiekt terenowy lub wybrane

zjawisko lub ich cechy;

•

profil terenu - linia obrazująca rzeźbę terenu względem przyjętego poziomu odniesienia wzdłuż obranej trasy lub

kierunków do niej poprzecznych;

•

przekrój terenu - rysunek przedstawiający profil terenu łącznie z obrazem warstw ziemi

i urządzeń znajdujących się pod jej powierzchnią.

Mapa zasadnicza

- jest to wielkoskalowe opracowanie kartograficzne

zawierające  aktualne  informacje  o  przestrzennym  rozmieszczeniu
obiektów  ogólnogeograficznych  oraz  o elementach  ewidencji  gruntów
i budynków,  a także sieci uzbrojenia terenu. Powyższa definicja zawarta
jest w art. 2 p. 7 ust.

„Prawo geodezyjne i kartograficzne”

Mapę zasadniczą sporządza się w skalach 1:500. 1:1000, 1:2000, 1:5000
w układzie  współrzędnych  „1965”,  a  od  8  sierpnia  2000r  w  układach
„1992”  i  „2000”.  W  niektórych  rejonach  kraju  mapę  zasadniczą
sporządza  się  w  układach  lokalnych    (np.  w  układzie  krakowskim  dla
miasta Krakowa).  Zgodnie z  Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8
sierpnia  2000r  w  sprawie  państwowego  systemu  odniesień
przestrzennych  (Dz.U.  nr  70  poz.  821)  wprowadzono  układ
współrzędnych  płaskich  oznaczony  symbolem  „2000”  do  stosowania  w
pracach  geodezyjnych  i  kartograficznych,  związanych  z  wykonywaniem
mapy  zasadniczej  oraz  mapy  ewidencyjnej  dla  rejonu  całego  kraju.
Dotychczas  obowiązujący  układ  współrzędnych  płaskich  prostokątnych
„1965” oraz lokalne układy współrzędnych mogą być stosowane tylko do
31  grudnia  2009r,  co  oznacza,  że  najpóźniej  od  1  stycznia  2010r  w
całym  kraju  mapa  ewidencyjna  i  zasadnicza  będzie  prowadzona  w
nowym układzie „2000”.

Mapa zasadnicza jest źródłowym opracowaniem do sporządzania map
pochodnych i innych wielko- i średnioskalowych map tematycznych, a
także

podstawą

aktualizacji

map

topograficznych.

Jej

cechą

charakterystyczną jest ciągła aktualność, gdyż obowiązkiem geodety
wykonującym jakiś pomiar uzupełniający jest naniesienie pomierzonych
szczegółów na mapę znajdującą się w Ośrodku Dokumentacji Geodezyjno
- Kartograficznej.

TREŚĆ MAPY ZASADNICZEJ

Treścią mapy zasadniczej są podstawowe informacje o terenie i sposobie jego
powierzchniowego zagospodarowania, na które składają się:

osnowa (geodezyjna, grawimetryczna, punkty wiekowe magnetyczne), na którą składają
się w terenie znaki trwałe, a na mapie zaznaczane są one symbolami punktowymi;

granice (państwa, podziału administracyjnego obrębów ewidencyjnych, działek itp.), na
mapie zaznaczane są symbolami liniowymi;

budowle i budynki;

komunikacja;

uzbrojenie terenu (sieci: nadziemne, naziemne i podziemne), na mapie zaznaczane
symbolami liniowymi;

rzeźba terenu i sztuczne ukształtowania formy terenu, na mapie zaznaczane za pomocą
warstwic i znaków umownych;

zagospodarowanie terenu (rodzaje użytków gruntowych, pokrycie szatą roślinną, tereny
rekreacji, sportu, zabaw, cmentarze, pomniki itp.) na mapie zaznaczane znakami
powierzchniowymi i punktowymi;

granice zewnętrzne obiektów specjalnych (zakładów przemysłowych, przepompowni i
stacji oczyszczania ścieków, terenów kolejowych itp.) zaznacza się je na mapie symbolami
liniowymi.

FORMA MAPY ZASADNICZEJ

Mapę zasadniczą można sporządzać w wersji nierozwarstwionej (na

jednym arkuszu przedstawione są wszystkie wyżej wymienione informacje o

terenie) oraz w wersji rozwarstwionej (zawartość treści mapy rozdzielona jest

na kilka nakładek tematycznych, które sporządza się na specjalnych foliach).

Najczęściej stosuje się następujące nakładki:

S - sytuacyjna,

W - wysokościowa,

U - uzbrojenia terenu,

E - ewidencji gruntów.

Instrukcja K-1.7 (Mapa zasadnicza w wersji rozwarstwionej) dopuszcza

stosowanie w zależności od potrzeb także innych nakładek np.:

G – geodezyjną;

R – realizacyjną;

T- specjalną.

Mapę zasadniczą możemy wykonać (w myśl instrukcji K-1, 1998) w postaci

klasycznej jak i numerycznej. Mapa zasadnicza w postaci klasycznej posiada

pierworys (pierwsze rysowanie mapy na podstawie wyników

przeprowadzonych pomiarów) i ewentualnie matryce. Przy prowadzeniu

mapy w formie numerycznej pierworys nie istnieje co jest dużą zaletą

takiego opracowania. Ułatwia to znacznie przeskalowywanie mapy

(zmieniając jedynie wielkości elementów wektorowych dostosowując je do

skali mapy), a także wykonywanie na podstawie raz stworzonego

pierworysu, map pochodnych. Treść obligatoryjna mapy numerycznej

prowadzona jest w systemie informatycznym, wektorowym, związanym z

bazą informacji o obiektach. Kopie takiej mapy sporządzane są na różnym

materiale, mogą one mieć różny poziom kartometryczności i różną treść.

NAZWA MAPY

POWIERZCHNI

A ODNIESIENIA

SKALA

RODZAJ

RZUTÓW

PRZEPISY

PRAWNE

ZASADNICZA

dla obszarów

do 80 km

Płaszczyzna

1: 500

1:1000
1:2000

1: 5000

Prostokątne

(dla sytuacji)

Cechowane

(dla rzeźby)

Instrukcja

techniczna

K-1

WYROBISK

GÓRNICZYCH

Płaszczyzna

pozioma lub

pionowa

1: 500

1:1000
1:2000

Prostokątne

Normy Górnicze

PRZESTRZEN

NA GÓRNICZA

Rzutnia pionowa

dowolna

Aksonometryc

zny

Wektorowy

Afiniczny

Centralny

PN-G-09000-

1:2002

SOZOLOGICZN

Wykorzystuje

podkład mapy

topograficznej

1:50000

lub

większa

----

Wytyczne

techniczne

K-3.6

PRZEKRÓJ

GEOLOGICZNY

W przybliżeniu

płaszczyzna

pionowa

1:50÷1:5

00 itd.

Prostokątne +

interpretacja

geologiczna

Normy Górnicze

Ogólna charakterystyka wybranych map

Głównym produktem pracy geodety jest mapa. W chwili obecnej w Polsce istnieje wielka ich

różnorodność.  Klasyfikacją  tych  map  (na  klasy  działy,  grupy,  podgrupy  itd.)  i  zasadami  ich
sporządzania  zajmuje  się  nauka  zwana  kartografią.  Kartografia  jest  nauką  bardzo  obszerną  i  w
zależności  od  rodzaju  map  można  mówić  o  kartografii  topograficznej,  tematycznej,  wojskowej,
matematycznej itp. Z uwagi na sposób prezentacji graficznej obiektów i zjawisk, kolorystykę, a także
różnorodności w zakresie:

•zastosowanego rzutu (prostokątnego, cechowanego, aksonometrycznego),

•skali mapy bądź przekroju (tabela 8.1),

•znaków umownych na nich stosowanych (rys. 9.28 oraz 10.2),

•sposobu generalizacji,

•zakresu wykorzystania,

Mapy dzielimy na:

W przypadku map sozologicznych

map sozologicznych

podkładem mapowym

jest:

mapa topograficzna

W geodezji i inżynierii środowiska posługujemy się bardzo

często metodami zaczerpniętymi z geometrii wykreślnej
wykorzystując

bogatą

ofertę

rzutów

korzystając

niezmienników  rzutowania,  które  informują  nas  o  zachowaniu
identyczności zbioru w obrazie po przekształceniu rzutowym.  W
przypadku  rzutów  przestrzennych  dla  zachowania  poglądowości
tworzonych

obiektów

(map)

mamy

czynienia

zniekształceniami liniowymi i kątowymi, które jesteśmy w stanie
obliczyć.

Mapa

postaci

Mapa

postaci

klasycznej

Pierworys

mapy

zasadniczej  w  wersji  klasycznej
sporządza  się  na  arkuszach  o
stabilnym  podłożu  tzn.  takich,
których  wymiary  pod  wpływem
zmian temperatury i wilgotności
nie  różnią  się  więcej  niż  ±0.2
mm

stosunku

teoretycznych wymiarów ramek
sekcyjnych

arkusza

mapy.

Wymiary

arkuszy

są

następujące:

a) 594  841 mm - przy

zastosowaniu

planszy

kartograficznej

b) 594  900 mm - przy

zastosowaniu folii kreślarskich

Ramki

sekcyjne

ograniczające rysunek mapy są
równoległe

przyjętego

układu współrzędnych, tworzą
one prostokąt 500  800mm.

Rysujemy je kolorem czarnym,
linią ciągłą o grubości 0.5mm.

arkuszem

mapy

związane są także elementy nie
stanowiące treści mapy:

 ramka sekcyjna,

 opisy pozaramkowe,



krzyże

oraz

przyramkowe kreski okrągłych
współ rzędnych.

Treść opisowa

Przedstawioną liniami prostymi, krzywymi, łukami,

symbolami itp. sytuację należy opisać. Do opisów

stosujemy pismo blokowe, pochyłe o wysokościach

tekstu podanych w instrukcji K-1. Wysokości liter

dużych

przy

opisach

treści

mapy

opisach

pozaramkowych mogą wynosić 1.5, 1.8, 2.5, 3.5, 5.0,

7.0, 10.0mm. Opisujemy pismem typu B wg normy PN –

EN ISO 3098 z wyjątkiem pisma o wysokości 1.5, które

kreślone powinno być grubością 0.13. Dopuszcza się

odchylenia od podanych wysokości pisma nie więcej

jednak niż 5%. Natomiast grubość pisma może się

różnić o



0.02 (od założonej jego wysokości).

Rysowanie budynków

Treścią mapy zasadniczej są w znacznej części budynki i budowle wchodzące w skład
ewidencji gruntów i budynków. Wszelkie inne budynki i przybudówki stanowią treść
fakultatywną. Należy je rysować stosując następujące zasady:



linie przedstawiające budynek należy kreślić osiowo, tj. np. w skali 1:500 lico budynku

ognioodpornego biegnie środkiem linii o grubości 0.5 mm, zaś w skali 1:1000 środkiem linii
o grubości 0.35 mm,

 przyziemie budynku kreśli się linią ciągła, zaś obrys (razem z okapami) linią przerywaną.
Obie te linie mają tę samą grubość, zależą od ognioodporności i skali mapy,

 gdy nawisy części naziemnej (obrys) wystają poza przyziemie mniej niż 2.0 mm w skali
mapy, dopuszcza się kreślenie tylko przyziemia.

 podpory (słupy nośne) części naziemnych stanowią część przyziemia i powinny być
kreślone zgodnie z ich kształtem, jeżeli w skali mapy ich wymiary przekraczają 1.0 x 1.0 mm.
W przeciwnym przypadku należy użyć symbolu podpory (okrąg o średnicy 1.0 mm).
W obu przypadkach do wykreślenia używa się linii cienkiej,

 tekst oznaczający liczbę kondygnacji składa się z liczby arabskiej. Poddasza nie wlicza się
do liczby kondygnacji,

 tekst określający numer adresowy w zasadzie umieszcza się wewnątrz konturu budynku,
od strony ulicy.

a)
b)

Opis budynku - Instrukcja techniczna K-1: a ) 1976 i 1980, b ) 1995 i 1998

Opisy

Na mapie występują opisy obiektów
punktowych, liniowych i
powierzchniowych, których przykłady
ilustruje rysunek.

Gdy obszar jest na tyle mały, że

opis się w nim nie mieści, należy użyć
odnośnika.

Przykłady opisu obiektów:

a)punktowego (punkt

szczegółowej osnowy poziomej,

b)liniowego (oś podziemnego

przewodu energetycznego),

c)powierzchniowych (zbiornika

wodnego, np. stawu – opis z
odnośnikiem, terenu ogródków
działkowych, granic użytków)

Obiekty wydłużone (ulice, rzeki) opisuje się
wzdłuż obiektu, pismem pochyłym wg zasady
przedstawionej na schemacie

Zasada ustalania kierunków opisów na

mapie zasadniczej i podstawowej mapie
górniczej (K-1 1980 i PN-G-09000-3, 2002)

Nazwy

•nazwy ulic pisze się bez skrótu ul.

natomiast stosuje się skrót al. (aleja) i pl.
(plac),

•do obszarów posiadających nazwy

własne stosuje się skróty podane w wykazie
skrótów (zat.(zatoka), jez.(jezioro), wdsp.
(wodospad) itd.). Gdy skrótów takich nie
przewidziano, stosować należy pełne nazwy
(Cmentarz Powązkowski, Park Bema, Morze
Bałtyckie itd.),

•obszary PKP i Lasów Państwowych

opisuje się w zależności od ilości miejsca,
skrótem lub pełną nazwą, jednakże bez słowa
obszar.

Zanim powstanie mapa…

Najczęstszymi opracowaniami graficznymi wykonywanymi przez

geodetów są: projekty sieci geodezyjnych, opisy topograficzne punktów
osnowy, szkice polowe oraz mapy.

1.Prace polowe rozpoczyna się od wywiadu terenowego

wywiadu terenowego

w czasie

którego odszukuje się punkty osnowy geodezyjnej (według opisów

opisów

topograficznych

), wykonuje odręczne szkice

odręczne szkice

, projektuje nową sieć

pomiarową, zaznacza miejsca stabilizacji nowych punktów geodezyjnych.

2.Po wykonaniu stabilizacji tych punktów należy sporządzić dla

każdego nowego punktu jego opis topograficzny

opis topograficzny

3.Następnie przystępuje się do pomiarów osnowy

pomiarów osnowy

(kątów

poziomych i poziomych odległości pomiędzy punktami poligonowymi oraz
wysokości tych punktów). Dla małych obszarów pomiary sytuacyjne są
odrzutowane na płaszczyznę poziomą (według zasad rzutów
prostokątnych, zaś wysokość wyznaczana jest w stosunku do poziomu
Morza Bałtyckiego (w metrach n.p.m.).

4.Z kolei wykonuje się pomiar szczegółów sytuacyjnych

pomiar szczegółów sytuacyjnych

(tych,

które mają znaleźć się na mapie, w trakcie którego sporządza się szkice

szkice

polowe

potrzebne przy kartowaniu mapy.

5.Po odpowiednich obliczeniach kartuje się

obliczeniach kartuje się

mapę w odpowiedniej

skali nanosząc każdy pomierzony szczegół ze współrzędnych, a w
przypadku małych rozmiarów mierzonych obiektów niektóre szczegóły
zaznacza się symbolem

symbolem

bądź znakiem umownym

znakiem umownym

. Katalog znaków

umownych i symboli dla mapy zasadniczej zawiera instrukcja technicznej
K-1.

W geodezji bardzo często posługujemy się rzutami prostopadłymi

przy opracowywaniu map niewielkiego obszaru (rysunek). W tym
przypadku przy sporządzaniu mapy zachowuje się podobieństwo figur
geometrycznych narysowanych na mapie do rzutów prostopadłych tych
figur w terenie na płaszczyźnie odniesienia. Oznacza to, że pomierzone
kąty poziome w terenie są równe kątom poziomym na mapie (mówimy o
odwzorowaniu wiernokątnym), a stosunek 1 : L długości l odcinków na
mapie do rzutów prostopadłych L odpowiednich odcinków w terenie na
płaszczyźnie odniesienia jest wielkością stałą na całym odwzorowanym
obszarze równą skali mapy. Te obiekty terenowe, które dadzą się
przedstawić w danej skali również odwzorowujemy za pomocą rzutów
prostokątnych, a dla obiektów małych stosujemy na mapie znaki
umowne z odpowiednich instrukcji geodezyjnych i norm górniczych.

Pomiary, na

podstawie których
opracowujemy mapy,
wykonujemy na
powierzchni terenu, a
także w wyrobiskach
kopalnianych. Każda
jednak mapa (niezależnie
od jej rodzaju) posiada
cechy wspólne do
których zaliczymy:

1. nazwa mapy

(której przypisane są
odpowiednie instrukcje
techniczne i normy
zawierające przepisy
jakimi należy się
kierować w trakcie
pomiaru i
opracowywania mapy),

2. sposób

odwzorowania
elementów treści mapy
na płaszczyznę rysunku,

3. wierność

(wiarygodność) mapy,
czyli zgodność mapy ze
stanem faktycznym w
terenie,

UWAGI OGÓLNE

4. znaki umowne przypisane danemu rodzajowi

map,

5. szczegółowość, a więc sposób generalizacji

pomierzonych

obiektów związany z treścią mapy,

6. terminy jej aktualizacji,

7. jednostkę (autora) sporządzającą mapę i jej

aktualizację.

Rysunek na szkicu polowym musi być wyraźny (może być zniekształcony) a miary i dane opisowo – informacyjne czytelne;

Szkice polowe sporządza się bez zachowania skali;

Sytuację nanosi się odręcznie lub przy pomocy ekierki;

Szkic nanosi się na formularz określonego wzoru na formacie A4;

Szkic rysuje się ołówkiem o odpowiedniej twardości:

      - w normalnych warunkach atmosferycznych stosuje się twardości średnie;
      - przy zwiększonej wilgotności i w niższej temperaturze – ołówki miękkie;
      - w wysokiej temperaturze – ołówki twarde.

W przypadku przedstawienia szczegółu przy pomocy znaku umownego – symbolu należy stosować znaki zdefiniowane w
określonych do rodzaju mapy instrukcjach K-1, K-2, K-3;

W przypadku terenu o bogatej treści na jednym szkicu polowym umieszcza się szczegóły zdejmowane tylko z jednej linii pomiarowej
(jednego boku osnowy) lub części linii;

Błędnie wykreślone linie bądź miary nie mogą być wycierane:

- linie kasuje się dwiema skośnymi liniami równoległymi;
- opisy i miary przekreślamy tak by były czytelne;

Szkiców polowych nie należy przerysowywać;

10.

Dla ogólnej orientacji w rozkładzie poszczególnych szkiców na mierzonym obszarze wykonuje się szkic przeglądowy zazwyczaj
połączony ze szkicem osnowy pomiarowej. Wnosi się na niego w przybliżonej skali osnowę pomiarową i punkty dowiązania z
podaniem numeracji punktów, długości boków i kąty. Przy odpowiednich bokach i liniach pomiarowych osnowy należy wpisać
numerację poszczególnych szkiców polowych pomiaru sytuacyjnego.

ZASADY SPORZĄDZANIA

SZKICÓW POLOWYCH

Szkic pomiarowy powinien zawierać:

• ponumerowane punkty osnowy geodezyjnej (punkty poligonowe, wcięte, posiłkowe, repery) –

niestabilizowane punkty osnowy pomiarowej oznacza się kółkiem wizualnie mniejszym niż dla

stabilizowanych punktów osnowy szczegółowej, zaś numeru punktu nie podkreśla się – przed

numerem wpisujemy literkę „p” i myślnik;

• linie pomiarowe i boki osnowy poziomej,
• kierunki do sąsiednich punktów osnowy, znajdujących się poza zasięgiem szkicu (wraz z numerami

tych punktów),

• szczegóły sytuacyjne będące przedmiotem pomiarów, w przypadku małych rozmiarów mierzonych

obiektów stosujemy na szkicach znaki umowne i symbole z Instrukcji technicznej K-1,

• numery pikiet, a w przypadku metody ortogonalnej miary liniowe (tzw. rzędne – odmierzane wzdłuż

linii pomiarowej, i odcięte – odmierzane pod kątem prostym od linii pomiarowej do mierzonego

szczegółu),

• miary kontrolne, czyli czołówki (długości ścian domu) i podpórki,
• rodzaj i charakter budynków i budowli, oraz numery porządkowe budynków i nieruchomości (rodzaj

budynku i ilość kondygnacji wpisuje się równolegle do poziomej ramki mapy np. h4, w przypadku

budynków parterowych nie podaje się ilości kondygnacji, numery porządkowe (adresowe) umieszcza

się wewnątrz konturu budynku od strony ulicy równolegle do jej osi zgodnie z zasadą czytelności

rysunku;

• nazwiska i imiona właścicieli działek i numery ewidencyjne działek, oznaczenie upraw np. rola (R), las

(L), nieużytek (N) itp.,

• rodzaje urządzeń podziemnych i ich przeznaczenie,

• dane informacyjne (nazwy jednostek podziału administracyjnego, miast, dzielnic, wsi itp.; nazwy ulic

(

bez skrótu ul

.) i placów, rzek, potoków, kanałów, jezior itp.) – opisy nie związane z kierunkiem

opisywanego konturu i linii umieszcza się poziomo tj. równolegle do dolnej krawędzi ramki sekcyjnej,

• kierunek północy,

• numery szkiców sąsiednich.

Zasady rysowania boków osnowy, linii pomiarowych i konstrukcyjnych:

a. boki ciągu głównego oznacza się linią kreskową o długości kresek około 5 mm z przerwami 1
mm,
b. boki ciągów sytuacyjnych (zagęszczających) oraz linie pomiarowe oznacza się linią
kreskową o długości kresek około 2 mm z przerwami 1 mm,
c. linie domiarów prostokątnych, linie przedłużeń, linie promieni wcinających oraz linie
podpórek i czołówek oznacza się liniami kreskowymi o długości kresek około 1 mm z
przerwami 0,5 mm.

2. Zasady rysowania pikiet przy metodzie biegunowej:

W metodzie biegunowej, rysuje się na szkicach pikiety. Pikieta to punkt w terenie (zaznaczony także
na szkicu polowym kropką lub krzyżykiem), na którym postawiona była łata bądź tyczka z pryzmatem
dalmierczym, który w wyniku obliczeń otrzymuje współrzędne X,Y bądź X,Y,Z, albo też współrzędne
biegunowe, tzn. kąt poziomy α, odległość poziomą d oraz wysokość.

Wszystkie pikiety na

szkicu opisuje się kolejnymi numerami (takimi samymi, jak w dzienniku pomiarowym), a te pikiety
pomiędzy którymi będzie przeprowadzana interpolacja warstwic łączy się liniami spadku terenu, bądź
liniami ściekowymi czy grzbietowymi. Zaznacza się skarpy i wszystkie te elementy, które związane są
z rzeźbą terenu i będą pomocne przy sporządzaniu mapy wysokościowej;

Zasady wpisywania miar przy metodzie ortogonalnej:

położenie każdego inwentaryzowanego szczegółu względem boku osnowy pomiarowej opisują dwie

miary: odcięta (X) – odległość mierzona wzdłuż boku osnowy od punktu początkowego do rzutu
prostokątnego szczegółu na bok oraz rzędna (Y) – odległość pomiędzy szczegółem, a linią osnowy
mierzona prostopadle do boku osnowy,

początek pomiaru odciętych oznacza się liczbą 0,00 (prostopadle do kierunku linii pomiarowej) nad

którą rysuje się strzałkę w kierunku pomiaru, zaś miarę końcową odciętej podkreśla się dwa razy,

rzędne wpisujemy dwojako:

- gdy na rzędnej zaznaczamy miarę tylko jednego punktu, to wpisujemy ją równolegle do linii oznaczającej

tą rzędną,

- gdy na rzędnej zaznaczamy kilka miar do kilku szczegółów, to rzędne wpisujemy prostopadle do linii

oznaczającej tą rzędną, wartość początkową rzędnej zaznaczamy 0,00 za strzałką u góry w kierunku
pomiarów następnych rzędnych na tej linii, zaś wartość końcową rzędnej podkreślamy jeden raz,

w przypadku dużej ilości szczegółów, na jednym szkicu należy przedstawiać tylko pomiary z jednej linii

pomiarowej lub jej części. Gdy po obu stronach linii pomiarowej jest dużo szczegółów, to linię
pomiarową przedstawia się jako dwie linie równoległe, między którymi zapisuje się odcięte (miary
bieżące).

Zestawienie szkiców polowych

tzw. szkic przeglądowy

Dla ogólnej orientacji w

rozkładzie poszczególnych

szkiców mierzonego

obszaru, sporządza się

szkic przeglądowy o

nazwie „zestawienie

szkiców” przedstawiający

zasięg poszczególnych

szkiców i ich numeracje. W

myśl instrukcji technicznej

(O-1/O-2 2001) najlepiej

jest sporządzić ten szkic

na kopii szkicu osnowy

geodezyjnej.

Opis topograficzny punktu osnowy geodezyjnej wykonuje się dla każdego trwale

zastabilizowanego punktu (PP1, PP2, PP3,). Na opisie należy podać:

•

jednostkę administracyjną

, na której znak założono,

•

nazwisko i imię użytkownika nieruchomości

na której punkt się znajduje, w przypadku miedzy,

należy podać nazwiska sąsiadów,

•

czy punkt jest stary, czy nowy, jakimi znakami i na jakiej

głębokości został zastabilizowany, numer

punktu i głowicy znaku

•

szkic szczegółowy z domiarami

do istniejących szczegółów terenowych zorientowany do północy,

łącznie z rozmieszczeniem zespołu znaków zabezpieczających (poboczników),

•

proponuje się także podać

współrzędne geograficzne punktu

(wyznaczone

jednoczęstotliwościowym odbiornikiem GPS) szczególnie , gdy jest on zlokalizowany na terenach

odludnych, trudnych do odszukania. Dobrze jest także podać oznaczenie arkusza mapy w skali

1:10 000 w układzie współrzędnych „1965” lub „2000”

fragment mapy topograficznej na którym

punkt jest położony.

•

na terenach górniczych

, gdzie punkty osnowy geodezyjnej podlegają przemieszczeniom poziomym

i pionowym, podaje się także

datę pomiaru i współrzędne punktu

Opis topograficzny punktu osnowy

geodezyjnej

Sporządzony w ten sposób opis
topograficzny punktu ułatwi w przyszłości
jego odszukanie. Ilość informacji
znajdującej się na opisie zależy od klasy
punktu; więcej szczegółów na ten temat
podają instrukcje techniczne:

G-1.5

(WYTYCZNE TECHNICZNE –

Szczegółowa osnowa pozioma.
Projektowanie, pomiar i opracowanie
wyników. Załączniki),

- G-1.6

G-1.6

(WYTYCZNE TECHNICZNE

Przeglądy i konserwacje punktów
geodezyjnych, grawimetrycznych i
magnetycznych)

- G-1.9

G-1.9

(WYTYCZNE TECHNICZNE Katalog

znaków geodezyjnych).

Ćwiczenie

ĆWICZENIE nr 5a

Wzorując się na przedstawionych

na zajęciach CAD algorytmach i
schematach

konstruowania

podstawowych znaków umownych
zgodnych z przepisami instrukcji K-1
na arkuszu tabliczki rysunkowej
wykreślić

–

symboli

(skorzystać

dodatkowo

wytycznych  instrukcji  K-1)  oraz  3
dowolne linie konstrukcyjne np. linia
kolejowa  wąskotorowa,  chodnik,
wodociąg itp. Symbole rozmieścić w
linii  pionowej  tak,  by  punkty
wstawienia  poszczególnych  znaków
leżały na pionowej linii pomocniczej.
Wzór  zadania  wraz  z  wybranymi
symbolami obrazuje rysunek

ĆWICZENIE nr 5b

Wykorzystując szablon

tabliczki

rysunkowej,

wykreślić zgodnie z poniższym
wzorem

fragment

mapy

zasadniczej w skali 1:500. Do
skonstruowania

mapy

wykorzystać  symbole  wybrane
samodzielnie  z  instrukcji  K-1,
przy  zachowaniu  minimalnego
obszaru

rysunku

mapy

2020cm (wykreślić 4 krzyże

siatki kwadratów). Przykład
fragmentu mapy zasadniczej w
skali 1:500 przedstawiono na
rysunku

Ćwiczenie

ciep

m2k

basen

i3k

211128

m2k

Profile terenu i przekroje

powierzchni topograficznej

Przekrój

pionowy

terenu

Przekrój

pionowy

terenu

(przekrój

morfologiczny)

powstaje

poprzez

przecięcie powierzchni terenu pionową

płaszczyzną rzutującą prostopadłą do

płaszczyzny odniesienia.

Zasady ogólne:

Zasady ogólne:
-

profil sporządza się najczęściej na

papierze lub kalce milimetrowej.

przyjęcie tzw. poziomu porównawczego,

(prosta pozioma obrazująca poziom

odniesienia)

przyjęcie dwóch różnych skal poziomej i

pionowej, które zapisujemy w postaci

ułamka.

- w geodezji przekroje pionowe (zwane też

profilami terenu) są wzbogacone o

spadki, czyli nachylenia

Document Outline