Definicja maszyny
Według Dyrektywy UE „maszyna” to:
zespół, wyposażony lub przeznaczony do
wyposażenia w mechanizm napędowy inny niż
bezpośrednio wykorzystujący siłę mięśni ludzkich lub
zwierzęcych, składający się ze sprzężonych części lub
elementów, z których przynajmniej jedna wykonuje
ruch, połączonych w całość mającą konkretne
zastosowanie,
zespół sprzężonych części lub elementów, z których
przynajmniej jedna wykonuje ruch, połączonych
wcałość, przeznaczony do podnoszenia ładunków, a
którego jedynym źródłem mocy jest bezpośrednie
wykorzystanie siły ludzkich mięśni,
Przegląd techniczny w
budownictwie
Przegląd techniczny w budownictwie
to czynności polegające na sprawdzeniu stanu technicznego budynku oraz
sporządzeniu po ich zakończeniu stosownego protokołu zawierającego
niezbędne informacje o jego stanie technicznym. A więc zgrupowane w
formie uwag spostrzeżenia, co do występujących nieprawidłowości,
uszkodzeń i mankamentów funkcjonalnych obiektu oraz jego otoczenia
(osobno w każdej z występujących branż kontrolnych).
Protokół z wykonanego przeglądu technicznego stanowi, zgodnie z
zakresem kontroli, kompendium wiedzy o stanie technicznym budynku i
poza sformułowanymi uwagami do stanu technicznego wyposażony jest
również w część opisową ujmującą zasady budowy, kompozycję,
charakterystykę materiałową i technologiczną elementów składowych
budynku oraz stanu jego otoczenia.
Przeglądy pięcioletnie budynków są z racji obowiązujących przepisów (patrz
art. 61 i 62 Prawa budowlanego) obowiązkowe i mają charakter okresowy
Przegląd techniczny
maszyny
Przegląd techniczny maszyny to
sprawdzenie stanu technicznego maszyny, urządzenia bądź linii
technologicznej, połączone z regulacją, wymianą olejów, smarów,
filtrów, itd. oraz usuwaniem drobnych usterek,
konserwacja - zabiegi mające na celu utrzymanie maszyny,
urządzenia bądź linii technologicznej w dobrym stanie
technicznym, pozwalającym na prawidłowe i bezpieczne
użytkowanie,
remont –doprowadzenie maszyny, urządzenia bądź linii
technologicznej do prawidłowego stanu technicznego,
zapewniającego poprawną pracę określoną w instrukcji
użytkowania polegający na wymianie części, elementów,
podzespołów. Wyróżnia się remonty bieżące, średnie i kapitalne.
Czynności wykonywane podczas konserwacji, przeglądów i
remontów oraz częstotliwość ich wykonania są opisane w DTR dla
urządzeń
Dokumentacja techniczno-
ruchowa
Dokumentacja techniczno-ruchowa (DTR) zwana
również paszportem maszyny, jest opracowywana
dla każdego urządzenia lub maszyny i powinna
zawierać: charakterystykę techniczną i dane
ewidencyjne, rysunek złożeniowy, wykaz
wyposażenia normalnego i specjalnego, schematy
kinematyczne, elektryczne i pneumatyczne,
schemat funkcjonowania, instrukcję obsługi,
instrukcję użytkowania instrukcję konserwacji i
smarowania, instrukcję bhp normatywy remontowe
wykaz części zamiennych, wykaz faktycznie
posiadanego wyposażenia, wykaz załączonych
rysunków, wykaz części zapasowych.
Dla obrabiarek DTR zawiera:
dane ewidencyjne,
spis rysunków
opis techniczny z określeniem wielkości charakterystycznych obrabiarki i wykazem wyposażenia normalnego i
specjalnego,
opis sposobu transportowania obrabiarki ilustrowany rysunkami wykazującymi miejsca złożenia lin podczas
transportu suwnicą,
opis ustawienia i fundamentowania obrabiarki na stanowisku pracy wraz z rys. fundamentu
opis przyłączenia obrabiarki do sieci elektrycznej oraz jej uziemienia lub zerowania,
opis sposobu czyszczenia obrabiarki przed uruchomieniem,
instrukcję smarowania,
opis przeznaczenia poszczególnych dżwigni, korb, pokręteł, wyłączników itp. opis sposobu uruchomienia
obrabiarki,
szczegółowy opis eksploatacji obrabiarki,
schemat elektryczny ideowy i montażowy
schemat kinematyczny obrabiarki, opis poszczególnych zespołów i mechanizmów obrabiarki wraz z rysunkami
opis wyposażenia normalnego i specjalnego
opis regulacji i usuwania usterek w poszczególnych zespołach i mechanizmach obrabiarki,
określenie cyklu naprawczego oraz uwagi dotyczące konserwacji, przeglądów, remontu bieżącego, remontu
średniego i remontu głównego oraz odbioru technicznego po remontach,
katalog części zamiennych,
karty pomiarów dokładności obrabiarki.
W przedsiębiorstwie, które zakupiło urządzenie lub
maszynę, dokumentację DTR otrzymuje dział głównego
mechanika.
Jeżeli nie zawiera ona oddzielnie wykonanych instrukcji
smarowania i obsługi, to dział głównego mechanika
powinien opracować takie instrukcje na podstawie DTR i
umieścić je na stanowisku pracy.
Dział głównego mechanika opracowuje na podstawie DTR
kartę maszynową, która zawiera:
dane ewidencyjne, czyli nazwę maszyny, typ, nr fabryczny, nr
inwentarzowy, rok budowy, rok ustawienia i miejsce
ustawienia, wielkości charakterystyczne maszyny, rysunek lub
zdjęcie maszyny, wymiary zewnętrzne maszyny u jej masę,
dane dotyczące napędu, dane dotyczące wyposażenia
normalniego i specjalnego, dane eksploatacyjne maszyny.
Przepisy prawa dotyczące przeglądów technicznych
maszyn i urządzeń
DYREKTYWA 2006/42/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I
RADY z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października
2008 w sprawie zasadniczych wymagań do maszyn (wejście
w życie grudzień 2009)
Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym
(Dz. U. Nr 122, poz. 1321 i z 2002 r. Nr 74, poz. 676)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r w
sprawie w sprawie rodzajów urządzeń technicznych
podlegających dozorowi technicznemu. (Dz. U. Nr 120, poz.
1021) wraz ze zmianą z dnia 3 lutego 2003 (Dz. U Nr 28 poz.
240)
Przepisy prawa dotyczące przeglądów
technicznych maszyn i urządzeń
Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu
drogowym. (Dz. U. z dnia 19 sierpnia 1997 r.) z
późniejszymi zmianami
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31
grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych
pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego
wyposażenia (Dz. U. z dnia 26 lutego 2003 r.)
Rozporządzenie Ministra Transportu z dnia 15
października 2007 r. zmieniające rozporządzenie w
sprawie warunków technicznych pojazdów oraz
zakresu ich niezbędnego wyposażenia
Maszyna jako system z przepływem energii i
informacji
oraz możliwością obserwacji diagnostycznej.
Definicja diagnostyki
Jest to określenie szeroko rozumianego stanu
technicznego urządzeń za pomoce
obiektywnych metod i środków dla
podwyższenia ich trwałości, niezawodności i
efektywności działania.
Według Ziemskiego i Pszczołowskiego
diagnostyka to rozeznanie jakiegoś stanu rzeczy
(obiektu) i jego tendencji rozwojowych na
podstawie jego objawów (symptomów) i
znajomości ogólnych prawidłowości - do celów
planowego działania.
Diagnostyka techniczna charakteryzuje się
następującymi trzema zadaniami:
diagnoza - określenie aktualnego stanu
technicznego,
geneza - określenie przyczyn istniejącego
aktualnie stanu,
prognoza - określenie przedziału czasowego, w
którym należy spodziewać się następnej zmiany
stanu technicznego.
Intensywność uszkodzeń maszyny jako funkcja
czasu eksploatacji.
Etapy istnienia obiektu
Etapy istnienia obiektu w aspekcie
diagnostyki:
Fazy wytwórcze
Projektowanie
Produkcja
Fazy eksploatacyjne
Użytkowanie
Obsługa
Likwidacja
Proces projektowania jest etap ideowej
syntezy obiektu o właściwościach
umożliwiających spełnienie określonych w tej
fazie wymagań wynikających z realizacji
wszystkich etapów istnienia obiektu.
Proces produkcji jest etap materialnej syntezy
obiektu o założonych i wymaganych
właściwościach (o określonym w fazie
projektowania potencjale użytkowym). Obiekt
stanowi więc materialny model idei
projektowych.
Proces użytkowania jest to proces wytwarzania
określonego efektu użytkowego, więc proces realizacji
zadań do jakich obiekt został stworzony. Faza
użytkowania jest główną fazą w okresie życia obiektu.
Procesowi temu towarzyszy proces zmniejszania
potencjału użytkowego.
Proces obsługiwania jest proces mający na celu
nadanie obiektowi określonego potencjału użytkowego.
Proces likwidacji (złomowanie) jest proces mający na
celu rozformowanie struktury (unicestwienie) obiektu
oraz odzyskanie materiałów i elementów przydatnych.
Jest to więc proces odwrotny do procesu produkcji.
Rozróżnia się trzy formy obsługiwania:
Obsługiwanie regeneracyjne:
Terapeutyczne,
Profilaktyczne,
Wymuszone zewnętrzne,
Regulacje,
Naprawy elementów,
Wymiany elementów,
Zaopatrzenie,
Usuwanie produktów zużycia
Wymuszone samoczynne,
Naturalne (autoregeneracja),
Obsługiwanie generacyjne:
Generacyjne wymuszone,
Generacyjne naturalne:
Docieranie,
Formowanie,
Osiadanie,
Uodparnianie,
Wstępne starzenie,
Nagrzewanie
Obsługiwanie degeneracyjne:
Kompresja struktury,
Dezorganizacja struktury,
Regresja struktury.
Rozróżnia się następujące przemiany
właściwości obiektu:
Zmiany generacyjne ideowe, materialne i
wtórne,
Zmiany regeneracyjne,
Zmiany degeneracyjne
W badaniach diagnostycznych wyróżnia się
następujące klasy stanów diagnostycznych:
Sprawności,
Niesprawności,
Zdatności,
Niezdatności.
Dozór techniczny
Dozorowi technicznemu podlegają urządzenia
techniczne począwszy od fazy projektowania,
wytwarzania, obrotu oraz eksploatacji.
Decyzje dozoru technicznego
Wszystkie urządzenia objęte dozorem
technicznym mogą być eksploatowane tylko i
wyłącznie na podstawie decyzji zezwalającej na ich
eksploatację, która jest wydawana przez organ
właściwej jednostki dozoru technicznego .
Na eksploatującym urządzenie ciąży obowiązek
niezwłocznego zawiadomienia właściwej jednostki
dozoru technicznego o każdym niebezpiecznym
uszkodzeniu urządzenia lub nieszczęśliwym
wypadku związanym z jego eksploatacją
Dozór techniczny
Jednostka dozoru technicznego może wydać
decyzję o wstrzymaniu eksploatacji
urządzenia w przypadkach, gdy:
eksploatujący nie przestrzega przepisów o
dozorze technicznym,
nastąpi stwierdzenie zagrożenia dla życia lub
zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska.
W zakresie działania Urzędu Dozoru
Technicznego są:
Wszelkie maszyny służące do przemieszczania osób
lub ładunków w ograniczonym zasięgu, czyli:
wciągarki i wciągniki,
żurawie,
dźwigniki (podnośniki),
wyciągi towarowe, podesty ruchome, przenośniki okrężne
kabinowe i platformowe,
jak również:
wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem
podnoszenia,
dźwigi do transportu osób lub ładunków, dźwigi budowlane,
urządzenia techniczne służące do przemieszczania
kontenerów przy pracach przeładunkowych.
Zakres działania TDT
Wykonywanie dozoru technicznego nad:
urządzeniami technicznymi zainstalowanymi na obszarze kolejowym, w
kolejowych pojazdach szynowych oraz na bocznicach kolejowych,
osobowymi i towarowymi kolejami linowymi oraz wyciągami narciarskimi,
zbiornikami, w tym cysternami wykorzystywanymi w ruchu kolejowym, drogowym
i żegludze śródlądowej,
urządzeniami technicznymi na statkach morskich, z wyłączeniem statków, na
których urządzenia techniczne objęte są nadzorem technicznym instytucji
klasyfikacyjnej, pontonach, dokach oraz na terenie portów i przystani morskich
nad urządzeniami związanymi bezpośrednio z żeglugą morską, w szczególności
urządzeniami ciśnieniowymi, bezciśnieniowymi zbiornikami (cysternami) i
dźwignicami,
urządzeniami technicznymi w ciągach technologicznych portowych baz
przeładunkowych oraz urządzeniami technicznymi stanowiącymi wyposażenie
innych stanowisk usytuowanych na terenie przeznaczonym do prac
przeładunkowych i innych czynności wchodzących w zakres obsługi żeglugi
morskiej,
wydawanie świadectw dopuszczenia pojazdów do przewozu niektórych
materiałów niebezpiecznych, na podstawie odrębnych przepisów,
wydawanie decyzji w sprawach wynikających z wykonywania dozoru
technicznego nad urządzeniami technicznymi,
prowadzenie ewidencji eksploatowanych urządzeń technicznych,
Badanie techniczne
pojazdu
Na podstawie art. 81 Ustawy z dnia 20.06.1997 - Prawo o ruchu drogowym,
badaniom technicznym podlegają pojazdy samochodowe, ciągniki rolnicze,
motorowery i przyczepy.
Badanie techniczne jest przeprowadzane na koszt właściciela pojazdu w Stacji
Kontroli Pojazdów i ma na celu
sprawdzenie cech identyfikacyjnych pojazdu,
sprawdzenie pojazdu pod względem bezpieczeństwa użytkowania zarówno dla osób
nim jadących jak i innych uczestników ruchu, ochrony środowiska oraz ich
obowiązkowego wyposażenia.
System badań technicznych obejmuje różne rodzaje badań, od okresowych, którym
cyklicznie podlegają prawie wszystkie pojazdy poruszające się po drogach, przez
pierwsze badania techniczne np. dla pojazdów sprowadzonych z zagranicy, badania
dodatkowe aż po specjalistyczne badania, którym muszą być poddane np. pojazdy
uczestniczące w wypadku drogowym.
W polskim systemie badań technicznych funkcjonują trzy rodzaje stacji,
okręgowe oraz
dwa rodzaje stacji podstawowych.
Stacje okręgowe są upoważnione do przeprowadzania wszystkich rodzajów badań,
wszelkiego rodzaju pojazdów,
natomiast stacje podstawowe są upoważnione do badania pojazdów w ograniczonym
zakresie. Zakres badań stacji podstawowej jest zależny od jej możliwości technicznych, jak
również od tego, w okresie obowiązywania, jakich przepisów prawnych uzyskała
zezwolenie starosty na przeprowadzanie badań. Od momentu wejścia w życie Przepisów
wprowadzających Ustawę o Swobodzie Gospodarczej stacje podstawowe mogą jedynie
uzyskać uprawnienia do przeprowadzania badań w zakresie ograniczonym do kontroli
pojazdów pod względem bezpieczeństwa jazdy i ochrony środowiska.
Okresowe badania techniczne
Najczęściej wykonywanymi badaniami pojazdów są badania okresowe.
Motocykle, samochody osobowe, samochody ciężarowe o d.m.c. do 3,5t oraz
przyczepy o d.m.c. do 3,5t podlegają badaniom w systemie 3, 2, 1, 1. Oznacza
to, że pierwsze badanie pojazdu, należy przeprowadzić przed upływem trzech lat
od daty pierwszej rejestracji, następnie po dwóch latach a później corocznie.
Nie dotyczy to jednak pojazdów używanych jako:
taksówka osobowa, pojazdów o liczbie miejsc od 5 do 9 wykorzystywanych do
zarobkowego transportu osób,
pojazdów zasilanych gazem,
pojazdu marki "SAM", pojazdu uprzywilejowanego,
nauki jazdy oraz pojazdu wykorzystywanego do przewozu materiałów
niebezpiecznych. Pojazdy te podlegają corocznym badaniom technicznym.
Inne rodzaje pojazdów np. samochody ciężarowe o d.m.c. powyżej 3,5t, również
podlegają badaniom technicznym przeprowadzanym corocznie. Wyjątek stanowią
autobusy o liczbie miejsc, powyżej 15, których badania w stacji kontroli pojazdów
należy dokonywać, co pół roku, oraz ciągniki rolnicze, które podlegają badaniom
diagnostycznym w systemie 3,2,2…
Motorower, przyczepa lekka i pojazd zabytkowy nie podlegają okresowym
badaniom technicznym.
Dodatkowe badania
techniczne
Badania dodatkowe przeprowadza się niezależnie
od badań okresowych i podlegają im pojazdy,
które:
zostały skierowane przez policję lub starostę, w
przypadku uzasadnionego podejrzenia, że zagraża
bezpieczeństwu ruchu drogowego lub środowisku,
zostały skierowane przez starostę, w celu ustalenia
nieznanych danych technicznych pojazdu,
przystosowano do wykorzystywania jako taksówka,
pojazd uprzywilejowany lub do nauki jazdy
Specjalistyczne badania
techniczne
Specjalistyczne badania techniczne są wykonywane:
w przypadku pojazdów, które uczestniczyły
w kolizji lub wypadku drogowym i są wykonywane na podstawie
skierowania policji lub starosty.
Podczas tego badania przeprowadzana jest pełna kontrola stanu
technicznego obejmująca swym zakresem badanie okresowe
dla danego rodzaju pojazdu, wszystkie badania dodatkowe np.
badanie instalacji gazowej oraz dodatkowe sprawdzenie
konstrukcji nośnej pojazdu i układu jezdnego.
Na życzenie właściciela pojazdu może być dokonany pomiar
punktów bazowych podwozia pojazdu,
Badaniom specjalistycznym podlegają również pojazdy,
które będą wykorzystywane do przewozu materiałów
niebezpiecznych, pojazdy, w których dokonano zmian
konstrukcyjnych, zarejestrowane po raz pierwszy za granicą
oraz autobusy, poruszające się po autostradach i drogach
ekspresowych z prędkością 100 km/h.
Badania pojazdów
typu „SAM”
Pojazdy określane jako "SAM", są to pojazdy zbudowane przy wykorzystaniu
nadwozia, podwozia lub ramy konstrukcji własnej, do której zaadaptowano
z innych pojazdów układ napędowy, kierowniczy, hamulcowy itd.
Badania tego typu pojazdów można przeprowadzić w stacjach okręgowych
oraz niektórych stacjach podstawowych posiadających odpowiednie
upoważnienie.
Badanie pojazdu SAM polega na sprawdzeniu:
prawidłowości konstrukcji i poprawności montażu;
czy pojazd odpowiada warunkom technicznym;
czy przedmioty wyposażenia i części badanego pojazdu są oznaczone
znakami homologacji lub znakiem bezpieczeństwa
oraz czy stan faktyczny pojazdu odpowiada warunkom technicznym
zgłoszonym przez właściciela pojazdu we wniosku.
Na podstawie decyzji starosty o nadaniu numeru nadwozia / podwozia,
wykonany zostaje numer i tabliczka znamionowa pojazdu.
Po przeprowadzonej kontroli stacja wydaje zaświadczenie o
przeprowadzonym badaniu na zgodność z warunkami technicznymi oraz
dokument identyfikacyjny, na których podstawie można dokonać rejestracji
pojazdu we właściwym wydziale komunikacji.
Badania pojazdów
zabytkowych
Pojazdy zabytkowe podlegają tylko jednemu badaniu
technicznemu, na podstawie, którego zostają dopuszczone
do ruchu przez właściwy wydział komunikacji. Badanie
takiego pojazdu można przeprowadzić na stacji okręgowej i
obejmuje:
sprawdzenie zgodności z warunkami określonymi w przepisach
o warunkach technicznych,
prawidłowości działania poszczególnych mechanizmów
pojazdu, w szczególności pod względem bezpieczeństwa jazdy
oraz porównania stanu faktycznego pojazdu z warunkami
zgłoszonymi przez właściciela pojazdu we wniosku.
Po przeprowadzonej kontroli stacja wydaje zaświadczenie o
przeprowadzonym badaniu na zgodność pojazdu
zabytkowego z warunkami technicznymi oraz protokół
oceny stanu technicznego z zawartymi ograniczeniami w
sposobie użytkowania.