Miażdżyca tętnic
Miażdżyca tętnic
Miażdżyca tętnic
Miażdżyca tętnic
Miażdżyca tętnic (łac. atheromatosis,
Miażdżyca tętnic (łac. atheromatosis,
atherosclerosis) (potoczna nazwa to
atherosclerosis) (potoczna nazwa to
"arterioskleroza").
"arterioskleroza").
Przewlekła choroba, polegająca na zmianach
Przewlekła choroba, polegająca na zmianach
zwyrodnieniowo-wytwórczych.
zwyrodnieniowo-wytwórczych.
Najczęściej zmiany chorobowe obejmują tętnice
Najczęściej zmiany chorobowe obejmują tętnice
mózgowe, wieńcowe lub obwodowe -zwłaszcza
mózgowe, wieńcowe lub obwodowe -zwłaszcza
kończyn dolnych, dna oka, nerkowe oraz tętnicę
kończyn dolnych, dna oka, nerkowe oraz tętnicę
główną, rzadko tętnicę płucną.
główną, rzadko tętnicę płucną.
Miażdżyca jest najczęstszą przyczyną
Miażdżyca jest najczęstszą przyczyną
stwardnienia tętnic (łac. arteriosclerosis).
stwardnienia tętnic (łac. arteriosclerosis).
Etiologia
Etiologia
Etiologia miażdżycy nie jest do tej pory całkowicie
Etiologia miażdżycy nie jest do tej pory całkowicie
wyjaśniona.
wyjaśniona.
Istnieją tzw. Czynniki zagrożenia, sprzyjające
Istnieją tzw. Czynniki zagrożenia, sprzyjające
rozwojowi miażdżycy. Są to:
rozwojowi miażdżycy. Są to:
nadciśnienie tętnicze
nadciśnienie tętnicze
cukrzyca
cukrzyca
otyłość
otyłość
palenia tytoniu
palenia tytoniu
liczne stresy
liczne stresy
siedzący tryb życia.
siedzący tryb życia.
Miażdżycowe ognisko zwapnienia w ścianie tętnicy
Miażdżycowe ognisko zwapnienia w ścianie tętnicy
wieńcowej - obraz mikroskopowy pow. ok. 50 x,
wieńcowej - obraz mikroskopowy pow. ok. 50 x,
barwienie hematoksyliną i eozyną. Gigantyczne
barwienie hematoksyliną i eozyną. Gigantyczne
zmiany miażdżycowe aorty. Preparat sekcyjny.
zmiany miażdżycowe aorty. Preparat sekcyjny.
Istotna rolę odgrywa podniesiony poziom
Istotna rolę odgrywa podniesiony poziom
cholesterolu i lipidów w surowicy krwi, np.
cholesterolu i lipidów w surowicy krwi, np.
niedoczynności tarczycy, zespole
niedoczynności tarczycy, zespole
nerczycowe, otyłość.
nerczycowe, otyłość.
U kobiet miażdżyca rozwija się później ze
U kobiet miażdżyca rozwija się później ze
względu na ochronne działanie
względu na ochronne działanie
estrogenów, obniżających poziom
estrogenów, obniżających poziom
związków tłuszczowych we krwi.
związków tłuszczowych we krwi.
Zachorowalność na miażdżycę wzrasta u
Zachorowalność na miażdżycę wzrasta u
ludzi starszych, niemniej nie ma
ludzi starszych, niemniej nie ma
bezpośredniej zależności między wiekiem
bezpośredniej zależności między wiekiem
a chorobą.
a chorobą.
Naturalny rozwój choroby
Naturalny rozwój choroby
Miażdżyca polega na wysepkowatym gromadzeniu się w
Miażdżyca polega na wysepkowatym gromadzeniu się w
błonie wewnętrznej tętnic cholesterolu (i jego estrów) oraz
błonie wewnętrznej tętnic cholesterolu (i jego estrów) oraz
innych lipidów.
innych lipidów.
W pierwszym etapie komórki śródbłonka gromadzą
W pierwszym etapie komórki śródbłonka gromadzą
nadmierne ilości cholesterolu i lipidów, które są
nadmierne ilości cholesterolu i lipidów, które są
przemieszczane pod błonę wewnętrzną tętnic. (tzw. pasma
przemieszczane pod błonę wewnętrzną tętnic. (tzw. pasma
tłuszczowo-lipidowe, ang. fatty streaks).
tłuszczowo-lipidowe, ang. fatty streaks).
Tego typu zmiany można obserwować już u dzieci.
Tego typu zmiany można obserwować już u dzieci.
Podśródbłonkowe masy lipidowo-cholesterolowe powodują:
Podśródbłonkowe masy lipidowo-cholesterolowe powodują:
•
gromadzenie się makrofagów
gromadzenie się makrofagów
•
rozrost fibroblastów i komórek mięśni gładkich warstwy
rozrost fibroblastów i komórek mięśni gładkich warstwy
środkowej tętnicy oraz drobnych naczyń krwionośnych
środkowej tętnicy oraz drobnych naczyń krwionośnych
odchodzących od naczyń odżywiających ścianę tętnicy
odchodzących od naczyń odżywiających ścianę tętnicy
(łac. vasa vasorum).
(łac. vasa vasorum).
Kolejnym etapem jest wapnienie tych ognisk (tzw.
wapnienie dystroficzne, łac. calcificatio
dystrophica) prowadzące do miażdżycowego
stwardnienia tętnic, oraz pojawienie się ubytków
śródbłonka nad ogniskiem miażdżycowym.
Ubytki śródbłonka są przyczyną miejscowego
spadku stężenia prostacykliny - czynnika
zapobiegającego gromadzeniu się płytek krwi.
W wyniku tego procesu, w miejscach obnażonych
z błony wewnętrznej dochodzi do owrzodzeń
miażdżycowych (owrzodzeń kaszowatych), które
stają się obszarami przyściennej agregacji płytek
krwi i narastania zakrzepów (łac. thrombosis
parietalis).
W rozwoju zmian chorobowych w
W rozwoju zmian chorobowych w
miażdżycy tętnic wyróżnia się trzy
miażdżycy tętnic wyróżnia się trzy
etapy:
etapy:
1) Charakteryzuje się odkładaniem w błonie
1) Charakteryzuje się odkładaniem w błonie
wewnętrznej złogów cholesterolu,
wewnętrznej złogów cholesterolu,
fosfolipidów, tłuszczów obojętnych oraz
fosfolipidów, tłuszczów obojętnych oraz
niewielkich ilości białek. Powstają także
niewielkich ilości białek. Powstają także
przyścienne mikrozakrzepy.
przyścienne mikrozakrzepy.
2) W wyniku drażnienia powstałymi złogami
2) W wyniku drażnienia powstałymi złogami
cholesterolu błona wewnętrzna staje się
cholesterolu błona wewnętrzna staje się
grubsza i bardziej zbita.
grubsza i bardziej zbita.
3) Na powierzchni błony wewnętrznej
3) Na powierzchni błony wewnętrznej
powstają owrzodzenia i blaszki miażdżycowe.
powstają owrzodzenia i blaszki miażdżycowe.
Rozwój miażdżycy
Rozwój miażdżycy
Objawy miażdżycy tętnic
Objawy miażdżycy tętnic
Objawem miażdżycy są występujące
Objawem miażdżycy są występujące
u chorego chromanie przestankowe
u chorego chromanie przestankowe
(claudicatio intermittens) - bolesne
(claudicatio intermittens) - bolesne
kurcze występujące w czasie
kurcze występujące w czasie
chodzenia i zmuszające chorego do
chodzenia i zmuszające chorego do
przystanków.
przystanków.
Następstwa miażdżycy
Następstwa miażdżycy
Miażdżyca tętnic mózgu powoduje
Miażdżyca tętnic mózgu powoduje
niedokrwienie mózgu i zmiany
niedokrwienie mózgu i zmiany
psychiczne, ułatwia pęknięcia naczyń i
psychiczne, ułatwia pęknięcia naczyń i
udary (zwłaszcza przy współistniejącym
udary (zwłaszcza przy współistniejącym
nadciśnieniu). Miażdżyca tętnic
nadciśnieniu). Miażdżyca tętnic
wieńcowych jest jedną z przyczyn
wieńcowych jest jedną z przyczyn
choroby wieńcowej, miażdżyca aorty
choroby wieńcowej, miażdżyca aorty
może prowadzić do powstania tętniaka.
może prowadzić do powstania tętniaka.
Gigantyczne
Gigantyczne
zmiany
zmiany
miażdżycow
miażdżycow
e aorty.
e aorty.
Preparat
Preparat
sekcyjny
sekcyjny
Następstwa miejscowe
Następstwa miejscowe
Proces miażdżycowy prowadzi do
Proces miażdżycowy prowadzi do
zmniejszenia światła tętnic i zmniejszenia ich
zmniejszenia światła tętnic i zmniejszenia ich
elastyczności.
elastyczności.
Z niewiadomych przyczyn (niewykluczone,
Z niewiadomych przyczyn (niewykluczone,
że z powodu braku dodatkowego nadkażenia
że z powodu braku dodatkowego nadkażenia
bakteryjnego) u niektórych ludzi w miejscach
bakteryjnego) u niektórych ludzi w miejscach
ogniska cholesterolowe nie ulegają
ogniska cholesterolowe nie ulegają
owrzodzeniu i wapnieniu, a narastająca
owrzodzeniu i wapnieniu, a narastająca
płytka miażdżycowa jest zbudowana z tkanki
płytka miażdżycowa jest zbudowana z tkanki
włóknistej i licznych naczyń włosowatych.
włóknistej i licznych naczyń włosowatych.
Ogniska te - zwane "żywymi płytkami"
Ogniska te - zwane "żywymi płytkami"
miażdżycowymi - są pokryte żywym
miażdżycowymi - są pokryte żywym
śródbłonkiem i rzadko stają się
śródbłonkiem i rzadko stają się
miejscem narastania zakrzepicy, ale
miejscem narastania zakrzepicy, ale
dość często są miejscem powstania
dość często są miejscem powstania
krwiaka, zamykając w ten sposób
krwiaka, zamykając w ten sposób
światło tętnicy.
światło tętnicy.
Z kolei płytki zwapniałe stanowią
Z kolei płytki zwapniałe stanowią
obszar narastania zakrzepu oraz mogą
obszar narastania zakrzepu oraz mogą
ulec pęknięciu, co także prowadzi do
ulec pęknięciu, co także prowadzi do
zamknięcia światła tętnicy.
zamknięcia światła tętnicy.
Lokalizacja zmian
Lokalizacja zmian
miażdżycowych
miażdżycowych
Miażdżyca pojawia się
Miażdżyca pojawia się
prawie wyłącznie w
prawie wyłącznie w
tętnicach dużego
tętnicach dużego
układu krążenia,
układu krążenia,
zwłaszcza w tych
zwłaszcza w tych
miejscach, gdzie
miejscach, gdzie
istnieje wysokie
istnieje wysokie
ciśnienie krwi (aorta i
ciśnienie krwi (aorta i
tętnice bezpośrednio od
tętnice bezpośrednio od
niej odchodzące) oraz
niej odchodzące) oraz
przepływ krwi nie jest
przepływ krwi nie jest
laminarny (zwłaszcza w
laminarny (zwłaszcza w
miejscach rozgałęzień
miejscach rozgałęzień
tętnic).
tętnic).
Zapobieganie
Zapobieganie
Zaprzestanie palenia tytoniu
Zaprzestanie palenia tytoniu
Przestrzeganie diety z niską zawartością tłuszczów
Przestrzeganie diety z niską zawartością tłuszczów
pochodzenia zwierzęcego
pochodzenia zwierzęcego
W przypadku nadwagi stosowanie diety
W przypadku nadwagi stosowanie diety
odchudzającej
odchudzającej
Wykonywanie regularnych ćwiczeń fizycznych (w
Wykonywanie regularnych ćwiczeń fizycznych (w
przypadku współistniejących chorób należy ustalić z
przypadku współistniejących chorób należy ustalić z
lekarzem częstotliwość i zakres ćwiczeń)
lekarzem częstotliwość i zakres ćwiczeń)
W miarę możliwości unikanie sytuacji stresowych
W miarę możliwości unikanie sytuacji stresowych
Ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarskich
Ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarskich
dotyczących leczenia współistniejących chorób
dotyczących leczenia współistniejących chorób
mogących przyspieszać postęp miażdżycy
mogących przyspieszać postęp miażdżycy
(nadciśnienie, cukrzyca)
(nadciśnienie, cukrzyca)
Leczenie
Leczenie
Zalecenia ogólne
Zalecenia ogólne
Leczenie farmakologiczne:
Leczenie farmakologiczne:
fibraty, statyny oraz żywice wiążące w
fibraty, statyny oraz żywice wiążące w
jelitach cholesterol pochodzący z pokarmu i
jelitach cholesterol pochodzący z pokarmu i
zapobiegające jego wchłonięciu do
zapobiegające jego wchłonięciu do
organizmu. Zwykle stosuje się jedną z
organizmu. Zwykle stosuje się jedną z
powyższych grup leków (najczęściej
powyższych grup leków (najczęściej
statyny, najrzadziej żywice).
statyny, najrzadziej żywice).
Leczenie operacyjne
Leczenie operacyjne