PRAWO
WŁASNOŚCI
INTELEKTUALNEJ

Co oznacza termin „własność

intelektualna” ?

utwory i wykonania utworów,

stanowiące przedmiot regulacji
prawa autorskiego i praw
pokrewnych

oraz wynalazki, znaki towarowe,

chronione prawem wzory
przemysłowe, stanowiące przedmiot
ochrony prawa własności
przemysłowej.

Co to jest prawo ochrony

własności intelektualnej?

Ogół norm prawnych

chroniących wzmiankowaną
twórczość artystyczną, literacką
oraz naukową. Termin „prawo
ochrony własności intelektualnej”
można utożsamić z pojęciem
„prawo autorskie i prawa
pokrewne”.

PRAWA WŁASNOŚCI

INTELEKTUALNEJ

PRAWA AUTORSKIE

I PRAWA

POKREWNE

PRAWA WŁASNOŚCI

PRZEMYSŁOWEJ

DOBRA

OSOBIS

PRAWO DO BAZY

DANYCH

PRAWO

DO FIRMY

PRAWO DO

KNOW-HOW

Prawo
majątkowe

Prawa
pokrewne

Prawa
osobiste

1) „Przywilej biblioteczny”
2)Dozwolony użytek dla celów naukowo-dydaktycznych
3)„Prawo cytatu”
4)Rozpowszechnianie w podręcznikach
5)Zamieszczanie w antologiach
6)Prawo sporządzenia i rozpowszechniania własnych opracowań

dokumentacyjnych oraz pojedynczych egzemplarzy

Dozwolony użytek publiczny

chronionych utworów to m.in.:

Rola własności intelektualne w

działalności szkoły wyższej

1)Zapewnianie ochrony rozwiązań technicznych, powstałych w wyniku

działalności naukowo-badawczej szkół wyższych, poprzez dokonywanie
w Urzędzie Patentowym zgłoszeń: wynalazków, wzorów
przemysłowych i użytkowych, topografii układów scalonych.

2)W/w zgłoszenia muszą zostać dokonane koniecznie przed publikacją

wyników badań prowadzonych przez szkołę wyższą (wcześniejsza
publikacja pozbawia rozwiązanie atrybutu nowości i uniemożliwia
uzyskanie na nie ochrony)

3)Realizacja przez szkoły wyższe – miejsce tworzenia i

rozpowszechniania wiedzy – celów Strategii Lizbońskiej, czyli
kreowanie społeczeństwa opartego na wiedzy

4)Aktywizacja potencjału naukowo-badawczego pracowników

naukowych uczelni oraz studentów

5)Edukacja pracowników w zakresie ochrony własności intelektualnej -

przyczynianie się do wzrostu świadomości potrzeby ochrony wyników
prac naukowo-badawczych oraz zmniejszanie stopnia naruszania
cudzych praw wyłącznych na rozwiązania wykorzystywane w dział.
naukowo-badawczej.

Rola własności intelektualne w

działalności szkoły wyższej

1)Wspieranie przedsiębiorczości poprzez uczestnictwo w transferze

technologii, czyli we wszelkich działaniach związanych z wdrażaniem
osiągnięć nauki w gospodarce, a także w obrocie patentami i
licencjami.

2)Zapewnianie doktorantom i pracownikom prowadzącym badania

naukowe dostępu i propagowanie korzystania przez nich z literatury
patentowej, będącej źródłem informacji o najnowszych rozwiązaniach
technicznych.

3)Prowadząc badania lub korzystając z rozwiązań zewnętrznych szkoła

wyższa powinna sprawdzić

4)czy nie naruszy praw osób trzecich.
5)Edukacja studentów (jako przyszłych pracodawców i pracowników) w

zakresie ochrony własności intelektualnej – osiąganie m.in.
następujących celów:

zabezpieczanie praw wyłącznych własnych rozwiązań

zmniejszenie stopnia naruszania cudzych praw wyłącznych

budowanie społeczeństwa i gospodarki opartej na wiedzy oraz

tworzenie nowych miejsc pracy

uświadamianie możliwości komercyjnego wykorzystania własnych

rozwiązań technicznych

propagowanie korzystania przez nich z literatury patentowej,

będącej źródłem informacji o najnowszych rozwiązaniach
technicznych

Systemy praw autorskich

Ochrona ustanowiona jest przede wszystkim

ze względu na majątkowe i osobiste interesy
twórców. W nawiązaniu do konstrukcji treści
prawa autorskiego wyróżniamy dwa modele
prawa autorskiego: dualistyczny i
monistyczny.

System droit d’auteur

Traktuje prawo autorskie jako zespół

uprawnień majątkowych, które służą ochronie
interesów uprawnionego podmiotu i mają
zapewnić rozwój nauki i sztuki. System
copyright występuje m.in. w USA, Kanadzie,
Australii, Nowej Zelandii i Japonii.

System copyright

Modele praw autorskich

Zakłada, że prawo autorskie stanowi jedno

prawo podmiotowe obejmujące zarówno
uprawnienia osobiste, jak i majątkowe. Ze
względu na obecność elementu prawa
osobistego prawo autorskie nie może być
przeniesione na inne osoby. Koncepcja
monistyczna została przyjęta m.in. w
Niemczech

Model monistyczny

Prawo autorskie składa się z dwóch

odrębnych praw, tj. autorskiego prawa
osobistego i autorskiego prawa majątkowego.
Odrębność tych praw wynika z ich natury.
Koncepcja dualistyczna została przyjęta m.in.
we Francji, Włoszech, Hiszpanii i Polsce. W
niektórych ujęciach koncepcja ta nosi nazwę
„integralnej” lub „syntetycznej”.

Model dualistyczny

Modele prawa autorskiego

1) Przedmiotami ochrony prawa autorskiego są

utwory i przedmioty praw pokrewnych.

2) Ustalenie utworu jest jednym z warunków

powstania ochrony.

3) Prawo autorskie obejmuje prawa osobiste, które

są niezbywalne i autorskie prawa majątkowe, które
jako prawa zbywalne są odrębnym przedmiotem
obrotu prawnego.

4) Autorskie prawa majątkowe obejmują prawa do:

5) Zakres ochrony autorskich praw majątkowych

jest zróżnicowany.

6) Autorskie prawa majątkowe nie dają

uprawnionemu pełnej wyłączności prawnej w
zakresie korzystania z utworu.

7) Naruszenie praw autorskich wiąże się zarówno z

odpowiedzialnością cywilną, jak i karną.

8. Ochrona praw autorskich i praw pokrewnych ma

charakter terytorialnych.

Zasady prawa autorskiego

Utwór – stanowi dobro niematerialne, tzn.

takie dobro, które może być
podporządkowane określonej osobie i stanowi
przedmiot stosunków prawnych, lecz w
przeciwieństwie do rzeczy nie jest
wyodrębnioną częścią przyrody, lecz
określoną konstrukcją ludzkich myśli i
wyobrażeń.

Utwór jako przedmiot prawa

autorskiego

tó

żl

iż

śl

łe

z w

że

śc

i n

śn

ria

żli

ją

cję

śc

Ustalenie a utrwalenie

utworu

Ustalenie

Wygłoszenie

referatu

Wyrecytowan

ie wiersza

Utrwalen

Zapisanie

utworu na

papierze

Utrwalenie

utworu w

partyturze

Ustalenie a utrwalenie

utworu

Instytucją naukową jest jednostka, która

prowadzi działalność naukową. Działalność
naukowa instytucji naukowej może mieć
charakter działalności podstawowej, jak
również działalności ubocznej. Instytucjami
naukowymi są m.in. uczelnie (prowadzące
badania naukowe lub wykonujące inną
działalność naukową) w rozumieniu ustawy z
dnia 27.07.2005r. – Prawo o szkolnictwie
wyższym, placówki naukowe PAN

Podmiot autorskiego prawa

– instytucja naukowa

Jest to każdy utwór z zawartością naukową, przy

czym dotyczyć on może także przedstawienia
zdobyczy techniki. Jest to utwór stanowiący
rezultat naukowego procesu poznawczego,
zorientowany nie na siebie, lecz na przedstawiony
w nim, obiektywnie istniejący stan rzeczy.

Podmiotem osobistych i majątkowych praw

autorskich do utworu naukowego jest
twórca.

Utwór naukowy

Uprawnienie instytucji względem utworu naukowego

stworzonego przez pracownika

Pierwszeństwo

opublikowania

utworu

Twórcy

przysługuje

prawo do

wynagrodzenia

Prawo

korzystania z

materiału

naukowego zaw.

w utworze

Bez odrębnego

wynagrodzenia

Prawo

udostępniania

mat. naukowego

zaw. w utworze

Bez odrębnego

wynagrodzenia

To utwór stworzony przez pracownika (np.

uczelni/ szkoły wyższej) w wyniku
wykonywania obowiązków ze stosunku pracy.
Oznacza to, że:

- Utwór pracowniczy powstaje w ramach

stosunku pracy (głównie w umowie o pracę)

- Wykonywanej przez pracownika

- Przy czym tworzenie utworów pracowniczych

należy do obowiązków pracownika

Utwór pracowniczy

Przyjęcie utworu następuje z chwilą

złożenia przez pracodawcę odpowiedniego
oświadczenia akceptującego utwór lub z
upływem 6 miesięcy od dostarczenia utworu
przez twórcę.

Skutki prawne przyjęcia

utworu przez pracodawcę

Nabywa autorskie

prawa majątkowe

Powstaje zobowiązanie

wobec twórcy do

rozpowszechnienia

utworu

Nabywa własność

przedmiotu, na którym

utwór utrwalono

Skutki prawne przyjęcia

utworu przez pracodawcę

Przyjęcie

utworu

przez

pracoda

wcę

2. Dwa

lata na

przystąpie

nie przez

pracodawc

ę do

rozpowsze

chnienia

utworu

Po upływie

dwóch lat…

3. Twórca

może

wyznaczyć

pracodawcy

na piśmie

odpowiedni

termin na

rozpowszec

hnienie

utworu

4. Po

bezskutecz

nym

upływie

prawa

uzyskane

przez

pracodawcę

powracają

do twórcy

Zobowiązanie do

rozpowszechniania utworu

Przedmiotem praw pokrewnych do wydania

naukowego lub krytycznego jest niebędące
utworem wydanie naukowe lub krytyczne
utworu, którego czas ochrony
prawnoautorskiej już wygasł (art. 99 pr. aut.)

Przedmiot prawa do

pierwszych wydań

naukowych i krytycznych

Podmiotem tego prawa jest, kto je

przygotował, wniósł do niego wkład naukowy.
Jest to osoba fizyczna określana jako twórca
wydania, autor edycji.

Podmiot prawa do

pierwszych wydań

naukowych i krytycznych

Temu kto po upływie czasu ochrony prawa

autorskiego do utworu przygotował jego
wydanie krytyczne lub naukowe, niebędące
utworem, przysługuje wyłączne prawo do
rozporządzania takim wydaniem i korzystania
z niego w zakresie utrwalania i
zwielokrotniania oraz obrotu oryginałem albo
egzemplarzami, na których wydanie
utrwalono, przez okres 30 lat od daty
publikacji.

Treść prawa do pierwszych

wydań naukowych i

krytycznych

Pola

eksploatacji

wydań

krytycznych

lub naukowych

W zakresie

utrwalania lub

zwielokrotniani

W zakresie

obrotu

oryginałem

albo

egzemplarzam

łac. plagiatus – skradziony

to przywłaszczenie sobie cudzego utworu,

wydanie go pod własnym, nazwiskiem,
dosłowne zapożyczenie z cudzych dzieł i
podanie ich jakom twórczości własnej.

Plagiat

Rodzaje

plagiatu

Plagiat

jawny

Plagiat

ukryty

Polega na „podpisaniu cudzego dzieła,

względnie jego niezmienionego fragmentu,
własnym nazwiskiem lub innym oznaczeniem
(np. pseudonimem), jednocześnie
wskazującym na innego autora niż twórca
pierwowzoru.

Plagiat jawny

Obejmuje przypadki, „w których przejęty

został cały obcy utwór lub znaczna jego
część, a osoba podająca się za twórcę nie
wnosi ze swej strony żadnego wkładu w
ustalenie ostatecznej postaci dzieła.

Plagiat jawny