Wykład VI

Wymiary struktury organizacyjnej

Wymiary struktury organizacyjnej wg Szkoły Astońskiej

STRUKTURA

ORGANIZACYJNA

Strukturalizacja

elementów

Strukturalizacja

działań

Uporządkowani
e elementów 
organizacji

Wzorce 

zachowań 

jednostek i 

grup 

organizacji

KONFIGURACJA

CENTRALIZACJA

SPECJALIZACJA

STANDARYZACJA

FORMALIZACJA

KONFIGURACJA- stopień zróżnicowania w pionie i w poziomie ról 
organizacyjnych oraz zależności hierarchiczne

CENTRALIZACJA

1. Podział władzy- stopień skoncentrowania na i- tym poziomie 

hierarchicznym uprawnień do podejmowania decyzji

2. Autonomia organizacji- stopień ograniczenia ( przez ośrodki władzy 

zlokalizowane poza organizacją ) możliwości podejmowania decyzji 
przez jej uczestników

SPECJALIZACJA- stopień ograniczenia dowolności w wyborze zadań i 
obowiązków organizacyjnych

STANDARYZACJA- stopień ograniczenia przez niepisane zasady, zwyczaje 
oraz ujednolicone sposoby postępowania dowolności prowadzenia działań 
organizacyjnych

FORMALIZACJA- stopień ograniczenia przez dokumenty formalne dowolność 
działań podejmowanych przez uczestników

Stopień obciążenia kierownika w zależności od nasilenia czynników potencjalnej 

rozpiętości kierowania

Czynnik 

potencjalnej 

rozpiętości

Stopień obciążenia kierownika:

Niezbędny 
zakres 
instruktażu i 
kontroli

Minimum 

wskazówek i 

kontroli

Sporadyczny 

nadzór

Stały ograniczony 

nadzór

Stały umiarkowany 

nadzór

Częsty periodyczny 

ścisły nadzór

3

6

9

12

15

Złożoność i 
trudność zadań

Proste 

powtarzalne

zrutynizowane

Skomplikowane

Bardzo 

skomplikowane

Wyjątkowo 

skomplikowane

2

4

6

8

10

Podobieństwo 
funkcji

identyczne

Wybitnie 
podobne

podobne

Istotnie różne

Całkowicie różne

2

4

6

8

10

Stopień 
samodzielności 
kierownika i 
podwładnych

Bardzo duży

duży

Znacznie 

ograniczony

ograniczony

Bardzo 

ograniczony

2

4

6

3

10

Koordynacja- 
zakres i formy

Minimum 

kontaktów

Kontakty 

ograniczone

Więcej kontaktów 

koordynacja łatwa

Stałe kontakty w 

poważnych 

problemach

Rozległe 

niepowtarzalne 

kontakty

1

2

3

4

5

Rozmieszczenie 
(bliskość) 
bezpośrednich 
podwładnych

Wszyscy razem

Wszyscy w 

jednym budynku

W różnych 

budynkach na 

terenie 

przedsiębiorstwa

Rozrzuceni po 

mieście

Rozrzuceni po 

kraju

1

2

3

4

5

1/2/3

2/4/6

3/6/9

4/8/12

5/10/15

Pozytywne skutki decentralizacji

- rozdzielenie ciężaru zarządzania
- uproszczenie procesu zarządzania
- sprzyjanie rozwojowi twórczej i samodzielnej kadry kierowniczej
- podnoszenie poczucia własnej wartości kadry kierowniczej niższych 
szczebli

Negatywne skutki decentralizacji

- tendencje do dublowania komórek sztabowych
- tendencje do preferowania celów i wyników krótkookresowych
- rozproszenie środków działania i dublowanie zapasów
- preferowanie odcinkowej racjonalności działania

Mierniki formalizacji

1. Ilość dokumentów formalizujących

2. Szczegółowość dokumentów formalizujących

3. Rygorystyczność

Dokumenty formalizujące

1. Statut organizacji

2. Regulamin organizacyjny

3. Schemat struktury organizacyjnej

4. Stanowiskowe karty pracy

5. Taryfikator płac

6. Zarządzenia zarządu/ prezesa

Optimum formalizacji

Poziom 
sprawności 
organizacji

Stopień 
sformalizowani
a organizacji

Of

S max

Skutki niedoformalizowania organizacji

1. Występowanie obszarów „ niczyich ”

2. Paraliż decyzyjny

3. Dowolność interpretacji przepisów

4. Rozmycie odpowiedzialności

5. Tworzenie się precedensów

Skutki przeformalizowania organizacji

1. Nakładanie się kompetencji

2. Konflikty kompetencyjne

3. Ograniczenie inwencji pracowników

4. Kształtowanie postaw konformistycznych

5. Wzrost kosztów funkcjonowania organizacji

Czynniki kształtujące stopień formalizacji inwestycji

1. Cele działania
2. Liczba pracowników
3. Stopień szczegółowości podziału zadań
4. Liczba szczebli hierarchicznych
5. Stopień scentralizowania
6. Kwalifikacje pracowników
7. Stopień instrumentalizacji działań
8. Rzadkość zasobów

Elementy składowe organizacji całkowitej

Organizacja całkowita

Potencjalny 

poziom 

formalizacji

Organizacja poddająca się 

formalizacji

Organizacja 

nie 

poddająca 

się 

formalizacji

( organizacja 

pozaformaln

a )

Pożądany 

poziom 

formalizacji

Organizacja 

formalizowana

Organizacja nie 

formalizowana

Rzeczywisty 

poziom 

formalizacji

O

rg

a

n

iz

a

cja

 n

ie

fo

rm

a

ln

a

O

rg

a

n

iz

a

cja

 fo

rm

a

ln

a

Organizacja 

niesformalizowa

na

Schemat organizacyjny Zakładów Energetycznych w Słupsku przed procesem 

restrukturyzacji

 DN

   Dyrektor 

      Naczelny      

Dyrektor ds. 

Technicznych

DT

Dyrektor ds. 

Ekonomicznych

DE

TD

Wydział Zakład. 

Dyspoz. Ruchu

TE

Wydział 

Eksploatacji

TP

Wydział 

Programowania 

Rozwoju

TI

Wydział 

Inwestycji i 

Remontów

NG

Pion Głównego 

Księgowego

NI

Wydział 

Informatyki

NB

Wydział BHP P. 

Poż. I szkolenia

NK

Wydział 

Organizacji i 

Kadr

NM

Wydział ds. 

Majątku i 

Uwłaszczenia

NP

Radca prawny

NO

Specjalista ds.. 

Obronnych

NR

Rewident 

Zakładowy

EE

Wydział 

Ekonomiczny

EM

Wydział 

Gospodarki 

Materiałowej

EA

Wydział 

Administracji

EOS

Ośrodek 

Szkolenia 

Zawodowego

EOH

Wydział 

Handlowy 

Obsługi 

Odbiorców

EOT

Wydział 

Techniczny 

Obsługi 

Odbiorców

ES

Wydział 

Socjalny

NT

Wydział 

Transportu

RE

REJONY ENERGETYCZNE

REW

Rejon Elektrowni 

Wodnych

OA

Oddział 

Administracyjny

PE

Posterunki 

Energetyczne

OE

Oddział 

Eksploatacji

O

W

Wydział 

Wykonawstwa

OR

Oddział RDR

OT

Oddział Techn. 

Obsługi 

Odbiorców

OH

Oddział Handlowej 
Obsługi Odbiorców

Komórki organizacyjne objęte prywatyzacją w I- ej fazie 
restrukturyzacji

Komórki organizacyjne objęte prywatyzacją w II- ej fazie 
restrukturyzacji

Komórki organizacyjne, które powinny ulec restrukturyzacji w III- ej 
fazie

WIĘZI ORGANIZACYJNE

• Hierarchiczne
• Funkcjonalne
• Informacyjne
• Technologiczne

KRYTERIA ŁĄCZENIA STANOWISK PRACY

1. Kryterium podobieństwa rodzajowego działań 

( kryterium funkcjonalne lub technologiczne )

2. Kryterium podobieństwa rodzajowego celów 

( kryterium przedmiotowe lub produktowe )

3. Kryterium grupowania według rozmieszczenia 

terytorialnego jednostek organizacyjnych

4. Kryterium grupowania stanowisk i komórek 

organizacyjnych według klientów

5. Kryterium zbieżności czasu realizacji zadań
6. Kryterium podobieństwa cech psychofizycznych i 

predyspozycji

Kryteria łączenia stanowisk pracy

T

R

A

N

S

P

O

R

T

CIĘCIE

SZLIFOWANIE

MONTAŻ

S

K

ŁA

D

O

W

A

N

IE

TOCZENIE

WIERCENIE

MALOWANIE

SPAWANIE

KONTROLA

Kryterium funkcjonalne ( technologiczne )

T

R

A

N

S

P

O

R

T

cięcie        wiercenie       szlifowanie        montaż        
kontrola 

S

K

ŁA

D

O

W

A

N

IE

cięcie      spawanie      szlifowanie     malowanie      
kontrola

Kryterium przedmiotowe ( produktowe )