• Pojęcie hipertekstu w prowadził w 1965 Theodor H. Nelson;
• Cechy hipertekstu:

– nielinaearoność;
– rola odbiorcy: współtworzenie tekstu (komunikatu);
– hipertekst poszukujący (exploratory hipertext) 
– hipertekst konstrukcyjny (constructive hipertext)
– nawigacja
– polifonia

• Czy pojawienie się hipertekstu niszczy strukturę tekstu 

(Bathes) i jego funkcje kulturowe? (Piatigorski, Łotman);

• Hipertekst nie spełnia warunku materialnego utrwalenia,
• Jay David Bolter twierdzi, że cechą konstytutywną  

hipertekstu jest rytm tworzenia/lektury tego przekazu;

• Ujęcie Paula Levinsona
• Punkt widzenia Derricka de Kerckohove’a

 

 

Co to jest hipertekst?

• jest nowym sposobem gromadzenia i prezentacji informacji, 

umożliwiającym strukturalizowanie i wyszukanie potrzebnej 
informacji, bez konieczności czytania całych tekstów (I. 
Tomek, H. Maurer 1992).

• Tekst dzielony jest na małe fragmenty zwane węzłami. 

Wielkość tych węzłów ma charakter nieliniowy. Innymi słowy, 
organizacja tekstu w węźle przypomina różnej wielkości 
notatki wsparte narzędziami informatyki służącymi do 
interakcyjnego przeglądania, przeszukiwania, porządkowania 
i łączenia informacji tekstowej.

• Poszczególne węzły funkcjonują równoprawnie oraz 

połączone są związkami przyczynowo - skutkowymi (B. 
Siemieniecki 1994). Przykład struktury hipertekstu prezentuje 
rysunek

 

 

 

 

 

 

• W literaturze przedmiotu spotkać możemy różne zalecenia nakreślające 

wielkość węzła. B. Ansel (1993) przyjmuje, że wielkość węzła 
podyktowana powinna być zrozumieniem przez uczącego się treści w 
nim zawartych bez dodatkowego sięgania do informacji w innych 
węzłach. Jeżeli do tego dodamy, że występuje ograniczoność prezentacji 
wiadomości podyktowana wielkością okna monitora, czytelnością 
prezentowanych na monitorze tekstów itp. możemy przyjąć, że wielkość 
węzła uzależniona jest od możliwości technicznych (rozmiarem 
monitora) i percepcji wiadomości. To decyduje o konieczności 
traktowania możliwie wąsko obszaru problemowego, na co zwraca 
uwagę R. Kuhlen (1991).

• Węzeł w pewnym stopniu przypomina stosowane w telewizji i filmie 

jednostki sekwencyjne rozumiane jako ujęcie lub fraza montażowa w 
filmie. Różnią się natomiast tym, że uczący się ma możność otrzymania 
wiadomości z dowolnego ogniwa w zależności od jego wyboru. Powstaje 
w ten sposób trójwymiarowy układ przestrzennej sieci wiadomości. 
Uczący się ma możność poruszania się w obszarze wiadomości zarówno 
wszerz, jak i w głąb, komputer stwarza możliwość dojścia do 
mikroskopijnego szczegółu wiedzy oraz szybki powrót do punktu wyjścia. 

 

 

Hipertekst w świetle teorii poznania (cognitive 
science)

•

Hipertekst jest swego rodzaju „rękawicą dla umysłu” (S. Draper 1992). 
„Rękawica” ta pozwala uczącemu się lepiej „złapać wiedzę” w trakcie uczenia 
się. Realizując indywidualny tok przejścia przez wiedzę uczący podejmuje 
szereg decyzji o kierunku dróg analizy. W odróżnieniu od czytania tekstu w 
książce, które może mieć charakter bierny, hipertekst zawsze wymusza 
aktywność. Ten fakt jest pierwszym elementem stanowiącym o poznawczym 
charakterze tego narzędzia, jest pierwszym warunkiem ale nie jedynym. 
Drugim, jest możliwość wprowadzania własnych notatek do funkcjonującego 
tekstu. W ten sposób wiadomości zawarte w węzłach stają się bliższe 
uczącemu bez względu na to, kto tworzył treść programu. Możliwość 
ingerowania w zawartość treści a także tworzenie nowych połączeń między 
węzłami ma duże znaczenie dla przetworzenia standardowej wiedzy, w wiedzę 
indywidualną opartą na znaczeniu i kontekście wytworzonym u uczącego się. 
W ten sposób tworzony jest układ znaczeniowy, który w sposób istotny różni 
się od tego, jaki powstaje przy czytaniu książki. Bowiem książka jest swego 
rodzaju arbitrem znaczeniowym, natomiast hipertekst można uzupełniać, 
przez co arbitrem staje się sam uczący. W rezultacie znaczenie wiedzy w 
hipertekście przede wszystkim zależy od uczącego się.