background image

PATOLOGIA UKŁADU 

PATOLOGIA UKŁADU 

LIMFOPOETYCZNEG

LIMFOPOETYCZNEG

O

O

background image

CHOROBY 

CHOROBY 

GRASICY

GRASICY

background image

ZABURZENIA 

ZABURZENIA 

ROZWOJOWE

ROZWOJOWE

Zespoły te należą pierwotnych zespołów 

upośledzonej odporności. 

a) Zespół Di George’a

Zespół ten polega na aplazji lub 

hipoplazji grasicy oraz przytarczyc. Powstaje 

w wyniku braku zawiązków 3 i 4 kieszonki 

skrzelowej. Prowadzi to do  niedoboru 

limfocytów T i zmniejszenia odporności 

komórkowej.

b) Zespół Nezelofa

Zespół ten to dysplazja grasicy 

polegająca na niedorozwoju nabłonka 

zrębowego, w wyniku czego limfocyty nie 

zasiedlają grasicy, co prowadzi do 

zmniejszenia odporności komórkowej.

background image

ZMIANY WSTECZNE  

ZMIANY WSTECZNE  

ZANI KI

ZANI KI

Ostre  choroby zakaźne

leczenie immunosupresyjne

napromienianie

głód

background image

HYPERPLAZJA 

HYPERPLAZJA 

GRASICY”

GRASICY”

Nie jest to prawdziwy rozrost, bowiem masa 

narządu pozostaje bez zmian lub tylko zwiększa się 

nieznacznie. Cechą tego „rozrostu” jest pojawienie się w 

grasicy grudek chłonnych z ośrodkami rozmnażania, 

zawierającymi liczne limfocyty B. Ten typ zmian 

występuje w wielu chorobach z autoagresji m.in. w: 

-  męczliwości mięśni (miasthenia gravis) – w chorobie 

tej powstają autoprzeciwciała, skierowane przeciwko 

receptorom acetylocholinowym, które powodują 

zaburzenie przewodzenia impulsów w synapsie 

nerwowomięśniowej. Grudki chłonne powstałe w grasicy 

uczestniczą w produkcji tych autoprzeciwciał, dlatego 

też usunięcie grasicy u chorych z miastenią często  

poprawia ich stan kliniczny,

-  chorobie Graves-Basedowa,

-  stwardnieniu zanikowym bocznym,

-  twardzinie (sclerodermia),

- reumatoidalnym zapaleniu stawów. 

background image

TORBIELE GRASICY

TORBIELE GRASICY

Powstają  w czasie inwolucji grasicy 
lub rozwijają się z przetrwałych 
przewodów grasiczo-skrzelowych. 
Torbiele mogą być jednokomorowe 
lub wielokomorowe. Są 
cienkościenne, a ich ściana jest 
wysłana nabłonkiem walcowatym, 
sześciennym lub płaskim 

background image

NOWOTWORY 

NOWOTWORY 

GRASICY

GRASICY

background image

GRASICZAKI 

GRASICZAKI 

(THYMOMA) 

(THYMOMA) 

Są to nowotwory wywodzące się z 
nabłonka zrębowego grasicy. Ponad 
80% z nich to guzy łagodne.

a) Epidemiologia

Najczęściej występują u osób dorosłych 
około 50 r.ż.

b) Występowanie

Grasiczaki najczęściej występują w 

śródpiersiu przednim, rzadko mogą  
również występować w miejscach 
występowania grasicy odszczepionej 
tzn. na szyi, w przytarczycach czy 
tarczycy.

background image

GRASICZAKI 

GRASICZAKI 

(THYMOMA

(THYMOMA

Obraz makroskopowy

Są to guzy otorebkowane lub naciekające, o budowie 

zrazowatej . Na powierzchni przekroju szarobiaławe z 

wybroczynami i torbielami.

d) Podział kliniczno-patomorfologiczny grasiczaków

Grasiczaki są grupą nowotworów, w których  cytologiczne 

cechy złośliwości występują bardzo rzadko i o złośliwości 

procesu świadczyć może jedynie rozrost poza torebkę i 

przerzuty. Powstało kilka podziałów kliniczno-anatomicznych, w 

różnym stopniu biorących pod uwagę cechy biologiczne tych 

guzów, lecz żaden z nich nie był doskonały. Najbardziej 

rozpowszechniona jest kliniczna klasyfikacja grasiczaków wg  

Masaoki i wsp. Opiera się ona na głównym kryterium , jakim 

jest inwazyjność nowotworu:

background image

KLASYFIKACJA WG 

KLASYFIKACJA WG 

MASAOKI

MASAOKI

- stopień I wg Masaoki - makroskopowo 

guzy otorebkowane, brak cech inwazji 

torebki w badaniu mikroskopowym,

- stopień II wg Masaoki - 1. - 

makroskopowa inwazja otaczającej 

tkanki łącznej lub śródpiersiowej 

opłucnej lub  2.-  mikroskopowa 

inwazja torebki, 

      - stopień III wg Masaoki 

makroskopowa inwazja przylegających 

narządów np. nasierdzia, dużych 

naczyń czy płuc,                    

- stopień IVa wg Masaoki -  rozsiew 

do opłucnej lub osierdzia

       - stopień IVb wg Masaoki 

przerzuty drogą limfatyczną lub 

krwionośną.

background image

Podział grasiczaków

Podział grasiczaków

(wg. H.K. M

(wg. H.K. M

ller-

ller-

Hermelink i A. Marx , 

Hermelink i A. Marx , 

1997)

1997)

Obecnie powstała nowa klasyfikacja 

oparta jest nie tylko na obrazie 

histologicznym (kryteria 

diagnostyczne dotyczą głównie 

komórek nabłonkowych, a w 

mniejszym stopniu nienowotworowych 

limfocytów), ale również na 

retrospektywnym badaniu przebiegu 

klinicznego dużej liczby grasiczaków.

background image

Podział grasiczaków

Podział grasiczaków

(wg. H.K. M

(wg. H.K. M

ller-

ller-

Hermelink i A. Marx , 

Hermelink i A. Marx , 

1997)

1997)

                                                rdzenne (thymoma 
medullare)

Grasiczaki  łagodne

                                                mieszane 
(thymoma mixtum)

background image

Podział grasiczaków

Podział grasiczaków

(wg. H.K. M

(wg. H.K. M

ller-

ller-

Hermelink i A. Marx , 

Hermelink i A. Marx , 

1997)

1997)

                                                       o przewadze typu korowego 
(predominantly cortical                              
thymoma)

Grasiczaki złośliwe                  korowe (thymoma corticale)

     (kategoria I)                            dobrze zróżnicowany rak grasicy (well   

 differentiated thymic 

carcinoma)

background image

Podział grasiczaków

Podział grasiczaków

                                                        

o mniejszej  złośliwości

                                                        

-rak płaskonabłonkowy 

(stopień I/II)
                                                                   - basaloid (basaloid 

carcinoma) 
                                                                   - rak śluzowonaskórkowy 

(carcinoma 

mucoepidermale )

Nowotwory złośliwe
(kategoria II)                                              

o wysokiej złośliwości

                                                                   -  rak płaskonabłonkowy 

(stopień III) 
                                                                   - rak podobny do 

limphoepithelioma 

(lymphoepithelioma like carcinoma)
                                                                   - rak jasnokomórkowy
                                                                   - rak 

wrzecionowatokomórkowy(carcinoma 

fusocellulare, sarcomatoid carcinoma)

                                                       

- rak anaplastyczny

                                                                  - rak drobnokomórkowy / 

neuroendokrynny

 

background image

Obraz mikroskopowy i 

Obraz mikroskopowy i 

charakterystyka 

charakterystyka 

immunohistochemiczna 

immunohistochemiczna 

grasiczaków

grasiczaków

 

 

 Grasiczaki są zbudowane z nowotworowych komórek 

nabłonkowych i pewnej liczby nienowotworowych 

limfocytów.

-  grasiczak rdzenny - zbudowany jest z komórek 

wrzecionowatych oraz małej lub średniej liczby 

dojrzałych limfocytów o fenotypie 

immunohistochemicznym : CD4+, CD8+, CD20+, CD1+, 

CD11c+, S100+ , CD68+ 

- grasiczak mieszany - składa się z dwóch różnych 

składowych : jednej identycznej jak w     grasiczaku 

rdzennym oraz drugiej zbudowanej ze zrazików bogatych 

w limfocyty o fenotypie immunohistochemicznym : 

CD4+, CD8+, CD20+, S100+, CD68+, CD1+ i 

zawierających duże gwiaździste komórki nabłonkowe; 

background image

Obraz mikroskopowy i 

Obraz mikroskopowy i 

charakterystyka 

charakterystyka 

immunohistochemiczna 

immunohistochemiczna 

grasiczaków

grasiczaków

grasiczak o przewadze typu korowego - jego utkanie przypomina 

normalne utkanie grasicy z częścią korową (gęsto upakowane 

limfocyty o fenotypie immunohistochemicznym : CD1+, CD4+, 

CD8+, CD20+, S100+, CD68+ w sieci charakterystycznych 

komórek nabłonkowych) oraz rdzenną (mniejsza liczba 

limfocytów, większa liczba komórek nabłonkowych oraz ciałka 

Hassala);

- grasiczak korowy - zbudowany jest z jasnych komórek 

nabłonkowych ułożonych w pasma    lub rozproszonych. Komórki 

nabłonkowe mogą tworzyć palisady wokół przestrzeni 

okołonaczyniowej, w której znajdują się nieliczne limfocyty. 

Pomiędzy komórkami nabłonkowymi znajdują się liczne małe 

limfocyty o fenotypie immunohistochemicznym : EMA +/-, CD1+, 

CD4+, CD8+, CD20+, CD68+ (jest ich mniej niż w grasiczaku o 

przewadze typu korowego);

background image

METODY BADANIA

METODY BADANIA

Do badania najlepiej pobierać węzły szyjne, nie powinno się natomiast pobierać 

węzłów pachwinowych i pachowych (ze względu na częste występowanie tam 

nieswoistych stanów zapalnych utrudniających rozpoznanie).

a) biopsja aspiracyjna cienkoigłowa – dostarcza informacje wstępne, lecz jest 

niewystarczająca w większości przypadków do postawienia szczegółowego 

rozpoznania

b) badanie histopatologiczne – do badania pobieramy węzły chirurgicznie 

razem z torebką i możemy wykonać :

- cytologiczne preparaty odbitkowe

- preparaty barwione hematoksyliną i eozyną

- preparaty barwione metodami histochemicznymi i immunohistochemicznymi 

(antygeny szeregu CD.)

- cytometrię przepływową – pozwala ona określić ilościowo fenotyp komórek 

oraz ich ploidię czy aktywność mitotyczną

- badania rearanżacji genów receptorów antygenowych – pozwala na 

rozróżnienie rozrostów odczynowych od nowotworowych, rozróżnianiu 

rozrostów z komórek T i B czy do wyodrębnienia chłoniaków  o poliklonalnej 

proliferacji nowotworowej

- badania cytogenetyczne – pozwala na wykrycie zmian chromosomalnych i 

udziału onkogenów w złośliwych rozrostach limfocytów.

background image

OSTRE NIESWOISTE 

OSTRE NIESWOISTE 

ZAPALENIE WĘZŁÓW 

ZAPALENIE WĘZŁÓW 

CHŁONNYCH

CHŁONNYCH

a) Definicja

Jest to odpowiedź węzła na działanie antygenów, toksyn i alergenów 

oraz produktów rozpadu tkanek. Różne czynniki mogą wywoływać podobny 

obraz mikroskopowy, inne natomiast wywołują obraz sobie tylko właściwy.

b) Obraz kliniczny  

Występuje powiększenie i bolesność węzła chłonnego.

c) Ostre nieswoiste zapalenie węzłów chłonnych (lymphadenitis 

non specifica acuta)

- występuje w miejscu drenażu ostrych procesów zapalnych wirusowych i 

bakteryjnych zwłaszcza u dzieci

- obraz mikroskopowy : zmiany obejmują przede wszystkim zatoki węzła tzn 

są one poszerzone, dochodzi do przerostu komórek śródbłonka zatok, w ich 

świetle gromadzi się płyn białkowy, granulocyty i makrofagi;  występuje 

przewaga grudek chłonnych z dużymi ośrodkami rozmnażania; widoczne są 

również histiocyty obładowane sfagocytowanym materiałem bakteryjnym 

lub komórkowym; w zakażeniu ropnym występuje naciek granulocytarny w 

grudkach chłonnych lub ich martwica

background image

PRZEWLEKŁE 

PRZEWLEKŁE 

NIESWOISTE ZAPALENIE 

NIESWOISTE ZAPALENIE 

WĘZŁÓW CHŁONNYCH

WĘZŁÓW CHŁONNYCH

-  rozrost grudkowy (follicular hyperplasia, hyperplasia 
follicularis)

występowanie: głównie  w przewlekłych zakażeniach 

drobnoustrojami, które aktywują limfocyty B (toxoplazmoza, r.z.s., 
wczesne infekcje HIV, kiła I rzędowa) i nieswoistych zakażeniach, 
zwłaszcza u dzieci i młodzieży

obraz mikroskopowy : występuje powiększenie grudek chłonnych, 

które różnią się kształtem i rozmiarami oraz są ostro odgraniczone od 
otaczającego utkania;  powiększone ośrodki rozmnażania zawierają dużo 
limfoblastów, makrofagów obładowanych sfagocytowanymi resztkami 
bakterii oraz komórek dendrytycznych; widoczne są w nich liczne figury 
podziału; ośrodki rozmnażania są otoczone wyraźnym płaszczem z 
małych limfocytów 

background image

PRZEWLEKŁE NIESWOISTE 

PRZEWLEKŁE NIESWOISTE 

ZAPALENIE WĘZŁÓW 

ZAPALENIE WĘZŁÓW 

CHŁONNYCH

CHŁONNYCH

-  rozrost zatokowy (sinus histiocytosis, 
hyperplasia sinusoidalis)

występowanie: w zapaleniach nieswoistych, w 
pobliżu nowotworu (zwłaszcza w raku sutka), w 
infekcjach wirusowych (zwłaszcza w mononukleozie i 
po infekcji HIV), pasożytniczych (toksoplazmoza, 
histoplazmoza, leishmanioza), chorobie Rosai-
Dorfmana
 oraz zespole hemofagocytarnym

obraz mikroskopowy: widoczne jest poszerzenie 
zatok, przerost i pomnożenie komórek śródbłonka 
zatok oraz gromadzenie się histiocytów w zatokach

background image

PRZEWLEKŁE NIESWOISTE 

PRZEWLEKŁE NIESWOISTE 

ZAPALENIE WĘZŁÓW 

ZAPALENIE WĘZŁÓW 

CHŁONNYCH

CHŁONNYCH

-   rozrost podkorowy (paracortical lymphoid 
hyperplasia, hyperplasia lymphonodi diffusa)

występowanie: w zmianach reaktywnych, w których 

dochodzi do aktywacji limfocytów T (leki, szczepienia, 
infekcje grzybicze i wirusowe), w reakcjach na choroby 
skórne i chorobach autoimmunologicznych

obraz mikroskopowy:  strefa podkorowa rozszerza się 
zacierając grudki chłonne; limfocyty T ulegają 
transformacji w immunoblasty; dochodzi do rozrostu 
żyłek z wysokim śródbłonkiem, występuje również  
mieszany naciek zawierający makrofagi, eozynofile i 
plazmocyty 

background image

ROZROSTY NIENOWOTWOROWE I 

ROZROSTY NIENOWOTWOROWE I 

NA POGRANICZU ROZROSTÓW 

NA POGRANICZU ROZROSTÓW 

ZŁOŚLIWYCH

ZŁOŚLIWYCH

- Dermatopatyczne zapalenie węzłów chłonnych 

(Lymphadenitis dermatopathica)

występowanie: w przebiegu przewlekłych schorzeń skórnych takich 

jak łuszczyca, dermatitis exfoliativa itp.

patogeneza : jest wynikiem odpowiedzi komórek T na prezentowane 

przez palczaste komórki dendrytyczne antygeny skóry

obraz kliniczny: dochodzi do miernego powiększenia 

powierzchownych węzłów chłonnych, głównie pachwinowych i 

pachowych

obraz mikroskopowy: budowa węzła jest zachowana (grudki 

wyraźnie odgraniczone, czasami z pobudzonymi ośrodkami 

rozmnażania);  dochodzi do poszerzenia strefy podkorowej, która 

tworzy jasne ( zawiera liczne rozproszone lub skupione komórki 

palczaste o jasnej cytoplazmie) festony wypełniające przestrzenie 

między grudkami i wnikające w głąb węzła; wśród komórek 

palczastych leżą komórki Langerhansa, małe limfocyty T (w pobliżu 

naczyń) oraz histiocyty (fagocytujące tłuszcz i melaninę);  w 

sznurach rdzennych występują nacieki z komórek plazmatycznych

background image

ROZROSTY NIENOWOTWOROWE I 

ROZROSTY NIENOWOTWOROWE I 

NA POGRANICZU ROZROSTÓW 

NA POGRANICZU ROZROSTÓW 

ZŁOŚLIWYCH

ZŁOŚLIWYCH

Choroba Rosai-Dorfmana czyli histiocytoza zatok z 

masywnym powiększeniem węzłów chłonnych( sinus 

histiocytosis with massive lymphadenopathy)

występowanie: przeważnie u dzieci i młodych dorosłych

obraz kliniczny : dochodzi do masywnego, obustronnego, 

bezbolesnego powiększenia węzłów chłonnych szyi, któremu 

towarzyszy gorączka, podwyższona leukocytoza i OB oraz 

poliklonalna hypergammaglobulinemia; czasami nacieki mogą 

zajmować inne węzły chłonne, skórę, zatoki, tkanki miękkie, 

oczodoły, kości, ślinianki i OUN.

obraz mikroskopowy: dochodzi do zatarcia struktury węzła przez 

znacznie poszerzone zatoki, które są wypełnione limfocytami, 

plazmocytami i patognomonicznymi histiocytami; histiocyty te 

mają obfitą, jasną cytoplazmę, duże pęcherzykowate jądra z 

wyraźnymi, kwasochłonnymi jąderkami. Komórki te fagocytują 

limfocyty, plazmocyty i erytrocyty oraz dają dodatnie odczyny z 

białkiem S-100, Mac 387; sznury rdzenne są ścieńczałe z licznymi 

naciekami z komórek plazmatycznych. 

background image

ROZROSTY NIENOWOTWOROWE I 

ROZROSTY NIENOWOTWOROWE I 

NA POGRANICZU ROZROSTÓW 

NA POGRANICZU ROZROSTÓW 

ZŁOŚLIWYCH

ZŁOŚLIWYCH

- Histiocytoza X - postać węzłowa

definicja: rozsiana lub ograniczona choroba układowa polegająca na 

proliferacji komórek Langerhansa (specjalny typ histiocytów będących 

komórkami prezentującymi antygen zlokalizowanymi w skórze) ; choroba 

ta stoi na pograniczu między rozrostami złośliwymi a łagodnymi; uważa 

się, że jest ona rozrostem reaktywnym, w którym do proliferacji komórek 

Langerhansa dochodzi w wyniku zaburzeń w immunoregulacji.

obraz kliniczny: istnieją 3 kliniczne postacie choroby: ostra rozsiana 

histiocytoza z komórek Langerhansa ( choroba Letterera-Siwego), 

jednoogniskowa oraz wieloogniskowa histiocytoza z komórek 

Langerhansa; do zajęcia węzłów chłonnych dochodzi w postaci rozsianej 

jak i może stanowić ono jedyną manifestację choroby

obraz mikroskopowy : dochodzi do znacznego poszerzenia zatok, które 

zostają zajęte przez naciek złożony z jednojądrowych lub wielojądrowych 

komórek Langerhansa (obfita, kwasochłonna czasami zwakuolizowana 

cytoplazma, charakterystyczne wydłużone, nieregularne i pobrużdżone 

jądro) z domieszką eozynofili; czasami występują ogniska martwicy 

otoczone pierścieniem z eozynofili (tzw. kwasochłonne mikroropnie)

background image

NIENOWOTWOROWE ZMIANY W 

NIENOWOTWOROWE ZMIANY W 

WĘZŁACH CHŁONNYCH W 

WĘZŁACH CHŁONNYCH W 

POBLIŻU NOWOTWORU

POBLIŻU NOWOTWORU

                

                

 

 

-  zmiany o rokowaniu lepszym, dochodzi do pobudzenia 
odpowiedzi komórkowej -zwiększenie liczby limfocytów w 
strefie przykorowej z zanikiem grudek chłonnych i 
histiocytozą zatok

-  zmiany o rokowaniu gorszym, dochodzi do pobudzenia 
odpowiedzi humoralnej -  zwiększenie liczby grudek i 
powiększenie ich ośrodków rozmnażania 

-  zmiany o rokowaniu złym, dochodzi do upośledzenia 
odpowiedzi immunologicznej - zanik limfocytów, ich 
skupienia są porozdzielane przez złogi bezpostaciowe lub 
kolagen, występują naczynia ze szkliwiejącą ścianą 


Document Outline