Zioła i leki w czasie laktacji
Zioła i leki w czasie laktacji
Zioła stosowane przez matkę karmiącą można
podzielić na kilka grup:
zioła mlekopędne
zioła hamujące laktacje
zioła stosowane miejscowo
zioła stosowane z innych przyczyn w trakcie
laktacji
Lekarz oraz doradca laktacyjny powinni
posiadać podstawową wiedzę na temat ziół,
by mogli udzielić porady, kiedy i jak stosować
określone substraty roślinne w czasie
karmienia piersią, a także znać uboczny
wpływ na laktację ziół używanych w
podstawowych dolegliwościach
chorobowych(infekcje wirusowe dróg
oddechowych, zaburzenia gastryczne). Nie
mniej istotna jest kwestia bezpieczeństwa dla
dziecka preparatów ziołowych przyjmowanych
przez matkę.
W Polsce zioła są często stosowane bez
zaleceń lekarskich i konsultacji z lekarzem lub
specjalistą fitoterapii
Wiele kobiet karmiących uważa leczenie
ziołami za "bezpieczniejsze" od leczenia
farmakologicznego
po części jest to przekonanie uzasadnione,
gdyż niewiele substancji aktywnych zawartych
w ziołach przenika do mleka. Istnieją jednak
substraty roślinne powszechnie
stosowane(szałwia, mięta), które wpływają
hamująco na laktację.
Zioła mlekopędne
Każda z narodowości ma własną tradycję
wspomagania laktacji- na Dalekim Wschodzie
jest to owies, jęczmień i nieoczyszczony
brązowy ryż, w krajach anglosaskich
szczególnie popularna jest kozieradka.
W Polsce najczęściej stosowane są: anyż,
koper włoski, koper ogrodowy i kminek,
wchodzące w skład mieszanek oraz herbatek
laktacyjnych czołowych producentów
Herbatki te są chętnie używane przez kobiety,
należy jednak pamiętać, iż nie ma badań,
które by ostatecznie udokumentowały
działanie wymienionych ziół. Ponadto
przyjmowanie substratów roślinnych
wspomagających laktację nie może zastąpić
porady laktacyjnej
Działanie ziół mlekopędnych ma charakter
wyłącznie wspomagający proces odbudowy
laktacji i może nie przynieść efektu bez
wnikliwej diagnostyki problemu.
Głównymi ogólnie przyjętymi wskazaniami do
stosowania ziół mlekopędnych są stany
niedostatecznej produkcji mleka w stosunku do
zapotrzebowania
bliźnięta
relaktacja,
stany fizjologicznego zwiększenia
zapotrzebowania tzw. kryzysy laktacyjne
wcześniaków
chorych niemowląt
po cięciu cesarskim
Warto wspomnieć, iż picie herbatek
laktacyjnych korzystnie zwiększa podaż
płynów u matki karmiącej.
Zioła mlekopędne są generalnie bezpieczne dla
dziecka, jeśli nie są spożywane w
nadmiernych ilościach( w przypadku herbatek
dostępnych na polskim rynku typowe
dawkowanie to 1-3 szklanki naparu lub napoju
z granulatu dziennie)
Niektóre składniki herbatek mogą powodować
u dziecka biegunkę lub rozdrażnienie, które
zazwyczaj ustępują po zmianie mieszanki.
Picie herbatek laktacyjnych przynosi pożądany
efekt po kilku dniach, warto też co kilka
tygodni zmieniać zestaw ziół na nieco inny
albo przerywać stosowanie herbatki na
tydzień lub dwa- daje to lepszy efekt niż
używanie tego samego składu ziół przez
dłuższy czas.
Biedrzeniec anyż- owoce, działa
wiatropędnie, przeciwkaszlowo, słabo
wykrztuśnie, bakteriobójczo, w Holandii ciasta
z anyżem są tradycyjnym podarunkiem dla
młodych matek
Czarnuszka siewna- nasiona, działa
moczopędnie i żółciopędnie
Koper włoski- owoce, działa moczopędnie,
wiatropędnie, rozkurczowo, pobudza trawienie
Koper ogrodowy- ziele, działa wiatropędnie,
spazmolitycznie, antyseptycznie
Kminek zwyczajny- owoce, działa
spazmolitycznie, wiatropędnie, żółciopędnie,
pobudza trawienie, istnieją doniesienia o
stosowaniu olejku kminkowego w ilości 3-10
kropli dziennie w celu pobudzenia produkcji
mleka
Melisa lekarska- liście, działa uspakajająco,
antyseptycznie spazmolitycznie
Rutwica lekarska- kwitnące ziele, działa
hipoglikemizująco
Pokrzywa zwyczajna- liść, działa
moczopędnie, pobudzająco na produkcję
hemoglobiny, przeciwbiegunkowo
Kozieradka- nasiona, pobudza przemianę
materii, przy zastosowaniu wewnętrznym,
mleko, mocz i pot matki nabierają
charakterystycznego zapach syropu
klonowego
Rumianek pospolity- koszyczki kwiatowe,
działa przeciwzapalnie, spazmolitycznie,
wiatropędnie
Werbena pospolita
Ostropest plamisty- owoce, działa
hepatoprotekcyjnie.
Inne zioła mlekopędne niewystępujące w
polskich mieszankach laktacyjnych:
drapacz lekarski
chmiel zwyczajny
prawoślaz lekarski
malina właściwa
niepokalanek pieprzowy
glukoza, cukier mleczny-
laktoza, ekstrakty z ziół 4%
(anyż, pokrzywa, koper włoski,
kminek, melisa, ziele rutwicy
lekarskiej)
glukoza,
maltodekstryna,
wyciąg z melisy,
naturalny aromat
trawy cytrynowej,
wyciąg z
pokrzywy, wyciąg
z kminku 0,5%,
wyciąg z anyżu
0,2%, wyciąg z
kopru włoskiego
0,1%, wyciąg z
rutwicy lekarskiej
Cena ok. 22 zł
Owoc anyżu (34%),
liść melisy (28%),
owoc kopru włoskiego
(28%), kwiatostan
lipy (10%). Preparat
zawiera wyłącznie
naturalne składniki
(100% natury).
Cena ok. 9 zł
Składniki: cukier,
maltodekstryna, wyciągi
z owoców i ziół (hibiskus,
koper włoski,
czerwonokrzew, werbena
pospolita, malina,
kozieradka pospolita,
rutwica lekarska),
witamina C, olejek z
kopru włoskiego.
Cena ok. 20 zł
Domowa mieszanka
Po 20g owoców kopru włoskiego, anyżu, kopru
ogrodowego, kminku i ziela pokrzywy zalać
wrzątkiem, po 10 minutach odcedzić.
Pić napar 3 razy dziennie po jednej szklance
Zioła hamujące laktacje
Zioła hamujące laktację stosuje się gdy:
Matka chce zakończyć karmienie piersią
Występuje nadmierna produkcja mleka ( nawał,
obrzęk piersi, nadmierna laktacja spowodowana
nadużywaniem laktatora, nadprodukcja mleka
prowadząca do problemów z karmieniem,
krztuszenie się dziecka)
Matka karmiąca nie powinna stosować tych ziół
samodzielnie tylko pod kontrolą lekarza lub
konsultanta laktacyjnego
!
Do ziół hamujących laktacji należy przede
wszystkim mięta pieprzowa, szałwia lekarska
oraz pietruszka. Zastosowanie wspomnianych
ziół w hamowaniu laktacji ma wielowiekową
tradycję, jednak nie każdy sposób podania
będzie mieć podobny efekt.
W przypadku mięty pieprzowej hamowanie
laktacji zależy od zawartości mentolu w
produkcie - herbata miętowa ma słabsze
działanie antylaktogenne niż krople miętowe lub
cukierki mentolowe.
Mentol może być toksyczny
dla dziecka, należy więc zachować
dużą ostrożność.
Znany jest przypadek zahamowania laktacji z
powodu częstego spożywania potraw
przyprawionych liśćmi pietruszki.
Szałwia lekarska jest obecnie rzadko
stosowana wewnętrznie, powinno się ją
stosować krótkotrwale ze względu na
zawartość neurotoksycznych tujonów.
Domowa herbatka hamująca laktację
Po 25g szałwii lekarskiej, liści orzecha
włoskiego i mięty zalać wrzątkiem, po 10 min
odcedzić
Napar pić 3 razy dziennie po 1 szklance
Zioła przyjmowane przez kobiety
karmiące w calach leczniczych z
innych przyczyn niż wspomaganie
lub hamowanie laktacji.
Sheila Humphrey, autorka „The
nursing mother herbal” stosuje
klasyfkację substancji ziołowych
podobną do klasyfikacji leków :
grupa A - zioła całkowicie bezpieczne, bez
niekorzystnego wpływu na dziecko, bez
przeciwwskazań i działań ubocznych (melisa
lekarska, kozłek lekarski)
grupa B - mogą wykazywać działania
uboczne (rozdrażnienie i bezsenność u
dziecka ) i być nie odpowiednie dla niektórych
par matka - dziecko. (babka lancetowata,
tymianek pospolity, pączki sosny, dziurawiec
zwyczajny)
gruba C - w niektórych przypadkach mogą
być szkodliwe ( rozdrażnienie, bezsenność,
pobudzenie lub biegunka u dziecka), ziół z tej
grupy nie należy stosować bez porozumienia z
doradcą laktacyjnym.
grupa D - zioła z tej grupy mogą być
toksyczne, można ich używać wyłącznie po
konsultacji z lekarzem, pod kontrolą pediatry i
wyłącznie w najmniejszej zalecanej dawce
grupa E - toksyczne preparaty ziołowe,
zasadniczo niemające zastosowania. (podbiał
pospolity-zawiera alkaloidy pirolizydynowe o
działaniu kancerogennym)
Najczęściej przyjmowane przez matki karmiące
preparaty ziołowe to :
Preparaty stosowane w przeziębieniu,
preparaty stosowane w problemach
gastrycznych
preparaty sedatywne.
W fitoterapii dolegliwości "przeziębieniowych"
stosuje się najczęściej szałwię do płukania
gardła - jako płukanka jest bezpieczna, jednak
niektóre matki mogą połykać część naparu co
może hamować laktację.
W dolegliwościach gastrycznych najczęściej
stosowane są krople miętowe, które bywają
skuteczne przy wzdęciach, ale zdecydowanie
należy odradzić ich używanie w trakcie
laktacji, gdyż mięta działa antylaktogennie, a
preparat w postaci kropli wykazuje szczególne
właściwości hamujące.
Preparaty sedatywne, uspokajające i nasenne
są często stosowane w okresie poporodowym i
w pierwszych tygodniach laktacji ze względu
na stres i depresję poporodową oraz problemy
ze snem u matek często karmiących dzieci.
Zdarza się przyjmowanie preparatów
uspakajająco-nasenncyh z nadzieją że "trochę
ziół przejdzie do mleka i dziecko będzie lepiej
spało". Lekarz i konsultant laktacyjny muszą
być wyczulenie na takie sytuacje z dwóch
powodów:
wśród składników wielu mieszanek
uspokajających znajduje się mięta o działaniu
hamującym laktację.
wydłużenie odstępów między karmieniami
nocnymi będzie hamować laktację.
Składniki preparatów uspokajających
zasadniczo są bezpieczne w okresie laktacji,
ale należy pamiętać, że nadmierna podaż
teoretycznie bezpiecznych substacji
sedatywnych u matki może powodować
zwiększenie ryzyka wystąpienia nagłej śmierci
łóżeczkowej u dziecka.
Każde z ziół przyjmowanych wewnętrznie
nawet jeśli jest bezpieczne dla niemowlęcia,
może zmienić smak i zapach mleka, czasem w
sposób dla dziecka nieakceptowalny, należy
wiec na początku terapii zachować szczególną
czujność i obserwować zachowanie dziecka
przy piersi. W przypadku jakichkolwiek
wątpliwości odstawić stosowany preparat lub
zastąpić go innym.