Podejście strategiczne w terapii rodzin

Charakterystyka podejścia

strategicznego



Lata 80 – te



Opracowanie przez terapeutę strategii

rozwiązania problemu przedstawionego

przez klienta, by znaleźć sposób

przerwania ciągu zachodzących interakcji

pomiędzy członkami rodziny, tworzących i

podtrzymujących ich wspólny problem, z

jakim zgłosili się na terapię.



Terapeuta nosi miano strategicznego

Zadania terapeuty

strategicznego:



Określenie problemu – zdefiniowanie



Wytyczenie celów do realizacji



Podzielenie terapii na etapy



Zbadanie struktur rodziny (koalicji i

hierarchii)



Dokonywanie pozytywnych zmian w

zachowaniu poszczególnych członków

rodziny względem siebie, nie poprzez wgląd i

okazywane zrozumienie, ale przez wcielenie

w życie rodziny wskazówek terapeuty

Czołowe postaci nurtu

strategicznego:



Jay Haley – przyczynił się do powstania pojęcia

podwójnego wiązania –

wyznawał

pogląd, iż w każdej transakcji interpersonalnej

istnieje niejawna walka o kontrolę nad

definiowaniem relacji. Uważał zachowanie

objawowe któregoś z partnerów za nie

adaptacyjną strategię kontroli. Nakazywał

terapeutom panowanie nad relacją terapeutyczną,

aby nie uczynił tego klient, podtrzymując swoje

problemy i,, rządząc metodami objawowymi’’.



John Weakland i Haley zainteresowali się hipnozą

Główni przedstawiciele:



Haley stwierdził, iż objaw nie stanowi

niekontrolowanego zachowania, ale strategię

dopasowaną do bieżącej sytuacji społecznej i

mającej kontrolować sytuację po porażce innych

środków.



Wg Haleya władza i kontrola to główne pojęcia

funkcjonowania rodziny.



Wg Haleya, objawy występują u ludzi

stosujących pośrednie, delikatne sposoby. Uważa

on, iż nie można uniknąć w relacji walki o

kontrolę, a za patologiczną sytuację , gdy jeden

z uczestników( lub obydwoje) zaprzeczają chęci

kontroli zachowania drugiej strony.

Erikson



Dla każdego przypadku tworzył inne podejście,

odnajdując mocne strony klienta i powodując ich

uruchomienie



Używał technik hipnotycznych, skupionych na usuwaniu

objawu



Stosowanie wskazówek pośrednich i delikatnych



Wiara we wrodzoną mądrość ludzką i możliwość

poradzenia sobie ze swoimi problemami przy wskazaniu

drogi i sposobu ich eliminacji



Zdobywanie zaufania klienta



Obserwacja



Opracowywanie planu terapii indywidualnie do potrzeb i

problemów konkretnego klienta



Wydawanie paradoksalnych poleceń - umiejętność

omijania ,,oporów klienta”-

Charakterystyka modelu

strategicznego



W modelu strategicznym objawy to wydarzenia

interpersonalne, taktyki używane przez jedną

osobę w stosunkach z inną.



Celem terapeuty strategicznego jest

doprowadzenie klienta do innych sposobów

określania relacji i porzucenia metod

odpowiedzialnych za wystąpienie objawu.



W modelu strategicznym najważniejsza jest liczba

jednostek, które należy wziąć pod uwagę w

opisie problemu. W konflikcie małżeńskim

terapeuta nie postrzega problemu jako kwestii

wyłącznej dla męża i żony, ale sprawdza też

wpływ, jaki mogą mieć na parę inne osoby

( dzieci, krewni, koledzy z pracy).

Sekwencje



Terapeuci strategiczni śledzą

interakcyjne sekwencje zdarzeń



Przedstawiciele kierunku strategicznego

nie skupiają się na pojedynczym

wykroczeniu, lecz próbują zmienić sekwencję

interakcji za nie odpowiadającą.

Ich zadaniem jest

pomoc rodzinie w zastąpieniu

bolesnych i potęgujących problem wzorów zachowań

spokojniejszymi i bardziej ugodowymi.

Hierarchia



Dla terapeuty strategicznego ważne jest poznanie

roli pojedynczego członka rodziny i czy problemy

rodzinne nie biorą się z braku satysfakcji z

pełnionych w niej ról.



Zachowania buntownicze, powstające w

momencie przypisania członkom rodziny ról nie

adekwatnych do stanu ich możliwości, np. dziecko

funkcjonujące w rodzinie jako dorosły, nie

stanowią problemu same w sobie , lecz mogą

zacząć nim być, jeśli spowodują brak zadowolenia

w rodzinie, a rola przypisana będzie niewygodna

lub niedopasowana, co skutkuje konfliktową

komunikacją i patologicznymi zachowaniami.

•

Interwencje

w terapii strategicznej są nastawione

na aktualny

problem i sposoby jego podtrzymywania

Używanie strategii bezpośrednich lub

pośrednich do zmiany

sekwencji interaktywnych związanych z

problemem

Terapeuta strategiczny nie dąży do

reorganizacji całego

systemu rodziny( która zwykle rozwiązuje

problem sama),

lecz próbuje z szacunkiem przekształcić tylko

te aspekty systemu ,

które odpowiadają za podtrzymanie

zachowania problematycznego

lub objawowego.



Sporządzanie odrębnej strategii dla

każdego

problemu, a nie jednej terapii dla wszystkich

przypadków

• Należy się skupić na eliminacji problemu, a nie na
badaniu jego korzeni czy ukrytych znaczeń

• terapia strategiczna jest krótkoterminowa i
ogranicza się do konkretnych problemów oraz jest
dopasowana do rozwiązań

•

Haley wskazuje, że podczas procesu terapeutycznego

terapeuta i klient nieustannie podchodzą się nawzajem.

Prowadzący terapię zajmuje autorytatywne stanowisko, jako

odpowiedzialny za zmianę organizacji rodziny i rozwiązanie

problemu, z jakim się do niego zwrócono.



Terapeuta jest wysoce dyrektywny, udzielając

poszczególnym członkom rodziny jasnych

instrukcji czy wskazówek i nalegając na ich

wykonanie( charakter manipulacji).



Haley jest zwolennikiem stosowania interwencji

tyko wtedy, gdy terapeuta zauważy taką potrzebę

( a nie kiedy domaga się jej rodzina)



Terapeuci strategiczni unikają używania koalicji w

obrębie rodziny

Używanie taktyki podkreślania

mocnych stron

poprzez zmianę etykietki zachowania uważanego

wcześniej za dysfunkcjonalne



Haley uważa, że

podzcas rozmowy wstępnej

powinni uczestniczyć wszyscy czonkowie rodziny



Zaznaczenie problemu wymagającego

szczególnej uwagi



Tworzenie planu działania w celu zmiany

niewłaściwej hierarchii



Budowanie atmosfery współpracy i zrozumienia ,

obserwując jednocześnie interakcje rodzinne,

starając się angażować wszystkich członków-

wszyscy biorą udział w problemie i każdy

powinien zabrać głos w terapii

Podział terapii na etapy

Rozmowa wstępna/ krótki etap zawarcia znajomości

Etap problemu określający powód zgłoszenia się na

terapię

Etap interakcyjny – członkowie rodziny dyskutują

nad problemem w obecności terapeuty

Etap wytyczania celów – dokładne określenie

problemu/ zawarcie kontraktu wyraźnie

formułującego cele – pozwala na określenie

zachodzących zmian

Etap wyznaczania zadań /finalizacja wstępnego

wywiadu i wyznaczenie I-go zestawu zadań w celu

zmiany problemu

Stosowanie poleceń



Zadanie lub polecenie – to

podstawowe narzędzie modelu

strategicznego ( rady, wprost podane

sugestie, uczenie, zadania domowe,

motywacja)



Formułowanie zadań w formie

paradoksalnej( dwie postaci :

przepisania lub opisu)



Interwencje paradoksalne

Paradoksy strategiczne

FAZY:



TERAPEUTA ZAWIĄZUJE RELACJĘ Z RODZINĄ



OKREŚLENIE PROBLEMU



USTALENIE CELÓW



PRZEDSTAWIENIE KONKRETNEGO PLANU/

UZASADNIENIE



ODRZUCENIE DOTYCHCZASOWYCH

AUTORYTETÓW



WYZNACZENIE ZADAŃ PRZEZ TERAPEUTĘ



OBSERWACJA REAKCJI PRZEZ TERAPEUTĘ

WATZLAWICK i HALEY

Nadawca doprowadza odbiorcę do

sytuacji, gdy podporządkowanie się

nakazowi oznacza jego złamanie, np.

Terapeuta nakazuje rodzinie, by go nie słuchała i

dalej robiła jak chciała, bo nie wierzy w jej

odmianę zachowania – następuje sprzeciw,

przełamanie się i udowodnienie, że można

inaczej( paradoks jako element terapii).

Przepisanie zadania – ciężką próbą



Terapeuta zaleca dobór nieszkodliwego lecz

umiarkowanie uciążliwego zadania, które jest

zgodne z pragnieniami danej osoby, np.

utrzymanie nieskazitelnie czystego domu, które ma jednak

stanowić dużą uciążliwość przy wcielaniu w czyn. Haley w

tym przypadku stara się uczynić trudniejszyn utrzymanie

objawu przez klienta niż porzucenie go – np.. Wstawanie w

środku nocy, by wypastować podłogę w kuchni.

Trzy główne etapy tworzenia
paradoksu :

Zmiana etykietki
Przepisywanie
powstrzymywanie

Zmiana etykietki



Zmiana postrzegania objawu przez rodzinę

przedefiniowanie, np. gniewu na troskę,

cierpienia

na samopoświęcenie, utrzymanie dystansu na

wzmacnianie bliskości

Terapeuta nie próbuje bezpośredniej zmiany

systemu

ale wręcz go podtrzymuje

Przepisywanie musi być krótkie( ,,Ćwicz bycie

depresyjnym”, wciąż buntuj się przeciwko

rodzicom)

Strategie powstrzymujące

,,nie tak szybko”



Przygotowanie do zmiany



Dostrzeżenie, poszanowanie

wątpliwości, co do zmiany



Utrwalenie rozpoczętego jej procesu



Zapobieganie nawrotom (

zmiana

wymaga czasu

musi zachodzić stopniowo – jeśli za wiele zdarzy

się zbyt szybko, może wystąpić nawrót)

• Zapobieganie utracie entuzjazmu

czy zniechęcenia się

rodziny

Metafory rodzinne



Objaw lub problem jako metafora

konfliktów rodzinnych lub sekwencji

behawioralnych



Przywrócenie rodzicom kontroli a

innym członkom rodziny radości,

obudzenie potrzeby wzajemnej troski,

bez odwoływania się do objawu, jako

utrzymania równowagi rodziny

Techniki udawania



Można je stosować podczas

przełamywania oporu rodziny/ za

pomocą żartów, poczucia humoru i

fantazji/ natura paradoksalna

Podsumowanie



Podejście strategiczne cechuje się starannie

dobrana taktyką i używaniem zadań w celu

rozwiązania

problemu



Wdrażanie wskazówek opracowanych przez

terapeutę



Używanie beapośrednich poleceń lub zadań

domowych



Nacisk na kwestię władzy i kontroli w

rodzinie/ustalenie hierarchii w rodzinie



Osiągnięcie zmiany bez wzbudzania oporu rodziny/

Document Outline