PowerPoint Presentation

Do zaburzeń wyższych czynności nerwowych należą:

zaburzenia mowy (afazja),

zaburzenia poznania (agnozja),

zaburzenia działania (apraksja),

zaburzenia myślenia, uczenia się, pamięci i orientacji.

Wyżej wymienione zaburzenia występują na skutek uszkodzeń

ogniskowych mózgu: udary naczyniowe mózgu, guzy i urazy

mózgowe, procesy zapalne i zwyrodnieniowe centralnego

układu nerwowego (CUN), choroba Alzheimera.

AFAZJA

– jest to zaburzenie mowy pochodzenia ośrodkowego.

Powstaje ono wskutek uszkodzenia ośrodka mowy w korze

mózgowej.

Za funkcję mowy u prawie wszystkich praworęcznych i u

znacznej części leworęcznych (ok. 50%) odpowiedzialna jest

lewa półkula mózgu.

Rodzaje afazji:



afazja Brocka (ruchowa),



afazja Wernickego (czuciowo – sensoryczna),



afazja przewodzeniowa,



afazja nominalna,



afazja globalna



Afazja typu Brocka

charakteryzuje się zachowanym

rozumieniem, ale zaburzoną ekspresją (mowa

powolna, niepłynna, słowa wypowiadane z

wysiłkiem, styl telegraficzny).



Afazja Wernickego

charakteryzuje się płynnością

mówienia, z prawidłowym rytmem i artykulacją, ale

też dużą rozwlekłością wypowiedzi, w których

pojawia się sporo wyrazów „pustych”, parafazje

(zniekształcenia, np. „bal” zamiast „ból” ,albo „tu

jest moja książka” zamiast „ tu jest moja ręka”).



Afazja przewodzeniowa

to mowa płynna, ale nieprawidłowa,

rozumienie jest zachowane, występują parafazje.



Afazja nominalna

cechuje się płynną ale rozwlekłą mową, w

której występują parafazje.



Afazja globalna

polega natomiast na całkowitej niemożności

mówienia i rozumienia.

POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARKI Z CHORYM Z AFAZJĄ

1. Ocena zaburzenia mowy

Bardzo ważne jest określenie stopnia tego zaburzenia podczas

pierwszych kontaktów z chorym. W ocenie należy zwrócić uwagę

na następujące kryteria:



płynność,



spontaniczność,



poprawność wypowiedzi,



formułowanie zdań ,



a także czy zdania są wypowiadane z wysiłkiem i czy pacjent z

trudem dobiera wyrazy.

2. Nawiązanie pozytywnego emocjonalnego kontaktu z

pacjentem:



zachować wyraz spokoju na twarzy,



mimika twarzy wyrażająca spokój, zrozumienie,

zainteresowanie,



nie stresować chorego niezrozumiałymi dlań dźwiękami,

wymawiać wyraźnie poszczególne wyrazy, wyłapywać słowa

zrozumiałe i za ich pomocą uczyć następnych (zdecydowanie,

prostymi, krótkimi zdaniami),



w razie potrzeby powtarzać przekazywane informacje,



każdą podjętą przez chorego próbę współpracy i odnoszone

w niej sukcesy wzmacniać wyraźną akceptacją.

Postępowanie przy defektach artykulacyjnych mowy

(afazja ruchowa – trudności w mówieniu):



zachęcać do mówienia, ale nie zmuszać – chorzy z afazją

ruchową maja zachowany samokrytycyzm, wiedzą, że mówią

źle, dlatego starają się nie mówić nic. Należy ich przekonać,

że ćwiczenia wypowiedzi i ich stylu jest niezbędne,



dostrzegać i chwalić nawet minimalne postępy,



powstrzymywać się od krytyki.

4. Postępowanie przy trudnościach rozumienia mowy( afazja

sensoryczna):



stosować komunikację pozawerbalną, polegającą na

porozumiewaniu się za pomocą mimiki, gestów, zachowań, tzn.

bez posługiwania się skodyfikowanymi (np. literowymi) formami

językowymi,



chwalić prawidłowe reakcje gestem, uśmiechem, słowem,



powstrzymywać się od krytyki, także przekazywanej w formie

komunikatów pozawerbalnych,



zachęcać do rozmowy, chociażby przez umiejętność aktywnego

słuchania,



wyrażać akceptację.

AGNOZJA –

jest to zaburzenie poznania pochodzenia ośrodkowego.

Najbardziej znane rodzaje agnozji: wzrokowa, słuchowa i dotykowa.

POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARKI W PRZYPADKU PACJENTA Z

AGNOZJĄ



organizować otoczenie chorego w celu stymulacji prawidłowej percepcji,



korygować nieprawidłową percepcję,



zachęcać pacjenta do dotykania i patrzenia na części swojego ciała,



wykorzystywać funkcjonujące drogi odbioru rzeczywistości, by jej obraz

w świadomości chorego był jak najmniej zaburzony.

APRAKSJA

– jest to zaburzenie działania pochodzenia ośrodkowego.

Polega ono na niemożności wykonywania wyuczonych, celowych

czynności ruchowych (np. ubieranie się, jedzenie), przy braku

niedowładów, zaburzeń czucia lub ataksji.

POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARKI W PRZYPADKU PACJENTA Z

APRAKSJĄ



minimalizować epizody perseweracji poprzez podpowiadanie, uczenie,

interwencję mającą na celu przerwanie powtarzanych przez pacjenta

tych samych czynności,



uczyć manipulacji (czyli czynności wykonywanych za pomocą rąk, np.

zapinania guzików),



zapobiegać samo okaleczeniom w przypadku braku ruchów

precyzyjnych, przez odpowiedni dobór sprzętu i przedmiotów, którymi

posługuje się pacjent oraz bezpieczną organizację jego otoczenia.

ZABURZENIE ORIENTACJI -

do zaburzeń orientacji zalicza się:

zaburzenie orientacji przestrzennej, czasowej i dotyczącej własnej

osoby.

POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARKI Z PACJENTEM Z ZABURZENIAMI

ORIENTACJI



zwracać się do chorych po nazwisku lub imieniu,



korygować informacje pacjenta o miejscu, celu pobytu itp.,



pokazywać fotografie bliskich i rozmawiać o nich z pacjentem,



zachęcać do ubierania się w rzeczy osobiste, własne,



pozostawić przyćmione światło w sali chorego na noc,



wyprowadzać chorego z sali i pozwalać mu samemu wracać.

ZABURZENIE MYŚLENIA –

w przebiegu wielu chorób neurologicznych

występuje myślenie konkretno – obrazowe, natomiast pacjent ma

trudności z myśleniem abstrakcyjnym.



Podczas uczenia się chorzy nie potrafią uogólniać ani przenosić

doświadczeń z jednej sytuacji na inną, np. chory otrzymuje polecenie

wykonania jakiejś czynności i powtarza ją aż do momentu otrzymania

sygnału o jej zaprzestaniu.



Ponadto pewną czynność chory potrafi wykonać w obecności jednego

terapeuty, a w obecności drugiego jest to już niemożliwe.



Chory ma trudności nie tylko z uogólnianiem myśli, treści, informacji,

ale też z wykonywaniem innych procesów myślowych jak: analiza,

synteza, korelacja.

POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARKI Z PACJENTEM Z ZABURZENIAMI

MYŚLENIA



polecać choremu wykonywanie zadań myślowych, adekwatnych

do jego możliwości,



włączać pacjenta do pracy w grupie terapii zajęciowej,



zalecać czytanie, oglądanie programów TV i słuchanie radia oraz

rozmawianie na tematy związane z zagadnieniami, które pacjent

poznał podczas audycji radiowo – telewizyjnych, a także z lektury

książek,



akceptować urojenia i fantazje chorego, ale nie pozwalać, aby

narastały one w sposób niekontrolowany.

ZABURZENIA PAMIĘCI

– pamięć

jest to zdolność przyjmowania,

przechowywania i odtwarzania informacji, doznanych przeżyć i

doświadczeń.



Większość problemów związanych z percepcją wynika z zaburzeń

pamięci.



Powtarzanie czynności w sposób motoryczny nie poprawia pamięci –

należy wykorzystywać dodatkowo zachowane możliwości ponownego

uczenia się.



W tej sytuacji niezbędne jest zastosowanie odpowiednich sposobów

uczenia.

POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARKI Z PACJENTEM Z ZABURZENIAMI

PAMIĘCI



uczyć pacjenta przez rozwijanie zdolności zapamiętywania

mnemotechnicznego, polegającego na podpowiadaniu pierwszej litery,

pokazywaniu rysunku i kojarzeniu,



wracać do punktu wyjścia, np. pacjent zapomina po co przyszedł,

wtedy powinien wrócić do miejsca, gdzie wyjściowy bodziec

zainicjował działanie i najczęściej tenże bodziec o charakterze

wizualnym spowoduje przypomnienie celu przyjścia,



pracować nad usprawnianiem pamięci prospektywnej (dotyczącej

przyszłości) i zastępować nią pamięć retrospektywną (dotyczącą

przeszłości) w myśl zasady „ ucz i przypominaj”

ZADANIA PIELĘGNIARKI WOBEC CHORYCH Z ZABURZENIEM

WYŻSZYCH CZYNNOŚCI NERWOWYCH



za pomocą testu MMSE ( Mini Mental State Examination) określić stan

wyższych czynności nerwowych (ocena zaburzeń funkcji poznawczych,

ekspresji i rozumienia mowy, orientacji w czasie i przestrzeni,

zdolności liczenia, zapamiętywania i myślenia konstrukcyjnego)



badać stan emocjonalny chorego w oparciu o skalę samooceny

nastroju



informować członków zespołu terapeutycznego o aktualnym stanie

wyższych czynności nerwowych pacjenta



uczyć rodzinę właściwego stosunku do chorego, aby traktowała go ona

jak równoprawnego członka, nie wyłączała z żadnych sytuacji i decyzji,

starała się uwzględniać jego opinię, nawet jeśli chory może ją wyrazić

tylko za pomocą mimiki, gestów lub na piśmie



zalecać podtrzymywanie kontaktów towarzyskich z osobami, z którymi

stosunki chorego przed zachorowaniem miały pozytywną wartość

emocjonalną



formułować wobec chorego, adekwatne do jego stanu, zadania w

zakresie samoopieki i konsekwentnie egzekwować ich wykonanie



unikać przeciążeń, aby nie stwarzać niebezpieczeństwa dekompensacji

(przeciwdziałanie kompensacji braków). Uaktywniać chorego w sposób

umiarkowany



współpracować z logopedą, rehabilitantem i psychologiem



wyrażać akceptację w przypadku pożądanych zachowań i

chwalić nawet minimalne osiągnięcia



motywować chorego i jego rodzinę do wysiłku oraz dążyć do

właściwych zachowań prozdrowotnych



wykazywać cierpliwość i zrozumienie

SAMOOBSŁUGA -

jest procesem fizycznym polegającym na

umiejętności radzenia sobie z czynnościami dnia

codziennego, ale posiada też wymiar psychologiczny,

bowiem deficyt sprawności fizycznej wpływa niekorzystnie

na samopoczucie pacjenta oraz jakość jego życia.



Pacjent samodzielny to pacjent radzący sobie z

codziennymi czynnościami i obowiązkami, mimo deficytów

funkcjonalnych, np. w postaci niedowładów.



Nie jest on balastem dla innych, wywołuje właściwe reakcje

u otoczenia, które go wspiera, a nie wyręcza.

NIEDOWŁAD ( PARESIS) –

jest to osłabienie siły mięśniowej.

PORAŻENIE (PARALYSIS, PLEGIA) –

to zniesienie siły

mięśniowej, czyli ruchów dowolnych kończyn.

Według umownej skali liczbowej stopnie niedowładu określa się

w sposób następujący:



5 – normalna siła,



4 – dany ruch zachowany, ale utrudniony przy pokonywaniu

oporu,



3 – brak ruchu przy oporze,



2 – ruch możliwy tylko przy podtrzymywaniu,



1 – ślad ruchu,



0 – brak ruchu.

Ze względu na

rozległość i umiejscowienie (topografię)

porażeń i niedowładów wyróżnia się niedowład/ porażenie

(n/p):



jednej kończyny (monoparesis s., monoplegia)



dwóch kończyn (paraparesis s., paraplegia)



połowicze (hemiparesis s., hemiplegia)



czterech kończyn (quadriparesis s., quadriplegia)

Innym kryterium podziału niedowładów/ porażeń jest

napięcie

mięśni:



wiotkie



spastyczne

Niedowłady/ porażenia wiotkie

charakteryzują się

obniżonym napięciem mięśniowym i są następstwem

uszkodzenia neuronu obwodowego( komórka ruchowa rogu

przedniego w rdzeniu kręgowym – motoneuron), korzenia

przedniego, nerwu obwodowego oraz uszkodzenia samego

mięśnia.

Niedowłady/ porażenia spastyczne

charakteryzują się

wzmożonym napięciem mięśniowym i powstają wskutek

uszkodzenia neuronu ruchowego ośrodkowego w korze

mózgowej (piramidowy, górny) lub drogi korowo –

rdzeniowej(droga piramidowa).

Niedowłady/ porażenia połowicze

występują najczęściej w

chorobach naczyniopochodnych centralnego układu

nerwowego( udary mózgowe), ale mogą też pojawiać się w

guzach o ostrym przebiegu, urazach mózgu, procesach

zapalnych lub zwyrodnieniowych CUN.

Pęcherz neurogenny



Pęcherz neurogenny oznacza utratę zdolności pęcherza

moczowego do utrzymania stałego ciśnienia

wewnątrzpęcherzowego.



Pęcherz odchamowany charakteryzuje się utratą zdolności

hamowania oddawania moczu mimo zachowanej świadomości i

zachowanego czucia parcia na mocz,ponieważ ośrodki

odpowiedzialne za pracę pęcherza, znajdujące się w korze

mózgowej, uległy uszkodzeniu i nie wysyłają impulsów

hamujących łuk odruchowy.



Postęoowanie pielęgniarskie:



Gimnastyka pęcherzai kształcenie umiejętności regularnego

jego opróżniania od 1,5h, potem co 2,5do 3,5h



Podawanie leków blokujących łuk odruchu(atropina)

Pęcherz automatyczny

(odruchowy

)



Występuje przy uszkodzeniu neuronu górnego (odcinek

szyjny i piersiowy rdzenia kręgowego). Pęcherz ten opróżnia

się po wypełnieniu, niezależnie od woli chorego.



Postępowanie pielęgniarskie:

- podawanie basenu w równych odstępach czasu

(kształtowanie odruchu warunkowego),

- stosowanie wkładek „pampers”.

Pęcherz

autonomiczny



Występuje przy uszkodzeniu neuronu dolnego (odcinek

lędźwiowo-krzyżowy rdzenia kręgowego) wydalanie moczu

odbywa się pod wpływem ręcznego wyciskania moczu.



Postępowanie pielęgniarskie:

- nauczyć pacjenta rozpoznawania objawów pełnego

pęcherza,

- nauczyć opukiwania, ćwiczeń mięśni tłoczni brzusznej,

- nauczyć uciskania powłok brzusznych okolicy nadłonowej.

U paraplegików w ostrej fazie (uszkodzenie neuronu górnego)

zakłada się cewnik na stałe z okresowym opróżnianiem, a

później stosuje się cewnikowanie trzy razy na dobę. Należy

dążyć do wytworzenia automatyzmu pęcherza przez

systematyczne ćwiczenia usprawniające mikcję.

Document Outline