GÓRNY ODCINEK UKŁADU
ODDECHOWEGO W ALERGII
POKARMOWEJ
DR MED. GRAŻYNA DOROSZEWSKA
ODDZIAŁ LARYNGOLOGII
WOJEWÓDZKI SZPITAL IM. J. BIZIELA
W BYDGOSZCZY
KIEROWNIK DR MED. PIOTR WINIARSKI
BYDGOSZCZ 30.03.2007
PATOMECHANIZM ALERGII NA
POKARMY
(CHANDRA)
48% REAKCJE NATYCHMIASTOWE IgE ZALEŻNE
6% REAKCJE CYTOTOKSYCZNE
10% REAKCJE KOMPLEKSÓW
IMMUNOLOGICZNYCH
18% REAKCJE TYPU POŹNEGO
28% NAKŁADANIE SIĘ RÓŻNCH TYPÓW REAKCJI
OBJAWY ALERGII POKARMOWEJ ZE STRONY
GÓRNYCH DRÓG ODDECHOWYCH
OBRZĘK NOSA (BLOKADA UCZUCIE ZATKANIA)
CHRAPANIE
POSTNASAL DRIP SYNDROME
UCZUCIE PRZESZKODY W GARDLE
DRAPANIE, PIECZENIE W GARDLE
CHRYPKA, STRIDOR, DUSZNOŚĆ
ZWIĘKSZENIE LEPKIEJ WYDZIELINY-CHRZĄKANIE
OBJAWY NIEŻYTU TRĄBKI SŁUCHOWEJ
ALERGIA POKARMOWA-
NIEPOŻĄDANE REAKCJE
PO SPOŻYCIU POKARMÓW U PODŁOŻA KTÓRYCH
LEŻĄ MECHANIZMY IMMUNOLOGICZNE
(Sampson
)
CZĘSTOŚĆ: 6-8% W 1 ROKU ŻYCIA
1-2% DOROŚLI
ZA 90% REAKCJI ALERGICZNYCH
ODPOWIADA KILKA ALERGENÓW:
-
MLEKO KROWIE
- JAJA
- ORZECHY
- SOJA
- PSZENICA
- RYBY
- OWOCE MORZA
- OWOCE WARZYWA ORZECHY -OAS
OAS – ORAL ALLERGY SYNDROME
(
AMLOT 1987 RUDZKI 1997)
•
ZESPÓŁ ALERGII JAMY USTNEJ
•
USTNY ZESPÓŁ UCZULENIOWY
•
ZESPÓŁ ALERGICZNYCH OBJAWÓW JAMY USTNEJ
•
ANAFILAKSJA MIEJSCOWA JAMY USTNEJ
•
ZESPÓŁ ALERGICZNYCH OBJAWÓW
OKOŁOUSTNYCH
•
ZESPÓŁ AMLOT-LESSOFA
•
ALERGICZNY ZESPÓŁ ZAPALENIA JAMY USTNEJ
PRZYCZYNA
- REAKCJA KRZYŻOWA
MIĘDZY EPITOPAMI PYŁKU ROŚLIN
WARZYW I OWOCÓW.
OBJAWY POJAWIAJĄ SIĘ
NATYCHMIAST PO ZETKNIĘCIU
POKARMU Z BŁONĄ ŚLUZOWĄ
JAMY USTNEJ
CZĘSTOŚĆ CHORÓB ALERGICZNYCH – 20%
PYŁKOWICA 5-15%
OAS W PYŁKOWICY 52-93%
BET V 1 –
JABŁKA MARCHEW, MORELA
SELER, MAK, MANGO, GRUSZKI, WIŚNIE
PROFILINY –
JABŁKA, MARCHEW,
SELER, GRUSZKI, KIWI, WIŚNIE, MAK,
BRZOSKWINIE
LIPID TRANSFER PROTEIN-
JABŁKA, JĘCZMIEŃ, MIGDAŁY, MARCHEW,
GROCH,
KAPUSTA, ORZECHY, SOJA, BRZOSKWINIE
OBJAWY:
-
100% ŚWIĄD WARG I BŁONY ŚLUZOWEJ JAMY USTEJ
- 83% DUSZNOŚĆ
-
63,7% OBRZĘK WARG
-
30,6% ZMIANY KRWOTOCZNE I AFTY
OD 22-50% MOGĄ DOŁĄCZAĆ SIĘ:
-
OBRZĘK GŁOŚNI, OKOLICY PODGŁOŚNIOWEJ, GARDŁA DOLNEGO
-
OBJAWY ALERGICZNEGO NIEŻYTU NOSA
-
SKURCZ OSKRZELI
-
LOKALNE LUB UOGÓLNIONE WYSIEWY POKRZYWKI
-
BÓLE BRZUCHA Z BIEGUNKĄ
- UOGÓLNIONA REAKCJA ANAFILAKTYCZNA
CZAS POJAWIANIA SIE OBJAWÓW:
- DO 15 MINUT:
ŚWIĄD I OBRZĘK W JAMIE USTNEJ 100%
BÓL GARDŁA ,OBRZĘK WARG 30,6%
AFTY I ZMIANY KRWOTOCZNE 30,6%
DUSZNOŚĆ 63,7%
-
15-60 MINUT:
POKRZYWKA 22%
ŚWIĄD SPOJÓWEK, OBRZĘK OCZODOŁÓW 25%
ASTMA 27,8%
ANAFILAKSJA 8,3%
-
30-60 MINUT:
KURCZOWE BÓLE BRZUCHA 16%
NUDNOŚCI , WYMIOTY 27,8%
BIEGUNKA 8,3%
NIEŻYT NOSA 8,3%
CZYNNIKI RYZYKA OAS U CHORYCH
UCZULONYCH NA PYŁKI BRZOZY
1. PŁEĆ ŻEŃSKA
2. MŁODZI DOROŚLI
3. WSPÓŁISTNIENIE UCZULENIA NA PYŁEK LESZCZYNY
4. WIELOLETNI PRZEBIEG NIEŻYTU NOSA
5. DODATNI ATOPOWY WYWIAD RODZINNY
6. NIEODCZULANI NA PYŁEK BRZOZY
WZRASTA WRAZ Z CZASEM
TRWANIA PYŁKOWICY
41% W PIERWSZYM ROKU
83% Z PYŁKOWICĄ TRWAJĄCĄ
PONAD 15 LAT (Asero)
CECHY OAS
POCZĄTKOWO OAS WYWOŁUJĄ ALERGENY
WRAŻLIWE NA TEMPERATURĘ
CHORZY MOGĄ BEZPIECZNIE SPOŻYWAĆ POKARMY
PRZETWORZONE TERMICZNIE
PO KILKU LATACH OBJAWY WYWOŁUJĄ TAKŻE
POKARMY PRZETWORZONE ODPOWIEDZIALNE SĄ
ANTYGENY TERMOSTABILNE np. lipid transfer
protein.
(Pastorello 1995, Sicherer 2001)
CZĘSTOŚĆ OAS MA TENDENCJE WZROSTOWĄ .
NA PRZESTRZENI 17 LAT 1979-1996 W NIEMCZECH
OAS NA JABŁKA I ORZECHY ZWIĘKSZYŁA SIĘ Z
17,3% DO 58,3%
(
OSTERBALLE 2005)
Ryzyko reakcji systemowej
WZRASTA W PRZYPADKU:
-
WCZEŚNIEJSZEGO WYSTĘPOWANIA REAKCJI
SYSTEMOWEJ NA INNE POKARMY, W TYM
PRZETWORZONE TERMICZNIE
- DODATNICH TESTÓW Z KOMERCYJNYMI
ZESTAWAMI TESTÓW
- BRAKU KLINICZNYCH OBJAWÓW PYŁKOWICY
- UCZULENIE NA BRZOSKWINIĘ (BEZ PYŁKOWICY)
CZĘSTOŚĆ OAS W ZALEŻNOŚCI OD
WSPÓŁISTNIENIA UCZULEŃ:
BRZOZA - 24%
TRAWY - 4%
BYLICA - 10%
TRAWY + BRZOZA 24%
TRAWY + BRZOZA + BYLICA 52%
NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANE REAKCJE
KRZYŻOWE
:
LESZCZYNA - ORZECH LASKOWY
BRZOZA - SELER , MARCHEW, ZIEMNIAK, ŚLIWKA,
WIŚNIA,
POMIDOR, JABŁKO, ORZECH WŁOSKI,
LASKOWY
TRAWY - POMIDOR, ORZECH ZIEMNY, SOJA,
PSZENICA, MELON,
ARBUZ, KIWI, SELER
BYLICA - SELER, JABŁKO, MARCHEW, ZIOŁA,
AMBROZJA - BANAN, ARBUZ, MELON, KIWI
ALERGENY ODPOWIEDZIALNE ZA REAKCJE KRZYŻOWE:
Bet v1 - JABŁKO, MORELA, GRUSZKA, CZEREŚNIA
Bet v 2 - SELER , MARCHEW, POMIDORY
Heveina b5 - KIWI
Heveina b2 - POMIDORY
Heveina b8 - BRZOZA
Heveina b9 – ALTERNARIA, CLADOSPORIUM
Chitynazy klasy I - AWOKADO, BANANY, KASZTAN
Chitynazy klasy II – PAPAJA, FIGI
LECZENIE OAS
1. PROFILAKTYKA – UNIKANIE SZKODLIWYCH POKARMÓW
2. LEKI OBJAWOWE
3. IMMUNOTERAPIA- SKUTECZNA NAWET U 84%, EFEKT
SŁABSZY NIŻ W PYŁKOWICY
ALERGICZNY NIEŻYT NOSA
Przyczyna pokarmowa najtrudniejsza do wykrycia.
IgE-zależna: kichanie, świąd, obfity surowiczo-śluzowy
wyciek z nosa
IgE-niezależna: obrzęk małżowin, blokada nosa, suchość,
hyposmia
Często towarzyszą objawy alergiczne ze strony innych
narządów,
Złe samopoczucie, bóle głowy
Uczucie pełności w rzucie zatok, bóle twarzy,
nawracające zapalenia
zatok związane z obrzękiem małżowiny nosowej dolnej i
środkowej
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA
ALERGIA
-
bladoliliowe
obrzęki
-
wodnista
wydzielina
- obrzęki małżowin
kontrastujące z
przegrodą nosa
INFEKCJA
-
przekrwienie
błony śluzowej
-
gęsta wydzielina
barwy żółtawej
lub zielonej
ZAPALENIE ALERGICZNE CZĘŚCI USTNEJ GARDŁA
Często traktowane jako zaburzenia czynnościowe lub psychosomatyczne
Postać ostra: obrzęk, świąd nadmierne wydzielanie
Postać przewlekła:chrząkanie, drapanie, pieczenie, zaciekanie wydzieliny,
świąd, uczucie przeszkody, zawadzania
Obok krtani typowe miejsce zaczynającej się anafilaksji,
obrzęku Quinckego
ZAPALENIE ALERGICZNE CZĘŚCI KRTANIOWEJ GARDŁA
Obrzęk naczynioruchowy tej okolicy jest najczęstszą śluzówkową
manifestacją alergii na pokarmy.- ryzyko niedrożności dróg
oddechowych.
Zapalenie alergiczne gardła dolnego-globus allergicus pharyngis
(Buczyłko 1998) występuje w ok. 25% alergicznego nieżytu nosa.
Wyraźne zmiany okolicy gardła dolnego obserwował u 97 spośród
400 chorych z alergicznym nieżytem nosa.
Pokarmy wywołujące: jajka, seler, orzechy, marchew, miód oraz
świeże owoce i warzywa.
NAJCZĘSTSZE DOLEGLIWOŚCI:
63,9%
klucha w gardle, utrudnienie połykania
60.8%
utrudnienie w połykaniu śliny
30.95
ból gardła
20,6% uczucie przesuwającej się kuli w gardle
POKARMY WYZWALAJĄCE:
50% seler jabłko kazeina
przyprawy,pomidor,kakao, żółtko
35% soja, białko jaja, marchew
25% mleko, mięso kury,owoce, ziemniaki
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA
- GERD
- OBRZĘK QUINCKE’GO ( inhibitory
ACE)
- ZMIANY GOŚĆCOWE KRTANI
- ZAPALENIE ZATOK
- PRZEROST MIGDAŁKA
GARDŁOWEGO
- GUZY NOWOTWOROWE
KLASYFIKACJA OBRZĘKU NACZYNIORUCHOWEGO
GŁOWY I SZYI
(Ishoo
1999)
STOPIEŃ
I
II
III
IV
UMIEJSCOWIENIE
POKRZYWKA, OBRZĘK TWARZY,
WARG
OBRZĘK PODNIEBIENIA
MIĘKKIEGO
OBRZĘK JĘZYKA
OBRZĘK KRTANI
ZALEŻNOŚĆ OBJAWÓW I KONIECZNOŚCI
INTERWENCJI CHIRURGICZNEJ. Ishoo 1999
OBJAW
Zmiana barwy głosu
Chrypka
Duszność
Stridor
Pokrzywka
Odynofagia
INTERWENCJA
CHIRURGICZNA %
100
100
44
44
22
11
OSTRE ZAPALENIE NAGŁOŚNI I GŁOSNI
- SZACUNKOWO 1/3 MA PODŁOŻE ALERGICZNE
- OSTRA DUSZNOŚĆ WDECHOWA
-OBRZĘK FAŁDÓW NAGŁOŚNIOWO-NALEWKOWYCH
- ZALEGANIE ŚLINY W ZACHYŁKACH GRUSZKOWATYCH
OSTRE PODGŁOŚNIOWE ZAPALENIE
KRTANI
(ZIELNIK-JURKIEWICZ)
U DZIECI Z PODGŁOŚNIOWYM ZAPALENIEM KRTANI W
WIEKU PONIŻEJ 3 LAT STWIERDZANO sIgE NA:
- 62,5% MLEKO KROWIE
- 28,1% ROZTOCZA
- 25% BIAŁKO JAJA KURZEGO
- 9,38% SOJA
- 9,38% MARCHEW
- 6,25% CZEKOLADA
CECHY ALERGICZNEGO OBRZĘKU
KRTANI
- NAGŁE WYSTAPIENIE
- NARASTANIE WCIĄGU KILKUNASTU MINUT
- UCZUCIE OBECNOŚCI CIAŁA OBCEGO
- CHRYPKA PRZYTŁUMIENIE GŁOSU, BEZGŁOS
- DUSZNOŚĆ WDECHOWA
- ŚWIST KRTANIOWY
- PRZYSPIESZONY PŁYTKI ODDECH
- NASILENIE OBJAWÓW W POZYCJI LEŻĄCEJ
- OBRZĘK JEZYKA, JĘZYCZKA
- BLADOŚĆ PRZYSPIESZENIE TĘTNA, SINICA
Leczenie
USTALENIE ALERGENU SPRAWCZEGO NA
PODSTAWIE
TESTÓW IN VITRO I IN VIVO
POTWIERDZENIE JEGO ROLI W PROWOKACYJNEJ
NAJLEPIEJ
PODWÓJNIE ŚLEPEJ PRÓBIE PROWOKACYJNEJ
KONTROLOWANEJ PLACEBO
DIETA
ELIMINACYJNA
FARMAKOTERAPIA
1. STERYDY MIEJSCOWE I OGÓLNE
2. LEKI PRZECIWHISTAMINOWE
4. LEKI ANTYLEUKOTRIENOWE?
IMMUNOTERAPIA
ALERGIA POKARMOWEA USZU
Zmiany wypryskowe małżowin usznych i przewodów słuchowych
opisywano także w przypadkach alergii pokarmowej. (świąd!!!).
W przypadkach nawracających lub trudno leczących się zapaleń
przewodów słuchowych zewnętrznych należy przeprowadzić
diagnostykę alergologiczną,
WYSIĘKOWE ZAPALENIE USZU
Bodziec alergiczny
Uwolnienie mediatorów
Obrzęk trąbki słuchowej
Wzrost przepuszczalności
naczyń - wysięk
Kompleksy immunologiczne, głównie z antygenami pochodzenia
mlecznego odgrywają ważną rolę w patogenezie nawracającego
OMS u dzieci poniżej 2 roku życia.
Często u tych dzieci obserwuje się nadmierne wyrośla adenoidalne.
U 40% dzieci z OMS stwierdza się eozynofilię nosową.
U 20% eozynofilię obwodową.
U 80% z nich dodatni rodzinny wywiad alergiczny