Konstytucja 2 kwietnia 

1997

Przyjęta w ogólnonarodowym 

referendum 25 maja 1997, 

weszła w życie 17 

października 1997

Naczelne zasady

1. Zasada republikańskiej formy rządów; 

wykluczenie władzy dziedzicznej, ustanowienie 
jej za pomocą demokratycznych instytucji, res 
publika – dobro wspólne wszystkich obywateli.

2. Zasada demokratycznego państwa prawnego, 

zapis o demokratycznym państwie prawa 
pojawił się w 1989 r. (państwo prawa, państwo 
demokratyczne, państwo sprawiedliwości 
społecznej), prawo stoi nad państwem, Trybunał 
Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich

Naczelne zasady cd.

3. Zasada autonomii i wzajemnej niezależności oraz 

współdziałania między państwem a kościołami 

(państwo wyznaniowe, państwo świeckie)

4. Zasada wolności i praw człowieka i obywatela (relacje 

jednostka – zbiorowość)

5. Zasada suwerenności narodu – władza najwyższa 

należy do narodu (Rousseau), nie możliwa jest taki 

udział w sprawowaniu władzy – demokracja pośrednia

6. Zasada reprezentacji politycznej
7. Zasada podziału władzy (3 władze, każda ma swoje 

organy, niepołączalność tych władz, system 

hamulców uniemożliwiających przerost którejś z nich)

Naczelne zasady cd.

8. Zasada dwuizbowości
9. Zasada pluralizmu politycznego
(wielość partii, równość partii, demokratyczna 

rola partii)

10. Zasada parlamentarnego systemu rządów
11. Zasada odrębności i niezależności sądów 

i trybunałów

12. Zasada społecznej gospodarki rynkowej
13. Zasada decentralizacji władzy i 

samorządu terytorialnego

Bardzo ogólna charakterystyka 

Konstytucji z 1997

• Konstytucja kompromisu politycznego – 

nie jest wyrazem żądań żadnej partii

• Nawiązuje do różnych systemów 

wartości (liberalnych, 
socjaldemokratycznych, 
chrześcijańsko-demokratycznych

• Po raz  pierwszy ustawodawca 

wprowadził nakaz bezpośredniego 
stosowania konstytucji

Ogólna charakterystyka cd.

• Uwzględnia rodzinne tradycje ustrojowe 

– demokracja parlamentarna

• Odpowiada współczesnym tendencjom 

konstytucjonalizmu światowego – 

sądownictwo konstytucyjne, instytucje 

demokracji bezpośredniej

• Respektuje prawa i wolności 

obywatelskie

• Składa się z 13 rozdziałów, preambuła 

ma charakter normatywny.