Samorząd terytorialny w
Samorząd terytorialny w
Estonii
Estonii
Samorząd terytorialny w
Samorząd terytorialny w
Estonii
Estonii
Estonia to państwo w
Estonia to państwo w
Europie Północnej, nad
Europie Północnej, nad
Morzem Bałtyckim,
Morzem Bałtyckim,
graniczy z Łotwą od
graniczy z Łotwą od
południa i z Rosją od
południa i z Rosją od
wschodu oraz z
wschodu oraz z
Finlandią przez Zatokę
Finlandią przez Zatokę
Fińską.
Fińską.
Zajmuje powierzchnię
Zajmuje powierzchnię
42,2 tys. km
42,2 tys. km
²
²
Liczba ludności 1,3 mln
Liczba ludności 1,3 mln
Stolica Tallin
Stolica Tallin
Od 1 maja 2004 roku
Od 1 maja 2004 roku
członek Unii Europejskiej
członek Unii Europejskiej
Podstawy prawne
Podstawy prawne
funkcjonowania samorządu
funkcjonowania samorządu
•
Konstytucja Estonii z 28 czerwca
Konstytucja Estonii z 28 czerwca
1992r.
1992r.
•
Ustawa z 2 czerwca 1993r. O
Ustawa z 2 czerwca 1993r. O
organizacji samorządu
organizacji samorządu
terytorialnego
terytorialnego
Ustrój polityczny
Ustrój polityczny
Zgodnie z konstytucją z 1992 Estonia jest republiką. Na jej czele
Zgodnie z konstytucją z 1992 Estonia jest republiką. Na jej czele
stoi prezydent, wybierany na 5-letnią kadencję przez parlament.
stoi prezydent, wybierany na 5-letnią kadencję przez parlament.
Władzy ustawodawcza należy do 1-izbowego parlamentu -
Władzy ustawodawcza należy do 1-izbowego parlamentu -
Riigikogu, który wyłaniany jest w wyborach powszechnych,
Riigikogu, który wyłaniany jest w wyborach powszechnych,
bezpośrednich, równych i proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym,
bezpośrednich, równych i proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym,
na 4-letnią kadencję; liczy 101 posłów.
na 4-letnią kadencję; liczy 101 posłów.
Władzę wykonawczą piastuje rząd (Rada Ministrów), który składa
Władzę wykonawczą piastuje rząd (Rada Ministrów), który składa
się z premiera i ministrów; prezydent mianuje premiera, jeżeli 2
się z premiera i ministrów; prezydent mianuje premiera, jeżeli 2
kolejnych kandydatów nie uzyska akceptacji parlamentu lub nie
kolejnych kandydatów nie uzyska akceptacji parlamentu lub nie
zdoła stworzyć rządu, prawo zgłoszenia kandydata przejmuje
zdoła stworzyć rządu, prawo zgłoszenia kandydata przejmuje
parlament. Rząd jest politycznie odpowiedzialny przed
parlament. Rząd jest politycznie odpowiedzialny przed
parlamentem.
parlamentem.
Władzę sądowniczą sprawują niezawisłe sądy: terytorialne i Sąd
Władzę sądowniczą sprawują niezawisłe sądy: terytorialne i Sąd
Państwowy, który jest sądem kasacyjnym i pełni funkcję trybunału
Państwowy, który jest sądem kasacyjnym i pełni funkcję trybunału
konstytucyjnego.
konstytucyjnego.
Samorząd terytorialny
Samorząd terytorialny
Estonia jest krajem unitarnym ( jednolitym)
Estonia jest krajem unitarnym ( jednolitym)
Podział państwa jest dwustopniowy: dzieli się na regiony, te
Podział państwa jest dwustopniowy: dzieli się na regiony, te
zaś na gminy .W strukturze terytorialno-administracyjnej
zaś na gminy .W strukturze terytorialno-administracyjnej
występują też miasta. Większe z nich zostały wydzielone z
występują też miasta. Większe z nich zostały wydzielone z
otaczających ich regionów i podporządkowane bezpośrednio
otaczających ich regionów i podporządkowane bezpośrednio
władzom centralnym, są to tzw. Miasta republikańskie
władzom centralnym, są to tzw. Miasta republikańskie
.Ponadto istnieją jeszcze tzw. Osiedla typu wiejskiego jako
.Ponadto istnieją jeszcze tzw. Osiedla typu wiejskiego jako
jednostki pośrednie między miastem a wsią - jest ich (27).
jednostki pośrednie między miastem a wsią - jest ich (27).
Samorząd w Estonii jest jednoszczeblowy, występuje na
Samorząd w Estonii jest jednoszczeblowy, występuje na
poziomie gminnym, drugi szczebel podziału terytorialnego
poziomie gminnym, drugi szczebel podziału terytorialnego
kraju - powiat (których jest 15) należy do władzy centralnej.
kraju - powiat (których jest 15) należy do władzy centralnej.
Cały kraj podzielony jest na 255 gmin, z czego 208 ma
Cały kraj podzielony jest na 255 gmin, z czego 208 ma
charakter wiejski, a 47 miejski.
charakter wiejski, a 47 miejski.
W Estonii działa również 15 prowincji
W Estonii działa również 15 prowincji
jako jednostek terytorialnych
jako jednostek terytorialnych
administracji rządowej. Na ich czele stoi
administracji rządowej. Na ich czele stoi
starosta, powoływany przez rząd po
starosta, powoływany przez rząd po
uprzedniej akceptacji Zgromadzenia
uprzedniej akceptacji Zgromadzenia
Powiatowego, które tworzone jest przez
Powiatowego, które tworzone jest przez
przedstawicieli samorządów gminnych.
przedstawicieli samorządów gminnych.
Podział na 15 okręgów
Podział na 15 okręgów
administracyjnych
administracyjnych
maakonnad (prowincji)
maakonnad (prowincji)
Stolica Estonii
Stolica Estonii
Tallinn - stolica Estonii
Tallinn - stolica Estonii
położony jest na
położony jest na
południowym wybrzeżu
południowym wybrzeżu
Zatoki Fińskiej, w
Zatoki Fińskiej, w
północno - zachodniej
północno - zachodniej
części kraju.
części kraju.
Ilość mieszkańców -
Ilość mieszkańców -
ok. 400 tys.
ok. 400 tys.
Talinn traktowany jest jak inne gminy
Talinn traktowany jest jak inne gminy
miejskie, bez szczególnego
miejskie, bez szczególnego
wyodrębnienia. Podzielony na jest
wyodrębnienia. Podzielony na jest
na 8 dzielnic o ograniczonych
na 8 dzielnic o ograniczonych
uprawnieniach. Każda dzielnica ma
uprawnieniach. Każda dzielnica ma
swoją Radę, której przewodniczy
swoją Radę, której przewodniczy
Dzielnicowy będący jednocześnie
Dzielnicowy będący jednocześnie
członkiem Zarządu Dzielnicy.
członkiem Zarządu Dzielnicy.
Organy samorządu
Organy samorządu
Rada Gminy
Rada Gminy
Burmistrz i Zarząd
Burmistrz i Zarząd
Rada Gminy
Rada Gminy
Wybierana jest w wyborach bezpośrednich i powszechnych
Wybierana jest w wyborach bezpośrednich i powszechnych
Liczebność Rady zmienna i zależy od liczy mieszkańców.
Liczebność Rady zmienna i zależy od liczy mieszkańców.
Liczy co najmniej 7członków w gminach ponad 2 tys.
Liczy co najmniej 7członków w gminach ponad 2 tys.
mieszkańców- 13, powyżej 5 tys. mieszkańców- 17, powyżej
mieszkańców- 13, powyżej 5 tys. mieszkańców- 17, powyżej
10 tys. mieszkańców – 21, powyżej 50 tys. mieszkańców- 31,
10 tys. mieszkańców – 21, powyżej 50 tys. mieszkańców- 31,
stolica liczy 64 radnych
stolica liczy 64 radnych
Kadencja trwa 3 lata
Kadencja trwa 3 lata
Do głównych kompetencji należy ustalanie komitetów,
Do głównych kompetencji należy ustalanie komitetów,
uchwala i nadzoruje wykonywanie lokalnych budżetów,
uchwala i nadzoruje wykonywanie lokalnych budżetów,
ustanawia lokalne podatki, uchwala plany rozwoju gminy,
ustanawia lokalne podatki, uchwala plany rozwoju gminy,
wybiera i odwołuje Burmistrza
wybiera i odwołuje Burmistrza
Burmistrz i Zarząd
Burmistrz i Zarząd
Burmistrz jest wybierany przez Radę na 3 letnią kadencję. Jest
Burmistrz jest wybierany przez Radę na 3 letnią kadencję. Jest
on równocześnie przewodniczącym zarządu i na jego wniosek
on równocześnie przewodniczącym zarządu i na jego wniosek
Rada zatwierdza pozostałych członków zarządu.
Rada zatwierdza pozostałych członków zarządu.
W skład zarządu wchodzi także sekretarz gminy (miasta)
W skład zarządu wchodzi także sekretarz gminy (miasta)
Burmistrz nie może być równocześnie Przewodniczącym Rady
Burmistrz nie może być równocześnie Przewodniczącym Rady
Do kompetencji Burmistrza należy: przewodniczenie
Do kompetencji Burmistrza należy: przewodniczenie
Zarządowi, może stać na czele Urzędu Gminy, oraz
Zarządowi, może stać na czele Urzędu Gminy, oraz
reprezentuje gminę na zewnątrz
reprezentuje gminę na zewnątrz
Zarząd odpowiada za przygotowanie spraw dla rady oraz
Zarząd odpowiada za przygotowanie spraw dla rady oraz
wykonuje zadania określone przez przepisy prawne oraz Radę.
wykonuje zadania określone przez przepisy prawne oraz Radę.
Prawo wyborcze
Prawo wyborcze
Prawa wyborcze przysługują
Prawa wyborcze przysługują
obywatelom Estonii po ukończeniu 18
obywatelom Estonii po ukończeniu 18
roku życia, a cudzoziemcom pod
roku życia, a cudzoziemcom pod
dodatkowym warunkiem
dodatkowym warunkiem
zamieszkiwania na terenie kraju
zamieszkiwania na terenie kraju
przez min. 5 lat.
przez min. 5 lat.
Kompetencje samorządu
Kompetencje samorządu
terytorialnego
terytorialnego
Samorząd terytorialny Estonii
Samorząd terytorialny Estonii
odpowiada za: szkolnictwo (od edukacji
odpowiada za: szkolnictwo (od edukacji
przedszkolnej do poziomu licencjata),
przedszkolnej do poziomu licencjata),
biblioteki, muzea, budynki publiczne,
biblioteki, muzea, budynki publiczne,
sport, opiekę społeczną, dostawy wody,
sport, opiekę społeczną, dostawy wody,
oczyszczania ścieków, lokalne
oczyszczania ścieków, lokalne
planowanie przestrzenne, utrzymanie
planowanie przestrzenne, utrzymanie
lokalnych dróg i ulic, lokalny transport
lokalnych dróg i ulic, lokalny transport
zbiorowy.
zbiorowy.
Nadzór nad samorządem
Nadzór nad samorządem
w Estonii
w Estonii
Kontrola sprawowana jest przez państwo.
Kontrola sprawowana jest przez państwo.
Stanowe Biuro Audytu nadzoruje
Stanowe Biuro Audytu nadzoruje
administrację w gminach
administrację w gminach
Instytucja Kanclerza bada zgodność
Instytucja Kanclerza bada zgodność
ć
ć
prawa samorządowego z prawem
prawa samorządowego z prawem
krajowym
krajowym
Każda Rada tworzy Komitet nadzorujący
Każda Rada tworzy Komitet nadzorujący
działanie wykonawczych organów
działanie wykonawczych organów
administracji samorządowej
administracji samorządowej
Dochody samorządu
Dochody samorządu
Wydatki samorządu w Estonii znajdują swoje
Wydatki samorządu w Estonii znajdują swoje
pokrycie w dochodach z udziału w podatkach
pokrycie w dochodach z udziału w podatkach
stanowych (50% podatku od nieruchomości i
stanowych (50% podatku od nieruchomości i
52% podatku dochodowego zasila budżety
52% podatku dochodowego zasila budżety
lokalne). Średnio pomiędzy 20-30% wpływów
lokalne). Średnio pomiędzy 20-30% wpływów
pochodzi z pomocy państwa. Samorządy mają
pochodzi z pomocy państwa. Samorządy mają
swój udział (obecnie to jest znikome źródło
swój udział (obecnie to jest znikome źródło
dochodu) w prywatyzacji majątku
dochodu) w prywatyzacji majątku
państwowego. Organy samorządu mają prawo
państwowego. Organy samorządu mają prawo
zaciągać pożyczki i ustanawiać lokalne
zaciągać pożyczki i ustanawiać lokalne
podatki.
podatki.
Bibliografia
Bibliografia
1.Sarnecki.P.,
1.Sarnecki.P.,
Ustrój Unii Europejskiej i ustroje
Ustrój Unii Europejskiej i ustroje
państw członkowskich
państw członkowskich
, Wydawnictwo
, Wydawnictwo
Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2007.
Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2007.
2.Bukowski.Z, Jędrzejewski T., Rączka P.,
2.Bukowski.Z, Jędrzejewski T., Rączka P.,
Ustrój samorządy terytorialnego
Ustrój samorządy terytorialnego
,
,
Wydawnictwo Dom Organizatora Toruń
Wydawnictwo Dom Organizatora Toruń
2011r, s.120.
2011r, s.120.
3.
3.
Konstytucja Republiki Estońskiej z 28
Konstytucja Republiki Estońskiej z 28
czerwca 1992r.
czerwca 1992r.
4.
4.
Ustawa z 2 czerwca 1993r. O organizacji
Ustawa z 2 czerwca 1993r. O organizacji
samorządu terytorialnego
samorządu terytorialnego