1
LICZEBNIK
(имя числительное)
1
LICZEBNIK
(имя числительное)
2
SPIS TRZESCI
1.Podział liczebników
2. Liczebniki główne
(количественныe)
3. Liczebniki porządkowe
(порядковые)
4. Liczebniki ułamkowe
(дробные )
5. Określenie dat i czasu
3
1.Podział liczebników
Liczebnik jest to odmienna część
mowy, która wskazuje na liczbę lub
porządek
przedmiotów.
Liczebniki
odpowiadają na pytania:
ile?
(сколько?),
który?
(который?),
która?
(которая?),
które?
(которое?),
nр.:
десять,
десятый, десятое
.
Liczebnik w zdaniu występuje w
charakterze
podmiotu,
orzecznika,
dopełnienia
i
przydawki
.
4
Liczebniki, które wskazują na liczbę
przedmiotów,
nazywamy
głównymi
(количественными),
liczebniki
zaś
wskazujące na porządek przedmiotów
nazywamy
porządkowymi (порядковыми)
.
Ze względu na budowę liczebniki dzielą
się na
proste (простые)
i
złożone
(сложные),
zestawowе
(составные)
nр.:
пять, семь, сто
— są to liczebniki
proste,
пятьдесят, семьсот, триста
двадцать пять
— to liczebniki złożone.
5
2.
Liczebniki główne
(количественныe)
1.
Liczebnik
один
odmienia się
przez rodzaje, liczby i przypadki.
Liczebnik два w mianowniku rodzaju
żeńskiego ma formę
Pozostałe
liczebniki
główne
odmieniają się tylko przez przypadki.
Liczebnik
один
w języku rosyjskim
odmieniamy jak zaimek wskazujący
этот
.
6
2.1 Deklinacja liczebnika
один
И.
один одно одна одни
P.
одного одного одной одних
Д.
одному одному одной одним
B
jak mian. lub dop.
одной одними
T
одним одним одной одними
П
.
об одном об одном об одной об
одних
7
2. W języku rosyjskim liczebniki
два,
три, четыре
odmieniamy w sposób
następujący:
8
И.
два, три, четыре (кота)
Р.
двух, трёх, четырёх (котов)
Д.
двум, трём, четырём (котам)
В
.
два, три, четыре (дома)
Т.
двумя, тремя, четырьмя (котами)
П.
(о) двух, трёх, четырёх (котах)
9
3. Liczebniki od
пяти
do
двадцати
oraz
liczebnik
тридцать
w języku rosyjskim
odmieniamy jak rzeczowniki trzeciej
deklinacji typu
степь, мышь
10
И.
семь, пятнадцать, тридцать (котов)
Р.
семи, пятнадцати, тридцати (котов)
Д.
семи, пятнадцати, тридцати (котам)
В.
семь, пятнадцать, тридцать (котов)
Т.
семью, пятнадцатью, тридцатью
(котами)
П.
(о) семи, пятнадцати, тридцати
(котах)
11
UWAGA
: W liczebnikach od
5
do
20
oraz
w liczebniku
30
znak miękki
(ь)
piszemy
na końcu wyrazu. W liczebnikach od
60
do
80
i od
500
do
900
znak miękki
piszemy w środku wyrazu.
12
4. Liczebniki
сорок, девяносто, сто
w
języku rosyjskim mają tylko dwie formy: w
mianowniku oraz bierniku —
сорок,
девяносто,
сто,
w
pozostałych
przypadkach —
сорока, девяноста,
ста.
13
И.
сорок, девяносто, сто (котов)
Р.
сорока, девяноста, ста (котов)
Д.
сорока, девяноста, ста (котам)
В.
сорок, девяносто, сто (котов)
Т.
сорока, девяноста, ста (домами)
П.
(о) сорока, девяноста, ста (котах)
14
2.2. Odmiana liczebników
złożonych
5.
Podczas
odmiany
liczebników
złożonych
od
пятидесяти
do
восьмидесяти
występują zmiany w obu
częściach liczebnika, odmieniają się one
według
III deklinacji rzeczowników.
15
И.
пятьдесят, семьдесят (котов)
Р.
пятидесяти, семидесяти (котов)
Д.
пятидесяти, семидесяти (котам)
В.
пятьдесят, семьдесят (котов)
Т.
пятьюдесятью, семьюдесятью
(котами)
П.
(o) пятидесяти, семидесяти
(котах)
16
6.
Podczas
odmiany
liczebników
złożonych w języku rosyjskim od
двухсот
do
девятисот
również występują zmiany
w obu częściach liczebnika, z tym, że
pierwsza część jest odmieniana jak
odpowiadający mu liczebnik główny,
natomiast druga część jak rzeczownik w
liczbie mnogiej.
17
И.
двести,
четыреста,
девятьсот
(котов)
Р.
двухсот, четырёхсот, девятисот
(котов)
Д.
двумстам, четырёмстам, девятистам
(котам)
В.
двести,
четыреста,
девятьсот
(котов)
Т.
двумястами, четырьмястами,
девятьюстами (котами)
П.
(0)
двухстах,
четырёхстах,
девятистах (котах)
18
2.3 Liczebnik
тысяча
миллион,
миллиард
7. Liczebnik тысяча odmieniamy jak
rzeczowniki
I
deklinacji,
миллион,
миллиард
— odmieniamy jak rzeczowniki
II deklinacji
typu дом.
Porównaj
:
тысяча — куча, тысячи —
кучи, тысяче — куче; миллион{ø} —
дом{ø}, миллиона — дома.
19
2.4 Odmiana liczebników
zestawowych
8.
Podczas
odmiany
liczebników
zestawowych
w
języku
rosyjskim
odmieniamy każdy wyraz:
20
И.
две тысячи пятьсот семьдесят
три (кота)
Р.
двух тысяч пятисот семидесяти
трёх (котов)
Д.
двум
тысячам
пятистам
семидесяти трём (котам)
В.
две тысячи пятьсот семьдесят
три (котов)
Т.
двумя тысячами пятьюстами
семьюдесятью тремя (котами)
П
.
(о) двух тысячах пятистах
семидесяти трёх (котах)
21
2.5 Związek liczebnika
głównego z rzeczownikiem
Liczebniki
один, одна, одно
i każdy
liczebnik złożony kończący się na один,
одна, одно łączą się z rzeczownikiem
użytym w mianowniku liczby pojedynczej,
nр.:
один дуб, одна берёза, одно
дерево; пятьдесят один дуб, пятьдесят
одна берёза, пятьдесят одно дерево.
22
Liczebniki
два, две, три, четыре
i
każdy liczebnik złożony z
два, три,
четыре
łączą się z rzeczownikiem w
dopełniaczu liczby pojedynczej, nр.:
два
дуба, два инженера, три берёзы, три
студента, четыре дерева; пятьдесят
два дуба, инженера, пятьдесят три
берёзы, студента, пятьдесят четыре
дерева.
Liczebniki
пять, шесть
i wyżej łączą się
z rzeczownikiem, w dopełniaczu liczby
mnogiej, nр.:
пять дубов, семнадцать
берёз, пятьдесят восемь деревьев.
23
2.6 Liczebniki zbiorowe
W języku rosyjskim istnieje tylko
jedenaście
liczebników zbiorowych:
оба,
обе, двое, трое, четверо, пятеро,
шестеро, семеро, восьмеро, девятеро
и
десятеро
.
24
Najczęściej są używane
оба, обе, двое,
трое, четверо oraz семеро
(np. w
bajkach:
семеро
козлят,
семеро
храбрецов, мудрецов
и т.д).
25
W języku rosyjskim liczebniki
оба, обе
od
reszty liczebników zbiorowych różnią się
tym, że posiadają kategorię rodzaju, a w
związku z tym nie łączą się z rzeczownikami
posiadającymi tylko liczbę mnogą. Liczebnik
оба
łączy się z rzeczownikami rodzaju
męskiego i nijakiego, np.:
оба окна, оба
парня, оба слона
; liczebnik
обе
łączy się z
rzeczownikami rodzaju żeńskiego, np.:
обе
подруги, обе тигрицы, обе красавицы;
уволить (кого? что?) обоих водителей
(водитель
-м.р
.),
обеих
учительниц
(учительница -
ж.р.).
26
И.
оба обе
Р.
обоих обеих
Д.
обоим обеим
В.
оба, обоих обе, обеих
Т.
обоими обеими
П.
об обоих об обеих
Uwaga
: w bierniku formy
оба, обе
używamy w połączeniu z rzeczownikami
nieżywotnymi, np.:
виню
(
кого? что?)
оба
случая
(
случай
-м.р
.),
обе
ситуации
(
ситуация
-
ж.р
.).
27
Odmiana liczebników zbiorowych w
języku rosyjskim (na przykładzie słów:
двое, четверо
)
И.
двое четверо
Р.
двоих четверых
Д.
двоим четверым
В.
двое, двоих четверо, четверых
Т.
двоими четверыми
П.
о двоих о четверых
28
Według typu odmiany
двое
odmienia
się liczebnik
трое
, natomiast reszta
liczebników zbiorowych jest odmieniana
według typu
четверо
.
29
Uwaga:
1.Liczebniki zbiorowe w połączeniu z
rzeczownikami nieżywotnymi występują
TYLKO w formie mianownika i biernika,
np.:
трое суток
(именительный или
винительный) –
нету
(
кого? чего?)
трёх
суток.
W dopełniaczu, celowniku, narzędniku
oraz miejscowniku występują liczebniki
główne.
30
2) W języku rosyjskim liczebniki zbiorowe
łączą się z:
- rzeczownikami żywotnymi oznaczającymi
osoby rodzaju męskiego, np.:
двое мужчин,
трое студентов, семеро учеников;
-
rzeczownikami
дети,
люди
oraz
oznaczającymi nazwy potomków zwierząt,
np.:
двое детей, трое людей, семеро
козлят
;
- rzeczownikami występującymi tylko w
liczbie mnogiej, np.:
двое саней, трое
качелей, трое суток;
- zaimkami osobowymi w formie liczby
mnogiej, np.:
не было их обеих, нас обоих
оштрафовали.
31
3) W bierniku (в вин. пад.) formy
двое,
трое, семеро
używamy w połączeniu z
rzeczownikami nieżywotnymi, np.:
виню
(кого? что?)
двое суток, трое ворот.
Formy
двоих, троих, четверых
używamy w połączeniu z rzeczownikami
żywotnymi, np.:
уволить
(кого? что?)
двоих
водителей,
троих
друзей,
семерых товарищей
32
3. Liczebniki porządkowe
(порядковые числительные)
Liczebniki porządkowe wskazują na
miejsce, jakie przedmiot zajmuje w
szeregu
przedmiotów
do
siebie
podobnych. Odpowiadają one na pytania:
który? która?
które?
(который? которая?
которое?).
33
Liczebniki porządkowe w odróżnieniu od
liczebników głównych odmienia się przez
rodzaje, liczby i przypadki, nр.:
первый
ученик, первой ученицы, первого
изобретения, о первых учениках.
Liczebniki porządkowe odmienia się tak
jak przymiotniki twardotematowe, jedynie
liczebniki
третий,
третья,
третье
odmienia się według wzoru:
волчий,
волчья, волчье.
34
W języku rosyjskim przy liczebnikach
porządkowych zestawowzch odmieniamy
zawsze
tylko
ostatni
wyraz,
nр.:
двадцать восьмой, двести трдицать
седьмой,
пятнадцать
тысяч
сто
двадцать второй
itd., w odróżnieniu od
języka polskiego, w którym odmieniamy
dwa ostatnie wyrazy (a raczej liczebniki
oznaczające dziesiątki i jedności), np.
piętnaście tysięcy sto dwudziesty drugi,
ale:
tysiąc dziewięćset czwarty.
35
И
.
тысяча
девятьсот
пятьдесят
четвёртый год
Р.
тысяча
девятьсот
пятьдесят
четвёртого года
Д.
тысяча
девятьсот
пятьдесят
четвёртому году
В.
тысяча
девятьсот
пятьдесят
четвёртый год
T.
тысяча
девятьсот
пятьдесят
четвёртым годом
П.
в тысяча девятьсот пятьдесят
четвёртом году
36
4. Liczebniki ułamkowe
(дробные числительные)
Oprócz liczebników głównych i porządkowych
rozróżniamy jeszcze liczebniki ułamkowe.
Ułamki:
1/5 1/7 1/10
brzmią w języku
rosyjskim:
одна
пятая, одна седьмая, одна десятая
itp.;
2/5, 3/7, 6/10 — две пятых, три седьмых,
шесть десятых itp.
W liczebnikach ułamkowych odmienia się
każdy wyraz osobno, natomiast występujące z
nimi
rzeczowniki
zawsze
pozostają
w
dopełniaczu liczby pojedynczej.
37
4.1 Deklinacja liczebników
3/8, 1 2/10
И.
три восьмых (метра) одна целая две
десятых (гектара)
Р.
трёх восьмых (метра) одной целой двух
десятых (гектара
)
Д.
трём восьмым (метра) одной целой двум
десятым (гектара
)
В.
три восьмых (метра) одну целую две
десятых (гектара
)
Т.
тремя восьмыми (гектара) одной целой
двумя десятыми (метра)
П.
о трёх восьмых (метра) об одной целой
двух десятых (гектара)
38
4.2 Deklinacja liczebników
полтора, полторы
И.
полтора метра полторы страницы
Р.
полутора метров полутора страниц
Д.
полутора метрам полутора страницам
В.
полтора метра полторы страницы
Т.
полутора метрами полутора
страницами
П.
о
полутора метрах о полутора
страницах
39
5. Określenie dat i czasu
1. Przy określaniu dat na pytanie
какое число?
odpowiedź brzmi:
сегодня первое января
вчера было двенадцатое февраля,
завтра
будет
двадцать
второе
марта,
послезавтра
будет
семнадцатое
апреля,
собрание состоится четырнадцатого
декабря.
40
Przy określaniu roku w korespondencji
używamy liczebnika w dopełniaczu, np.
r
.
1953 — тысяча девятьсот пятьдесят
третьего года
,
r.
1939 — тысяча
девятьсот тридцать девятого гoда
itp.
Na pytanie
в каком году?
odpowiedź
brzmi:
в
тысяча
девятьсот
пятьдесят
третьем,
в тысяча девятьсот тридцать девя
том году.
41
2. Przy określaniu godziny polskim
wyrazom:
pierwsza, druga
, trzecia — w
języku rosyjskim odpowiada:
час, два
часа, три часа.
Polskiemu wyrażeniu:
pól do pierwszej,
pól do drugiej, pół do trzeciej
odpowiada:
половина первого, половина второго,
половина третьего
Polskiemu wyrażeniu:
kwadrans po
dwunastej, za kwadrans trzecia
odpowiada:
четверть первого, без четверти три
.
42
Polskie wyrażenia:
pięć po dwunastej,
dziesięć po pierwszej, dwadzieścia po
drugiej odpowiadają
rosyjskim:
пять
минут первого, десять минут второго,
двадцать минут третьего.
Dla określenia drugiej połowy godziny w
języku polskim często używa się:
za
dwadzieścia pierwsza, za dziesięć druga,
za pięć trzecia,
po rosyjsku zaś mówimy:
без двадцати час, без десяти два, без
пяти три
itd.
43
43
Dziękuję za uwagę
Dziękuję za uwagę