Prezentacja programu PowerPoint

Położenie, powierzchnia,

historia

Początki ochrony omawianego obszaru sięgają okresu

międzywojennego, kiedy to uchwałą walnego
Zgromadzenia PAU utworzono w 1933 r "Rezerwat na
Babiej Górze" obejmujący 650 ha. Park utworzony
został 30 października 1954 roku na obrzarze 1704 ha.

Babiogórski Park Narodowy znajduje

się w południowej części kraju w

województwie małopolskim, przy

granicy Polski ze Słowacją.

Obejmuje północną stronę masywu

Babiej Góry wraz z najwyższym

szczytem Beskidu Wysokiego

Diablakiem (1725 m n.p.m.).

Powierzchnia parku wynosi 3392

ha, w tym 3198 ha lasów. Ochroną

ścisłą objęte jest 1062 ha.

Geologia i geomorfologia

Grzbiet masywu Babiej Góry nieznacznie wznosi się i opada tworząc,

słabo zaznaczone szczyty. Babią Górę tworzą skały osadowe. Zostały

one wypiętrzone w okresie trzeciorzędu i noszą miano fliszu

karpackiego. Są to naprzemianległe warstwy piaskowców magurskich,

margli, łupków oraz iłów. Skład ich i ułożenie są wyraźnie widoczne w

miejscach odsłoniętych na północnym, stromym stoku Babiej Góry.

Północne ściany masywu zostały wytworzone w wyniku olbrzymich

ruchów osuwiskowych.

Przeważającym typem gleb na terenie parku są ubogie gleby inicjalne

i autogeniczne. W piętrze kosodrzewiny występują rankery właściwe -

gleby słabo zróżnicowane morfologicznie wytworzone ze skał

bezwęglanowych. Z reglem górnym związane są gleby bielicowe i

bielice, natomiast kompleks gleb brunatnych wykazuje przywiązanie

do piętra regla dolnego. W tym ostatnim piętrze wyróżniono także

gleby bielicowe i skryto bielicowe.

Wody

Grzbiet Babiej Góry jest obszarem

wododziałowym. Potoki spływające

na północ są dopływami Wisły i leżą

w zlewni Bałtyku. Potoki spływające

na południe leżą w zlewni Morza

Czarnego. Na terenie parku bierze

początek wiele potoków takich, jak:

Jałowiec, Markowy Potok, Jaworzynka,

Rybny Potok i inne. W masywie

Babiej Góry jest kilka małych

stawków, z których największy Mokry

Stawek ma 450 m2. Powstał on na

skutek obrywów bloków skalnych

przed ok. 5000 lat.

Roślinność

Flora Babiej Góry była badana już 100 lat

temu przez H. Zapałowicza, który

stwierdził występowanie ponad 600

gatunków roślin naczyniowych. Obecnie

na terenie parku potwierdzono

występowanie około 700 gatunków roślin

naczyniowych, prawie 200 gat. mchów

oraz liczne porosty, glony i wątrobowce.

Na Babiej Górze występuje 70 gatunków

wysokogórskich oraz 54 objętych ochroną

gatunkową.

Do osobliwości należą okrzyn jeleni

(będący symbolem parku) i rogownica

alpejska, które w parku mają jedyne

stanowiska w Polsce. Masyw Babiej Góry

jest naturalnym modelowym przykładem,

ukazującym piętrowy układ roślinności w

górach. W surowych warunkach

klimatycznych, na ubogiej inicjalnej

glebie, roślinność wyróżnia się

niezwykłym bogactwem gatunkowym.

Zwierzęta

Wśród bezkręgowców najlepiej

poznanymi są chrząszcze, których

w masywie Babiej Góry

stwierdzono ok. 1400 gatunków, w

tym klika endemicznych dla Karpat

Zachodnich. W małych stawkach

żyją traszki. Ryby żyją jedynie w

potokach (do wysokości ok. 1100 m

n.p.m.). Większe bogactwo

ichtiofauny spotyka się dopiero w

dolinie rzeki Skawicy.

Fauna parku liczy m.in. ok 120 gatunków ptaków (w tym

uszatka, puszczyk uralski, puchacz, dzięcioły, płochacz halny i

siwerniak). W ostatnich latach rzadkością stał się głuszec. W

parku występuje wiele ssaków. Licznymi są jelenie i dziki.

Stosunkowo częste są owadożerne ryjówki (górska, aksamitna i

malutka). Do rzadkości należą ryś, wilk, niedźwiedź oraz drobne

gryzonie nadrzewne: koszatka, orzesznica i żołędnica.

Położenie, powierzchnia,

historia

Białowieski Park Narodowy leży we wschodniej części Polski

w województwie podlaskim, przy granicy z Białorusią.
Park znajduje się w centralnej części Puszczy
Białowieskiej, najbardziej naturalnego kompleksu leśnego
na niżu Europy. Powierzchnia parku wynosi 10502
ha.Ekosystemy leśne zajmują ponad 90% obszaru parku.

Historia parku sięga 1921 roku, kiedy utworzono
leśnictwo "Rezerwat", które w 1932 roku przemianowano
na "Park Narodowy w Białowieży". W roku 1947 obiekt
ten reaktywowano jako Białowieski Park Narodowy.

Geologia i geomorfologi

Teren parku należy do obszaru

staroglacjalnej wysoczyzny
morenowej, powstałej w wyniku
rozpadu i wytopienia się lądolodu
środkowopolskiego stanowiącego
stadiał Warty. Rzeźba jest mało
urozmaicona. Wśród utworów
powierzchniowych dominują piaski i
żwiry. Na terenie parku przeważają
gleby brunatne i płowe wytworzone z
glin zwałowych. W dolinach rzek
występują czarne ziemie i słabo
wykształcone mady. Małe
bezodpływowe zagłębienia zajmują
gleby torfowe.

Roślinność

Flora parku liczy około 4500 gatunków, w tym 725 gat. roślin

naczyniowych, 277 gat. porostów i ponad 3000 gat.
grzybów. Spośród szczególnie rzadkich roślin parku należy
wyróżnić: pełnika europejskiego, kosaćca syberyjskiego,
arnikę górską, turówkę wonną i fiołka bagiennego.

Na obszarze parku występuje 40

zbiorowisk roślinnych, wśród których

przeważają zbiorowiska leśne.

Dominującymi wśród nich są grądy

typowe i niskie; rzadszymi są łęgi i bory

mieszane. Bardzo małe powierzchnie

zajmują bory świeże i bagienne.

Zwierzęta

Fauna parku jest bogata i składa się z około 10000 gatunków,

wśród których przeważają bezkręgowce. Najliczniejszą (ok.
8500 gat.) grupą są owady. We wszystkich grupach jest dużo
gatunków rzadkich lub objętych ochroną gatunkową. W
parku gnieździ się około 120 gatunków ptaków, występuje 7
gat. gadów oraz 12 gat. płazów.

Symbolem parku jest żubr. Ostatnie żubry żyjące na wolności
wyginęły w Puszczy Białowieskiej w 1919 r. Ponownie
gatunek ten sprowadzono na obszar parku w roku 1929.
Obecnie stado wolnościowe w polskiej części Puszczy liczy
około 250 sztuk.

W parku występuje 44 gat. ssaków, w tym: wilk, ryś, bóbr i
żubr.

Położenie, powierzchnia,

historia

Biebrzański Park Narodowy został utworzony w 1993 roku.

Położony jest w północno-wschodniej Polsce na terenie

województwa podlaskiego. Jest to największy park narodowy

w Polsce. Jego powierzchnia wynosi 59223 ha. Wokół parku

utworzono otulinę o powierzchni 66824 ha. Obszary leśne

zajmują 15539 ha, 18369 ha to grunty rolne i 23140 ha to

nieużytki - w rzeczywistości najbardziej wartościowe

ekosystemy - słynne Bagna Biebrzańskie. Powierzchnia 3936

ha została objęta ochroną ścisłą (rezerwat Czerwone Bagno).

Ze względu na niespotykane w Europie tereny bagienno-

torfowe oraz bardzo zróżnicowaną faunę, a w szczególności

bogaty świat ptaków, park został umieszczony na liscie

obszarów chronionych konwencją RAMSAR.

Geologia i geomorfologia

Biebrzański Park Narodowy obejmuje znaczną część Kotliny

Biebrzańskiej - wielkiego obniżenia terenu o długości ponad 100 km,

powstałego w okresie zlodowaceń: środkowopolskiego i bałtyckiego.

Wypełnia ją kilkumetrowa warstwa torfu. Jest to największy i

najbardziej naturalny w Europie Środkowej kompleks torfowisk o

powierzchni ok. 90000 ha. Dolina Biebrzy jest otoczona ze wschodu,

południa i zachodu przez wysoczyzny morenowe - Białostocką,

Kolneńską i Wysokomazowiecką - utworzone podczas zlodowacenia

środkowopolskiego. Na północy granice wyznacza wysoczyzna

morenowa uformowana podczas ostatniego zlodowacenia

(Bałtyckiego). W okolicach Augustowa dolina jest otoczona strefą

głębokich jezior i kotlin polodowcowych. W Kotlinie Biebrzańskiej

wyróżnia się trzy odrębne części zwane basenami: północny -

obejmuje dolinę na wschód od Sztabina, środkowy - od Sztabina do

Osowca i południowy od Osowca do ujścia Biebrzy do Narwi. Basen

Północny, zwany też basenem górnym Biebrzy, zajmuje 40-

kilometrowy odcinek doliny o szerokości 1 - 3 km. Złoża torfu mają

tu miąższość 3 - 6 m i miejscami są podścielone przez gytię.

Basen Środkowy wyróżniają rozległe piaszczyste pasma, w wielu

miejscach przekształcone przez procesy eolityczne w wydmy

częściowo zanurzone w torfie. Kanał Augustowski,

Woźnawiejski, Rudzki (wybudowane w pierwszej połowie XIX

w.) zmieniły układ hydrologiczny tej części doliny, powodując

trwałe obniżenie poziomu wód gruntowych i przesuszenie

torfowisk. Basen Południowy, zwany też Basenem Dolnym

Biebrzy, ma kształt rynny o długości 30 km i szerokości 12 -

15 km. Złoża torfu o miąższości około 2 m podścielone są

utworami żwirowo-piaskowymi, miejscowo pokrytymi iłami i

osadami wodnymi. Małe wydmy rozrzucone wyspowo,

zanurzone są w torfie zalegającym otaczające płaskie tereny

zalewowe. Wzdłuż tej strefy o szerokości 1 - 2 km występują

liczne łukowate zakola. Basen ten uznawany jest za

najbardziej naturalny w dolinie Biebrzy.

Cechą charakterystyczną rzeżby terenu

Górnego Basenu Biebrzy są wzgórza

morenowe. Basen Środkowy ma kształt

zbliżony do trapezu o wymiarach 20 x 40 km.

Jest to kompleks torfowisk o powierzchni

około 45000 ha i miąższości torfu 1 - 3 m. W

północnej części pod złożami torfu zalega

piasek i żwir, a w południowej osady wodne i

glina.

Wody

Główną oś hydrologiczną parku stanowi Biebrza (159 km

długości w granicach parku). Jest to rzeka o typowo

nizinnym charakterze z niskimispadkami (od 0.06 do

3.33 promila), silnie meandrująca z licznymi zakolami i

starorzeczami. Szerokość koryta Biebrzy wynosi od kilku

metrów w basenie północnym do kilkunastu w jej

dolnym biegu. Obszar zlewni Biebrzy wynosi 7062 km2.

Dolina Biebrzy zasilana jest zarówno wodami

powierzchniowymi, jak też wodami podziemnymi:

naporowymi z dna doliny oraz wypływającymi z

rozległych warstw wodonośnych wysoczyzn

morenowych otaczających dolinę. Sposób zasilania

wodą, a także jej trofizm decydują o charakterze siedlisk

parku.

Roślinność

Szata roślinna parku odznacza się dużą różnorodnością,

wysokim stopniem naturalności i obecnością wielu rzadkich

gatunków. Sprzyjające warunki rozwoju znajdują tu rośliny

pochodzenia północnego i relikty glacjalne, reprezentowane

przez 17 atunków roślin naczyniowych m.in.: brzozę niską,

wierzbę lapońską, wełnianeczkę alpejską, gnidosza

królewskiego, skalnicę torfowiskową, turzycę strunową i 8

gatunków mszaków np.: mszar nastroszony, skorpionowiec

brunatny. Dotychczas w dolinie Biebrzy stwierdzono

występowanie 872 gatunków roślin naczyniowych, z

których 67 jest objętych prawną ochroną gatunkową w

Polsce, zaś 9 umieszczonych jest w Polskiej Czerwonej

Księdze Roślin jako gatunki ginące bądź zagrożonych

wyginięciem (m.in. szachownica kostkowata, fiołek torfowy,

wełnianeczka alpejska i wierzba borówkolistna). Według

dotychczasowych danych na siedliskach mokradłowych

doliny Biebrzy występują zbiorowiska ponad 60 zespołów

roślinnych, w tym niemal wszystkie zbiorowiska siedlisk

wodnych, bagiennych i torfowych spotykane w Polsce.

Zwierzęta

Dolina Biebrzy jest unikatową w skali Europy enklawą dla

ptaków wodno-błotnych. Obserwowano tu dotychczas

263 gatunki ptaków, w tym 185 gatunków lęgowych.

Spośród 56 gatunków uznanych w Polsce za zagrożone

wyginięciem 21 gnieździ się w parku, np.: dubelt,

wodniczka, rybitwa czarna, orlik grubodzioby. Dla

niektórych ptaków ptaków wodno-błotnych Bagna

Biebrzańskie są jedną z ostatnich ostoi gwarantujących
utrzymanie się ich populacji w Europie Środkowej

Dla wielu grup fauny dane są wciąż

niekompletne i wymagają uzupełnienia. Na

obszarze parku stwierdzono występowanie

47 gatunków ssaków, 12 gatunków płazów,

5 gatunków gadów i 37 gatunków ryb.

Fauna bezkręgowców jest słabo poznana.

Jak dotąd zarejestrowano tu

występowanie: 607 gatunków motyli - z

tego 93 gatunki motyli dziennych, 42

gatunki chruścików, ok. 400 gatunków

pająków i 19 gatunków pijawek.

Położenie, powierzchnia,

historia

Bieszczadzki Park Narodowy jest trzecim co do wielkości

parkiem narodowym w Polsce, położonym w województwie

podkarpackim, przy granicy z Republiką Słowacką i Ukrainą.

Powstały w roku 1973 park obejmował zaledwie 59,55 km2.

Chronił wtedy jedynie niewielką część cennych przyrodniczo

obszarów (głównie kompleks połonin z niewielkim obszarem

przyległych lasów). W następnych latach park dwukrotnie

powiększano. W 1989 i 1991 roku objęto ochroną znaczny

obszar naturalnych lasów, a także kompleksy półnaturalnej

roślinności nieleśnej na terenie dawnych osad. W 1996 roku

park powiększono o rozległe tereny łąkowe położone na

terenie dawnych wsi Bukowiec, Beniowa, Caryńskie. Obecnie

Bieszczadzki Park Narodowy zajmuje powierzchnię 29202 ha

w najwyżej położonej części Bieszczadów. Szczególne walory

przyrodnicze terenu Bieszczadów przemawiają za tym, aby

park objął swym zasięgiem dolinę Sanu po pasmo Otrytu na

północy oraz całą zlewnię Solinki.

Roślinność

BdPN jest jednym z nielicznych w Europie obszarów górskich, o

dobrze zachowanej rodzimej florze i faunie. Lasy zajmujące

około 80% powierzchni, odznaczają się wysokim stopniem

naturalności, a w przypadku kilku kompleksów leśnych stan

zachowania pozwala mówić o ich pierwotnym charakterze.

Różnorodność biocenotyczna i gatunkowa jest bardzo wysoka.

Na dużych przestrzeniach występują naturalne zespoły leśne i

nieleśne, którym towarzyszą liczne zbiorowiska roślinne o

charakterze półnaturalnym porastające tereny dawnych wsi

(tzw. kraina dolin). Naturalność i swoistość szaty roślinnej i

fauny BdPN wynika nie tylko z dobrego zachowania przyrody w

przeszłości, lecz jest także efektem spontanicznej

renaturalizacji. Procesy sukcesyjne przebiegające nieprzerwanie

od pół wieku w krainie dolin oraz oraz na połoninach i w lasach,

podkreślają unikatowy charakter tego terenu, gdyż w podobnej

skali czasowej i przestrzennej nie występują w innych obszarach

górskich Europy Środkowej

Flora naczyniowa obejmuje
około 760 gatunków, z których
29 to gatunki
wschodniokarpackie. Wśród
gatunków endemicznych dla
Karpat Wschodnich w
Bieszczadzkim Parku
Narodowym występują
pszeniec biały, lepnica
karpacka, przywrotnik
turkulski.

Oprócz gatunków wschodniokarpackich do

najcenniejszych roślin spotykanych w parku należą

rośliny wysokogórskie (około 70 gatunków). Są to m.in.:

zawilec narcyzowy, widłak alpejski, prosiennicznik

jednogłówkowy. 66 gatunków występujących na terenie

BdPN to rośliny prawnie chronione, przy czym 58

objętych jest ochroną ścisłą.

Zwierzęt

Bieszczadzki Park Narodowy jest stosunkowo licznie zasiedlany

przez gatunki, które uznawane są za zagrożone lub rzadkie

w innych częściach Europy. Rodzime populacje dużych

ssaków drapieżnych: niedźwiedzia, wilka i rysia są

szczególnie cennym elementem tutejszej przyrody. Spośród

dużych roślinożerców najliczniejszy jest jeleń. Liczebność

populacji została oceniona na 5-7 osobników/100 ha. Pod

koniec lat sześćdziesiątych reintrodukowano w

Bieszczadach żubry. Gatunek ten łatwo zaadaptował się do

miejscowych warunków i obecnie populacja bieszczadzka

liczy około 100 osobników z czego na obszarze BdPN żyje

około 20 osobników. W Bieszczadach występują również

populacje sarny, dzika, oraz kilka osobników łosia. Jeśli

chodzi o sukcesy na polu ochrony aktywnej ostatnio

dokonano w BdPN udanej reintrodukcji bobra. W parku

prowadzi się również hodowlę zachowawczą starej, ginącej

rasy konia huculskiego.

Park jest rajem dla ornitologów.

Szczególnie interesującą i cenną

grupą są liczne tu ptaki drapieżne

takie jak: orzeł przedni, orlik

krzykliwy, sokół wędrowny,

gadożer, orzełek włochaty,

trzmielojad oraz sowy: puchacz i

puszczyk uralski. Na połoninach

gnieżdżą się także gatunki

alpejskie: siwernika, płochacz

halny, nagórnik.

Ciekawostką faunistyczną jest

wąż eskulapa, obecny tylko w

kilku miejscach w Polsce; jego

największa populacja zamieszkuje

rezerwat przyrody położony

wzdłuż koryta Sanu, na północ od

granic BdPN.

Położenie,

powierzchnia

Park Narodowy "Bory Tucholskie"

utworzono 1 lipca 1996 roku na

obszarze 4789 ha. Park leży w

północno-środkowej części kraju, w

województwie pomorskim, powiat

chojnicki, w największym w Polsce

kompleksie leśnym: Borach Tucholskich.

Park obejmuje część Zaborskiego Parku

Krajobrazowego, utworzonego w 1990

roku dla zachowania wybitnych walorów

przyrodniczych i kulturowych

południowej części Kaszub zwanej

Ziemią Zaborską.

Geologia i

geomorfologia

Park jest ważnym uzupełnieniem
sieci obszarów objętych najwyższą
formą ochrony w Polsce. Obszar
Borów Tucholskich ukształtowany
został przez lodowiec skandynawski
podczas zlodowacenia bałtyckiego.
Teren parku pokrywa rozległy sandr
Brdy zbudowany głównie z piasków
i żwirów, na których wykształciły
się ubogie gleby. Urozmaiceniem
krajobrazu są doliny i rynny oraz
pagórki wydm.

Roślinność

W zbiorowiskach roślinnych parku wyróżniono 56 zespołów

wodnych, 7 mszarnych i 15 leśnych. Dominują w parku

ekosystemy świeżych borów sosnowych. Znaczne

powierzchnie zajmują również bory chrobotkowe z

dużym udziałem rzadkich gatunków porostów. Flora

porostów liczy 206 gatunków.

Niezwykle cennymi składnikami

flory parku są rośliny związane z

jeziorami lobeliowymi: lobelia

jeziorna i poryblin jeziorny oraz z

torfowiskami i mszarami: turzyce,

rosiczki, czermień błotna

Zwierzęta

Na obszarze parku stwierdzono

występowanie 144 gatunków
ptaków, w tym 108 gatunków
lęgowych; 25 gatunków ryb,
43 gatunki ssaków, 13
gatunków płazów i 6 gatunków
gadów. Do najcenniejszych
gatunków należą wsród
ptaków: żuraw, puchacz,
bielik, gągoł i zimorodek, a
wśród ssaków: 7 gatunków
nietoperzy oraz bóbr i wydra.

Położenie, powierzchnia

Drawieński Park Narodowy leży w środkowo -

zachodniej Polsce na pograniczu województw

zachodniopomorskiego, lubuskiego i

wielkopolskiego. Park jest częścią kompleksu

leśnego Puszczy Drawskiej, która znajduje się

na Pojezierzu Myśliborsko-Wałeckim. Obejmuje

on obszar od wypływu Drawy z jez. Dubie

(Adamowo) na północy i ciągnie się do Starego

Osieczna na południu.

Park utworzony został w roku 1990 na

obszarze 8691 ha. Aktualna jego powierzchnia

wynosi 11342 ha, z czego lasy zajmują 9507

ha, a ochroną ścisłą objęte jest 368 ha.

Ekosystemy wodne, które należą do jednych z

cenniejszych w parku, zajmują 937 ha.

Geologia, geomorfologia i gleby

Krajobraz parku został ukształtowany przez lodowiec i jego wody

roztopowe w czasie zlodowacenia bałtyckiego. Pozornie płaski i
monotonny krajobraz należy jednak do najciekawszych
przyrodniczo obszarów Pojezierza Południowo-pomorskiego.

Rzeźba parku jest zróżnicowana. Przeważają jednak tereny
równinne pokryte utworami typu sandrowego. Utwory moreny
czołowej występują wzdłuż Drawy. Najwyższe wzniesienie
znajduje się w rejonie jeziora Martew (105,5 m n.p.m.) w
północnej części parku. W części południowej teren obniża się do
70 m n.p.m. Gleby parku są raczej ubogie, na równinach
przeważają piaski luźne i słabogliniaste, w dolinach rzek
występują piaski rzeczne terasów akumulacyjnych oraz
miejscami torfy i mady. W zlewni Drawy występują głównie gleby
brunatne.

Wody

Jednym z głównych motywów utworzenia parku była potrzeba

ochrony szczególnie cennych odcinków rzek Drawy i Płocicznej
wraz z otaczającymi je lasami. Drawa (40 km w parku) na całej
długości tworzy efektowne wąwozy i przełomy.Posiada szybki nurt,
wartkością i kształtem koryta upodabnia się do rzek górskich. Jest
to jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce. Drugie,
wschodnie ramię parku wytycza, charakterem zbliżona do Drawy,
rzeka Płociczna. Fragmenty obu rzek objęte są ochroną ścisłą.

Ważnym elementem w pejzażu parku jest

ciąg jezior rynnowych, położonych we

wschodniej części parku, w zlewni rzeki

Płocicznej. Charakteryzują się one znaczną

głębokością, wydłużonym kształtem i

stromymi zboczami. Jeziora te są bardzo

zróżnicowane pod względem trofii i

wielkości. Największym jest jezioro

Ostrowiec (370 ha). Urokliwe są także

niewielkie, śródleśne oczka podlegające

ścisłej ochronie zwane "Głodnymi

jeziorkami".

Roślinność

Na terenie parku występuje około 1000

gatunków roślin naczyniowych, z
których 50 podlega ochronie
gatunkowej. Do gatunków
szczególnie cennych należą:
storczyki, żurawina drobnolistkowa,
rosiczki, turzyca bagienna, widłaki,
wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów,
osobliwością jest borealna krzewinka
chamedafne północna oraz wiele
innych. W parku stwierdzono także
ponad 200 gatunków mchów i 210
gatunków grzybów oraz występuje
ok. 140 zbiorowisk roślinnych, w tym
18 leśnych i zaroślowych.

Zwierzęta

Świat zwierząt parku jest bardzo bogaty. Jedną z

najliczniejszych grup są ptaki, których w parku
zanotowano 154 gatunki. Najcenniejszymi wśród nich są
bielik, rybołów, orlik krzykliwy, puchacz, gągoł, tracz
nurogęś, bocian czarny i wiele innych. Na terenie parku
występuje 7 gatunków gadów. Osobliwością jest żółw
błotny, którego liczebność maleje. Zinwentaryzowano 13
gatunków płazów. W wyniku reintrodukcji w roku 1978
powrócił na te tereny bóbr. Miejscami spotykana jest
wydra. Ogólem żyje tu ponad 40 gatunków ssaków, w tym
licznie jelenie, sarny i dziki.

Położenie, powierzchnia,

historia

Gorczański Park Narodowy obejmuje centralną i północno-

wschodnią część pasma Gorców, z najwyższym szczytem

Jaworzyną Kamienicką (1288 m n.p.m.). Znajduje się on w

południowej części kraju, w województwie małopolskim.

Park utworzony został w 1981 roku na obszarze 5926 ha.

Początki ochrony przyrody na tym terenie sięgają 1927

roku, kiedy to utworzony został w dobrach hr. Ludwika

Wodzickiego z Poręby Wielkiej leśny rezerwat przyrody

Turbacz im. Władysława Orkana.

Obecna powierzchnia parku wynosi 7030 ha, z czego 6585

ha to lasy. Ochroną ścisłą objęto 3611 ha, w tym 3563 ha

lasów. Powierzchnia otuliny GPN obejmuje 16647 ha.

Geologia, geomorfologia

W krajobrazie Gorców dominują łagodne kopulaste szczyty.

Doliny rzeczne wcinają się ostro w masyw, tworząc kształt

rozłogu z głównym punktem zwornikowym - szczytem

Turbacza. Charakterystycznym elementem rzeźby terenu są

wychodnie skał piaskowcowych, występujących na

północnych stokach. Na terenie parku znajduje się kilka

niewielkich jaskiń utworzonych na skutek przesunięć skał.

Podłoże geologiczne stanowią utwory fliszu karpackiego

płaszczowiny magurskiej, na które składają się zespoły

piaskowcowo-zlepieńcowe (tworzące grzbiety) i łupkowo-

piaskowcowe (w obniżeniach i przełęczach).

W obszarze parku znalazły się poza Turbaczem, najwyższe

szczyty Gorców: Jaworzyna Kamienicka (1288 m n.p.m.),

Kiczora (1282 m n.p.m.), Kudłoń (1279 m n.p.m.), Czoło

Turbacza (1258 m n.p.m.) i Gorc Kamienicki (1228 m n.p.m.).

Wody

Ekosystemy wodne stanowiące wody płynące, zajmują 19

ha (ok. 0,3%) powierzchni Gorczańskiego Parku
Narodowego. Obszar parku stanowi teren źródliskowy
kilku niewielkich rzek (największa z nich to Kamienica),

do których spływają liczne mniejsze potoki.

Roślinność

W całych Gorcach stwierdzono

występowanie 944 gatunków roślin

naczyniowych, 250 gatunków mchów,

450 gat. porostów oraz 116 gat.

wątrobowców. Około 85% stwierdzonych

taksonów występuje na terenie parku.

Charakterystyczne dla Gorców są rośliny

górskie, z których najliczniejsze są

gatunki alpejskie (22 gatunki) naturalnie

występujące powyżej górnej granicy lasu

oraz subalpejskie (24 gatunki)

spotykane na gorczańskich polanach.

Lasy zajmują ok. 95% powierzchni parku. Znaczna ich część jest w

wieku powyżej 100 lat. Panującymi gatunkami w nich są świerk,

buk, jodła, a w domieszce występują modrzew, jawor, wiąz górski,

jesion i olsza szara. Piętro regla dolnego sięga od 650 do 1100 m

n.p.m., regiel górny od 1100 do 1310 m n.p.m. Dominującym

typem siedliskowym lasu jest las górski, występujący w reglu

dolnym,

     bór wysokogórski zajmuje ok.
     5% powierzchni
     drzewostanów parku.

Zwierzęta

Fauna parku jest typowa dla Beskidów.
Licznie reprezentowane są ptaki górskie,
borealno-alpejskie i puszczańskie. Spotyka się wśród nich gatunki

drapieżne: orzeł przedni, myszołów, trzmielojad, kobuz, jastrząb i sowy

(puchacz, puszczyk uralski i pospolity, sowa błotna) oraz kuraki leśne

(jarząbek, cietrzew, głuszec). Gniazdują tam także: bocian czarny,

orzechówka, kruk, pluszcz, siwerniak i wiele innych.

W parku żyje ok. 30 gatunków ssaków, z których

najcenniejsze są duże drapieżniki - ryś, wilk, niedźwiedź,
a najpospolitsze są jelenie, sarny i dziki. Do osobliwości
zaliczyć należy przedstawicieli rodziny pilchowatych:
popielicę, orzesznicę i koszatkę. Na terenie parku
występują płazy: salamandra plamista (uznana za
symbol Gorczańskiego PN), traszki (4 gatunki), żaba
trawna, ropucha szara i kumak górski. Przedstawicielami
gadów są: jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec,
żmija zygzakowata i zaskroniec. Najliczniejszą grupę
stanowią niepozorne i dość słabo jeszcze poznane
bezkręgowce.

enie, powierzchnia

Park Narodowy Gór Stołowych

obejmuje polską część Gór

Stołowych, które są częścią

Sudetów Środkowych. Park

leży w Polsce południowo -

zachodniej, województwie

dolnośląskim, na granicy z

Czechami. Utworzony został w

1993 roku. Powierzchnia jego

wynosi 6340 ha z czego lasy

zajmują 5779 ha. Ochroną

ścisłą objętych jest 48 ha.

Geologia, geomorfologia

Rzeźba Gór Stołowych formowała się przez ostatnie 70 mln

lat. Po ustąpieniu morza na początku okresu
trzeciorzędowego zaczęło się fałdowanie gór systemu
alpejskiego, powodując w Sudetach liczne pęknięcia.
Powstały uskoki tektoniczne i zapadliska, na przykład
Kotlina Jeleniogórska czy Kotlina Kłodzka. Najmłodsze,
interesujące nas osady z okresu kredowego zareagowały
na te zaburzenia licznymi, głębokimi spękaniami, które
odegrały ważną rolę w ukształtowaniu się rzeźby terenu,
gdyż wyznaczyły przebieg głównych dolin i grzbietów. Tak
więc na początku trzeciorzędu mamy ląd lekko pochylony
ku południowemu wschodowi, o powierzchni zbudowanej
ze spękanego piaskowca.

Długi, trwający do dnia dzisiejszego,

proces niszczenia doprowadził w

efekcie do podziału płyty na

grzbiety i separowane wzgórza,

których przykładem są

współczesne masywy Szczelińca

(919 m n.p.m.), Skalniaka (915 m

n.p.m.), Narożnika (851 m

n.p.m.) i Mnicha (522 m n.p.m.).

Góry Stołowe posiadają unikatową w

skali Europy budowę płytową i

zachwycają fantastycznymi

kształtami skał. Do powszechnie

znanych form należą "Kwoka",

"Wielbłąd", "Głowa wielkoluda". W

obrębie piaskowca ciosowego

powstał system korytarzy tworzący

labirynty skalne, które są szczególnie

znane i atrakcyjne w obrębie

"Błędnych Skał".

Roślinność

Wśród ok. 600 gatunków roślin naczyniowych

występujących w parku, 46 objętych jest ochroną
gatunkową. Szata roślinna parku należy do piętra regla
dolnego. Obecnie jest to głównie las złożony ze świerka
obcego pochodzenia, wprowadzonego na przełomie XIX i
XX wieku, w miejsce wyciętych lasów bukowo-jodłowych.
Na niewielkich obszarach (3% powierzchni lasów)
zachowały się zbliżone do naturalnych zbiorowiska leśne.

Zwierzęta

W rozległych, zwartych kompleksach leśnych na terenie parku

narodowego pospolicie występuje jeleń, sarna, dzik, lis,

wiewiórka (czarnej i rudej odmiany) oraz drobne gryzonie. Z

ssaków owadożernych częsty jest jeż, a rzadkie ryjówka

malutka i typowa dla obszarów górskich ryjówka górska.

Cennym elementem fauny

ssaków są małe

wiewiórkopodobne

zwierzęta nocne,

zamieszkujące głównie

fragmenty lasów

liściastych: orzesznica,

bardzo rzadka popielica

oraz koszatka.

Spośród pospolitych w Polsce gatunków gadów, w Górach

Stołowych występują: żmija zygzakowata, zaskroniec,
jaszczurka zwinka i padalec. Z rzadszych płazów zdarza
się salamandra oraz traszki górska i zwyczajna. Świat
owadów jest jeszcze słabo poznany, tym niemniej warta
uwagi jest obfitująca w gatunki rodzina kózkowatych
oraz chronione gatunki biegaczowatych. Bardzo
interesująca jest fauna naśnieżna oraz fauna pajęczaków
torfowisk i wilgotnych zimnych szczelin w piaskowcach.

Położenie, powierzchnia,

historia

Kampinoski Park Narodowy leży w województwie

mazowieckim, na północny-zachód od Warszawy, z którą

bezpośrednio sąsiaduje. Obejmuje fragment pradoliny

Wisły w Kotlinie Warszawskiej, gdzie występuje duży

kompleks leśny Puszcza Kampinoska.

Idea utworzenia Parku powstała w latach 20-tych XX w. W

latach trzydziestych utworzono w Puszczy Kampinoskiej

pierwsze rezerwaty przyrody (Granica, Sieraków,

Zamczysko), które obecnie mają znacznie większą

powierzchnię i podlegają ochronie ścisłej. Kampinoski Park

Narodowy utworzony został w roku 1959 na powierzchni

40700 ha. Największe zasługi w jego utworzeniu mieli

Roman i Jadwiga Kobendzowie, którzy pierwsi w latach 20-

tych i 30-tych na terenie Puszczy Kampinoskiej prowadzili

szerokie badania florystyczno - fitosocjologiczne (R.K.) i

geomorfologiczno-geologiczne (J.K.)

Aktualna powierzchnia parku

wynosi 38544 ha, w tym 68 ha
poza województwem
mazowieckim zajmuje Ośrodek
Hodowli Żubrów im.
Prezydenta RP Ignacego
Mościckiego w Smardzewicach
k. Tomaszowa Mazowieckiego
w województwie łódzkim.

70% powierzchni parku
stanowią lasy. Podstawowym
gatunkiem lasotwórczym jest
sosna, a dominującym
siedliskiem - bór świeży.
Herbem parku jest łoś.

Geologia i

geomorfologia

Krajobraz parku został ukształtowany ponad 12 tysięcy lat temu, gdy

płynące z południa rzeki napotkały czoło ustępującego lądolodu

skndynawskiego i skierowały się wzdłuż niego ku zachodowi, żłobiąc

szerokie na ok. 18 km koryto. Tak powstał taras akumulacyjny pradoliny

Wisły, ograniczony od wysoczyzn polodowcowych. Na północy jest to

wysoka na ponad 20 m skarpa Równiny Płońskiej, na południu nieco

niższa skarpa Równiny Błońskiej. Właściwy taras Puszczy Kampinoskiej

zbudowany jest z piasków i żwirów rzecznych. Pod koniec epoki

lodowcowej na łachach Pra-Wisły rozwinęły się procesy eoliczne,

tworząc wydmy, które sięgają do 30 m wysokości względnej i prezentują

różne formy morfologiczne: łuki, parabole, wały, grzędy i zespoły

wydmowe, przypominające do złudzenia mini łańcuchy górskie. Około

12,5 tysiąca lat temu wydmy zostały utrwalone roślinnością i stanowią

dziś na powierzchni blisko 20 tysięcy ha unikatowy na skalę europejską

twór przyrodniczy. Pasy bagienne zajmują tereny dawnego koryta Pra-

Wisły. Płynąca pradoliną Wisła zajmuje współcześnie zaledwie 1,5 km

szerokości. Na płaskich terenach pasów bagiennych, a także w obrębie

pasów wydmowych, w misach wywiania piasku (tzw. deflacyjnych)

powstały pokłady torfu niskiego.

Wody

Park położony jest w

największym w kraju węźle

wodnym, jaki wyznaczają

zbiegające się w tym

rejonie doliny Wisły, Bugu,

Narwi, Wkry i Bzury. W

parku brak jezior. W XIX i

XX wieku znaczne obszary

bagien zostały

zmeliorowane i obecnie są

przesuszone. Największym

ciekiem wodnym parku jest

Łasica, dopływ Bzury, w

dużym stopniu

zmeliorowany.

Roślinność

Naturalne zasoby flory parku obejmują około

1100 gatunków roślin naczyniowych.
Ochronie gatunkowej podlega 61
gatunków roślin, w tym m.in: chamedafne
północna, zimoziół północny, wisienka
kwaśna i wężymord stepowy.
Osobliwością parku jest występowanie
brzozy czarnej.

Stwierdzono też występowanie 115 gatunków mszaków i 50

gatunków porostów. Kontrastowy krajobraz wydm i bagien

dodatkowo podkreśla odmienność szaty roślinnej. Na

wydmach dominują bory sosnowe i grądy, na bagnach różne

typy łąk, turzycowisk oraz zarośla i lasy olchowe. Na terenie

parku występuje ponad 50 zespołów roślinnych, w tym 12

leśnych. Park prowadzi własne gospodarstwo szkółkarskie,

skąd pozyskuje się materiał biologiczny (sadzonki).

Zwierz

Park i współczesna dolina nieuregulowanej Wisły ze starorzeczami,

piaszczystymi łachami, wyspami, łęgami i zaroślami stanowią

niezwykle ważne biotopy dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Fauna

parku jest bogata - według naukowców obejmuje ponad 16500

gatunków. Najliczniejsze są owady liczące ponad 2030 gatunków

oraz ptaki - 199 gatunków. Ponadto na terenie parku występuje 6

gatunków gadów, 13 gatunków płazów i 50 gatunków ssaków.

Park ma bogate doświadczenia w zakresie restytucji: łosia - od 1951

r., bobra - od 1980 r. oraz rysia - od 1992 r. Populacja łosia w parku

rozwinęła się, a gatunek ten przeniósł się także do innych

kompleksów leśnych.

W parku występuje 76 gatunków zwierząt zagrożonych, wpisanych

do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt oraz 226 gatunków objętych

ochroną gatunkową. Z terenu parku opisano 13 gatunków zwierząt

nowych dla nauki oraz 14 nowych dla Polski.

Park znajduje się w Dolinie Górnej
Narwi. Obejmuje on bagienną dolinę
Narwi pomiędzy Surażem i
Rzędzianami, która stanowiła znaczną
część utworzonego w 1985 roku
Narwiańskiego Parku Krajobrazowego.
Bagna, tereny podmokłe i wody są
dominującymi ekosystemami i zajmują
ok. 90% obszaru parku.

Położenie,

powierzchnia

Narwiański Park Narodowy leży w północno-wschodniej

części Polski w województwie podlaskim. Powierzchnia

całkowita parku utworzonego w 1996 r. wynosi 7350 ha. Na

terenie parku dominuje własność prywatna, głównie

drobnych rolników. Własność Skarbu Państwa stanowi

zaledwie 2056 ha.

Geologia, geomorfologia i

gleby

Dolina Narwi jest stosunkowo głęboko wcięta w wysoczyzny i

zabagniona. Powierzchnia doliny zalega 5-25 m niżej od

terenów bezpośrednio przylegających, a jej spadek

wynosi zaledwie 0,19%. Dolinę wypełniają torfy,

osiągające średnio 1 m miąższości, zalegające na płytkich

mułach lub iłach oraz bezpośrednio na piaskach podłoża.

Dolina składa się z odcinków rozszerzonych, basenowych i

zwężonych przypominających przełomy rzeczne.

Dolina Narwi pomiędzy Surażem i

Rzędzianami wykształciła się w

kompleksie osadów lodowcowych,

zajmując centralną część obniżenia w

powierzchni wysoczyzn morenowych.

Miąższość tych osadów waha się od 117

do 200 m.

Rzeźba parku ukształtowała się podczas zlodowacenia

środkowopolskiego. Lodowiec zanikał powierzchniowo,

nadbudowując wysoczyzny moreną, a w obniżeniach

podłoża pozostawały bryły martwego lodu. Wytopienie się

największych brył dało początek dzisiejszej dolinie Narwi. O

wytopiskowej genezie doliny świadczy obecność na jej

zboczach form pochodzenia glacjalnego: kemów, nisz i

dolinek wytopiskowych. Zabagnienie doliny nastapiło po

zmianie koryta rzeki z meandrującego na wielokorytowe,

które miało miejsce na przełomie okresu atlantyckiego

oraz subborealnego (ok. 4500 lat temu).

W dolinie i na obszarze parku dominują gleby bagienne.

Najczęściej spotykane wśród nich są gleby torfowo-

bagienne zajmujące zwarte powierzchnie w środkowej

części doliny. Mniejsze znaczenie mają gleby torfowe

okresowo podsychające i torfowo-mułowe. Gleby torfowo-

murszowe w średnim stopniu zmurszenia występują

punktowo. Gleby glejowe właściwe, torfiasto-glejowe i

mułowo-glejowe spotykane są w południowej części doliny.

Zajmują one położenia na pograniczu torfowisk i zboczy

doliny.

Wody

Dolina jest zasilana przez wody
powierzchniowe (cieki wodne i spływy
powierzchniowe) i wody wgłębne z poziomu
przypowierzchniowego i prawdopodobnie z
dwóch poziomów wodonośnych, co przy
rozgałęzionych korytach rzeki spowodowało,
że wykształcił się tutaj rozległy, wypełniajacy
niemal całe dno doliny, ekosystem bagienny
z mozaikowym układem rozlewisk, siedlisk
bagiennych, zabagnionych i lądowych.

Sieć hydrograficzną tworzy Narew oraz Liza,
Szeroka Struga, Awissa, Kurówka (dopływy
lewe) oraz Kowalówka, Turośnianka i
Czaplinianka (dopływy prawe).

Roślinność

Dominujące powierzchniowo w parku szuwary turzycowiskowe

reprezentowane są przez 14 zespołów roślinnych, szuwary

trzcinowe - przez 7 zespołów, a roślinność wodna przez 12

zespołów. Poza tym występują tu zbiorowiska łąkowe i

ziołoroślowe oraz 2 zespoły zarośli wierzbowych i 4 zespoły

leśne. Na grądzikach wśród bagien spotyka się roślinność

kserotermiczną. W wielu miejscach zachowała się

poprzeczna strefowość zbiorowisk począwszy od zbiorowisk

wodnych poprzez immersyjne, z głębokim corocznym

zalewem, zbiorowiska emersyjne z roślinnością turzycowo-

mszystą aż do strefy olszyn bagiennych, usytuowanych na

obrzeżach doliny. Wiele zbiorowisk należy do rzadko

spotykanych w kraju. Na bagnach i terenach zabagnionych

występuje blisko 200 gatunków roślin naczyniowych, w tym

13 objętych ochroną gatunkową.

Zwierz

Wielkim walorem doliny Narwi i parku jest ornitofauna. W latach

1979 - 1981 stwierdzono w dolinie obecność 179 gatunków

ptaków, w tym 149 gatunków lęgowych. Decyduje o tym

powszechne występowanie kilku gatunków dominujących

(rokitniczka, potrzos, brzęczka, trzcinniczek, krzyżówka),

stanowiących 60% ornitofauny oraz występowanie gatunków

charakterystycznych dla doliny, związanych z szuwarami

bagiennymi (kropiatka, zielonka, rybitwa czarna, bąk, błotniak

stawowy). Dolina Narwi spełnia kryteria, które kwalifikują ten

obszar jako ostoję lęgową ptaków wodno-błotnych o znaczeniu

międzynarodowym i europejskim. Jest ona rejonem lęgowym

ponad 1% populacji europejskiej co najmniej 10 gatunków

ptaków, w tym bąka, cyranki, błotniaka stawowego, błotniaka

łąkowego, zielonki, kropiatki, derkacza, i dubelta, oraz

miejscem rozrodu trzech gatunków ptaków zagrożonych

wymarciem w skali światowej - bielika, derkacza i wodniczki.

Na terenie parku występuje około 40 gatunków ssaków. Wśród

nich jest niewielka populacja łosia i wydry oraz liczna (260 szt.)

bobra. Środowiska wodne doliny są zasobne w ryby, których

stwierdzono w parku 22 gatunków. W parku odnotowano m.in.

także obecność 13 gatunków płazów.

Położenie, powierzchnia,

historia

Ojcowski Park Narodowy jest położony w południowej części kraju, w

województwie małopolskim, w odległości 16 km na północ od Krakowa, na

Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Park obejmuje doliny dwu niewielkich

rzek - Prądnika i Sąspówki oraz przyległe fragmenty wierzchowiny jurajskiej.

Park został utworzony w 1956 roku na

obszarze 1440 ha. Aktualna jego

powierzchnia wynosi 2146 ha z czego

1529 ha zajmują lasy. Ochroną ścisłą

objętych jest 251 ha terenów leśnych. Jest

to najmniejszy park narodowy w Polsce.

Początki ochrony obszaru parku sięgają

1924 roku, kiedy to z inicjatywy W. Szafera

opracowano pierwszą monografię

przyrodniczą tego regionu oraz projekt

rezerwatu w Dolinie Prądnika i

Sąspowskiej.

Geologia i geomorfologia

Podłoże geologiczne obszaru parku stanowią

wapienie jurajskie, które powstały około 150-180

mln lat temu. W wyniku działania wód krasowych

w dolinach ojcowskich powstał osobliwy krajobraz

urozmaicony stromymi ścianami wąwozów,

osiągających do 120 m głębokości oraz

przeróżnymi formami skałkowymi i ostańcami.

W rejonie Ojcowa występują dwie odmiany

wapieni: skaliste i ławicowe. Wapienie skaliste są

odporne na wietrzenie i tworzą wspaniałe

ostańce oraz izolowane skałki w dolinach o

urozmaiconych kształtach (Maczuga Herkulesa,

Igła Deotymy i inne).

Na terenie parku znajduje się ok. 400 jaskiń i inne

formy krasowe, takie jak: wywierzyska, wciosy,

rozłogi czy leje krasowe. Do najdłuższych jaskiń w

parku należą: jaskinia Łokietka (320 m), jaskinia
Ciemna (230 m) i

jaskinia Zbójecka (189 m).

Gleby wytworzone są na wapieniach, glinach

i lessach.

Roślinność

Różnorodność rzeźby terenu oraz mikroklimatu wpłynęły na

bogactwo i urozmaicenie flory parku, na terenie którego

występuje około 1000 gatunków roślin naczyniowych o

różnych wymaganiach ekologicznych i pochodzeniu, w

tym m.in. ok. 50 gatunków górskich i ponad 100

ciepłolubnych występujących głównie na południu Europy.

Do najciekawszych z nich zalicza się: nasz największy

storczyk - obuwik pospolity, subalpejski chaber

miękkowłosy, stepowa trawa - ostnica Jana oraz rosnąca

na jedynym w Polsce stanowisku macierzanka wczesna.

W parku stwierdzono także 110 gatunków mszaków, 73

gat. wątrobowców, 370 gat. porostów i 1140 gatunków

grzybów.

Zwierzęta

Fauna parku jest bardzo bogata. Dotychczasowe badania

wskazują na bytowanie na jego terenie ok. 5500 gatunków

zwierząt; ogólną zaś ich liczbę szacuje się na 12000

gatunków. Spośród ssaków występują takie jak: borsuk,

orzesznica, gronostaj oraz introdukowany w 1985 roku

bóbr. Do najciekawszych ssaków należą nietoperze, z

których wiele zimuje w tutejszych jaskiniach. Z 15

obserwowanych gatunków nietoperzy, zwraca uwagę

osiągający tu północny kres swego występowania nocek

orzęsiony. Wśród ptaków stwierdzono 134 gatunki m.in.:

żyjącego głównie w górach pluszcza. Najliczniej

reprezentowany i najbardziej urozmaicony jest świat

owadów, liczący ok. 4600 gatunków, w tym m.in.: 1700

gatunków chrząszczy, ponad 950 gat. błonkówek i 1075

gat. motyli.

Poleski Park Narodowy leży w Polsce środkowo-
wschodniej na terenie województwa lubelskiego.
Utworzony został w 1990 r. na obszarze 4813 ha.
Park powstał na bazie rezerwatów torfowiskowych:
Durne Bagno, Jezioro Moszne, Jezioro Długie,
Torfowisko Orłowskie. Bagno Bubnów zostało
włączone do PPN w 1994 r. Występuje tam
najwięcej rzadkich gatunków fauny i flory. Aktualna
powierzchnia parku wynosi 9762 ha, w tym lasy
zajmują 4780 ha a wody i nieużytki (w tym
najcenniejsze bagna) 2088 ha. Idea powstania
parku narodowego na Polesiu powstała w 1959 r. W
latach 1966-1982 na omawianym obszarze
powstały cztery rezerwaty przyrody, a w roku 1982
Poleski Park Krajobrazowy.

Położenie, powierzchnia,

historia

Geologia, krajobraz

Park położony jest w zachodniej części Polesia graniczącego od

południa z Wyżyną Lubelską, od północy z Podlasiem i od

zachodu z Mazowszem. Park w całości leży w obrębie

Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, stanowiącego

południową część Polesia Lubelskiego. Jest to obszar strefy

kontaktowej dwóch wielkich jednostek strukturalnych Europy:

Niżu Środkowoeuropejskiego i Niżu Wschodniobałtyckiego.

Teren parku to namiastka tundry bądź lasotundry, wysunięta

najdalej na południowy-zachód Europy.

Rzeźba parku jest równinna. Po ustąpieniu zlodowacenia

środkowopolskiego na obszarze tym było olbrzymie jezioro.

Spływały do niego wody z wolnej od lodu Wyżyny Lubelskiej i

następowało jego wypłycanie. Na terenie parku dominują

równiny akumulacji organicznej powstałe w holocenie.

Osobliwością parku jest kompleks węglanowych torfowisk

niskich Bagno Bubnów, Bagno Staw i część Torfowiska

Orłowskiego.

Roś

inność

W parku występuje 928 gatunków roślin naczyniowych, z których

170 to gatunki rzadkie, a 60 podlega ochronie gatunkowej.

Znaczną ich część stanowią rośliny północne (140 gatunków),

wśród których są m.in. takie jak: brzoza niska, wierzby

(lapońska i borówkolistna), turzyce (strunowa, torfowa i

bagienna), gnidosz królewski, rosiczka długolistna, bagnica

torfowa i lepnica litewska. Florę atlantycką reprezentuje 25

gatunków, z których najciekawszymi są: wywłócznik

skrętoległy, wąkrota zwyczajna i mięsożerna aldrowanda

pęcherzykowata. Przez park przebiega granica zasięgu 150

gatunków roślin. Najbardziej charakterystycznymi dla parku

zbiorowiskami roślinnymi są torfowiska: niskie, przejściowe i

wysokie. Lasy tworzą brzeziny bagienne i ubogie bory

sosnowe, a w podtopionych wodą zagłębieniach olsy. Tło

stanowią najliczniej występujące zbiorowiska wodne i

szuwarowe.

Ogólem na obszarze parku wyróżniono 208

zespołów roślinnych, z których większość to

nieleśne. Licznie występują gatunki roślin

borealnych: brzoza niska, wierzba lapońska

i borówkolistna, rosiczki. Na Bagnie Bubnów

i Staw występuje wiele chronionych i

rzadkich gatunków roślin, spotykanych w

znacznych ilościach, a niekiedy nawet

masowo. Należą do nich m.in: goździk

pyszny, goryczka wąskolistna i gorzkawa,

kosatka kielichowata, kosaciec syberyjski,

storczyki, nasięźrzał pospolity, grzybień

północny, groszek błotny, pływacz średni,

tłustosz dwubarwny, dzwonecznik wonny.

Zwierz

Na obszarze parku żyje 21 gatunków ryb, w tym głównie:

karp, lin, karaś, płoć, wzdręga, szczupak, okoń, węgorz

oraz niezwykle rzadka, chroniona - strzebla przekopowa.

Spotkać można tam 12 gatunków płazów. Z 6 gatunków

gadów na szczególną uwagę zasługuje żółw błotny,

mający jedno z większych stanowisk w Europie.

Najlepiej poznane są ptaki. Spośród 146 lęgowych

gatunków 17 jest silnie zagrożonych. Większość ptaków

spotykanych w parku związana jest z siedliskami

podmokłymi i wodnymi. Najcenniejsze gatunki to:

zalatujące - orzeł przedni, orzeł bielik i orlik grubodzioby

oraz lęgowe - orlik krzykliwy, żuraw, brodźce (krzykliwy i

samotny), gęś gęgawa, puchacz i bocian czarny. Z 35

gatunków ssaków na uwagę zasługują: smużka, nietoperz

- karlik większy, gronostaj, wydra, łoś, wilk oraz niedawno

reintrodukowany bóbr.

W kompleksie Bagno Bubnów i Staw występuje 87 gatunków

ptaków, z których 40 to lęgowe, 10 prawdopodobnie

gniazdujące, a pozostałe to zalatujące. Spośród wszystkich

gatunków lęgowych Bagna Bubnów i Staw na szczególną

uwagę zasługuje wodniczka. Jej liczebność oszacowano na

239 śpiewających samców. Czyni to z omawianego obiektu

jedno z najbogatszych stanowisk tego gatunku w Polsce. Do

osobliwości ornitologicznych omawianych torfowisk należą

także m.in: kulik wielki i dubelt. Najliczniejszym zaś ptakiem

drapieżnym jest coraz rzadszy w Polsce błotniak popielaty.

Na omawianych bagnach gnieżdżą

się także: sowa błotna, brodziec

krwawodzioby, rycyk, cietrzew,

wodnik, kropiatka, błotniak

stawowy, błotniak zbożowy,

pustułka, brzęczak, świerszczak,

remiz, dziwonia i inne. Omawiane

torfowiska odgrywają dużą rolę w

okresie przelotów ptaków, zwłaszcza

wiosną są miejscem odpoczynku i

żerowania wielu gatunków kaczek,

łysek i łabędzi oraz licznych żurawi i

ptaków siewkowatych.

Położenie, powierzchnia,

historia

Roztoczański Park Narodowy leży w środkowo-
wschodniej części kraju, w województwie
lubelskim. Obejmuje najcenniejsze przyrodniczo
obszary Roztocza Środkowego. Park utworzony
został w 1974 roku na obszarze 4801 ha.
Aktualna jego powierzchnia wynosi 8482 ha, w
tym lasy zajmują 8077 ha. Ochroną ścisłą objęto
806 ha. Park powstał na terenie Lasów
Państwowych Nadleśnictw Kosobudy i
Zwierzyniec, będących wcześniej lasami
Ordynacji Zamojskiej. Początki ochrony sięgają
1934 r., kiedy to utworzono rezerwat Bukowa
Góra, który obecnie jest jednym z obszarów
ochrony ścisłej parku. W 1938 roku po raz
pierwszy w Polsce wydano zarządzenie o
ochronie ptaków drapieżnych na terenie
Ordynacji.

Geologia, geomorfologia i

gleby

Park znajduje się w urozmaiconym krajobrazie Roztocza

Środkowego w dolinie górnego Wieprza. Jest to obszar

oddzielający Wyżynę Lubelską od Kotliny Sandomierskiej

o zróżnicowanej budowie geologicznej. Garb Roztocza

budują skały górnokredowe (opoki, gezy i margle). W

strefie krawędziowej występują utwory trzeciorzędowe.

Utwory czwartorzędowe cienką pokrywą

zalegają w Dolinie Wieprza i Padole

Zwierzyńca. Główne typy rzeźby to

zrównanie wierzchowinowe, ostańce,

krawędzie, padoły i doliny. Pokrywa

glebowa jest urozmaicona. W części

północnej parku dominują gleby brunatne

wyługowane wytworzone z gez i opok. Na

pozostałym terenie jest większe

urozmaicenie, przy czym największą

powierzchnię zajmują piaszczyste gleby

bielicowe właściwe.

Wody

Główny ciek wodny Roztocza

Środkowego i parku to rzeka

Wieprz. Na odcinku przepływającym

przez teren parku sklasyfikowana

jest w II klasie czystości. Z terenu

parku biorą początek strumienie:

Szum (2,5 km) i Świerszcz (7,5 km)

odprowadzające swe wody do Tanwi

i Wieprza. Wody potoku Świerszcz

zasilają kompleks stawów Echo

oraz staw w centrum Zwierzyńca.

Roślinność

Flora naczyniowa Parku liczy około 750 gatunków, w tym

liczne górskie (m.in. tojad dzióbaty, widłak wroniec,

czosnek siatkowaty), północne (zimoziół północny,

bagnica torfowa, brzoza niska), pontyjskie (pluskawica

europejska) oraz atlantyckie (rosiczka pośrednia, widłak

torfowy itd.). Na terenie parku występuje około 400 drzew

pomnikowych. W parku wyróżniono 21 zespołów leśnych i

szereg zbiorowisk niższej rangi, z których najcenniejsze to

wyżynny bór jodłowy i buczyna karpacka zajmujące ok.

45% powierzchni leśnej. Jodły osiągają w nich najwyższe

wymiary w Polsce (50 m wysokości, 470 cm obwodu i do

20 m3 masy drzewnej).

Spośród innych na uwagę zasługują: świetlista dąbrowa,

grąd subkontynentalny, łęg jesionowo-olchowy,

kontynentalne torfowisko wysokie, ols porzeczkowy, a

także różne typy borów sosnowych. Na roślinność

nieleśną składa się 28 zespołów i 12 zbiorowisk.

Zwierz

Z dużych ssaków na terenie parku

występują: jelenie, sarny, dziki,

lisy, kuny, borsuki i wilki. W 1979

roku reintrodukowano bobry, które

zadomowiły się w dolinie rzeki

Wieprz. W 1982 roku do parku

sprowadzone zostały koniki polskie

będące potomkami dawnych

dzikich koni leśnych - tarpanów.

Drobne ssaki reprezentują

chronione gatunki owadożernych:

ryjówka aksamitna i mała,

zębiełek białawy oraz liczne

gatunki nietoperzy. Żyją tu także:

orzesznica, popielica, koszatka.

Spośród około 190 gatunków ptaków spotykanych na terenie

parku na uwagę zasługują: orlik krzykliwy, trzmielojad,
bocian czarny, liczne dzięcioły (w tym rzadko występujący
dzięcioł białogrzbiety), muchówka mała i białoszyja, gołąb
siniak, czyż oraz pliszka górska. Gady reprezentują
jaszczurki (zwinka, żyworodna i padalec - dość często
odmiany turkusowej), żmija zygakowata i zaskroniec oraz
rzadko spotykany żółw błotny. Z płazów warto wymienić
traszkę grzebieniastą, rzekotkę drzewną, grzebiuszkę
ziemną, ropuchę zieloną i kumaka nizinnego oraz żabę
śmieszkę. Interesująca jest także fauna bezkręgowców
parku, a szczególnie świat owadów, spośród których tylko
samych chrząszczy jest ponad 2000 gatunków.

Magurski Park Narodowy utworzony został w
1995 roku na obszarze 19962 ha. Park leży w
południowej części kraju, w Beskidzie Niskim,
przy granicy z Republiką Słowacką. Położony jest
na terenie województw podkarpackiego i
małopolskiego. Obejmuje on znaczną część
obszaru źródłowego Wisłoki jakim jest masyw
Magury Wątkowskiej, który jest fragmentem
głównego grzbietu karpackiego. W parku
dominują ekosystemy leśne, które zajmują 19058
ha.

Położenie,

powierzchnia

Geologia i geomorfologia

Krajobraz parku to typowy dla Beskidu Niskiego krajobraz gór

średnich i niskich. Pod względem budowy geologicznej

dominują skały fliszowe płaszczowiny magurskiej. Spośród

osobliwości geologicznych wymienić należy: pomnik

przyrody "Diabli Kamień" i rezerwat "Kornuty". Główną

częścią parku jest grzbiet Magury Wątkowskiej z kulminacją

na Wątkowej (847 m n.p.m.). Jego północne stoki są

pokrojone źródłami potoków Bednarka i Kłopotnica.

Wschodnia część Magury uformowała się w ciąg

pojedynczych garbów oddzielonych dolinami potoków i

głębokimi przełęczami. Dłuższe pasma występują na

południu parku gdzie wyraziste akcenty stanowią wzgórza

Nad Tysowym (713 m n.p.m.), Wielka Góra (719 m n.p.m.) i

Baranie (728 m n.p.m.), oddzielone od siebie przełęczą nad

Ożenną, Ciechanią i Olchowcem.

Wody

Na terenie parku znajdują się źródliska Wisłoki.
Rzeka ta wraz ze swoimi licznymi dopływami jest
ważnym elementem krajobrazu parku. Ta typowo
górska rzeka tworzy malownicze przełomy i zakola.
Często zmienia kierunek, zazwyczaj po przyjęciu
większego dopływu. Od południa zasilają ją Ryjak,
Krempna i Wilsznia a od północy Świerzówka i
Reszówka.

linno

ść

Szata roślinna parku ma charakter piętrowy oraz znamiona

obszaru przejściowego między Karpatami Wschodnimi i

Zachodnimi. W zespołach roślinnych zaznacza się stała

obecność typowych gatunków podgórskich, ciepłolubnych i

kserotermicznych. W 10 zbiorowiskach roślinnych

zdecydowanie przeważają zbiorowiska leśne. W piętrze

pogórza (do 530 m n.p.m.) zachowały się fragmenty grądu,

olszynki karpackiej i olszynki bagiennej. W reglu dolnym (od

530 m n.p.m. po szczyty) przeważa żyzna buczyna karpacka.

Znaczną powierzchnię zajmują także bory jodłowe,

świerkowo-jodłowe oraz sosnowe sztucznego pochodzenia. W

strukturze powierzchniowej lasów na uwagę zasługuje mały

udział świerka, co świadczy o dużej ich naturalności.

Liczba gatunków roślin naczyniowych potwierdzonych wynosi

prawie 800. W parku występuje 45 gatunków górskich oraz

70 gatunków chronionych roślin naczyniowych.

Zwierzęta

Park jest jedną z najbogatszych w Beskidzie Niskim ostoją fauny. Na

jego terenie występuje 137 gatunków ptaków, w tym 108

lęgowych (głównie leśnych), wśród nich wiele gatunków rzadkich i

zagrożonych jak np: orzeł przedni, orlik krzykliwy, puchacz i

trzmielojad oraz ptaki, które mają liczne populacje: bocian czarny,

puszczyk uralski i dzięcioł białogrzbiety. Żyje tu 35 gatunków

ssaków, a wśród nich duże ssaki drapieżne jak niedźwiedź

brunatny, (stale zachodzący ze Słowacji i Bieszczadów), ryś, żbik,

wilk i wydra. W faunie wodnej na podkreślenie zasługują: pstrąg

potokowy i głowacz białopłetwy. Park i jego otulina obfitują w

liczne gatunki płazów i gadów: salamandra plamista, traszki,

kumak górski, żmija zygzakowata, gniewosz plamisty i zaskroniec

zwyczajny. W grupie bezkręgowców dominują owady, wśród

których na uwagę zasługują gatunki rzadkie i zagrożone motyli:

niepylak mnemozyna, paź żeglarz, paź królowej oraz chrząszcze:

nadobnica alpejska i kozioróg bukowiec. Do osobliwości należy

występowanie skalnika prozerpiny (gatunek

południowoeuropejski). Szacuje się, że na terenie parku występuje

około 200 gatunków zwierząt objętych ścisłą ochroną gatunkową.

Położenie, powierzchnia,

historia

Słowiński Park Narodowy położony jest na wybrzeżu

środkowym, pomiędzy Łebą a Rowami na Nizinie
Gardneńsko-Łebskiej, w województwie pomorskim.
Północną granicę parku stanowi na długości 32,5 km
brzeg Bałtyku.

Prace nad utworzeniem parku

podjęto w 1946 r. na

konferencji w Łebie, której

uczestnikami byli naukowcy z

Poznania i Gdańska.

Utworzony został w 1967 roku

na obszarze 18069 ha.

Aktualna powierzchnia w

zarządzie wynosi 18618 ha z

czego 10214 ha - to wody

oraz 4599 ha - to lasy.

Ochronie ścisłej podlega 5619

ha, w tym 2528 ha lasów.

Geologia i geomorfologia

Działalność Bałtyku oraz inne procesy geomorfologiczne

utworzyły mierzeje, które oddzielają jeziora od morza.

Mierzeja Gardneńsko-Łebska zbudowana jest w całości z

piasku wyrzucanego na plażę przez fale morskie. Wyrzucany

na plażę piasek, osuszany przez słońce i wiatr, wywiewany

jest dalej w głąb lądu. W wyniku tego procesu powstały

wydmy ruchome. Największy obszar wydmowy znajduje się

na Mierzei Łebskiej, a jego powierzchnia wynosi ok. 500 ha.

Wydmy osiągają wysokość ponad 30 m n.p.m. i przenoszone

wiatrem wędrują z szybkością 3-10 m w ciągu roku.

Teren parku w przeszłości stanowił zatokę morską.

Ukształtowanie parku wynika z działalności

lądolodu skandynawskiego i późniejszej

działalności Morza Bałtyckiego. Lądolód pozostawił

pasmo wzgórz morenowych, które od południa i

zachodu otaczają teren parku. Najwyższe

wzniesienie morenowe Rowokół (115 m n.p.m.)

stanowi punkt widokowy na cały park.

Woda

Wędrujące wydmy wraz z 4 płytkimi przymorskimi jeziorami stanowią

osobliwość na skalę europejską. Ekosystemy wodne zajmują prawie

55% powierzchni parku. Największymi z nich są jeziora: Łebsko (7140

ha, maksymalna głębokość 6,3 m), Gardno (pow. 2468 ha, maksymalna

głębokość 2,6 m) i Dołgie Wielkie (146 ha, maksymalna głębokość 2,9

m).

Jeziora Łebsko i Gardno

powstanie swe zawdzięczają

mierzejom, które stopniowo

odcięły dawne zatoki od morza.

Jeziora Dołgie Wielkie i Dołgie

Małe tworzyły zatokę jeziora

Gardno sięgającą na wschód.

Dopiero wędrujące wydmy

przecięły tę zatokę tworząc te

dwa małe zbiorniki. Przez teren

parku przepływa 7 rzek, z których

największe to Łeba i Łupawa.

Roślinność

Najbardziej charakterystyczny dla parku jest strefowy układ

roślinności stanowiący naturalny ciąg sukcesyjny, który przebiega

równolegle od brzegu morskiego w głąb lądu, oraz obejmuje

zespoły od pionierskich i inicjalnych zbiorowisk piaskowych po

nadmorskie bory bażynowe. Flora roślin naczyniowych liczy ok.

850 gatunków, z których 50 podlega ochronie gatunkowej. Na

piaszczystym brzegu morskim spotkać można glony. Na plaży

zimowej, nie zalewanej wodami silnych sztormów jesiennych

pojawiają się pierwsze rośliny pionierskie: rukwiel nadmorska,

honkenia piaskowa. Na wydmie białej występuje piaskownica

zwyczajna i wydmuchrzyca piaskowa oraz najpiękniejsza roślina

wybrzeża - mikołajek nadmorski. W miarę przesuwania się w głąb

lądu występują wydmy szare pokryte przez psammofilną murawę,

w której dominuje szczotlicha siwa i turzyca piaskowa. Dalej

pojawiają się kępy bażyny czarnej i wrzosu zwyczajnego, które

dają początek sosnowym borom bażynowym.

Zwierzęta

Dominującą wśród kręgowców grupę zwierząt w parku

stanowią ptaki, których na jego terenie stwierdzono 257

gatunków, w tym 150 gatunków lęgowych. Bogactwo

awifauny spowodowane jest różnorodnością środowisk

przyrodniczych oraz położeniem parku na trasie

wiosennych i jesiennych przelotów. Niedostępność terenu

sprawia, że w ciągu prawie całego roku ptactwo znajduje tu

miejsce do gniazdowania czy wypoczynku w czasie

przelotów. Do najcenniejszych gatunków ptaków należy

zaliczyć takie gatunki jak: bielik, orlik krzykliwy, orzeł

przedni, puchacz, kruk, łabędzie i liczne gatunki kaczek.

Wśród ssaków liczne są jelenie, sarny, dziki, jenoty i zające.

Położenie, powierzchnia,

historia

Projekt utworzenia Parku Narodowego
"Ujście Warty" został przyjęty przez Radę
Ministrów 19 czerwca 2001r. Park ten jest
położony jest w historycznej delcie ujścia
Warty do Odry, na terenie województwa
lubuskiego. Jego powierzchnia wynosi
7955,86 ha, a powierzchnia otuliny to
10453,99 ha.

Park Narodowy "Ujście Warty" powstał w miejsce istniejącego od

1977 r. rezerwatu przyrody Słońsk oraz części Parku

Krajobrazowego Ujście Warty. Ze względu na szczególne

znaczenie tego terenu, zwłaszcza dla ptaków wodnych i błotnych
rezerwat Słońsk został w 1984r. objęty konwencją Ramsar, której

celem jest ochrona terenów podmokłych, ważnych jako siedlisko

życiowe ptaków. Obecnie jednym z pierwszych zadań parku

będzie wpisanie na listę konwencji całego obszaru parku

narodowego. Swoją działalność rozpoczął z dniem 1 lipca 2001 r.

Wody

Główną rzeką parku jest Warta, dzieląc go na
część południową - były rezerwat Słońsk,
położoną w Kostrzyńskim Zbiorniku
Retencyjnym oraz północną - tzw. Polder
Północny. W części południowej roczne wahania
poziomu wody dochodzą nawet do 4m, a główną
funkcją tej części parku jest gromadzenie wód
powodziowych, na które decydujący wpływ mają
stany wód w Odrze, w mniejszym stopniu w
Warcie i w dorzeczu Postomii. Poziom wody w tej
części podnosi się zwykle późną jesienią i
najwyższy jest wiosną ( marzec - kwiecień).
Część północna to polder z licznymi
starorzeczami i bogatą siecią urządzeń
melioracyjnych, oddzielony od Warty wałem
ochronnym.

Roślinność

Zbiorowiska roślinne na terenie Parku reprezentują

wysoki poziom różnorodności biologicznej. Ponad 400

gatunków roślin naczyniowych to około 30% flory całej

Krainy Wielkopolsko-Kujawskiej. O dużym

zróżnicowaniu świadczy też występowanie na tym

terenie blisko 50 zespołów roślinnych.

Szata roślinna Parku ma w przeważającej części charakter

naturalny, choć struktura roślinności rzeczywistej

odbiega od potencjalnej. Pośrednie i bezpośrednie

oddziaływanie człowieka, dokumentowane już kilka

stuleci, zaznaczyło się przede wszystkim zanikiem

roślinności leśnej o charakterze łęgowym oraz

rozpowszechnieniem zbiorowisk naturalnych tzw.

auksochorycznych. Na tle innych odcinków rzeki Warty,

szata roślinna projektowanego Parku wyróżnia się

wysokim poziomem naturalności, a także unikatowym

charakterem. Na ten ostatni składa się między innymi

występowanie kilku bardzo rzadkich, zagrożonych

wyginięciem roślin naczyniowych. Szata roślinna jest

bardzo interesującym obiektem badawczym oraz

dydaktycznym. Stwarza możliwości prowadzenia studiów

nad strukturą i dynamiką flory. Dodatkowo możliwe jest

monitorowanie zmian wynikających ze świadomych

manipulacji hydrologicznych. Roślinność dolin rzecznych

w całej Europie została już w większości bardzo silnie

przekształcona.

Zwierzęta

Obszar Parku Narodowego "Ujście Warty" to jeden z

najważniejszych terenów lęgowych ptaków wodnych i

błotnych w Polsce - stwierdzono tu 245 gatunków ptaków

oraz lęgi 160 gatunków - są to między innymi: 4 gatunki

perkozów, 7-8 gatunków kaczek, 5 gatunków chruścieli,

9-10 gatunków ptaków siewkowych. Dla wielu gatunków

ptaków Park to jedno z ważniejszych miejsc lęgowych w

Polsce. Aż 26 gatunków ptaków gniazdujących w Parku

należy do zagrożonych wyginięciem według

międzynarodowej klasyfikacji BirdLife International jak

np.: wodniczka Acrocephalus paludicola, derkacz Crex

crex, rycyk Limosa limosa, żuraw Grus grus, bąk Botaurus

stellaris, bączek Ixobychus minutus, czy też występująca

tutaj dość pospolicie rybitwa czarna Chlidonias niger.

W okresie migracji jesiennej Park jest miejscem

koncentracji ptaków wodnych i błotnych - głównie gęsi

zbożowej i białoczelnej Anser fabalis i albifrons - liczba

nocujących gęsi dochodzi do 200 tys. osobników. W

okresie zimowym Park Narodowy "Ujście Warty" to

największe zimowisko w Polsce łabędzia krzykliwego

Cygnus cygnus - do 2500 osobników, a także ważne

zimowisko bielika Haliaeetus albicilla - do 50 osobników.

Ochronę ptaków utrudnia pojawienie się i szybki rozwój

populacji norki amerykańskiej Mustela vison, a także

coraz częstsze informacje dotyczące pojawiania się szopa

pracza Procyon lotor, przybywającego z zachodu.

Park Narodowy "Ujście Warty" odgrywa
ważną rolę dla ptaków również poza
sezonem rozrodczym. Bardzo licznie
pierzą się na tym terenie kaczki -
krzyżówki Anas platyrhynchos,
cyraneczki Anas crecca, a także gęsi
gęgawy Anser anser i łabędzie nieme
Cygnus olor, łyski Fulica atra.

Położenie, powierzchnia,

historia

Wielkopolski Park Narodowy znajduje się w
województwie wielkopolskim, 15 km na południe
od Poznania. Park leży w środkowo-zachodniej
Polsce na terenie Pojezierza Wielkopolskiego i
obejmuje (wraz z otuliną) część Pojezierza
Poznańskiego oraz niewielkie fragmenty
Poznańskiego Przełomu Warty. Utworzony został
w 1957 r. na obszarze 5244 ha. Obecna
powierzchnia parku wynosi 7620 ha z czego lasy
zajmują 4441 ha, wody 447 ha oraz inne grunty
2732 ha, wsród których największy udział mają
użytki rolne 2237 ha. W parku jest 18 obszarów
ochrony ścisłej o łącznej powierzchni 259 ha.

Geologia i geomorfologia

Ukształtowanie terenu w parku jest ściśle związane z

działalnością lodowca, głównie w okresie 70 - 10 tysięcy lat

temu (zlodowacenie bałtyckie). Największą powierzchnię

zajmuje wysoczyzna morenowa zbudowana z glin, piasków i

żwirów zwałowych. Obszar wysoczyzny zamyka morena

spiętrzona z najwyższym wzniesieniem parku - Osowa Góra

której wysokość wynosi 132 m n.p.m. Wysoczyznę rozcinają

wyżłobione przez lodowiec rynny, w których znajdują się

liczne jeziora: Łódzko-Dymaczewskie, Witobelskie,

Góreckie, Rosnowsko- Chomęcickie, Budzyńskie, Kociołek i

inne. Za najpiękniejsze uchodzi ozdobione dwoma wyspami

Jez. Góreckie. W południowej części parku obszar

wysoczyzny graniczy z Pradoliną Warszawsko-Berlińską. Do

innych form terenowych należą owalne w zarysie pagórki -

kemy oraz przypominające nasypy kolejowe wzniesienia -

ozy. Na terenie parku znajduje się część najdłuższego w

Polsce Ozu Bukowsko-Mosińskiego (37 km długości).

Roślinność

Z roślin północnych wymienić można zimoziół północny - relikt epoki

lodowcowej. Wpływy łagodnego, wilgotnego klimatu Europy

Zachodniej zaznacza się obecnością gatunków o charakterze

atlantyckim: wiciokrzew pomorski, wąkrota zwyczajna, pięciornik

płonny. Do roślin związanych z klimatem łagodnym należy również

rzadkie drzewo - jarząb brekinia tzw. brzęk

Na terenie parku stwierdzono występowanie

około 1100 gatunków roślin naczyniowych, 200

gatunków mszaków, 150 gatunków porostów,

350 gatunków glonów, 400 gatunków grzybów

wyższych. Główny element flory stanowią

gatunki eurosyberyjskie, m.in. sosna zwyczajna

(jej udział w lasach wynosi 70%), a także liczne

rośliny runa leśnego, jak np.: czworolist

pospolity czy konwalia dwulistna, oraz gatunki

środkowoeuropejskie, np.: dąb szypułkowy,

grab pospolity, naparstnica zwyczajna,

pięciornik biały.

Zwierzęta

Fauna parku charakteryzuje się bogactwem gatunków należących do

rozmaitych grup systematycznych. Najbogatsza jest fauna

bezkręgowców, wśród których najliczniej reprezentowane są owady

liczące ponad 3 tysiące gatunków. Lasy obfitują w chrząszcze. Są

wśród nich zarówno gatunki chronione (jelonek rogacz, kozioróg

dębosz), jak i groźne szkodniki drzew leśnych (m.in. szkodniki sosny

- cetyniec większy, cetyniec mniejszy, przypłaszczek granatek oraz

drwalnik paskowany). Bogaty jest świat pajęczaków. Z bardziej

interesujących gatunków stwierdzono występowanie tygrzyka

paskowanego, największego w Polsce przedstawiciela rodziny

krzyżykowatych oraz pająka topika - jedynego w kraju gatunku

spędzającego całe życie pod wodą. W jeziorach występują liczne

okonie, leszcze, liny, szczupaki oraz węgorze. Na obszarze parku

występują wszystkie gatunki płazów spotykanych na terenach

nizinnych Polski oraz 5 gatunków gadów: gniewosz, zaskroniec,

padalec, jaszczurka zwinka i jaszczurka żyworodna. Ptaki w parku

reprezentowane są przez ok. 190 gatunków lęgowców i przelotnych.

Z rzadko spotykanych wymienić należy kraskę, zimorodka i dzięcioła

czarnego. Z ptaków drapieżnych można zauważyć wśród lasów i łąk

kanię czarną, w pobliżu pól myszołowa zwyczajnego, a przy bagnach

błotniaka stawowego. Na obszarze parku występuje ponad 40

gatunków ssaków w tym m.in. ryjówki i liczne gatunki nietoperzy.

Położenie i

powierzchnia

Park utworzony został 1 stycznia 1989 roku na obszarze 14956 ha.

Aktualna jego powierzchnia wynosi 15085 ha, w tym 9459 ha to

grunty leśne, 2908 ha - wody i 2788 ha inne tereny, głównie

użytkowane rolniczo (2228 ha). Ochroną ścisłą objętych jest

380 ha, w tym 120 ha lasów i 260 ha wód. Obszary

zagospodarowane rolniczo objęte są ochroną krajobrazową

Wigierski Park Narodowy znajduje się

w północno-wschodniej Polsce, na

terenie województwa podlaskiego, w

krainie Mazursko-Podlaskiej, w

północno-wschodniej części dzielnicy

Pojezierza Mazurskiego i północnej

dzielnicy Puszczy Augustowskiej.

Geologia, geomorfologia,

krajobraz

Krajobraz parku został ukształtowany w okresie ostatniego

zlodowacenia, około 12 tysięcy lat temu. Ustępujący lądolód

pozostawił urozmaiconą rzeźbę terenu z licznymi kemami,

ozami, polami sandrowymi i obszarami moreny dennej,

poprzecinanymi rynnami lodowcowymi i zagłębieniami

bezodpływowymi. W rynnach i zagłębieniach powstały liczne

jeziora. Najpłytsze z nich zarosły już roślinnością torfowiskową,

a w innych zbiornikach obserwować można róźne stadia ich

naturalnej sukcesji. Najwyższe wzniesienia parku osiągają

wysokość ponad 180 m n.p.m., zaś najniżej położone tereny

znajdują się na wysokości 130 m n.p.m. Północna część parku

jest silnie pofałdowana, z rozległymi morenami dennymi oraz

wzgórzami i wałami moreny czołowej - stanowiącymi lokalne

kulminacje o stromych zboczach i wysokościach względnych

dochodzących do 35 m. Podłoże tej części parku zbudowane

jest z gliny, piasku i żwiru, z licznymi kamieniami o

zróżnicowanym składzie mineralogicznym. Południowa część

parku ma charakter bardziej płaski i stanowi początek

olbrzymiego sandru, pokrytego Puszczą Augustowską -
największym zwartym kompleksem leśnym w Polsce.

Wody

Pozostałością po zlodowaceniach są

liczne jeziora o różnym kształcie,

powierzchni i głębokości. Na obszarze

parku znajdują się 42 jeziora.

Największe z nich Wigry ma 2187 ha

powierzchni, maksymalną głębokość

73 m i zajmuje centralną część

parku. Jeziora reprezentują szeroką

gamę typów limnologicznych,

różniących się pomiędzy sobą

żyznością, termiką i koncentracją

związków humusowych. Osobliwością

wśród nich są dystroficzne jeziora

śródleśne, tzw. "suchary", otoczone

mszarem torfowcowym. Główną

rzeką parku jest Czarna Hańcza,

przepływająca przez jezioro Wigry i

stanowiąca znany i ceniony w kraju

szlak kajakowy.

Roślinność

Na terenie parku stwierdzono prawie 1000 gatunków roślin

naczyniowych, w tym około 60 podlegających ochronie ścisłej
i 14 podlegających ochronie częściowej, ponad 200 gatunków
mchów i wątrobowców oraz prawie 300 gatunków porostów

Roślinność parku charakteryzuje się całkowitym brakiem buka, rzadkim

występowaniem graba i stałą obecnością świerka we wszystkich

niemal typach zbiorowisk leśnych. Zbiorowiska roślinne cechuje

obecność wielu gatunków o charakterze borealno-kontynentalnym.

Wśród zbiorowisk leśnych największą powierzchnię zajmują

zbiorowiska grądu trzcinnikowego, subborealnych borów mieszanych i

typowych grądów. Spośród zbiorowisk leśnych najbardziej zbliżony do

naturalnego charakter mają bory i lasy bagienne, bory świeże oraz

olsy. Dużą część powierzchni parku zajmują także torfowiska, będące

często zbiorowiskami unikatowymi w skali kraju. Szczególnie

roślinność torfowisk wysokich i przejściowych zachowała tu często

swój naturalny charakter. Na szczególną uwagę zasługują zbiorowiska

torfowiskowe z brzozą niską, rzadkimi gatunkami wątrobowców oraz

wełnianeczką alpejską, rosiczką okrągłolistną i długolistną, żurawiną

drobnolistną, bażyną czarną i skalnicą torfowiskową. Duża liczba

zespołów i gatunków roślin wynika ze zróżnicowania fizjograficznego

terenu oraz historii rozwoju szaty roślinnej.

Zwierzęta

Dotychczas na terenie parku stwierdzono

występowanie ponad 1700 gatunków
zwierząt, w tym m.in. 46 gatunków
ssaków, 202 gatunki ptaków, 12
gatunków płazów i 5 gatunków gadów.
Najbardziej charakterystycznym
gatunkiem występującym w parku jest
bóbr europejski, licznie zasiedlający
brzegi rzek i jezior. Obecnie szacuje się
jego liczebność w parku na około 250
osobników. Z dużych drapieżników coraz
częściej spotkać można wilka

Położenie, powierzchnia,

historia

Woliński Park Narodowy położony jest u ujścia

Odry w północno-zachodniej Polsce, w
województwie zachodniopomorskim, w pobliżu
granicy polsko - niemieckiej. Obejmuje ochroną
niezwykle cenną północno - zachodnią część
wyspy Wolin. Park utworzono w 1960 roku na
powierzchni 4691 ha. Powiększony został w
roku 1996 poprzez przyłączenie od północy
pasa przybrzeżnych wód Bałtyku o szerokości 1
mili morskiej oraz od zachodu rozlewiska delty
Świny.

W wyniku włączenia części Zatoki Pomorskiej oraz wód

morskich wewnętrznych Zalewu Szczecińskiego, Woliński Park

Narodowy stał się pierwszym w Polsce parkiem morskim.

Obecna powierzchnia parku wynosi 10937 ha, w tym lasów

4649 ha. Ochroną ścisłą objęto 6 leśnych obszarów o łącznej

powierzchni 165 ha.

Geologia i geomorfologia

Obszar lądowy parku jest silnie

zróżnicowany. Charakterystycznym
jego elementem jest rozciągające się
na przestrzeni 15 km wysokie do 95
m wybrzeże klifowe. Niszczone ono
jest przez sztormy, wiatry i słońce, w
wyniku czego cofa się rocznie o ok.
80 cm.

Deniwelacja na obszarze parku
wynosi od 0 do 115 m. Dominującym
elementem rzeźby są wzgórza
morenowe, które zajmują ok. 75%
powierzchni ladowej parku.

Wody

Na rozległą panoramę rozlewisk delty Świny oraz Zalewu

Szczecińskiego malowniczy widok roztacza się ze wzgórza

Zielonka. W lesistej części parku znajdują się 5

polodowcowych jezior: Warnowskie, Rabiąż, Czajcze i

Domysłowskie oraz sztuczne: Turkusowe i Stara Kredownia.

Wody obok lasów to dominujące

ekosystemy parku. W północnej jego

części jest to pas wód Bałtyku, a od

zachodu delta Świny. Delta Świny jest to

kompleks wodno-błotnych wysp i

wysepek oddzielonych kanałami o

zmiennych kierunkach przepływu oraz

różnych poziomach wody, okresowo

zalewanych zwłaszcza w czasie cofki

(wlewania się spiętrzonych przez

północne wiatry wód Bałtyku do Zalewu

Szczecińskiego).

Roślinność

Na wyspie Wolin stwierdzono występowanie ponad 1300 gatunków

roślin naczyniowych, w tym wielu gatunków chronionych i rzadkich.

Na terenie lądowym parku dominują wzniesienia morenowe pokryte

lasami bukowo-sosnowo-dębowymi. Głównym gatunkiem w lasach

jest jednak sosna, która zajmuje 68% lądowej powierzchni parku.

Buk zajmuje 23% , dąb 7%, a inne gatunki pozostałą część.

Wśród zespołów leśnych szczególnie dobrze zachowały się lasy

bukowe, których struktura zbliżona jest do lasów naturalnych.

Najlepiej zachowane zespoły buczyn są chronione w dwóch

obszarach ochrony ścisłej w części południowej parku oraz w dwóch

w części północnej, gdzie występuje m.in. buczyna storczykowa.

Wykształciła się ona na szczególnym typie gleby tzw. nasypie

przyklifowej, powstającej przez nawiewanie drobnych cząstek

minerałów z klifu do wnętrza lasu. W tym szczególnym zespole

roślinnym rośnie m.in. 9 gatunków storczyków.

Zwierzęta

Fauna wyspy jest bardzo zróżnicowana i bogato reprezentowana przez

gatunki rzadkie. Przez Wolin przebiega główny szlak przelotu ptaków

wzdłuż wybrzeża Bałtyku. Na terenie parku stwierdzono występowanie

ponad 230 gatunków ptaków, w tym lęgowych: bielika, wodniczki,

biegusa zmiennego, muchołówki małej. Park spełnia doniosłą rolę w

ochronie siedlisk ptaków wodno - błotnych, które tutaj znajdują spokój

oraz bazę pokarmową, szczególnie w okresie wiosennych i jesiennych

wędrówek. Obszar delty Świny został zaliczony do ostoi ptaków o

znaczeniu europejskim. Aktualnie m.in. prowadzona jest reintrodukcja

puchacza.

Wody Zatoki Pomorskiej to

biotop wielu gatunków

zwłaszcza ryb oraz rzadszych

ssaków morskich - foki szarej i

morświna.

Document Outline