Wykorzystywanie seksualne 

dziecka w rodzinie



 Prawdopodobny zasięg 

zjawiska



 Przejawy



 Charakterystyka relacji 

rodzinnych



 Konsekwencje psychiczne 

 

 

Zasięg zjawiska wykorzystania 
seksualnego dziecka



Kategorie nadużyć (n. obejmujące dotyk: z 
użyciem siły, bez użycia siły; n. bez 
dotyku)



Doświadczenia nadużycia (nie tylko w 
rodzinie) w Polsce (Lew-Starowicz, 1991) 
35% dziewcząt;
29% chłopców



Dzieci najczęściej molestowane przez 
osobę znajomą 

 

 

Objawy nadużycia seksualnego

1.

Fizyczne 

2.

Emocjonalne



zwiększona świadomość seksualna, 

uwodzenie; erotyczne zabawy;



erotyczne sny, zaburzenia snu, napięcie;



izolowanie się, trudności w kontaktach;



lęki, fobie, smutek, depresja;



poczucie krzywdy, naznaczenia, pocz. winy;



agresja w stosunku do siebie i innych;



narkotyzowanie się, picie, ucieczki z domu.

 

 

Społeczna charakterystyka 
rodziny



Niskie wykształcenie, ubóstwo 
rodziców



Społeczna izolacja rodziny



Alkoholizm, narkomania, 
przestępczość rodziców



Nieobecność, choroba matki



Matka w rodzinie własnej 
doświadczała nadużyć seksualnych 

 

 

Rozwój patologii w rodzinie
Sprawca psychopatyczny - faza I



Komplementarne oczekiwania 

partnerów przed zawarciem 

małżeństwa: 

Mężczyzna – dominujące potrzeby – 

władzy i seksualna; nastawiony na 

realizację własnych potrzeb.

Kobieta – pragnie doznawać opieki i 

ochrony, podporządkowana; pochodzi 

z rodziny patriarchalnej.

 

 

Sprawca psychopatyczny 
faza II



Mężczyzna ustala reguły 

funkcjonowania związku – podstawy 

sprawowania władzy. Formułuje 

wymagania, nie liczy się z 

potrzebami żony.



Żona nastawiona na spełnianie 

wymagań, liczy na zaspokojenia 

potrzeby bezpieczeństwa.

- Obustronne niezadowolenie

 

 

Sprawca psychopatyczny
faza III



Żona reaguje niepokojem na niezadowolenie męża.



Mąż eskaluje wymagania, stosuje wymuszenia; 

czuje się niezaspokojony seksualnie.



Żona stara się je wypełniać. Rośnie jej zależność 

emocjonalna i materialna. Czasem – uzależnia się 

od leków, narkotyków. „Ucieczka w chorobę” 

fizyczną lub psychiczną. Fizyczna lub psychiczna 
nieobecność

.



Mąż czasem uzależniony od alkoholu. Domaga się 

zaspokojenia potrzeb seksualnych. Czuje się 

uzależniony od żony, którą traktuje jak niewydolną. 

 

 

Sprawca psychopatyczny
faza IV



Niezdolność matki do dojrzałej opieki nad 

dzieckiem (realna nieobecność).



Dziecko kieruje prośbę o zainteresowanie i 

opiekę do ojca.



Sfrustrowany seksualnie ojciec odczytuje 

komunikaty dziecka jako seksualne. 

Wykorzystanie seksualne dziecka.



Dziecko zwraca się o ochronę do matki. 

Matka nie reaguje na to. Sama nie potrafi 

ochronić dziecka (ani siebie).

 

 

Sprawca regresywny
faza I



Mężczyzna poszukuje kobiety, która zapewni 

mu ochronę, opiekę, miłość. Sam ma 

trudności w zaspokajaniu własnych potrzeb. 

Poszukuje kobiety stanowczej, dominującej.



Kobieta niepewna własnej kobiecości. 

Pochodzi z rodziny z dominującą matką. 

Manipuluje zaspokojeniem potrzeby 

seksualnej w celu uzależnienia mężczyzny.



Obie strony uzależnione od rodzin 

pochodzenia. 

 

 

Sprawca regresywny
faza II



Żona sprawuje władzę z 

elementami agresji.



Mąż życzy sobie łagodnego i 

czułego kierowania. Sygnalizuje 

bierność, brak agresji, lęk przed 

podejmowaniem ryzyka związanego 

z wypełnianiem roli seksualnej.



Frustracja seksualna kobiety.

 

 

Sprawca regresywny
faza III



Urodzenie dziecka. Żona oczekuje od męża 
potwierdzenia kobiecości – agresywne 
żądanie zaspokojenia.



Mąż nie jest zainteresowany seksem z 
agresywną żoną. Pragnie opieki z jej strony. 
Woli rolę czułego opiekuna wobec dziecka.



Żona nie akceptuje własnej roli matki – 
opiekunki i karmicielki. Wzrost agresji 
wobec męża.

 

 

Sprawca regresywny
faza IV



Ojciec silniej wiąże się z dzieckiem; oferuje jej 

oddanie i czułość.



Matka poszukuje satysfakcji na zewnątrz 

rodziny.



Córka po 3 r.ż. zainteresowana seksualnością; 

ojciec odpowiada – nie potrafi określić granic i 

brać odpowiedzialności za własne relacje.



Córkę niepokoją relacje z ojcem. Zwraca się do 

matki. Komunikaty dziecka są dla niej 

niezrozumiałe, nie reaguje na nie.



Ojciec odmowę matki traktuje jak przyzwolenie

 

 

Konsekwencje psychologiczne



Emocjonalne: „zamrożenie”, nienawiść, 
poczucie winy i współodpowiedzialności.



Strategie radzenia sobie: wypieranie, 
amnezja wybiórcza; rozszczepienie; 
autodestrukcja; rola sprawcy.



Wzór intymności: obsesyjne chronienie 
własnej prywatności – trudność wejścia w 
związek; lub niezdolność do wyznaczenia 
granic – podleganie eksploatacji 
emocjonalnej 

 

 

Odległe konsekwencje



Obniżona samoocena, utrata zaufania do 

siebie i innych;



Trudności tworzenia udanych związków;



Poczucie bezradności, samotność, 

tendencje samobójcze, depresyjność;



Tendencje do uzależnień;



Psychopatologia: lęki, anoreksja, bulimia, 

uzależnienia od narkotyków, osobowość 

borderline.