Teoria użyteczności ordynalnej

Teoria zachowania

konsumenta

Główne elementy

teorii zachowania się

konsumenta

Wybory konsumenta

zgodne są z jego

własnym interesem

Wybory między

alternatywami

konsumpcji dokonywane

są w oparciu o

dostępne informacje

Istnieje

substytucyjność

między dobrami

w procesach

wyboru konsumenta

Aksjomaty racjonalnego

postępowania

to założenia o fundamentalnym

znaczeniu dla teorii wyboru

gospodarstwa domowego.

Wśród nich wyróżnia się:

Aksjomat kompletności

(zupełności

)

preferencji

stwierdzający, że każde dwa koszyki

dóbr mogą być przez konsumenta ze

sobą porównywane – tym samym

potrafi on dokonywać wewnętrznie

spójnych wyborów spośród

dostępnych mu koszyków dóbr w

celu maksymalizacji swojego

zadowolenia (użyteczności

całkowitej);

Aksjomat zwrotności

preferencji

na podstawie którego przyjmuje się, że

każdy koszyk dóbr jest tak samo

preferowany przez konsumenta jak

koszyk identyczny,

Aksjomat przechodniości

preferencji

implikujący, że jeżeli konsument np.

bardziej ceni dobro A niż B, dobro B

zaś bardziej niż C, to dla wewnętrznej

spójności jego wyborów musi

przedkładać dobro A nad C;

Aksjomat optymalizacji

zgodnie z którym twierdzi się, że

konsument dokonuje, spośród zbioru

możliwych alternatywnych

rozwiązań, wyboru takiego

rozwiązania, które umożliwia mu

osiągnięcie maksymalnej

użyteczności całkowitej.

Użyteczność ordynalna

(porządkowa)

Według koncepcji

użyteczności

ordynalnej (porządkowej)

użyteczność możemy zdefiniować

jako zmienną, której relatywne

wielkości wskazują na kolejność

preferencji konsumenta.

Krzywa obojętności (krzywa

jednakowej użyteczności)

przedstawia różne kombinacje ilościowe

dwóch dóbr (koszyków konsumpcji),

spośród których wybór dla konsumenta jest

obojętny, gdyż dają mu taki sam poziom

łącznego zadowolenia (czyli charakteryzują

się jednakowym stopniem użyteczności

całkowitej). Poszczególne krzywe

obojętności przedstawiają uporządkowany

system preferencji względem dóbr.

Cechy krzywych obojętności



krzywe obojętności mają nachylenie

negatywne,



krzywe obojętności nie mogą się

przecinać,



krzywe obojętności są wypukłe w

stosunku do początku układu,



krzywych obojętności jest

nieskończenie wiele.

Krańcowa stopa substytucji

dobra X względem dobra Y wyraża ilość dobra

Y, z której konsument jest skłonny

zrezygnować, aby zwiększyć konsumpcję

dobra X o jednostkę bez zmiany poziomu

użyteczności całkowitej. Dla wypukłej

krzywej obojętności wykazuje ona tendencję

malejącą, co oznacza, że konsument dążąc

do zachowania nie zmienionego poziomu

użyteczności całkowitej, skłonny będzie

poświęcać coraz mniejszą ilość danego

dobra dla wzrostu spożycia innego dobra o

kolejne jednostki.

Linia budżetowa

stanowi zbiór punktów reprezentujących

wszystkie kombinacje dwóch dóbr,

jakie konsument może nabyć przy

danym dochodzie i cenach tych dóbr.

Nachylenie linii budżetowej zależy

wyłącznie od stosunku cen

rozpatrywanych dóbr, jej położenie

zaś – od realnego poziomu dochodu,

którym dysponuje konsument.

Równowaga (optimum)

konsumenta

sytuacja, w której konsument, przy danym

ograniczeniu budżetowym, osiąga

maksymalną użyteczność całkowitą z

realizacji określonej struktury konsumpcji.

Graficznie optimum konsumenta przedstawia

punkt styczności najwyżej położonej –

spośród osiągalnych – krzywej obojętności z

daną linią budżetową, w którym marginalna

stopa substytucji rozpatrywanych dóbr

zrównuje się ze stosunkiem ich cen.

Krzywa cena-konsumpcja

(inaczej

ścieżka ekspansji cenowej)

ilustruje, jak zmieni się

ceteris

paribus

koszyk zakupów konsumenta

pod wpływem zmiany ceny jednego z

dwóch dóbr.

Dobro normalne

dobro, którego ilość nabywana rośnie

wraz ze wzrostem dochodu i maleje

wraz ze spadkiem dochodu

ceteris

paribus

. Dla dobra normalnego

elastyczność dochodowa popytu jest

większa od zera.

Dobro podstawowe

każde dobro, którego ilość nabywana

rośnie wolniej niż dochód i maleje

wolniej niż dochód

ceteris paribus

Dla dobra podstawowego wartość

współczynnika elastyczności

dochodowej popytu mieści się w

przedziale (0,1).

Dobro luksusowe

inaczej nazywane dobrem wyższego

rzędu; dobro, którego ilość nabywana

rośnie w większym stopniu niż

dochód i maleje w większym stopniu

niż dochód

ceteris paribus

. Dla dobra

wyższego rzędu elastyczność

dochodowa popytu jest większa od

jedności.

Dobro podrzędne

każde dobro, którego ilość nabywana

maleje wraz ze wzrostem dochodu i

rośnie wraz ze spadkiem dochodu

ceteris paribus

. Dla dobra

podrzędnego elastyczność dochodowa

popytu jest mniejsza od zera.

Krzywa dochód-konsumpcja

(

inaczej

ścieżka ekspansji

dochodowej)

przedstawia zmianę

użyteczności całkowitej, osiąganej

przez konsumenta z konsumpcji dóbr,

jaka nastąpiła pod wpływem zmiany

jego dochodu (

ceteris paribus

Krzywa Engla

ilustruje, jak zmienia się ilość

nabywana dobra wraz ze zmianą

dochodu konsumenta

ceteris paribus

Prawo Engla

stwierdza, iż w miarę realnego wzrostu

dochodów gospodarstwa domowego

zmniejsza się – w ogólnej sumie

wydatków tego gospodarstwa –

procentowy udział wydatków na

żywność oraz inne dobra niższego

rzędu, a zwiększa udział wydatków

na dobra wyższego rzędu (jak np.

dobra trwałego użytkowania).

Efekt substytucyjny cen

określa zmianę struktury zakupów, która jest wynikiem

relacji cen (

ceteris paribus

). Wyróżnia się dwa

podstawowe ujęcia tego efektu:



ujęcie Hicksa

, definiujące go jako zmianę

nabywanej przez konsumenta ilości danego dobra lub

usługi, będącą następstwem wzrostu lub spadku jego

ceny, przy zachowaniu nie zmienionego poziomu

użyteczności całkowitej.



Ujęcie Slutskiego

, zgodnie z którym określa go

zmiana nabywanej przez konsumenta ilości danego

dobra, w sytuacji wzrostu lub spadku jego ceny, przy

zachowaniu nie zmienionego poziomu siły nabywczej

konsumenta w stosunku do początkowego koszyka

konsumpcji (tj. w taki sposób, że koszyk konsumpcji

dostępny konsumentowi w sytuacji wyjściowej jest

nadal dla niego osiągalny).

Efekt dochodowy zmiany

ceny

reakcja konsumenta na zmianę ceny

(zmiana popytu) w wyniku zmiany

dochodu realnego (

ceteris paribus

Document Outline