Instrumenty finansowe

ROBERT MERTON:

Istotą teorii finansów jest analiza

zachowania się podmiotów przy

alokacji i wykorzystaniu swoich

zasobów, zarówno w przestrzeni

jak i w czasie, w niepewnym

otoczeniu

Teoria rynku finansowego

(financial market theory)

Komponenty:



Matematyka finansowa i ubezpieczeniowa



Instrumenty finansowe



Analiza ryzyka



Teoria inwestycji finansowych



Finanse behawioralne



Ekonometria finansowa



Analiza finansowych szeregów czasowych

Wycena instrumentów finansowych

Ustalenie sprawiedliwej wartości

(fair

value) instrumentu finansowego,

która może być

ceną kupna i

sprzedaży

instrumentu dla

uczestników rynku,

dysponujących

pełną informacją

, w warunkach

rynku zrównoważonego

bez

możliwości arbitrażu

Analiza ryzyka



Charakteryzacja źródeł ryzyka



Subiektywne ujęcie w analizie ryzyka



Konstrukcja miar ryzyka, miar

wrażliwości



Modele abstrakcyjne, modele

empiryczne



Ewaluacja ryzyka



Zarządzanie ryzykiem, strategie

osłonowe (hedgingowe)

Teoria inwestycji finansowych



Inwestycje w aktywa pozbawione

ryzyka



Inwestycje w aktywa obarczone

ryzykiem



akcje



instrumenty pochodne



Teorie portfelowe



Strategie zabezpieczające

Instrumenty

finansowe

(financial instruments)

Instrument finansowy - pewna

forma pieniądza lub kontraktu

między stronami, regulującego

wzajemne zobowiązania oraz

płatności

Literatura



Jajuga K., Jajuga T. „Inwestycje”



Luenberger D.G. „Teoria inwestycji

finansowych”



Hull J. „Kontrakty terminowe i opcje”



Sopoćko A. „Instrumenty finansowe”



Ferlak M. „Instrumenty pochodne.

Wprowadzenie”

Instrument finansowy



Wartość instrumentu

finansowego

wynika z

obietnic

jakie są zawarte między

umawiającymi się stronami



(Instrumenty finansowe mają formę

umowy sporządzonej na papierze

lub są zapisami komputerowymi w

odpowiednich bazach danych)

Cele wprowadzenia

instrumentów finansowych



łatwiejsze i sprawniejsze zarządzanie

finansami



możliwość stosowania strategii osłonowych



sprawniejsze rozliczenia



pozbawienie transakcji charakteru

gotówkowego



możliwość spekulacji

Papier wartościowy



Przykłady IF:

bony skarbowe,

obligacje, depozyty, renty, kredyty,

kontrakty terminowe, opcje



Jeżeli dla danego IF istnieje rozwinięty

rynek, na którym może być swobodnie

wymieniany, to taki instrument staje

się

papierem

wartościowym

(security)

nstrumenty o charakterze

wierzycielskim

/ instrumenty dłużne



depozyty bankowe



bony skarbowe



obligacje



renty finansowe



kredyty hipoteczne



listy zastawne



weksle, czeki

Instrumenty o charakterze

własnościowym

(udziału w majątku)



akcje



prawa do akcji



certyfikaty inwestycyjne



świadectwa udziałowe

Instrumenty pochodne



kontrakty

forwards (towarowe)



kontrakty

forwards (na stopę

procentową, na kurs waluty)



kontrakty

futures (towarowe)



kontrakty

futures (walutowe)



kontrakty

futures (indeksowe)



kontrakty wymiany -

swapy



kontrakty opcyjne



warranty

nstrumenty o charakterze wierzycielskim /

depozyty bankowe



Rachunek a vista

(

DEMAND DEPOSIT

)



Lokaty terminowe

(

TIME DEPOSIT

ACCOUNT

)



Certyfikat depozytowy

(

CERTIFICATE

OF DEPOSIT

) - jeżeli mogą być

wymieniane na rynku, mają

charakter papierów wartościowych

nstrumenty o charakterze wierzycielskim

Obligacja (treasury bond)

–

papier

–

papier

wartościowy, w którym emitent stwierdza, że jest

dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec

niego do spełnienia określonego świadczenia.

Obligacje możemy podzielić ze względu na:



Rodzaj emitenta



Okres do wykupu



Wartość nominalna i oprocentowanie obligacji



Opcje dodatkowe



Poziom ryzyka inwestycyjnego

Obligacje/ rodzaj emitenta



Obligacje emitowane przez

Skarb Państwa,

korporacje

(mogą być wtedy dopuszczane do obrotu

giełdowego)



Obligacje emitowane

gminy lub miasta

(obligacje

komunalne lub obligacje municypalne).

Obligacje skarbowe to dłużne papiery wartościowe

emitowane przez Skarb Państwa

, reprezentowany

przez Ministra Finansów. Skarb Państwa - emitent

obligacji - pożycza od nabywcy obligacji określoną

sumę pieniędzy i zobowiązuje się ją zwrócić (wykupić

obligacje) - w określonym czasie wraz z należnymi

odsetkami.

Dlaczego warto kupować obligacje skarbowe?



pewność lokaty

w przypadku obligacji

skarbowych (o ile państwo jest wypłacalne)



możliwość

wycofania się z inwestycji

dowolnym momencie (sprzedaż na giełdzie

bez utraty oprocentowania)



możliwość stałego

śledzenia wartości

swoich inwestycji



możliwość

uzyskiwania kredytów

pod

zastaw obligacji

Obligacje/ okres do wykupu



Okres do wykupu

to liczba lat, w których emitent

zobowiązuje się wywiązywać z obowiązków, jakie

nakłada na niego obligacja. Data wykupu oznacza

termin, kiedy dług przestanie istnieć, gdyż

emitent

wykupi obligację.



Obligacje z terminem spłaty:



od 1-5 lat - nazywa się obligacjami

krótkoterminowymi



od 5-12 - nazywa się obligacjami

średnioterminowymi



powyżej 12 lat - nazywa się obligacjami

długoterminowymi

Obligacje/ wartość nominalna i

oprocentowanie

Obligacje można dzielić na

kuponowe

(coupon

bonds

)

zerokuponowe

(zero-coupon bonds)

Obligacje zerokuponowe są zwykle emitowane

z dyskontem. Obligacje kuponowe wiążą się z

okresową płatnością kuponu, którego wysokość

jest zwykle zależna od

ratingu emitenta

Oprocentowanie obligacji może być

stałe

bądź

zmienne

. Zwykle wysokość kuponu obligacji o

zmiennym oprocentowaniu przedstawiana jest

w formie "

stopa bazowa + x%",

Możliwe jest

także oprocentowanie uzależnione od

stopy

inflacji

(takie obligacje emituje polski Skarb

Państwa).

Obligacje

/ Opcje dodatkowe



Wiele emisji obligacji zawiera klauzulę, która daje

inwestorowi i/lub emitentowi prawo do podjęcia

określonych działań. Najczęściej stosowana jest opcja

przedterminowego wykupu na żądanie emitenta

(call

feature), która daje emitentowi prawo do

wcześniejszej spłaty całości lub części zobowiązań.



Obligacje zamienne (convertible bond)

Obligacje

zamienne - rodzaj obligacji dające jej posiadaczowi

możliwość do zamiany ich na akcje firmy emitującej.



Obligacja wymienna (exchangable bonds)

Obligacja

wymienna - papier wartościowy umożliwiający

posiadaczowi obligacji ich wymianę na określoną

liczbę akcji zwykłych przedsiębiorstwa innego niż

emitent.

Obligacje / poziom ryzyka

inwestycyjnego



Poziom ryzyka inwestycyjnego mierzony jest jakością

kredytową (rating)



Rating

- niezależna ocena ryzyka kredytowego dokonywana

przez wyspecjalizowane agencje ratingowe takie jak

Moody's,

Standard&Poor's oraz Fitch Ratings

w stosunku do podmiotu

zaciągającego dług.



Rating oznacza

jakość dłużnych papierów wartościowych pod

kątem wiarygodności finansowej emitenta oraz warunków

panujących na rynku.



Badaniu wiarygodności finansowej podlegają emisje obligacji,

krótkoterminowe papiery dłużne, podmioty zaciągające

zobowiązania na rynku finansowym oraz rządy państw.

Bony skarbowe

Bony skarbowe (treasury bills) –



krótkoterminowe papiery na okaziciela



emitowane przez Skarb Państwa



terminy wykupu: 13, 26 i 52 tygodnie



sprzedaż na przetargach



nominał jednego bonu wynosi 10 000 zł



nabywcy bonów - firmy krajowe i zagraniczne,

instytucje finansowe

Bony skarbowe

Bony skarbowe są sprzedawane

z dyskontem

, czyli

poniżej wartości nominalnej, gdyż są

nieoprocentowane.

Pełną kwotę

nominalną

otrzymuje się w momencie wykupu

bonu

skarbowego.

Ceny bonów są odzwierciedleniem

przewidywanego

przez rynek pieniężny poziomu inflacji

, dlatego

mogą być one miarodajnym odniesieniem dla

określania oprocentowania

innych

instrumentów

finansowych, np. obligacji.

Renty finansowe



Renta finansowa

jest umową, na mocy

której jej posiadacz otrzymuje okresowe

świadczenie pieniężne, zgodnie z

przyjętym harmonogramem



RF – na ogół – nie są papierami

wartościowymi

, ze względu na brak

możliwości wymiany na rynku



RF mogą być traktowane jak

instrumenty

przynoszące stały dochód

np. obligacje

Kredyty

Kredyty hipoteczne

(mortgages)



Przyszły

właściciel

nieruchomości

sprzedaje

hipotekę

swego domu aby

uzyskać gotówkę

niezbędną do nabycia nieruchomości,

zobowiązując się do dokonywania

okresowych

płatności

na rzecz posiadacza hipoteki



Sytuacja przyszłego właściciela

nieruchomości zaciągającego KH przypomina

pozycję

emitenta obligacji

(przyjmuje pewną

kwotę, później wypłaca regularnie kupony i

na koniec – nominał – o ile spłata końcowa

jest większa od poprzednich)

Kredyty hipoteczne

(mortgages)



Kredyty hipoteczne nie są papierami

wartościowymi, jednakże

hipoteki są

łączone w pakiety

, pod które

instytucje finansowe emitują nowe

instrumenty, tzw.

instrumenty

zabezpieczone hipoteką

(mortgage-

backed securities)

Zagadnienia matematyki finansowej użyteczne

w opisie instrumentów dłużnych



Wartość obecna przyszłych

przepływów pieniężnych (PV – present

value)



Wartość przyszła regularnych płatności

(FV – future value)



Pojęcia związane ze stopą zwrotu



Mierniki efektywności inwestycji

finansowych (NPV, IRR, ERR)



Wartość obecna renty



Równanie bankierów

Zagadnienia dotyczące bonów i obligacji



Wycena bonów skarbowych



Stopa rentowności bonu skarbowego



Wycena obligacji



Stopa dochodu z obligacji (YTM –

Yield To Maturity)



Wypukłość obligacji (wpływ stopy

dochodu na cenę obligacji)



Pomiar ryzyka stopy procentowej

(

duration – średni czas trwania

)

Document Outline