Grzyby alergenne

Czym są
zarodniki?



Zarodniki grzybów są mikroskopowymi organizmami i

stanowią szeroko rozprzestrzenione składniki

powietrza zewnętrznego. Są ważnym źródłem

narażenia w ocenie chorób zawodowych i

środowiskowych. W miesiącach letnich przy suchej i

ciepłej pogodzie, przede wszystkim "grzyby polowe"

uwalniają w powietrze duże ich ilości. Ograniczona

wielkość i masa umożliwiają szybkie i

wielkoobszarowe rozprzestrzenianie się. Zarodniki

pleśni mogą być wolne jako bioaerozol lub w

połączeniu z cząsteczkami kurzu. Wnikają one do

układu oddechowego człowieka lub zwierząt.

Zarodniki i strzępki



Zarodniki grzybów oraz drobne fragmenty

grzybni (strzępki) stanowią większość

unoszącego się w powietrzu materiału

biologicznego. Szczyt ich występowania

przypada na okres jesienny, ale utrzymują

się one przez cały rok.



Ważne jest aby pamiętać o ich wpływie na

organizm nie tylko w okresie wzmożonego

występowania ale przez cały czasy

        Co znajduje się w

               powietrzu?



Badania aerobiologiczne wykazały, że najczęściej
spotykanym gatunkiem jest Cladosporium
herbarum, który może stanowić do 80% całości
grzybów w środowisku. Inne częste grzyby to
Basidiospory, Ascospory, Aspergillus, Penicilium i
Botrytis. Rzadziej stwierdzane są Alternaria,
Didymella, Fusarium i Ustillago.



W powietrzu poza grzybami znajdują się tez alergeny
pyłków roślin: leszczyny, brzozy, olchy, traw, alergeny
kurzu domowego i alergeny pochodzenia zwierzęcego
np. ptasiego.

Co czyha na nas w

domu?



Mykobiota w pomieszczeniach zamkniętych
może się istotnie różnić w zależności od
warunków mikroklimatycznych.



Sami nieświadomie możemy zwiększać
populację grzybów we własnym otoczeniu, tak
na przykład w domach ocieplanych wełną
mineralną częściej hoduje się Alternaria, w
domach wolnostojących obrośniętych
roślinnością rozgaszcza się Aspergillus, a w
pomieszczeniach z cementową podłogą
Cladosporium…



Obfity wzrost grzybów spotyka się w

przemarzających ścianach szczytowych

współczesnych bloków mieszkalnych, pod

tapetami i wilgotnymi wykładzinami oraz w źle

zamontowanych urządzeniach

klimatyzacyjnych i kanalizacyjnych łazienek,

ubikacji i kuchni. Ponadto grzyby pleśniowe

całorocznie występują w dużych ilościach w

kąpieliskach krytych, saunach, śmietnikach,

stajniach, piwnicach i myjniach…

Formy obrony
organizmu



Zdrowy organizm ludzki jest wyposażony w

sprawny mechanizm obronny, na który

składają się: obrona nieswoista (naturalna) i

obrona swoista (nabyta). Zaburzenie

któregoś z elementów obrony nieswoistej

skutkuje zmniejszoną odpornością na

grzyby inwazyjne (wirulentne), rzadziej

saprofity (wywołują infekcje

oportunistyczne). Powstają wówczas

infekcje grzybicze…

     Reakcja
immunologiczna
                  swoista



Wtedy do odparcia ataku włącza się
reakcja immunologiczna swoista.
Scenariusze mogą być przeróżne
zależnie od samej wirulentności
grzyba, jak i typu wystymulowanej
odpowiedzi swoistej zaatakowanego
organizmu.

Obrona swoista



Tolerancja obecności grzyba, który tylko w
sprzyjających okolicznościach może wywoływać
grzybice i reakcje alergiczne (mała inwazyjność i
immunogenność grzyba, sporadyczny kontakt lub
mała ilość zarodników). Na przykład grzybniaki
zatok lub oskrzeli nie uszkadzające tkanki, na
której rosną, ale mogące stymulować reakcje
nadwrażliwości lub tylko być przeszkodą
mechaniczną, czy też obecność drożdży na
atopowej skórze, które stymulują produkcję sIgE,
ale po antybiotykoterapii mogą wywołać
drożdżycę.



Inwazja grzybów,

czyli grzybice, które

mogą być stymulowane przez
upośledzenie odporności (np. przez
sterydoterapię, chemioterapię,
antybiotykoterapię oraz choroby
hematologiczne, cukrzycę i nowotwory)



Reakcje nadwrażliwości na
antygeny grzybów. Grzyby mogą
immunizować zarówno antygenami
zawartymi w zarodnikach, w strzępkach,
jak i w enzymach wydzielanych do
podłoża. Rodzaj nadwrażliwości jest
uzależniony od wielu czynników. Tylko
niektóre z nich są znane.

Czynniki uczulające



Podłoże atopowe: wiąże się z większą
podatnością do stymulacji produkcji
IgE przez grzyby, obecne zarówno w
otoczeniu, jak i w atopowym
organizmie. Uczulenie na grzyby nie
jest rzadkie.

Choroby…



Aspergillus występuje na całym świecie. Wzrasta
w ziemi, na martwych liściach, w żywności,
spichrzonym zbożu, kompoście oraz innej
rozkładającej się roślinności. Można go także
znaleźć w farbach, nawiewach powietrznych, a
nawet w środkach odkażających.

Statystyka



Dodatnie testy skórne z alergenami
grzybów stwierdza się u 5-12%
populacji, częściej u dzieci i młodzieży.
Wśród dzieci atopowych częstość
uczulenia na alergeny może dochodzić
nawet do 40-60%, szczególnie na
gatunki Cladosporium i Alternaria.

Ciekawostka



Uważa się, ze Alternaria, rzadziej
Cladosporium, stymulując atopowy
organizm do produkcji sIgE, prowadzi w
efekcie do zwiększonej podatności na
polialergizację (szczególnie pyłki),
postępującej nadreaktywnośći oskrzeli i
powstania astmy o ciężkim przebiegu.

Czynniki uczulające



Podatność genetyczna- podejrzewa się, że
charakter nadwrażliwości jest
uwarunkowany genetycznie i może to być:
mieszana odpowiedz natychmiastowa z
opóźnioną (np. aspergiloza oskrzelowo-
płucna), reakcja toksyczna zależna od IgG
(np. alergiczne zapalenie pęcherzyków
płucnych) lub alergia zależna od IgE (astma
pleśniowa, nieżyt nosa)



Reakcje toksyczne: grzyby poza alergenami
mają wysoce drażniące składniki błon
komórkowych (β- glukan) oraz mikoksyny i
substancje lotne (zapach pleśni), które
wydzielają do otoczenia podczas wzrostu.
Powyższe składniki wpływają niekorzystnie
na zdrowie ludzi jeśli wzrastają w
pomieszczeniach i poza reakcją alergiczną
wywołują SBS.

Sick Building

Syndrome



Zespół chorego domu jest to zespół
objawów: podrażnienie skóry,
spojówek, śluzówek, rozdrażnienie,
brak koncentracji, bóle głowy oraz
wpływu toksyn grzybiczych
powodujących objawy zatrucia,
uszkodzenie szpiku kostnego i
nowotwory

Diagnostyka



Wykrywanie obecności grzyba w

organizmie jako sprawcy infekcji lub

reakcji nadwrażliwości (posiewy

wydzielin, badanie histopatologiczne,

poszukiwanie grzybni w zatokach czy

oskrzelach- MR zatok przynosowych i

bronchoskopia, metody serologiczne



Wykrywanie obecności grzyba w
otoczeniu człowieka: obecności
grzybów domowych i enzymów
grzybiczych w pożywieniu



Wywiad



Testy skórne



W przypadku niezgodności powyższych-
weryfikacja oznaczeniem sIgE



Próby prowokacyjne



Diagnostyka serologiczna reakcji toksycznych i
późnych: poszukiwanie sIgG, kompleksów
immunologicznych, wykazanie wysokiej
eozynofilii bezwzględnej i w wydzielinie z zatok
przynosowych



Podstawowym postępowaniem

diagnostycznym jest prawidłowo

przeprowadzony wywiad. Wywiad

sugerujący uczulenie na grzyby to

nasilające się objawy istniejącej choroby

alergicznej: astmy, nieżytu nosa, zmian

skórnych lub pojawienie się objawów

pseudogrypowych - znużenia, chrypki,

stanów depresyjnych w następujących

sytuacjach:

Kontrola



Po kuracjach antybiotykowych, jeśli
nie był podawany jednocześnie
systemowy lek przeciwgrzybiczny



W trakcie infekcji grzybiczych
pochwy, paznokci, zatok, oskrzeli czy
skóry



Po zjedzeniu pokarmów zawierających
alergeny grzybów: szampana, piwa,
domowych win, ketchupu, sosu sojowego,
serów z niebieską pleśnią (typu roquefort),
świeżego ciasta drożdżowego, większej
ilości wędzonych przemysłowo wędlin,
winogron, pleśniejących owoców, jarzyn
czy pieczywa