NERKA – funkcja wydalnicza

NERKA – funkcja wydalnicza



przepływ krwi – ok. 1200 ml/min

przepływ krwi – ok. 1200 ml/min



przesącz kłębuszkowy – 127ml/min

przesącz kłębuszkowy – 127ml/min



GFR zmniejsza się z wiekiem:

GFR zmniejsza się z wiekiem:

GFR = 175 - (1,16 x wiek)

GFR = 175 - (1,16 x wiek)



przepływ krwi – ok. 1200 ml/min

przepływ krwi – ok. 1200 ml/min



przesącz kłębuszkowy – 127ml/min

przesącz kłębuszkowy – 127ml/min



GFR zmniejsza się z wiekiem:

GFR zmniejsza się z wiekiem:

GFR = 175 - (1,16 x wiek)

GFR = 175 - (1,16 x wiek)

Ostra niewydolność nerek (ONN) 

Ostra niewydolność nerek (ONN) 

Definicja

Definicja



przyrost kreatyninemii o ponad 50% w stosunku do 

przyrost kreatyninemii o ponad 50% w stosunku do 

wartości wyjściowej

wartości wyjściowej



zmniejszenie klirensu kreatyniny o >=50%

zmniejszenie klirensu kreatyniny o >=50%



spadek czynności wydalniczej nerek w stopniu 

spadek czynności wydalniczej nerek w stopniu 

wymagającym dializoterapii

wymagającym dializoterapii

Definicja

Definicja



przyrost kreatyninemii o ponad 50% w stosunku do 

przyrost kreatyninemii o ponad 50% w stosunku do 

wartości wyjściowej

wartości wyjściowej



zmniejszenie klirensu kreatyniny o >=50%

zmniejszenie klirensu kreatyniny o >=50%



spadek czynności wydalniczej nerek w stopniu 

spadek czynności wydalniczej nerek w stopniu 

wymagającym dializoterapii

wymagającym dializoterapii

Ostra niewydolność nerek 

Ostra niewydolność nerek 

Przednerkowa

Przednerkowa

•

Hipowolemia 

Hipowolemia 

•

Zmniejszenie 

Zmniejszenie 

objętości wyrzutowej 

objętości wyrzutowej 

serca

serca

•

Porażenie mięśniówki 

Porażenie mięśniówki 

naczyń krwionośnych

naczyń krwionośnych

Przednerkowa

Przednerkowa

•

Hipowolemia 

Hipowolemia 

•

Zmniejszenie 

Zmniejszenie 

objętości wyrzutowej 

objętości wyrzutowej 

serca

serca

•

Porażenie mięśniówki 

Porażenie mięśniówki 

naczyń krwionośnych

naczyń krwionośnych

Nerkowa

Nerkowa

•

Zmiany zapalne

Zmiany zapalne

•

Zmiany niezapalne

Zmiany niezapalne

•

Zaburzenia ukrwienia

Zaburzenia ukrwienia

Nerkowa

Nerkowa

•

Zmiany zapalne

Zmiany zapalne

•

Zmiany niezapalne

Zmiany niezapalne

•

Zaburzenia ukrwienia

Zaburzenia ukrwienia

Pozanerkowa

Pozanerkowa

•

Niedrożność lub 

Niedrożność lub 

przerwanie ciągłości 

przerwanie ciągłości 

moczowodów

moczowodów

•

Niedrożność lub 

Niedrożność lub 

przerwanie 

przerwanie 

integralności szyjki 

integralności szyjki 

pęcherza moczowego

pęcherza moczowego

•

Niedrożność lub 

Niedrożność lub 

przerwanie ciągłości 

przerwanie ciągłości 

cewki moczowej

cewki moczowej

Pozanerkowa

Pozanerkowa

•

Niedrożność lub 

Niedrożność lub 

przerwanie ciągłości 

przerwanie ciągłości 

moczowodów

moczowodów

•

Niedrożność lub 

Niedrożność lub 

przerwanie 

przerwanie 

integralności szyjki 

integralności szyjki 

pęcherza moczowego

pęcherza moczowego

•

Niedrożność lub 

Niedrożność lub 

przerwanie ciągłości 

przerwanie ciągłości 

cewki moczowej

cewki moczowej

upośledzone ukrwienie nerek

upośledzone ukrwienie nerek

upośledzone ukrwienie nerek

upośledzone ukrwienie nerek

aktywacja ukł. współczulnego oraz RAA

aktywacja ukł. współczulnego oraz RAA

aktywacja ukł. współczulnego oraz RAA

aktywacja ukł. współczulnego oraz RAA

zwiększenie resorpcji zwrotnej Na

zwiększenie resorpcji zwrotnej Na

+

+

 

 

zwiększenie resorpcji zwrotnej Na

zwiększenie resorpcji zwrotnej Na

+

+

 

 

oliguria

oliguria

oliguria

oliguria

c.wł.>1,01

c.wł.>1,01

8

8

c.wł.>1,01

c.wł.>1,01

8

8

molalność>500mmol/kg

molalność>500mmol/kg

H

H

2

2

O

O

molalność>500mmol/kg

molalność>500mmol/kg

H

H

2

2

O

O

ONN przednerkowa

ONN przednerkowa

frakcyjne wydalanie 

frakcyjne wydalanie 

Na<1%

Na<1%

frakcyjne wydalanie 

frakcyjne wydalanie 

Na<1%

Na<1%

Ostra niewydolność nerek 

Ostra niewydolność nerek 

1. Objawy ogólne

1. Objawy ogólne


osłabienie

osłabienie



utrata łaknienia

utrata łaknienia



nudności i wymioty

nudności i wymioty

2. Skąpomocz (<400ml/dobę) lub bezmocz 

2. Skąpomocz (<400ml/dobę) lub bezmocz 

(<100ml/dobę)

(<100ml/dobę)

3. Objawy związane z przyczyną ONN

3. Objawy związane z przyczyną ONN

4. Powikłania

4. Powikłania

1. Objawy ogólne

1. Objawy ogólne



osłabienie

osłabienie



utrata łaknienia

utrata łaknienia



nudności i wymioty

nudności i wymioty

2. Skąpomocz (<400ml/dobę) lub bezmocz 

2. Skąpomocz (<400ml/dobę) lub bezmocz 

(<100ml/dobę)

(<100ml/dobę)

3. Objawy związane z przyczyną ONN

3. Objawy związane z przyczyną ONN

4. Powikłania

4. Powikłania

Ostra niewydolność nerek 

Ostra niewydolność nerek 

Badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne



wzrost produktów końcowych przemiany białkowej

wzrost produktów końcowych przemiany białkowej



hipokalcemia i hiperfosfatemia

hipokalcemia i hiperfosfatemia



kwasica nieoddechowa

kwasica nieoddechowa



hiperkaliemia

hiperkaliemia

Badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne



wzrost produktów końcowych przemiany białkowej

wzrost produktów końcowych przemiany białkowej



hipokalcemia i hiperfosfatemia

hipokalcemia i hiperfosfatemia



kwasica nieoddechowa

kwasica nieoddechowa



hiperkaliemia

hiperkaliemia

Ostra niewydolność nerek 

Ostra niewydolność nerek 



Zespół ostrej mocznicy

Zespół ostrej mocznicy



objawy ciężkiej kwasicy metabolicznej

objawy ciężkiej kwasicy metabolicznej

 (oddech 

 (oddech 

Kussmaula)

Kussmaula)



zaburzenia funkcji OUN

zaburzenia funkcji OUN

 (drżenie metaboliczne, 

 (drżenie metaboliczne, 

dezorientacja, senność, śpiączka)

dezorientacja, senność, śpiączka)



układu krążenia

układu krążenia

 (miokardiopatia mocznicowa, zapalenie 

 (miokardiopatia mocznicowa, zapalenie 

osierdzia)

osierdzia)



układu oddechowego

układu oddechowego

 (objaw nawodnionych płuc)

 (objaw nawodnionych płuc)



pokarmowego

pokarmowego

 (nudności i wymioty, objawy rzekomego 

 (nudności i wymioty, objawy rzekomego 

zapalenia, ostre wrzody żołądka, nadżerki błony śluzowej)

zapalenia, ostre wrzody żołądka, nadżerki błony śluzowej)



krwiotwórczego

krwiotwórczego

 (niedokrwistość)

 (niedokrwistość)



hemostazy

hemostazy

 (skaza krwotoczna)

 (skaza krwotoczna)



Zespół ostrej mocznicy

Zespół ostrej mocznicy



objawy ciężkiej kwasicy metabolicznej

objawy ciężkiej kwasicy metabolicznej

 (oddech 

 (oddech 

Kussmaula)

Kussmaula)



zaburzenia funkcji OUN

zaburzenia funkcji OUN

 (drżenie metaboliczne, 

 (drżenie metaboliczne, 

dezorientacja, senność, śpiączka)

dezorientacja, senność, śpiączka)



układu krążenia

układu krążenia

 (miokardiopatia mocznicowa, zapalenie 

 (miokardiopatia mocznicowa, zapalenie 

osierdzia)

osierdzia)



układu oddechowego

układu oddechowego

 (objaw nawodnionych płuc)

 (objaw nawodnionych płuc)



pokarmowego

pokarmowego

 (nudności i wymioty, objawy rzekomego 

 (nudności i wymioty, objawy rzekomego 

zapalenia, ostre wrzody żołądka, nadżerki błony śluzowej)

zapalenia, ostre wrzody żołądka, nadżerki błony śluzowej)



krwiotwórczego

krwiotwórczego

 (niedokrwistość)

 (niedokrwistość)



hemostazy

hemostazy

 (skaza krwotoczna)

 (skaza krwotoczna)

Przewlekła niewydolność nerek 

Przewlekła niewydolność nerek 

(PNN)

(PNN)



Definicja

Definicja

: 

: 

zespół charakteryzujący się powolnym, 

zespół charakteryzujący się powolnym, 

postępującym i przeważnie nieodwracalnym 

postępującym i przeważnie nieodwracalnym 

pogarszaniem się czynności nerek, prowadzącym do 

pogarszaniem się czynności nerek, prowadzącym do 

spadku filtracji kłębuszkowej poniżej 

spadku filtracji kłębuszkowej poniżej 

80ml/min/1,73m

80ml/min/1,73m

2

2

 i do nagromadzenia się w 

 i do nagromadzenia się w 

organizmie produktów przemiany azotowej.

organizmie produktów przemiany azotowej.



Schyłkowa niewydolność nerek, gdy chory wymaga 

Schyłkowa niewydolność nerek, gdy chory wymaga 

leczenia nerkozastępczego.

leczenia nerkozastępczego.



Definicja

Definicja

: 

: 

zespół charakteryzujący się powolnym, 

zespół charakteryzujący się powolnym, 

postępującym i przeważnie nieodwracalnym 

postępującym i przeważnie nieodwracalnym 

pogarszaniem się czynności nerek, prowadzącym do 

pogarszaniem się czynności nerek, prowadzącym do 

spadku filtracji kłębuszkowej poniżej 

spadku filtracji kłębuszkowej poniżej 

80ml/min/1,73m

80ml/min/1,73m

2

2

 i do nagromadzenia się w 

 i do nagromadzenia się w 

organizmie produktów przemiany azotowej.

organizmie produktów przemiany azotowej.



Schyłkowa niewydolność nerek, gdy chory wymaga 

Schyłkowa niewydolność nerek, gdy chory wymaga 

leczenia nerkozastępczego.

leczenia nerkozastępczego.

Przewlekła niewydolność nerek

Przewlekła niewydolność nerek



Etiologia

Etiologia

1.

1.

Nefropatia cukrzycowa 

Nefropatia cukrzycowa 

2.

2.

Cewkowo-śródmiąższowe choroby nerek

Cewkowo-śródmiąższowe choroby nerek

3. Kłębuszkowe zapalenia nerek 

3. Kłębuszkowe zapalenia nerek 

4. Nefropatia nadciśnieniowa

4. Nefropatia nadciśnieniowa

5. Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek

5. Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek



Etiologia

Etiologia

1.

1.

Nefropatia cukrzycowa 

Nefropatia cukrzycowa 

2.

2.

Cewkowo-śródmiąższowe choroby nerek

Cewkowo-śródmiąższowe choroby nerek

3. Kłębuszkowe zapalenia nerek 

3. Kłębuszkowe zapalenia nerek 

4. Nefropatia nadciśnieniowa

4. Nefropatia nadciśnieniowa

5. Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek

5. Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek

Przewlekła niewydolność nerek

Przewlekła niewydolność nerek



Fazy PNN

Fazy PNN

1.

1.

Utajona niewydolność nerek (GFR 80-

Utajona niewydolność nerek (GFR 80-

50ml/min)

50ml/min)

2.

2.

Wyrównana niewydolność nerek (50-

Wyrównana niewydolność nerek (50-

20ml/min)

20ml/min)

3.

3.

Niewyrównana niewydolność nerek 

Niewyrównana niewydolność nerek 

(<20ml/min)

(<20ml/min)



Fazy PNN

Fazy PNN

1.

1.

Utajona niewydolność nerek (GFR 80-

Utajona niewydolność nerek (GFR 80-

50ml/min)

50ml/min)

2.

2.

Wyrównana niewydolność nerek (50-

Wyrównana niewydolność nerek (50-

20ml/min)

20ml/min)

3.

3.

Niewyrównana niewydolność nerek 

Niewyrównana niewydolność nerek 

(<20ml/min)

(<20ml/min)

Zespół mocznicowy

Zespół mocznicowy



Mocznica to zespół objawów, dla którego 

Mocznica to zespół objawów, dla którego 

charakterystyczne jest retencja produktów   

charakterystyczne jest retencja produktów   

przemiany białkowej oraz nieprawidłowości 

przemiany białkowej oraz nieprawidłowości 

gospodarki wodno-elektrolitowej z 

gospodarki wodno-elektrolitowej z 

zaburzeniami endokrynnymi i metabolicznymi.

zaburzeniami endokrynnymi i metabolicznymi.



Mocznica to zespół objawów, dla którego 

Mocznica to zespół objawów, dla którego 

charakterystyczne jest retencja produktów   

charakterystyczne jest retencja produktów   

przemiany białkowej oraz nieprawidłowości 

przemiany białkowej oraz nieprawidłowości 

gospodarki wodno-elektrolitowej z 

gospodarki wodno-elektrolitowej z 

zaburzeniami endokrynnymi i metabolicznymi.

zaburzeniami endokrynnymi i metabolicznymi.

PNN: zaburzenia wodno-

PNN: zaburzenia wodno-

elektrolitowe

elektrolitowe

Woda

Woda



w okresie wyrównanej PNN - diureza 

w okresie wyrównanej PNN - diureza 

osmotyczna 

osmotyczna 


w okresie niewyrównanej PNN - upośledzone 

w okresie niewyrównanej PNN - upośledzone 

wydalanie wody

wydalanie wody

Sód

Sód



w okresie wyrównanej PNN zwiększona utrata

w okresie wyrównanej PNN zwiększona utrata



retencja sodu przy GFR<10ml/min

retencja sodu przy GFR<10ml/min

Woda

Woda



w okresie wyrównanej PNN - diureza 

w okresie wyrównanej PNN - diureza 

osmotyczna 

osmotyczna 



w okresie niewyrównanej PNN - upośledzone 

w okresie niewyrównanej PNN - upośledzone 

wydalanie wody

wydalanie wody

Sód

Sód



w okresie wyrównanej PNN zwiększona utrata

w okresie wyrównanej PNN zwiększona utrata



retencja sodu przy GFR<10ml/min

retencja sodu przy GFR<10ml/min

PNN: zaburzenia wodno-

PNN: zaburzenia wodno-

elektrolitowe 

elektrolitowe 

 

 

utrata zdolności zagęszczania 

utrata zdolności zagęszczania 

i rozcieńczania moczu

i rozcieńczania moczu

 

 

utrata zdolności zagęszczania 

utrata zdolności zagęszczania 

i rozcieńczania moczu

i rozcieńczania moczu

ograniczenie wody

ograniczenie wody

ograniczenie wody

ograniczenie wody





 

 

Na

Na

+

+

 i 

 i 





objętości 

objętości 

wewnątrznaczyniowej

wewnątrznaczyniowej





 

 

Na

Na

+

+

 i 

 i 





objętości 

objętości 

wewnątrznaczyniowej

wewnątrznaczyniowej

nadmierne spożycie 

nadmierne spożycie 

wody

wody

nadmierne spożycie 

nadmierne spożycie 

wody

wody

obrzęki i

obrzęki i

 

 

(lub) 

(lub) 





 

 

Na

Na

+

+

obrzęki i

obrzęki i

 

 

(lub) 

(lub) 





 

 

Na

Na

+

+

PNN: zaburzenia wodno-

PNN: zaburzenia wodno-

elektrolitowe

elektrolitowe

Potas

Potas



retencja przy GFR<5ml/min

retencja przy GFR<5ml/min



inne przyczyny hiperkaliemii: nefropatia 

inne przyczyny hiperkaliemii: nefropatia 

obturacyjna, cukrzycowa, zapalenie 

obturacyjna, cukrzycowa, zapalenie 

środmiąższowe nerek, sole potasu, leki 

środmiąższowe nerek, sole potasu, leki 

oszczędzające potas, inhibitory konwertazy 

oszczędzające potas, inhibitory konwertazy 

angiotensyny (IKA), β-adrenolityki, NLPZ, uraz, 

angiotensyny (IKA), β-adrenolityki, NLPZ, uraz, 

zabieg operacyjny

zabieg operacyjny

Potas

Potas



retencja przy GFR<5ml/min

retencja przy GFR<5ml/min



inne przyczyny hiperkaliemii: nefropatia 

inne przyczyny hiperkaliemii: nefropatia 

obturacyjna, cukrzycowa, zapalenie 

obturacyjna, cukrzycowa, zapalenie 

środmiąższowe nerek, sole potasu, leki 

środmiąższowe nerek, sole potasu, leki 

oszczędzające potas, inhibitory konwertazy 

oszczędzające potas, inhibitory konwertazy 

angiotensyny (IKA), β-adrenolityki, NLPZ, uraz, 

angiotensyny (IKA), β-adrenolityki, NLPZ, uraz, 

zabieg operacyjny

zabieg operacyjny

PNN: zaburzenia wodno-

PNN: zaburzenia wodno-

elektrolitowe

elektrolitowe

    

    

Kwasica metaboliczna

Kwasica metaboliczna



przy GFR<30ml/min retencja jonów H+

przy GFR<30ml/min retencja jonów H+



utrata zdolności wchłaniania zwrotnego 

utrata zdolności wchłaniania zwrotnego 

wodorowęglanów

wodorowęglanów


konsekwencje: 

konsekwencje: 



î katabolizm białek

î katabolizm białek



î produkcja czynników wzrostowych w nerkach 

î produkcja czynników wzrostowych w nerkach 

(progresja niewydolności)

(progresja niewydolności)



spadek kurczliwości mięśnia sercowego, skurcz 

spadek kurczliwości mięśnia sercowego, skurcz 

żył

żył


î osteodystrofia nerkową

î osteodystrofia nerkową

    

    

Kwasica metaboliczna

Kwasica metaboliczna



przy GFR<30ml/min retencja jonów H+

przy GFR<30ml/min retencja jonów H+



utrata zdolności wchłaniania zwrotnego 

utrata zdolności wchłaniania zwrotnego 

wodorowęglanów

wodorowęglanów



konsekwencje: 

konsekwencje: 



î katabolizm białek

î katabolizm białek



î produkcja czynników wzrostowych w nerkach 

î produkcja czynników wzrostowych w nerkach 

(progresja niewydolności)

(progresja niewydolności)



spadek kurczliwości mięśnia sercowego, skurcz 

spadek kurczliwości mięśnia sercowego, skurcz 

żył

żył



î osteodystrofia nerkową

î osteodystrofia nerkową

PNN: zaburzenia przemiany 

PNN: zaburzenia przemiany 

białkowej

białkowej

Bilans azotowy ujemny

Bilans azotowy ujemny


Przyczyny: 

Przyczyny: 


upośledzenie syntezy (zmniejszone spożycie)

upośledzenie syntezy (zmniejszone spożycie)



wzmożenie katabolizmu (deficyt energetyczny, 

wzmożenie katabolizmu (deficyt energetyczny, 

infekcje, stany gorączkowe, leki, zaburzenia 

infekcje, stany gorączkowe, leki, zaburzenia 

elektrolitowe, hormonalne, wzmożona aktywność 

elektrolitowe, hormonalne, wzmożona aktywność 

proteinaz zewnątrz- i wewnątrzkomórkowych, 

proteinaz zewnątrz- i wewnątrzkomórkowych, 

kwasica)

kwasica)

Retencja produktów przemian białkowych

Retencja produktów przemian białkowych

: mocznik,   

: mocznik,   

kreatynina, amoniak

kreatynina, amoniak

Bilans azotowy ujemny

Bilans azotowy ujemny



Przyczyny: 

Przyczyny: 



upośledzenie syntezy (zmniejszone spożycie)

upośledzenie syntezy (zmniejszone spożycie)



wzmożenie katabolizmu (deficyt energetyczny, 

wzmożenie katabolizmu (deficyt energetyczny, 

infekcje, stany gorączkowe, leki, zaburzenia 

infekcje, stany gorączkowe, leki, zaburzenia 

elektrolitowe, hormonalne, wzmożona aktywność 

elektrolitowe, hormonalne, wzmożona aktywność 

proteinaz zewnątrz- i wewnątrzkomórkowych, 

proteinaz zewnątrz- i wewnątrzkomórkowych, 

kwasica)

kwasica)

Retencja produktów przemian białkowych

Retencja produktów przemian białkowych

: mocznik,   

: mocznik,   

kreatynina, amoniak

kreatynina, amoniak

  

  

PNN: zaburzenia przemiany 

PNN: zaburzenia przemiany 

węglowodanowej

węglowodanowej

Upośledzona tolerancja glukozy:

Upośledzona tolerancja glukozy:



kwasica

kwasica



î hormonów (glukagon, GH, PTH)

î hormonów (glukagon, GH, PTH)



î substratów dla glukoneogenezy (alanina, 

î substratów dla glukoneogenezy (alanina, 

glicyna) z katabolizmu białek mięśni

glicyna) z katabolizmu białek mięśni


hiperinsulinemia i insulinooporność

hiperinsulinemia i insulinooporność

PNN częsta przyczyna hipoglikemii

PNN częsta przyczyna hipoglikemii

Upośledzona tolerancja glukozy:

Upośledzona tolerancja glukozy:



kwasica

kwasica



î hormonów (glukagon, GH, PTH)

î hormonów (glukagon, GH, PTH)



î substratów dla glukoneogenezy (alanina, 

î substratów dla glukoneogenezy (alanina, 

glicyna) z katabolizmu białek mięśni

glicyna) z katabolizmu białek mięśni



hiperinsulinemia i insulinooporność

hiperinsulinemia i insulinooporność

PNN częsta przyczyna hipoglikemii

PNN częsta przyczyna hipoglikemii

PNN: zaburzenia przemiany 

PNN: zaburzenia przemiany 

lipidowej

lipidowej

î LDL, î TG 

î LDL, î TG 


zmniejszone usuwanie TG: 

zmniejszone usuwanie TG: 

lipaza lipoproteinowa i 

lipaza lipoproteinowa i 

wątrobowa,  

wątrobowa,  

Lcat, zaburzenia hormonalne

Lcat, zaburzenia hormonalne



zwiększone wytwarzanie TG: 

zwiększone wytwarzanie TG: 

hiperinsulinemia, lipoliza 

hiperinsulinemia, lipoliza 

(glukagon, 

(glukagon, 

GH, oporność na insulinę), zmniejszona β-

GH, oporność na insulinę), zmniejszona β-

oksydacja WKT 

oksydacja WKT 

(niedobór karnityny), dieta 

(niedobór karnityny), dieta 

bogatowęglowodanowa

bogatowęglowodanowa



odpowiedzialna za przyspieszony rozwój miażdżycy

odpowiedzialna za przyspieszony rozwój miażdżycy



może przyspieszać progresję PNN

może przyspieszać progresję PNN

î LDL, î TG 

î LDL, î TG 



zmniejszone usuwanie TG: 

zmniejszone usuwanie TG: 

lipaza lipoproteinowa i 

lipaza lipoproteinowa i 

wątrobowa,  

wątrobowa,  

Lcat, zaburzenia hormonalne

Lcat, zaburzenia hormonalne



zwiększone wytwarzanie TG: 

zwiększone wytwarzanie TG: 

hiperinsulinemia, lipoliza 

hiperinsulinemia, lipoliza 

(glukagon, 

(glukagon, 

GH, oporność na insulinę), zmniejszona β-

GH, oporność na insulinę), zmniejszona β-

oksydacja WKT 

oksydacja WKT 

(niedobór karnityny), dieta 

(niedobór karnityny), dieta 

bogatowęglowodanowa

bogatowęglowodanowa



odpowiedzialna za przyspieszony rozwój miażdżycy

odpowiedzialna za przyspieszony rozwój miażdżycy



może przyspieszać progresję PNN

może przyspieszać progresję PNN

PNN: zmiany kostne

PNN: zmiany kostne





 

 

GFR 

GFR 





 

 

GFR 

GFR 





 

 

vit. D3

vit. D3





 

 

vit. D3

vit. D3





 

 

wchłaniania Ca

wchłaniania Ca





 

 

wchłaniania Ca

wchłaniania Ca





 

 

wydalania Ca, 

wydalania Ca, 

 

 





 

wydalania Mg, 

wydalania Mg, 

PO

PO

4

4





 

 

wydalania Ca, 

wydalania Ca, 

 

 





 

wydalania Mg, 

wydalania Mg, 

PO

PO

4

4





 

 

PTH

PTH





 

 

PTH

PTH

oporność na PTH 

oporność na PTH 

(kwasica)

(kwasica)

oporność na PTH 

oporność na PTH 

(kwasica)

(kwasica)





 

 

Ca 

Ca 

2+

2+

 w 

 w 

surowicy

surowicy





 

 

Ca 

Ca 

2+

2+

 w 

 w 

surowicy

surowicy

wtórna 

wtórna 

nadczynność 

nadczynność 

przytarczyc

przytarczyc

wtórna 

wtórna 

nadczynność 

nadczynność 

przytarczyc

przytarczyc

PNN: zmiany kostne

PNN: zmiany kostne

z niskim obrotem 

z niskim obrotem 

kostnym:

kostnym:

osteomalacja

osteomalacja

adynamiczna choroba 

adynamiczna choroba 

kości

kości

 

 

z niskim obrotem 

z niskim obrotem 

kostnym:

kostnym:

osteomalacja

osteomalacja

adynamiczna choroba 

adynamiczna choroba 

kości

kości

 

 

z wysokim obrotem 

z wysokim obrotem 

kostnym:

kostnym:

osteitis fibrosa

osteitis fibrosa

 

 

z wysokim obrotem 

z wysokim obrotem 

kostnym:

kostnym:

osteitis fibrosa

osteitis fibrosa

 

 

Osteodystrofia nerkowa

Osteodystrofia nerkowa

Osteodystrofia nerkowa

Osteodystrofia nerkowa

PNN: niedokrwistość

PNN: niedokrwistość

Niedokrwistość

Niedokrwistość



normocytarna i normobarwliwa

normocytarna i normobarwliwa



przyczyny:

przyczyny:

>

>

 upośledzenie wytwarzania EPO

 upośledzenie wytwarzania EPO

>

>

 toksyny mocznicowe skracają czas przeżycia 

 toksyny mocznicowe skracają czas przeżycia 

krwinek

krwinek

Niedokrwistość

Niedokrwistość



normocytarna i normobarwliwa

normocytarna i normobarwliwa



przyczyny:

przyczyny:

>

>

 upośledzenie wytwarzania EPO

 upośledzenie wytwarzania EPO

>

>

 toksyny mocznicowe skracają czas przeżycia 

 toksyny mocznicowe skracają czas przeżycia 

krwinek

krwinek

PNN: zaburzenia hemostazy

PNN: zaburzenia hemostazy

Skaza krwotoczna

Skaza krwotoczna



upośledzenie adhezji i agregacji płytek krwi w 

upośledzenie adhezji i agregacji płytek krwi w 

wyniku 

wyniku 

zmniejszenia ekspresji cząsteczki 

zmniejszenia ekspresji cząsteczki 

GPIIb/IIIa na powierzchni płytek, 

GPIIb/IIIa na powierzchni płytek, 

działania toksyn 

działania toksyn 

mocznicowych, 

mocznicowych, 

zmniejszenia wewnątrzkomórkowej ilości serotoniny, ADP i 

zmniejszenia wewnątrzkomórkowej ilości serotoniny, ADP i 

ATP

ATP







 

 

ilości krążących multimerów czynnika von 

ilości krążących multimerów czynnika von 

Willebranda

Willebranda

Skaza krwotoczna

Skaza krwotoczna



upośledzenie adhezji i agregacji płytek krwi w 

upośledzenie adhezji i agregacji płytek krwi w 

wyniku 

wyniku 

zmniejszenia ekspresji cząsteczki 

zmniejszenia ekspresji cząsteczki 

GPIIb/IIIa na powierzchni płytek, 

GPIIb/IIIa na powierzchni płytek, 

działania toksyn 

działania toksyn 

mocznicowych, 

mocznicowych, 

zmniejszenia wewnątrzkomórkowej ilości serotoniny, ADP i 

zmniejszenia wewnątrzkomórkowej ilości serotoniny, ADP i 

ATP

ATP







 

 

ilości krążących multimerów czynnika von 

ilości krążących multimerów czynnika von 

Willebranda

Willebranda

PNN: nadciśnienie tętnicze

PNN: nadciśnienie tętnicze

Przyczyny

Przyczyny







 

 

zdolności wydalania sodu i wody

zdolności wydalania sodu i wody



niedokrwienie wewnątrznerkowe - aktywacja RAA, 

niedokrwienie wewnątrznerkowe - aktywacja RAA, 

zwiększenie produkcji endotelin

zwiększenie produkcji endotelin



uszkodzenie rdzenia nerki prowadzące do 

uszkodzenie rdzenia nerki prowadzące do 

upośledzenia syntezy substancji o działaniu 

upośledzenia syntezy substancji o działaniu 

rozszerzającym naczynia (PGE

rozszerzającym naczynia (PGE

2

2

, PGI

, PGI

2

2

, kininy) oraz 

, kininy) oraz 

obniżenia produkcji medullipiny

obniżenia produkcji medullipiny

Przyczyny

Przyczyny







 

 

zdolności wydalania sodu i wody

zdolności wydalania sodu i wody



niedokrwienie wewnątrznerkowe - aktywacja RAA, 

niedokrwienie wewnątrznerkowe - aktywacja RAA, 

zwiększenie produkcji endotelin

zwiększenie produkcji endotelin



uszkodzenie rdzenia nerki prowadzące do 

uszkodzenie rdzenia nerki prowadzące do 

upośledzenia syntezy substancji o działaniu 

upośledzenia syntezy substancji o działaniu 

rozszerzającym naczynia (PGE

rozszerzającym naczynia (PGE

2

2

, PGI

, PGI

2

2

, kininy) oraz 

, kininy) oraz 

obniżenia produkcji medullipiny

obniżenia produkcji medullipiny

Przyczyny progresji 

Przyczyny progresji 

do schyłkowej niewydolności 

do schyłkowej niewydolności 

nerek

nerek



nadciśnienie systemowe

nadciśnienie systemowe



nadciśnienie kłębuszkowe

nadciśnienie kłębuszkowe



wtórna nadczynność przytarczyc 

wtórna nadczynność przytarczyc 



„

„

czynniki toksyczne” związane ze stanem 

czynniki toksyczne” związane ze stanem 

mocznicy

mocznicy



nadciśnienie systemowe

nadciśnienie systemowe



nadciśnienie kłębuszkowe

nadciśnienie kłębuszkowe



wtórna nadczynność przytarczyc 

wtórna nadczynność przytarczyc 



„

„

czynniki toksyczne” związane ze stanem 

czynniki toksyczne” związane ze stanem 

mocznicy

mocznicy

Progresja do schyłkowej 

Progresja do schyłkowej 

niewydolności nerek

niewydolności nerek

kłębuszkowe nadciśnienie

kłębuszkowe nadciśnienie

kłębuszkowe nadciśnienie

kłębuszkowe nadciśnienie

hiperfiltracja

hiperfiltracja

hiperfiltracja

hiperfiltracja

uszkodzenie resztkowych nefronów

uszkodzenie resztkowych nefronów

uszkodzenie resztkowych nefronów

uszkodzenie resztkowych nefronów

Czynniki związane z szybszym 

Czynniki związane z szybszym 

postępem PNN

postępem PNN

1. Niepoddające się modyfikacji

1. Niepoddające się modyfikacji



rodzaj choroby podstawoej

rodzaj choroby podstawoej



małe wyjściowe GFR

małe wyjściowe GFR



płeć męska

płeć męska



starszy wiek

starszy wiek

2. Poddające się modyfikacji

2. Poddające się modyfikacji



wielkość białkomoczu

wielkość białkomoczu



małe stężenie albuminy w osoczu

małe stężenie albuminy w osoczu



nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze



palenie tytoniu

palenie tytoniu



hiperlipidemia

hiperlipidemia



niedokrwistość

niedokrwistość

1. Niepoddające się modyfikacji

1. Niepoddające się modyfikacji



rodzaj choroby podstawoej

rodzaj choroby podstawoej



małe wyjściowe GFR

małe wyjściowe GFR



płeć męska

płeć męska



starszy wiek

starszy wiek

2. Poddające się modyfikacji

2. Poddające się modyfikacji



wielkość białkomoczu

wielkość białkomoczu



małe stężenie albuminy w osoczu

małe stężenie albuminy w osoczu



nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze



palenie tytoniu

palenie tytoniu



hiperlipidemia

hiperlipidemia



niedokrwistość

niedokrwistość

Objawy mocznicy

Objawy mocznicy



skóra

skóra

 

 

– świąd, wybroczyny, obrzęki

– świąd, wybroczyny, obrzęki



układ krwiotwórczy

układ krwiotwórczy

 

 

– anemia, skaza krwotoczna 

– anemia, skaza krwotoczna 

(trombocytopatia)

(trombocytopatia)



układ krążenia i oddechowy

układ krążenia i oddechowy

 

 

– nadciśnienie, zastoinowa 

– nadciśnienie, zastoinowa 

niewydolność krążenia, obrzęk płuc, 

niewydolność krążenia, obrzęk płuc, 

mocznicowe zapalenie osierdzia

mocznicowe zapalenie osierdzia



układ pokarmowy

układ pokarmowy

 

 

– nudności i wymioty, krwawienie, 

– nudności i wymioty, krwawienie, 

zapalenie 

zapalenie 

przełyku, żołądka, jelita

przełyku, żołądka, jelita



układ nerwowo mięśniowy

układ nerwowo mięśniowy

 

 

– miopatia, obwodowa 

– miopatia, obwodowa 

neuropatia, 

neuropatia, 

encefalopatia

encefalopatia



skóra

skóra

 

 

– świąd, wybroczyny, obrzęki

– świąd, wybroczyny, obrzęki



układ krwiotwórczy

układ krwiotwórczy

 

 

– anemia, skaza krwotoczna 

– anemia, skaza krwotoczna 

(trombocytopatia)

(trombocytopatia)



układ krążenia i oddechowy

układ krążenia i oddechowy

 

 

– nadciśnienie, zastoinowa 

– nadciśnienie, zastoinowa 

niewydolność krążenia, obrzęk płuc, 

niewydolność krążenia, obrzęk płuc, 

mocznicowe zapalenie osierdzia

mocznicowe zapalenie osierdzia



układ pokarmowy

układ pokarmowy

 

 

– nudności i wymioty, krwawienie, 

– nudności i wymioty, krwawienie, 

zapalenie 

zapalenie 

przełyku, żołądka, jelita

przełyku, żołądka, jelita



układ nerwowo mięśniowy

układ nerwowo mięśniowy

 

 

– miopatia, obwodowa 

– miopatia, obwodowa 

neuropatia, 

neuropatia, 

encefalopatia

encefalopatia

Badanie ogólne moczu – 

Badanie ogólne moczu – 

białko

białko



Białkomocz:

Białkomocz:


selektywny

selektywny



niesektywny

niesektywny



znikomy  

znikomy  

<0,5 g/d

<0,5 g/d



mierny  

mierny  

0,5 – 3,5 g/d

0,5 – 3,5 g/d



znaczny  

znaczny  

> 3,5 g/d

> 3,5 g/d



Białkomocz:

Białkomocz:



selektywny

selektywny



niesektywny

niesektywny



znikomy  

znikomy  

<0,5 g/d

<0,5 g/d



mierny  

mierny  

0,5 – 3,5 g/d

0,5 – 3,5 g/d



znaczny  

znaczny  

> 3,5 g/d

> 3,5 g/d

ZESPÓŁ NERCZYCOWY 

ZESPÓŁ NERCZYCOWY 



białkomocz >3,5g/dobę

białkomocz >3,5g/dobę



hypoalbumnemia < 3,0g/100ml

hypoalbumnemia < 3,0g/100ml



hyperlipidemia

hyperlipidemia



obrzęki obwodowe i przesięki 

obrzęki obwodowe i przesięki 

w jamach ciała

w jamach ciała



białkomocz >3,5g/dobę

białkomocz >3,5g/dobę



hypoalbumnemia < 3,0g/100ml

hypoalbumnemia < 3,0g/100ml



hyperlipidemia

hyperlipidemia



obrzęki obwodowe i przesięki 

obrzęki obwodowe i przesięki 

w jamach ciała

w jamach ciała

ZESPÓŁ NERCZYCOWY – etiologia

ZESPÓŁ NERCZYCOWY – etiologia



Kzn (80%)

Kzn (80%)



cukrzyca

cukrzyca



szpiczak mnogi

szpiczak mnogi



skrobiawica

skrobiawica



zakrzepica żył nerkowych

zakrzepica żył nerkowych



toksyny (metale ciężkie, 

toksyny (metale ciężkie, 

preparaty złota)

preparaty złota)



Kzn (80%)

Kzn (80%)



cukrzyca

cukrzyca



szpiczak mnogi

szpiczak mnogi



skrobiawica

skrobiawica



zakrzepica żył nerkowych

zakrzepica żył nerkowych



toksyny (metale ciężkie, 

toksyny (metale ciężkie, 

preparaty złota)

preparaty złota)

ZWYRODNIENIE 

ZWYRODNIENIE 

WIELOTORBIELOWATE NEREK

WIELOTORBIELOWATE NEREK



Występowanie:

Występowanie:

 1/1000 urodzeń

 1/1000 urodzeń



przyczyna 8-10% przypadków schyłkowej PNN

przyczyna 8-10% przypadków schyłkowej PNN



Wiek:

Wiek:

 najczęściej u młodych osób dorosłych

 najczęściej u młodych osób dorosłych



Predyspozycje genetyczne:

Predyspozycje genetyczne:

 dziedziczenie 

 dziedziczenie 

autosomalne dominujące lub autosomalne 

autosomalne dominujące lub autosomalne 

recesywne

recesywne



Występowanie:

Występowanie:

 1/1000 urodzeń

 1/1000 urodzeń



przyczyna 8-10% przypadków schyłkowej PNN

przyczyna 8-10% przypadków schyłkowej PNN



Wiek:

Wiek:

 najczęściej u młodych osób dorosłych

 najczęściej u młodych osób dorosłych



Predyspozycje genetyczne:

Predyspozycje genetyczne:

 dziedziczenie 

 dziedziczenie 

autosomalne dominujące lub autosomalne 

autosomalne dominujące lub autosomalne 

recesywne

recesywne

ZWYRODNIENIE 

ZWYRODNIENIE 

WIELOTORBIELOWATE NEREK

WIELOTORBIELOWATE NEREK

Objawy: 

Objawy: 



ostre bóle

ostre bóle



krwiomocz

krwiomocz



wielomocz lub nykturia

wielomocz lub nykturia



nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze



PNN

PNN



ropnie nerek

ropnie nerek



nawracające zakażenia 

nawracające zakażenia 

Objawy: 

Objawy: 



ostre bóle

ostre bóle



krwiomocz

krwiomocz



wielomocz lub nykturia

wielomocz lub nykturia



nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze



PNN

PNN



ropnie nerek

ropnie nerek



nawracające zakażenia 

nawracające zakażenia 

ZWYRODNIENIE 

ZWYRODNIENIE 

WIELOTORBIELOWATE NEREK

WIELOTORBIELOWATE NEREK

Rozpoznanie: 

Rozpoznanie: 



 

 

badanie kliniczne

badanie kliniczne



 

 

USG

USG

Rozpoznanie: 

Rozpoznanie: 



 

 

badanie kliniczne

badanie kliniczne



 

 

USG

USG

CHOROBY 

CHOROBY 

CEWKOWO – ŚRÓDMIĄŻSZOWE 

CEWKOWO – ŚRÓDMIĄŻSZOWE 

Podział:

Podział:

1.

1.

Choroby z tworzeniem torbieli nerkowych

Choroby z tworzeniem torbieli nerkowych

2.

2.

Zespoły cewkowe (tubulopatie)

Zespoły cewkowe (tubulopatie)

a. tubulopatie proksymalne - 

a. tubulopatie proksymalne - 

najczęściej uwar. gen. 

najczęściej uwar. gen. 

b. tubulopatie dystalne 

b. tubulopatie dystalne 


   

   

wrodzone

wrodzone



    

    

nabyte

nabyte

3.

3.

Zapalenia nerek obejmujące tkankę 

Zapalenia nerek obejmujące tkankę 

śródmiąższową 

śródmiąższową 

Podział:

Podział:

1.

1.

Choroby z tworzeniem torbieli nerkowych

Choroby z tworzeniem torbieli nerkowych

2.

2.

Zespoły cewkowe (tubulopatie)

Zespoły cewkowe (tubulopatie)

a. tubulopatie proksymalne - 

a. tubulopatie proksymalne - 

najczęściej uwar. gen. 

najczęściej uwar. gen. 

b. tubulopatie dystalne 

b. tubulopatie dystalne 



   

   

wrodzone

wrodzone



    

    

nabyte

nabyte

3.

3.

Zapalenia nerek obejmujące tkankę 

Zapalenia nerek obejmujące tkankę 

śródmiąższową 

śródmiąższową 

NABYTE ŚRÓDMIĄŻSZOWE 

NABYTE ŚRÓDMIĄŻSZOWE 

ZAPALENIE NEREK 

ZAPALENIE NEREK 

Epidemiologia: 

Epidemiologia: 



 

 

ostre ś.z.n. jest jedną z częstszych przyczyn       

ostre ś.z.n. jest jedną z częstszych przyczyn       

powstawania ONN

powstawania ONN



 

 

są przyczyną 20% schyłkowej PNN

są przyczyną 20% schyłkowej PNN

Epidemiologia: 

Epidemiologia: 



 

 

ostre ś.z.n. jest jedną z częstszych przyczyn       

ostre ś.z.n. jest jedną z częstszych przyczyn       

powstawania ONN

powstawania ONN



 

 

są przyczyną 20% schyłkowej PNN

są przyczyną 20% schyłkowej PNN

NIEDROŻNOŚĆ DRÓG 

NIEDROŻNOŚĆ DRÓG 

MOCZOWYCH (NEFROPATIA 

MOCZOWYCH (NEFROPATIA 

ZAPOROWA)

ZAPOROWA)

Występowanie

Występowanie



 

 

jest częstą przyczyną ONN lub PNN

jest częstą przyczyną ONN lub PNN



najczęstszą jej przyczyną jest przerost gruczołu 

najczęstszą jej przyczyną jest przerost gruczołu 

krokowego.

krokowego.

Patogeneza

Patogeneza



powoduje postępujące uszkodzenie cewek i tkanki 

powoduje postępujące uszkodzenie cewek i tkanki 

śródmiąższowej nerek (zakażenie!)

śródmiąższowej nerek (zakażenie!)

Występowanie

Występowanie



 

 

jest częstą przyczyną ONN lub PNN

jest częstą przyczyną ONN lub PNN



najczęstszą jej przyczyną jest przerost gruczołu 

najczęstszą jej przyczyną jest przerost gruczołu 

krokowego.

krokowego.

Patogeneza

Patogeneza



powoduje postępujące uszkodzenie cewek i tkanki 

powoduje postępujące uszkodzenie cewek i tkanki 

śródmiąższowej nerek (zakażenie!)

śródmiąższowej nerek (zakażenie!)

ZAKAŻENIA DRÓG MOCZOWYCH

ZAKAŻENIA DRÓG MOCZOWYCH



Występowanie: 

Występowanie: 

częste

częste



Wiek: 

Wiek: 

szczytowy okres występowania - lata młodzieńcze 

szczytowy okres występowania - lata młodzieńcze 

do wieku średniego. Wzrost częstości u kobiet po 

do wieku średniego. Wzrost częstości u kobiet po 

menopauzie.

menopauzie.



Płeć: 

Płeć: 

częściej u kobiet. Wzrost częstości bakteriurii u 

częściej u kobiet. Wzrost częstości bakteriurii u 

ciężarnych

ciężarnych



Etiologia: 

Etiologia: 

1. Bakterie:

1. Bakterie:



     

     

Escherichia coli (70-95%) typ antygenu 0 (04, 06, 075)

Escherichia coli (70-95%) typ antygenu 0 (04, 06, 075)



     

     

Staphylococcus saprophyticus 

Staphylococcus saprophyticus 



     

     

Proteus mirabilis

Proteus mirabilis



     

     

Klebsiella aerogenes

Klebsiella aerogenes



     

     

Enterococcus sp.

Enterococcus sp.

2. Chlamydie, dwoinka rzeżączki oraz wirusy (Herpes 

2. Chlamydie, dwoinka rzeżączki oraz wirusy (Herpes 

simplex)

simplex)

3. Grzyby

3. Grzyby



Występowanie: 

Występowanie: 

częste

częste



Wiek: 

Wiek: 

szczytowy okres występowania - lata młodzieńcze 

szczytowy okres występowania - lata młodzieńcze 

do wieku średniego. Wzrost częstości u kobiet po 

do wieku średniego. Wzrost częstości u kobiet po 

menopauzie.

menopauzie.



Płeć: 

Płeć: 

częściej u kobiet. Wzrost częstości bakteriurii u 

częściej u kobiet. Wzrost częstości bakteriurii u 

ciężarnych

ciężarnych



Etiologia: 

Etiologia: 

1. Bakterie:

1. Bakterie:



     

     

Escherichia coli (70-95%) typ antygenu 0 (04, 06, 075)

Escherichia coli (70-95%) typ antygenu 0 (04, 06, 075)



     

     

Staphylococcus saprophyticus 

Staphylococcus saprophyticus 



     

     

Proteus mirabilis

Proteus mirabilis



     

     

Klebsiella aerogenes

Klebsiella aerogenes



     

     

Enterococcus sp.

Enterococcus sp.

2. Chlamydie, dwoinka rzeżączki oraz wirusy (Herpes 

2. Chlamydie, dwoinka rzeżączki oraz wirusy (Herpes 

simplex)

simplex)

3. Grzyby

3. Grzyby

ZAKAŻENIA UKŁADU 

ZAKAŻENIA UKŁADU 

MOCZOWEGO

MOCZOWEGO



niepowikłane ZUM 

niepowikłane ZUM 



powikłane ZUM

powikłane ZUM

 

 



każde ZUM u mężczyzny

każde ZUM u mężczyzny



ZUM u kobiety z anatomicznym lub czynnościowym 

ZUM u kobiety z anatomicznym lub czynnościowym 

zaburzeniem utrudniajacym odpływ moczu, bądź z 

zaburzeniem utrudniajacym odpływ moczu, bądź z 

upośledzeniem ogólnoustrojowych lub miejscowych 

upośledzeniem ogólnoustrojowych lub miejscowych 

mechanizmów obronnych

mechanizmów obronnych



ZUM wywołane nietypowymi bakteriami

ZUM wywołane nietypowymi bakteriami



niepowikłane ZUM 

niepowikłane ZUM 



powikłane ZUM

powikłane ZUM

 

 



każde ZUM u mężczyzny

każde ZUM u mężczyzny



ZUM u kobiety z anatomicznym lub czynnościowym 

ZUM u kobiety z anatomicznym lub czynnościowym 

zaburzeniem utrudniajacym odpływ moczu, bądź z 

zaburzeniem utrudniajacym odpływ moczu, bądź z 

upośledzeniem ogólnoustrojowych lub miejscowych 

upośledzeniem ogólnoustrojowych lub miejscowych 

mechanizmów obronnych

mechanizmów obronnych



ZUM wywołane nietypowymi bakteriami

ZUM wywołane nietypowymi bakteriami

ZAKAŻENIA DRÓG MOCZOWYCH 

ZAKAŻENIA DRÓG MOCZOWYCH 

– PATOGENEZA 

– PATOGENEZA 



Czynniki sprzyjające gospodarza:

Czynniki sprzyjające gospodarza:



Płeć żeńska

Płeć żeńska



Ciąża

Ciąża



Niepełne opróżnianie pęcherza moczowego

Niepełne opróżnianie pęcherza moczowego



Kamica moczowa

Kamica moczowa



Zaburzenia anatomiczne dróg moczowych

Zaburzenia anatomiczne dróg moczowych



Cukrzyca, niedokrwistość sierpowatokrwinkowa, 

Cukrzyca, niedokrwistość sierpowatokrwinkowa, 

nefropatia analgetyczna

nefropatia analgetyczna



Instrumentacja dróg moczowych

Instrumentacja dróg moczowych



Zmniejszenie odporności gospodarza

Zmniejszenie odporności gospodarza



Czynniki sprzyjające gospodarza:

Czynniki sprzyjające gospodarza:



Płeć żeńska

Płeć żeńska



Ciąża

Ciąża



Niepełne opróżnianie pęcherza moczowego

Niepełne opróżnianie pęcherza moczowego



Kamica moczowa

Kamica moczowa



Zaburzenia anatomiczne dróg moczowych

Zaburzenia anatomiczne dróg moczowych



Cukrzyca, niedokrwistość sierpowatokrwinkowa, 

Cukrzyca, niedokrwistość sierpowatokrwinkowa, 

nefropatia analgetyczna

nefropatia analgetyczna



Instrumentacja dróg moczowych

Instrumentacja dróg moczowych



Zmniejszenie odporności gospodarza

Zmniejszenie odporności gospodarza

ZAKAŻENIA DRÓG MOCZOWYCH

ZAKAŻENIA DRÓG MOCZOWYCH

– PATOGENEZA 

– PATOGENEZA 



Czynniki sprzyjające flory bakteryjnej:

Czynniki sprzyjające flory bakteryjnej:



Antygeny powierzchniowe (typy antygenu 0) - 

Antygeny powierzchniowe (typy antygenu 0) - 

wpływ na układ dopełniacza oraz fagocytozę

wpływ na układ dopełniacza oraz fagocytozę



drobne włosowate wypustki ułatwiające 

drobne włosowate wypustki ułatwiające 

przyleganie do komórek nabłonka 

przyleganie do komórek nabłonka 



Czynniki sprzyjające flory bakteryjnej:

Czynniki sprzyjające flory bakteryjnej:



Antygeny powierzchniowe (typy antygenu 0) - 

Antygeny powierzchniowe (typy antygenu 0) - 

wpływ na układ dopełniacza oraz fagocytozę

wpływ na układ dopełniacza oraz fagocytozę



drobne włosowate wypustki ułatwiające 

drobne włosowate wypustki ułatwiające 

przyleganie do komórek nabłonka 

przyleganie do komórek nabłonka 

ZAKAŻENIA DRÓG MOCZOWYCH

ZAKAŻENIA DRÓG MOCZOWYCH



Objawy:

Objawy:



Dyzuria

Dyzuria



Częstomocz

Częstomocz



Nykturia

Nykturia



Krwiomocz

Krwiomocz



Bóle w okolicy nadłonowej

Bóle w okolicy nadłonowej



Mętny, cuchnący mocz

Mętny, cuchnący mocz



Jeżeli zakażenie obejmuje również nerki, dodatkowo:

Jeżeli zakażenie obejmuje również nerki, dodatkowo:



Gorączka

Gorączka



Ból w okolicy lędźwiowej

Ból w okolicy lędźwiowej



Bolesność uciskowa i na wstrząsanie

Bolesność uciskowa i na wstrząsanie



Nudności i wymioty

Nudności i wymioty



Objawy:

Objawy:



Dyzuria

Dyzuria



Częstomocz

Częstomocz



Nykturia

Nykturia



Krwiomocz

Krwiomocz



Bóle w okolicy nadłonowej

Bóle w okolicy nadłonowej



Mętny, cuchnący mocz

Mętny, cuchnący mocz



Jeżeli zakażenie obejmuje również nerki, dodatkowo:

Jeżeli zakażenie obejmuje również nerki, dodatkowo:



Gorączka

Gorączka



Ból w okolicy lędźwiowej

Ból w okolicy lędźwiowej



Bolesność uciskowa i na wstrząsanie

Bolesność uciskowa i na wstrząsanie



Nudności i wymioty

Nudności i wymioty

Mechanizmy obronne utrzymujące jałowość 

Mechanizmy obronne utrzymujące jałowość 

moczu i pęcherza moczowego

moczu i pęcherza moczowego



długość cewki moczowej

długość cewki moczowej



perystaltyka moczowodów

perystaltyka moczowodów



czynność zastawek pęcherzowo-moczowodowych

czynność zastawek pęcherzowo-moczowodowych



kolonizacja okolicy okołocewkowej florą 

kolonizacja okolicy okołocewkowej florą 

niechorobotwórczą

niechorobotwórczą



złuszczanie komórek nabłonkowych

złuszczanie komórek nabłonkowych



mechaniczne spłukiwanie przez strumień moczu

mechaniczne spłukiwanie przez strumień moczu



białko Tamma i Horsfalla (uromodulina) zapobiegające 

białko Tamma i Horsfalla (uromodulina) zapobiegające 

adhezji

adhezji



zakwaszanie i zagęszczanie moczu, duże stężenie 

zakwaszanie i zagęszczanie moczu, duże stężenie 

mocznika

mocznika



wydzielina gruczołu krokowego

wydzielina gruczołu krokowego



miejscowe leukocyty jednojądrzaste, przeciwciała i 

miejscowe leukocyty jednojądrzaste, przeciwciała i 

oligosacharydy

oligosacharydy



warstwa mukopolisacharydów na powierzchni pęcherza

warstwa mukopolisacharydów na powierzchni pęcherza



długość cewki moczowej

długość cewki moczowej



perystaltyka moczowodów

perystaltyka moczowodów



czynność zastawek pęcherzowo-moczowodowych

czynność zastawek pęcherzowo-moczowodowych



kolonizacja okolicy okołocewkowej florą 

kolonizacja okolicy okołocewkowej florą 

niechorobotwórczą

niechorobotwórczą



złuszczanie komórek nabłonkowych

złuszczanie komórek nabłonkowych



mechaniczne spłukiwanie przez strumień moczu

mechaniczne spłukiwanie przez strumień moczu



białko Tamma i Horsfalla (uromodulina) zapobiegające 

białko Tamma i Horsfalla (uromodulina) zapobiegające 

adhezji

adhezji



zakwaszanie i zagęszczanie moczu, duże stężenie 

zakwaszanie i zagęszczanie moczu, duże stężenie 

mocznika

mocznika



wydzielina gruczołu krokowego

wydzielina gruczołu krokowego



miejscowe leukocyty jednojądrzaste, przeciwciała i 

miejscowe leukocyty jednojądrzaste, przeciwciała i 

oligosacharydy

oligosacharydy



warstwa mukopolisacharydów na powierzchni pęcherza

warstwa mukopolisacharydów na powierzchni pęcherza

KAMICA NERKOWA

KAMICA NERKOWA



Występowanie:

Występowanie:

 w krajach rozwiniętych 2/100 osób

 w krajach rozwiniętych 2/100 osób



Wiek: 

Wiek: 

najczęściej u mężczyzn w 30-40 rż. 

najczęściej u mężczyzn w 30-40 rż. 



Predyspozycje genetyczne:

Predyspozycje genetyczne:

 cystynuria i 

 cystynuria i 

ksantynuria

ksantynuria

są chorobami dziedziczonymi autosomalnie 

są chorobami dziedziczonymi autosomalnie 

recesywnie 

recesywnie 



Występowanie:

Występowanie:

 w krajach rozwiniętych 2/100 osób

 w krajach rozwiniętych 2/100 osób



Wiek: 

Wiek: 

najczęściej u mężczyzn w 30-40 rż. 

najczęściej u mężczyzn w 30-40 rż. 



Predyspozycje genetyczne:

Predyspozycje genetyczne:

 cystynuria i 

 cystynuria i 

ksantynuria

ksantynuria

są chorobami dziedziczonymi autosomalnie 

są chorobami dziedziczonymi autosomalnie 

recesywnie 

recesywnie 

KAMICA NERKOWA 

KAMICA NERKOWA 

– PATOFIZJOLOGIA

– PATOFIZJOLOGIA

Czynniki wpływające na tworzenie kamieni 

Czynniki wpływające na tworzenie kamieni 

nerkowych

nerkowych



  

  

mała objętość moczu (np. w gorącym klimacie)

mała objętość moczu (np. w gorącym klimacie)



duże wydalanie z moczem wapnia, kwasu 

duże wydalanie z moczem wapnia, kwasu 

moczowego 

moczowego 

lub szczawianów

lub szczawianów



nieprawidłowe pH moczu 

nieprawidłowe pH moczu 



jądro wytrącania kryształów 

jądro wytrącania kryształów 



niedobór inhibitorów tworzenia kamieni: cytrynian, 

niedobór inhibitorów tworzenia kamieni: cytrynian, 

magnez

magnez

Czynniki wpływające na tworzenie kamieni 

Czynniki wpływające na tworzenie kamieni 

nerkowych

nerkowych



  

  

mała objętość moczu (np. w gorącym klimacie)

mała objętość moczu (np. w gorącym klimacie)



duże wydalanie z moczem wapnia, kwasu 

duże wydalanie z moczem wapnia, kwasu 

moczowego 

moczowego 

lub szczawianów

lub szczawianów



nieprawidłowe pH moczu 

nieprawidłowe pH moczu 



jądro wytrącania kryształów 

jądro wytrącania kryształów 



niedobór inhibitorów tworzenia kamieni: cytrynian, 

niedobór inhibitorów tworzenia kamieni: cytrynian, 

magnez

magnez

KAMICA NERKOWA 

KAMICA NERKOWA 

Obraz kliniczny

Obraz kliniczny



Kolka 

Kolka 



Bóle w okolicy lędźwiowej

Bóle w okolicy lędźwiowej



Dyzuria

Dyzuria



Krwiomocz

Krwiomocz



Zakażenie dróg moczowych

Zakażenie dróg moczowych



Zablokowanie miedniczki nerkowej lub moczowodu 

Zablokowanie miedniczki nerkowej lub moczowodu 



Ostra niewydolność nerek

Ostra niewydolność nerek



Przewlekła niewydolność nerek

Przewlekła niewydolność nerek



Bezobjawowe kamienie nerkowe

Bezobjawowe kamienie nerkowe

Obraz kliniczny

Obraz kliniczny



Kolka 

Kolka 



Bóle w okolicy lędźwiowej

Bóle w okolicy lędźwiowej



Dyzuria

Dyzuria



Krwiomocz

Krwiomocz



Zakażenie dróg moczowych

Zakażenie dróg moczowych



Zablokowanie miedniczki nerkowej lub moczowodu 

Zablokowanie miedniczki nerkowej lub moczowodu 



Ostra niewydolność nerek

Ostra niewydolność nerek



Przewlekła niewydolność nerek

Przewlekła niewydolność nerek



Bezobjawowe kamienie nerkowe

Bezobjawowe kamienie nerkowe

KAMICA NERKOWA 

KAMICA NERKOWA 

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:



Badanie ogólne moczu

Badanie ogólne moczu



Puste zdjęcie rentgenowskie brzucha może wykazać 

Puste zdjęcie rentgenowskie brzucha może wykazać 

kamienie zawierające wapń, struwit lub cystynę 

kamienie zawierające wapń, struwit lub cystynę 

(ok. 90% kamieni)

(ok. 90% kamieni)



USG jamy brzusznej

USG jamy brzusznej



Urografia 

Urografia 

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:



Badanie ogólne moczu

Badanie ogólne moczu



Puste zdjęcie rentgenowskie brzucha może wykazać 

Puste zdjęcie rentgenowskie brzucha może wykazać 

kamienie zawierające wapń, struwit lub cystynę 

kamienie zawierające wapń, struwit lub cystynę 

(ok. 90% kamieni)

(ok. 90% kamieni)



USG jamy brzusznej

USG jamy brzusznej



Urografia 

Urografia 

KAMICA NERKOWA – WAPNIOWA

KAMICA NERKOWA – WAPNIOWA

Przyczyny:

Przyczyny:


Hiperkalcemia

Hiperkalcemia



Hiperkalcjuria

Hiperkalcjuria



Niskie pH moczu

Niskie pH moczu



Wysokie pH moczu

Wysokie pH moczu



Hiperoksaluria

Hiperoksaluria



Hiperurykozuria

Hiperurykozuria



Niskie stężenie kwasu cytrynowego w moczu

Niskie stężenie kwasu cytrynowego w moczu

Przyczyny:

Przyczyny:



Hiperkalcemia

Hiperkalcemia



Hiperkalcjuria

Hiperkalcjuria



Niskie pH moczu

Niskie pH moczu



Wysokie pH moczu

Wysokie pH moczu



Hiperoksaluria

Hiperoksaluria



Hiperurykozuria

Hiperurykozuria



Niskie stężenie kwasu cytrynowego w moczu

Niskie stężenie kwasu cytrynowego w moczu

Zakażenia układu moczowego bakteriami 

Zakażenia układu moczowego bakteriami 

rozkładającymi mocznik 

rozkładającymi mocznik 

(

(

np. Proteus, Pseudomonas, Klebsiella 

np. Proteus, Pseudomonas, Klebsiella 

oraz 

oraz 

E. 

E. 

coli

coli

) 

) 

Zakażenia układu moczowego bakteriami 

Zakażenia układu moczowego bakteriami 

rozkładającymi mocznik 

rozkładającymi mocznik 

(

(

np. Proteus, Pseudomonas, Klebsiella 

np. Proteus, Pseudomonas, Klebsiella 

oraz 

oraz 

E. 

E. 

coli

coli

) 

) 

KAMICA NERKOWA – 

KAMICA NERKOWA – 

STRUWITOWA

STRUWITOWA

↑

↑

 

 

stężenia amoniaku w moczu

stężenia amoniaku w moczu

↑

↑

 

 

stężenia amoniaku w moczu

stężenia amoniaku w moczu

↑ 

↑ 

pH w moczu

pH w moczu

↑ 

↑ 

pH w moczu

pH w moczu

wytrącanie złogów struwitowych 

wytrącanie złogów struwitowych 

(składają się z magnezu, wapnia oraz 

(składają się z magnezu, wapnia oraz 

fosforanu amonowego w postaci struwitu i 

fosforanu amonowego w postaci struwitu i 

fosforanu wapnia)

fosforanu wapnia)

wytrącanie złogów struwitowych 

wytrącanie złogów struwitowych 

(składają się z magnezu, wapnia oraz 

(składają się z magnezu, wapnia oraz 

fosforanu amonowego w postaci struwitu i 

fosforanu amonowego w postaci struwitu i 

fosforanu wapnia)

fosforanu wapnia)

KAMICA NERKOWA - 

KAMICA NERKOWA - 

MOCZANOWA

MOCZANOWA



Przepuszczają promienie rentgenowskie

Przepuszczają promienie rentgenowskie



Sprzyja: hiperurykozuria i niskie pH moczu

Sprzyja: hiperurykozuria i niskie pH moczu



Tylko u 25% stwierdza się hiperurykemię

Tylko u 25% stwierdza się hiperurykemię



Czynniki sprzyjające: 

Czynniki sprzyjające: 

dna moczanowa, zespoły 

dna moczanowa, zespoły 

mieloproliferacyjne, leczenie chemioterapeutykami 

mieloproliferacyjne, leczenie chemioterapeutykami 

chłoniaków, białaczek, zespół Lescha-Nyhana, 

chłoniaków, białaczek, zespół Lescha-Nyhana, 

dieta bogatopurynowa

dieta bogatopurynowa



Przepuszczają promienie rentgenowskie

Przepuszczają promienie rentgenowskie



Sprzyja: hiperurykozuria i niskie pH moczu

Sprzyja: hiperurykozuria i niskie pH moczu



Tylko u 25% stwierdza się hiperurykemię

Tylko u 25% stwierdza się hiperurykemię



Czynniki sprzyjające: 

Czynniki sprzyjające: 

dna moczanowa, zespoły 

dna moczanowa, zespoły 

mieloproliferacyjne, leczenie chemioterapeutykami 

mieloproliferacyjne, leczenie chemioterapeutykami 

chłoniaków, białaczek, zespół Lescha-Nyhana, 

chłoniaków, białaczek, zespół Lescha-Nyhana, 

dieta bogatopurynowa

dieta bogatopurynowa

KAMICA NERKOWA – CYSTYNOWA

KAMICA NERKOWA – CYSTYNOWA



Jest następstwem cystynurii – wrodzonego defektu 

Jest następstwem cystynurii – wrodzonego defektu 

cewkowego transportu cystyny, ornityny, argininy i 

cewkowego transportu cystyny, ornityny, argininy i 

lizyny. Cystyna jest słabo rozpuszczalna, szczególnie 

lizyny. Cystyna jest słabo rozpuszczalna, szczególnie 

w kwaśnym moczu.

w kwaśnym moczu.



Jest następstwem cystynurii – wrodzonego defektu 

Jest następstwem cystynurii – wrodzonego defektu 

cewkowego transportu cystyny, ornityny, argininy i 

cewkowego transportu cystyny, ornityny, argininy i 

lizyny. Cystyna jest słabo rozpuszczalna, szczególnie 

lizyny. Cystyna jest słabo rozpuszczalna, szczególnie 

w kwaśnym moczu.

w kwaśnym moczu.