Slajd 1

Agoniści receptorów alfa-

adrenergicznych

(leki alfa-adrenomimemetyczne)

Maciej Zdunek

Milan Śliwarski

Agoniści receptorów beta-

adrenergicznych

(leki beta-adrenomimemetyczne)

Ogólnie receptory alfa można podzielić na dwa rodzaje alfa-1 i

alfa-2 z czego alfa-1 dzielimy na:1A, 1B, 1D natomiast alfa-2:

2A, 2B,2C i ostatnio wykryto obecność receptora 2D.

Wszystkie typy receptorów alfa są receptorami

metabotropowymi związanymi z białkiem G.

Receptory alfa-1:

-sprzężone z PLC

*wzrost IP3

*wzrost DAG

*wzrost Ca2+

Receptory Alfa-2

*spadek cAMP

*zamknięcie Ca2+

*otwarcie K+

Skutki pobudzenia receptorów alfa-1

Skurcz mięśniówki*naczyń

*oskrzeli

*macicy

*zwieracza cewki

*inne

-Rozkurcz mięśniówki gładkiej przewodu pokarmowego

-zwiększenie glikogenolizy w wątrobie

-zwiększone wydzielanie śliny

Skutki pobudzenia receptorów alfa-2

Rozkurcz mięśniówki gładkiej naczyń

-Rozkurcz mięśniówki przewodu pokarmowego

-Spadek wydzielania insuliny

-Zmniejszenie wydzielania adrenaliny, noradrenaliny, serotoniny,

dopaminy, substancji P, acetylocholiny( nie do końca wiadomo?)

-Nasilenie agregacji płytek

Leki alfa-adrenomimetyczne do stosowania ogólnego

Norfenyfryna, Midodryna(pro-drug), Okserydyna

pochodne noradrenaliny

-podwyższa ciśnienie skurczowe i rozkurczowe poprzez skurcz mięśniówki

naczyń poza tt.więcowymi.

-skurcz naczyń skórnych, nerkowych

-odruchowa bradykardia( n.bledny)

-nieznaczny wpływ na mięśniówkę oskrzeli (słaby agonista beta-2)

Zastosowanie:

-zapaści naczyniowe wstrząsy

-jako dodatek do leków znieczulających miejscowo.

Działania niepożądane:

-kołatania serca

-komorowe zaburzenia rytmu

Zaburzenia w oddawaniu moczu

Przeciwwskazania:

- nadczynność tarczycy

-barwiak chromochłonny

-przerost prostaty

-nadciśnienie

Leki alfa-1 adrenomimetyczne do stosowanie

miejscowego

Fenylefryna, Xylometazolina:

-skurcz błon śluzowych nosa, zatok

Zastosowanie:

-nieswoiste i alergiczne zapalenie błon śluzowych spojówek,

zatok,nosogardzieli

Działanie niepożądane:

-szczególnie u małych dzieci zaburzenia oddychania i stany

śpiączkowe po zbyt dużej dawce.

-u osób nadwrażliwych, z nadczynnością tarczycy.

Leki te są ośrodkowymi agonistami receptora alfa-2/imidazolowego. Pobudzają

postsynaptyczne receptory alfa-2 w jądrze pasma samotnego związanego z

odruchem z baroreceptorów co hamuje bodźce współczulne. Dodatkowo pobudzają

obwodowe receptory presynaptyczne zwrotnie hamując uwalnianie NA.

Klonidyna

-pochodna imidazolinowa

-w mniejszych dawkach działa na receptor 2A obniżając ciśnieni, w większych

działa również na 2B powodując skok ciśnienia.

-zmniejsza ośrodkowe i obwodowe uwalnianie noradrenaliny z zakończeń

nerwowych

-Działanie agonistyczne na receptory alfa-2 wywiera podobny wpływ kliniczny na

układ krążenia jak blokada receptorów beta-adrenergicznych

-zapobiega epizodom nadciśnienia tętniczego po znieczuleniu i operacji, co

zmniejsza ryzyko niedokrwienia serca, przy czym redukcja poziomu endogennych

amin katecholowych nie towarzyszy ujemny efekt inotropowy, tak jak przy

stosowaniu

środków blokujących receptory beta-adrenergiczne

-wykazuje działanie przeciwbólowe.

Leki alfa-2 adrenomimetyczne

Zastosowanie:

-w leczeniu nadciśnienia tętniczego

-leczenie migreny

-w leczeniu zespołu odstawienia w uzależnieniu opiatowym

-podawana w trakcie znieczuleń ogólnych oraz w okresie

pooperacyjnym

-w okresie menopauzy

Działania niepożądane:

-zahamowanie wydzielania śliny

-obrzęki

-senność

-wzrost masy ciała

-gwałtowny wzrost ciśnienia po nagłym odstawieniu

Przeciwwskazania:

-bradykardia

-zaparcia

-depresje

-zaburzenia przewodnictwa

-interakcje z alkoholem, lekami

nasennymi(klonidyna nasila ich

działanie)

Metyldopa:

-pochodna L-DOPY

-działanie na receptory alfa-2 jak w

przypadku klonidyny.

Zastosowanie:

-głównie w leczeniu nadciśnienia u

ciężarnych.

Działania niepożądane

-jak w przypadku Klonidyny

-gorączka

-niedokrwistość

-uszkodzenia wątroby

Przeciwskazania:

-jak Klonidyna

-barwiak chromatochłonny

-niewydolność wątroby

Agoniści receptorów beta-

adrenergicznych

•

Receptory beta możemy podzielić na

•

Beta 1

•

Beta 2

•

Beta 3

•

Są one receptorami metabotropowymi związanymi z

białkiem G

•

Stymulacja receptorów beta powoduje-w powiązaniu ze stymulowanym białkiem

G-

•

aktywację cyklazy adenylanowej i związane z tym zwiększone powstawanie

cAMP, który jako przekaźnik wtórny ( second messenger) indukuje następną

reakcję.

•

W sercu dochodzi za pośrednictwem receptorów beta 1 poprzez fosforylację

napięciowozależnych kanałów wapniowych, do nasilenia przepływu jonów do

komórki i w ten sposób do podwyższenia stężenia jonów wapnia

wewnątrzkomórkowego.

•

Poza tym wzrasta przyswajalność Ca przez siateczkę sarkoplazmatyczną i

zmniejsza się odpływ Ca.

•

W mięśniach gładkich natomiast obniża się stężenie wewnątrzkomórkowych

wolnych jonów wapnia. Dzieje się to dzięki receptorom beta 2, poprzez nasilenie

transportu na zewnątrz i magazynowanie w siateczce sarkoplazmatycznej.

•

Beta 1

•

Serce

•

Struktura Wzrost

•

Węzeł zatokowy Częstość serca

•

Mięśnie przedsionków Kurczliwość

•

Węzeł przedsionkowo-komorowy Szybkość przewodzenia

•

Mięsień komór Kurczliwość

•

Przewód pokarmowy

•

Gruczoły trawienne aktywacja amylazy

•

Nerki i drogi moczowe

•

Wydzielanie reniny wzmożone

•

Beta 2

•

Mięśnie szkieletowe Rozkurcz naczyń

•

Naczynia wieńcowe Rozkurcz naczyń

•

Drogi żółciowe Zwiotczenie

•

Trzustka Wzrost wydzielania

endokrynnego insuliny

•

Mięśniówka oskrzeli Zwiotczenie

•

Mięśnie ściany pęcherza Zwiotczenie

•

Macica Zwiotczenie

•

Wątroba Nasilenie glikogenolizy,

glikoneogenezy

•

Komórki tłuszczowe Nasilenie lipolizy

•

Mięśnie szkieletowe Nasilenie glikogenolizy

Agoniści rec.alfa i beta

•

Szereg N-podstawionych syntetycznych pochodnych noradrenaliny ma działanie

pobudzające receptory zarówno alfa, jak i beta-adrenergiczne.

•

Lekami z tej grupy są ETILEFRYNA i OKSILOFRYNA

•

Po podaniu doustnym powodują one utrzymujące się zwiększenie ciśnienia.

•

Podwyższenie ciśnienia krwi jest spowodowane, obok obkurczania naczyń

będącego skutkiem stymulacji receptorów alfa-adrenergicznych, także dodatnim

działaniem inotropowym i chronotropowym na serce w następstwie pobudzenia

receptorów beta-adrenergicznych.

•

Przeciwskazania: nadczynność tarczycy, przerost prostaty, barwiak chromochłonny

•

Działania niepożądane: kołotania serca, komorowe zaburzenia rytmu, dolegliwości

wieńcowe

Agoniści receptorów beta-

adrenergicznych

•

Pobudzenie receptorów beta 1-adrenergicznych powoduje zwiększenie

częstotliwości pracy serca, siły skurczu i szybkości przewodzenia

pobudzenia.

•

Stymulacja beta 2-adrenergicznych powoduje zwiotczenie mięśni oskrzeli

i macicy, a także rozszerzenie naczyń.

•

Leki beta-adrenergiczne są wobec tego wskazane:

•

W bradykardii i zaburzeniach przewodnictwa

•

Jako leki rozszerzające oskrzela

•

Jako leki hamujące skurcze macicy w czasie porodu. Kolejnym

wskazaniem jest stosowanie miejscowe w przypadku świądu.

Agoniści receptorów beta-adrenergicznych z

podobnym działaniem na receptory beta 1 i beta

•

Pierwsze wprowadzone do użytku leki beta-adrenomimetyczne

pobudzały podobnie silnie receptory zarówno beta1, jaki i beta2

•

Prototypem takicj substancji jest

izoprenalina

, i jej analogiczny

preparat,

orciprenalina

•

Działania niepożądane: zaburzenia rytmu serca, napady dławicy

piersiowej, nudności, uczucie osłabienia i nadmierne wytwarzanie

potu.

•

Podobnie jak przy epinefrynie, podawanie ogólne orciprenaliny jest

przeciwskazane w nadciśnieniu, chorobie wieńcowej, zaburzeniach

rytmu serca, nadczynności tarczycy i podczas znieczulenia

ogólnego halogenowanymi węglowodorami

Agoniści receptorów beta-adrenergicznych z

przeważającą stymulacją receptorów beta2

•

W wyniku zmiany podstawników przy azocie aminowym epinefryny uzyskano leki

beta-adrenomimetyczne, które przede wszystkim pobudzają receptory beta-2.

•

Leki te służą przede wszystkim do leczenia dychawicy oskrzelowej

•

Np..

•

Salbutamol, Fenoterol

•

Pirbuterol, Reprotelol

•

Salmeterol, Formotelol

•

Terbutalina, Klenbuterol

•

Działania niepożądane i przeciwskazania odpowiadają w większych dawkach

występującym po epinefrynie i izoprenalinie.

Leki pośrednio działające

adrenomimetycznie

•

Do pośredniego działania adrenomimetycznego dochodzi wówczas, gdy

leki powodujące uwalnianie noradrenaliny z pęcherzyków spichrzowych

we współczulnych zakończeniach nerwowych i/lub hamują wychwyt

zwrotny noradrenaliny ze szczeliny synaptycznej do aksoplazmy.

•

W wyniku podwyższonego st. Noradrenaliny wokół receptorów dochodzi

do podwyższenia napięcia całego układu współczulnego.

•

Po następnych dawkach-szczególnie przy dużym dawkowaniu-

gwałtownie zmniejsza się działanie większości tych substancji, bowiem

niewystarczająco szybko może być tworzona noradrenalina i dlatego

coraz mniej uwalnianej jest substancji przekaźnikowej.

•

Należą do tej grupy leki:

•

Amfetamina, Tyramina, Efedryna, Kokaina i Metylosiarczan amezynium

•

Efedryna-

główny składnik Ephedra vulgaris, jest stosowana

przede wszystkim w skojarzeniu z innymi substancjami- w

zapaleniu oskrzeli, a także w celu miejscowego zwężenia naczyń

(np. w kroplach do nosa). Poza działaniem obwodowym, efedryna

wykazuje także ośrodkowe działanie pobudzające, przenika

bowiem dobrze przez barierę krew-płyn mózgowo-rdzeniowy.

•

Wobec isniejącego potencjału uzależnienia efedryna powinna być

podawana ogólnie, jeśli w ogóle, z dużą powściągliwością.

•

Kokaina

- środek miejscowo znieczulający, uwalnia bardzo małe

ilości noradrenaliny, podwyższa jednak stężenie katecholamin

wokół receptorów, ponieważ blokuje wychwyt zwrotny

noradrenaliny przez błonę presynaptyczną.

•

Podając kokainę z norepinefryną zwiększymy jej działanie

terapeutyczne

Document Outline