Żywienie dzieci zdrowych i

w wybranych jednostkach

chorobowych

Klinika Pediatrii, Gastroenterologii
i Żywienia
Polsko-Amerykański Instytut
Pediatrii CM UJ
w Krakowie

ZAWARTOŚĆ SKŁADNIKÓW BIAŁKOWO-

ENERGETYCZNYCH W ŻYWIENIU

węglowodany

tłuszcze

białka

12%

33%

55%

Wcześni
ak

Noworodek

urodzony

o czasie

Niemowlę

Dziecko w wieku

poniemowlecym

INNE
MOŻLIWOŚCI

INNE

POTRZEBY

PRZYCZYNY PRAKTYCZNYCH PROBLEMÓW

Z UZYSKANIEM DODATNIEGO BILANSU

ENERGETYCZNEGO

• Niedojrzałość przewodu pokarmowego.

• Problemy natury medycznej

(niestabilność metaboliczna, RDS,

posocznica).

• Obawa przed wystąpieniem powikłań leczenia

żywieniowego.

• Niedojrzałość metaboliczna noworodka i małego dziecka.

• MAŁA ŚWIADOMOŚĆ LEKARZY O PIERWSZOPLANOWYM

ZNACZENIU   KONIECZNOŚCI   PRAWIDŁOWEGO
BILANSOWANIA   METABOLICZNYCH   ( ż y w i e n i o w y c
h )   POTRZEB   NOWORODKA  i  NAJMŁODSZYCH  DZIECI  !!!

Żywienie noworodków

i niemowląt

•Mleko kobiece
•Mleko modyfikowane
•Diety lecznicze

1.2

125

4.7

3.8

3.3
20/80

Mleko
krowie

Ca/P

7.2

Węglowodany (g)

Tłuszcze (g)

0,9-1,2
60/40

Białko (g)
Serwatka/kazeina

Energia (kcal)

Na (mEq/l)

P (mg)

28-33

Ca (mg)

Pokarm
kobiecy

Składnik
(jedn/100 ml)

Mleko

kobiece

Mleko

kobiece

Mleko

krowie

Mleko

krowie

Mleko

modyfikowane

Mleko

modyfikowane

Skład ilościowy

i jakościowy

odpowiedni dla

noworodka i niemowlęcia

Skład ilościowy

i jakościowy

odpowiedni dla

noworodka i niemowlęcia

Skład ilościowy

i jakościowy

odpowiedni dla

cielaka

Skład ilościowy

i jakościowy

odpowiedni dla

cielaka

Nadmiar: białka, Na, K, Cl, Ca, P
Ca / P = 1,3
mniejsza zawartość: laktozy,

witamin.,
mikroelementów,
jedno- i wielonienasyconych kw.

tłuszczowych

Modyfikacja mleka krowiego

•

obniżenie całkowitej zawartości białka

•

modyfikacja stosunku białek serwatkowych do
kazeiny

•

modyfikacja składu tłuszczów (NNKT)

•

modyfikacja składu węglowodanów (laktoza, ew.
niewielki udział glukozy i/lub dekstromaltozy)

•

obniżenie zawartości sodu

•

wzbogacenie w witaminy, pierwiastki śladowe

Podstawowe składniki

odżywcze pokarmu

kobiecego

(na 100 ml)

• Białko - 0,9 - 1,2 g

b. kazeinowe/b. serwatkowych - 40/60

• Tauryna
• Węglowodany - wyłącznie laktoza - 7

• Tłuszcze - 4 g (zawiera

wielonienasycone kwasy tłuszczowe)

Bioaktywne składniki

pokarmu kobiecego

• substancje ochronne (IgA, lizozym)
• enzymy, hormony (np. hormony

tarczycy)

• czynniki wzrostowe
• oligosacharydy
• nukleotydy

Mleko modyfikowane

• zastępuje pokarm matki w sytuacjach

gdy karmienie piersią nie jest możliwe

• proces modyfikacji zbliża skład mleka

krowiego do mleka kobiecego

• skład mleka modyfikowanego

powinien odpowiadać zaleceniom
polskich i międzynarodowych
instytucji zajmujących się problemami
żywienia niemowląt

Charakterystyka diet

zbilansowanych

Pochodzenie

poszczególnych

składników

Pochodzenie

poszczególnych

składników

Białk
a

Tłuszcze

Węglowod
any

Mleko
krowie:

• kazeina
• białka

serwatkow

Soja

Kolagen

Polimery glukozy:

• dekstryny (10 - 20 cz.)

• maltodekstryny (5 - 10

cz.)

• syrop kukurydziany (3 -

5 cz.)

Laktoza

Sacharoza

Glukoza

Fruktoza

Tłuszcz roślinny
(LCT):

• olej

kukurydziany
• olej sojowy
• olej palmowy

MCT

kw. tłuszczowe:

• n-3

• n-6

PODZIAŁ DIET

• Wiek odbiorcy

– mleka dla wcześniaków

– mleka początkowe

– mleka następne

– mleka dla dzieci powyżej 1 r.ż.

– mleka dla dzieci starszych i dorosłych

• Konsystencja:

– płynne, papkowate, stałe

• Zawartość energii

– bogatokaloryczne (powyżej 1kcal / ml)
– normokaloryczne (od 0,65 do 1 kcal / ml)

Mleka modyfikowane

Ilościowa modyfikacja
mleka krowiego

Ilościowa i jakościowa
modyfikacja białka
krowiego

>5 m.ż.
dzieci 1-3 r.ż.

od urodzenia do ok.4-6
m.ż.

Mleko następne

Mleko początkowe

Dobowe zapotrzebowanie

w I półroczu

• Energia

108 kcal/kg.mc

– Białko

2,4 g / kg.mc (9%)

– Tłuszcze

4,9 g/kg.mc (41%)

– Węglowodany 13,6g/ kg.mc (50 %)

• Woda 150 ml/kg.mc

w pełni pokrywają mleka modyfikowane

początkowe

Procentowy udział energii z

głównych składników

pokarmowych dla niemowląt

powinien wynosić w mlekach

początkowych

9 % dla białek

40-55% z tłuszczu

36-51 % dla węglowodanów

Dobowe zapotrzebowanie

w II półroczu

Energia 96 kcal /kg.m.c

– Białko

2,1 g/kg.m.c

– Tłuszcze

3,7 g/kg.m.c

– Węglowodany 12,7 g/kg.m.c

Procentowy udział energii z

głównych składników

pokarmowych dla niemowląt

powinien wynosić w mlekach

następnych

9 % dla białek

35-55% dla tłuszczu

35-65 % dla węglowodanów

PORÓWNANIE SKŁADU

MIESZANEK DLA DZIECI W 1-

ym ROKU ŻYCIA

MLEKO DLA

WCZEŚNIAKÓW

MLEKO

POCZĄTKOWE

MLEKO

NASTĘPNE

BIAŁKO

(g/100ml)

2,25 - 3,1

1,2 – 1,9

2,1 – 3,1

TAURYNA

TŁUSZCZE

(% enrgii)

40 – 55

35 – 55

LAKTOZA (g/100

ml)

śr. 10 – 11

(7 – 14)

śr. 7,2

śr. 7,3

POLIMERY

GLUKOZY

PORÓWNANIE SKŁADU

MIESZANEK DLA DZIECI W 1-

ym ROKU ŻYCIA

MLEKO DLA

WCZEŚNIAKÓW

MLEKO

POCZĄTKOWE

MLEKO

NASTĘPNE

Ca / P

1,6 – 1,8

1,4

Fe (g/100 ml)

1,4

0,5

1,3

Kwas foliowy

(g/100 ml)

Min. 60

Wit. A (j./100 ml)

300 - 400

200

Wit. D (j./100 ml)

Etapy żywienia

niemowląt

•

1 etap od urodzenia do ok.4-5 m.ż. -
mleko jedynym źródłem składników
odżywczych

•

2 etap od ok.4-5 m.ż. do 12 m.ż. -
rozszerzenie diety o pokarmy półpłynne i
stałe

•

3 etap po 12 m.ż. - stopniowe
przechodzenie na dietę dorosłych

Kiedy wprowadzamy inne pokarmy niemowlęciu

karmionemu piersią?

Miesiąc

życia

Rodzaj posiłków

Uwagi

dzień

noc

na żądanie

Nie podawać żadnych płynów

poza pokarmem.

Zacząć podawać witaminy D

. Na ogół dziecko

same reguluje godziny posiłków.

na żądanie

na zadanie/

przeważnie 2 x

na żądanie

ok. 6 — 7 razy

ok. 6 godzin

przerwa nocna

Jeżeli zmniejszył się miesięczny przyrost wagi

ciała,

wprowadzić zupę jarzynowa. w

miejsce jednego posiłku

jak wyżej

Wprowadzić zupę jarzynową w

miejsce jednego

posiłku, sok owocowy lub warzywny

na żądanie

jak wyżej

Jak wyżej z dodatkiem 10 — 15 g

drobno

siekanego, gotowanego,

chudego mięsa

na żądanie

ok. 7 godzin

przerwa nocna

Jak wyżej, naprzemiennie z dodatkiem żółtka lub

mięsa

na żądanie

jak wyżej

na żądanie

karmienie piersią

jak wyżej

1 x zupa jarzynowa z mięsem

lub żółtkiem +

ew. wprowadzić

drugi posiłek w miejsce

karmienia piersią., który może być również zupa.

jarzynową

ewentualnie 4 razy

piers — powolne od-

stawienie od piersi

7-8-godzinna

przerwa nocna

Ewentualnie 4 x pierś i wprowadzenie

posiłków z diety 10 miesiąca życia wg schematu

sztucznego żywienia niemowląt

jak wyzej

jak wyżej

Ewentualnie 3 x pierś i dieta

11 miesiąca

ewentualnie rano i

przed

snem; również

po 1 roku

życia

jak wyżej

Dieta 12 miesiąca życia (poza

posiłkiem rannym

i wieczornym)

Schemat żywienia niemowląt, które nie są

karmione piersią wg Instytutu Matki i Dziecka,

2001r)

Wiek

Ilość posiłków i objętość

porcji

Rodzaj pożywienia (żywność uzupełniająca)

7 x 90-110ml

Mleko początkowe

6 x 110-130ml

Mleko początkowe

6 x 130ml

Mleko początkowe

6 x 150

Mleko początkowe

5 x 180

4 x mleko następne

z dodatkiem bezglutenowego kleiku

(mieszanka

mleczna);

1xzupa (papka jarzynowa);skrobane jabłko i/lub sok

5 x 180

4 x mleko następne z dodatkiem bezglutenowego kleiku;

1xzupa

(papka jarzynowa+gotowane mięso- bez wywaru);

Przecier owocowy (warzywny) lub sok

Mleko następne z dodatkiem bezglutenowego kleiku (mieszanka mleczna) lub

z dodatkiem kaszki bezglutenowej;
Zupa (papka jarzynowa z gotowanym mięsem);

Kaszka bezglutenowa na mleku następnym z owocami;
Przecier owocowy lub sok;

1/2 żółtka co drugi dzień

Jak w 7m.ż.

Jak w 8 m.ż.

Zmiana: całe żółtko co drugi dzień

4-5

Jak w 9 m.ż.

Wprowadzenie (oprócz bezglutenowych) glutenowych zbóż (kasza, bułki,
chleb, sucharki);

Zmiana:obiad z dwóch dań (zupba + jarzynka z dodatkiem gotowanego
mięsa)

11-12

4-5

Jak w 10 m.ż.

Zmiana: Całe jajko 3-4 razy w tygodniu;
Twarożek, kerif, jogurt 1-2 razy w tygodniu

Kolejność wprowadzania produktów

stałych w żywieniu niemowlęcia

Mieszanki stosowane w

żywieniu dzieci zdrowych

do końca 4 mies. życia

• Bebiko 1 (Nutricia)
• Bebiko Omneo (zawiera prebiotyki) (Nutricia)
• Bebilon 1 (Nutricia)
• Bebilon pH 5,7 (obniżone pH ułatwia trawienie

białka = mniejsze nasilenie kolek) (Nutricia)

• Nan 1 (Nestle)
• Enfamil 1 i Enfamil premium 1 (Mead Johnson)
• Humana 1 (Humana)

Mieszanki stosowane w

żywieniu dzieci zdrowych

od 5 mies.życia

• Bebilon 2, Bebiko2 (Nutricia)
• Nan 2 (Nestle)
• Enfamil 2, Enfamil premium 2 (Mead

Johnson)

• Humana 2 (Humana)

 9 mies. życia:

Nan 3 (Nestle)

 12 mies. życia:

• Bebilon 3, Bebiko3, dla Juniora (Nutricia)
• Nan Junior (Nestle)

Mieszanki AR

• Bebilon AR (Nutricia)

• Nan AR (Nestle)

• Enfamil AR (Mead Johnson)

- Zawierają „zagęszczacze”: mączkę chleba

świętojańskiego lub skrobię (Nestle)

- Przeznaczone dla dzieci z refluksem żołądkowo-

przełykowym

- Mogą być stosowane od pierwszych miesięcy życia

Nutriton (Nutricia) – preparat bezmleczny zawierający

mączkę chleba świętojańskiego i maltodekstryny,

stosowany jako dodatek zagęszczający i zwiększający

kaloryczność mieszanek

Mieszanki z obniżoną

zawartością laktozy

• Bebilon niskolaktozowy (Nutricia)
• Bebilon pH 5,7 (Nutricia)
• Nan HA Sensitive (Nestle)

- Dla dzieci z kolkami jelitowymi
- Dla dzieci po ostrej biegunce

MIESZANKI DLA NOWORODKÓW

Z MAŁĄ URODZENIOWĄ MASĄ

CIAŁA

Alprem (Nestle)

Alprem WNKT (Nestle)

Bebilon Nenatal (Nutricia)

Mleko kobiece + wzmacniacze

Bebilon BMF

(Nutricia)

(1 tor. = 1,5g rozp. w 50 ml
mleka)
- węglowodany 1g / tor./ 50 ml

- białko

0,35g / tor./ 50 ml
- Ca, P, Mg, Zn, Cu, J, Mn, Na, K
- wit. A, D, E, K, z gr. B, C, kwas
foliowy

FM 85

(Nestle)

(2,5g rozp. w 50 ml
mleka)
- węglowodany 1,8 g /
50 ml -
białko 0,4g / 50 ml
- Ca, P, Mg, Na, K, Cl

DZIECI

ZDROWE

CHORE

Diety mleczne

(polimeryczne)

• laktozowe lub

•

bogatolaktozow

Diety mleczne
(polimeryczne)

• bezlaktozowe
• ubogolaktozowe

z MCT

• zagęszczone

Diety

bezmleczne

Hydrolizaty białkowe

(oligo-,

monomeryczne)

• bezlaktozowe lub

• ubogolaktozowe

Izolaty
sojowe
(polimerycz
ne)

•

bezlaktozow

LCT

LCT +

MCT

Dieta hipoantygenowa

• Nieznaczny stopień hydrolizy białka

– peptydy składające się z 11 - 15

aminokwasów

• Zawiera laktozę

• Oznakowana symbolem H.A.

• Nie może być stosowana przy leczeniu

alergii pokarmowych

• Zastosowanie

- Zapobieganie alergii

Dieta hipoalergenowa

• Znaczny stopień hydrolizy białka

– peptydy składające się z 2 - 4 aminokwasów
– wolne aminokwasy

• Bezlaktozowa lub o zmniejszonej

zawartości laktozy

• Nie może być stosowana w karmieniu

dzieci zdrowych

• Zastosowanie

- Leczenie alergii i

chorób przebiegających ze znacznym
uszkodzeniem jelita

Białko

Stopień przetworzenia

cząsteczek białka

• Dieta polimeryczna

– pełne, nie zmienione

cząsteczki białek

• Dieta monomeryczna

= elementarna

– cząsteczki białek

przetworzone do wolnych
aminokwasów

 HYDROLIZA

 SYNTETYCZNE

AMINOKWASY

• Dieta
oligomeryczna

– cząsteczki białek
przetworzone do
oligopeptydów (od 2
cząst. aa)

Mieszanki mlekozastępcze

stosowane w leczeniu alergii

na białka mleka krowiego

• Preparaty o wysokim stopniu hydrolizy:
- Bebilon Pepti 1 i 2

(odpowiednio dla niem-owląt do

końca 4 m.ż. i od 5 m.ż.) (Nutricia)

- hydrolizat białek serwatkowych

- zawiera laktozę

- Nutramigen 1 i 2

(Mead Johnson)

- hydrolizat białek kazeinowych
- bezlaktozowy

   - Peptamen (Nestle)
     - hydrolizat białek sewatkowych
     - przeznaczony dla dzieci > 12 m.ż.

Mieszanki mlekozastępcze

stosowane w leczeniu alergii

na białka mleka krowiego

• Preparaty aminokwasowe:
Bebilon amino (Nutricia)
Neocate (SHS)

- Zawierają wolne aminokwasy

Mieszanki mlekozastępcze

stosowane w leczeniu alergii

na białka mleka krowiego

• Preparaty zawierające tłuszcze MCT
Bebilon pepti MCT (Nutricia)

- hydrolizat białek sewatkowych

Pregestymil (Mead Johnson)

- hydrolizat białek kazeinowych

Przeznaczone dla dzieci, które dodatkowo mają

zaburzenia trawienia i wchłaniania tłuszczów

Nie zawierają laktozy

Uwaga: Humana MCT nie jest hydrolizatem

Preparaty sojowe

• Bebilon Sojowy (Nutricia)
• Prosobee 1 i 2 (Mead Johnson)
• Isomil 1 i 2 (Nestle)
• Humana SL

- Nie zawierają laktozy
- Nie są polecane w leczeniu alergii na

białka mleka krowiego (możliwość alergii
krzyżowej)

Węglowodany

•

Dieta

bezlaktozowa



polimery

glukozy -

100%



polimery

glukozy
+ sacharoza max

20%

• Dieta

ubogolaktozo

polimery

glukozy + laktoza

ok. 30% - 50%

• Dieta
laktozowa



laktoza -

100%

glukoza, fruktoza - nieznaczny

dodatek

w niektórych preparatach

DIETY LECZNICZE

CZĄSTKOWE

BIAŁKO

WĘGLOWODANY

TŁUSZCZE

•

Protifar

(białko mleka 1 miarka = 2,2 g

białka)

•

Fantomalt

(maltodekstryny 1 miarka =

4,3g = 17 kcal)

•

Olej

MCT

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39