• Wyżyna Krakowsko-Częstochowska

– makroregion geograficzny położony
w południowej Polsce. Stanowi
wschodnią część Wyżyny Śląsko-
Krakowskiej. Tworzy pas długości ok.
80 km,
pomiędzy Krakowem a Częstochową.
W pasie tym wzgórza wznoszą się na
wysokość 400-515 m n.p.m.

Nazewnictwo

• Oprócz nazwy Wyżyna Krakowsko-

Częstochowska używane są także inne
określenia takie jak Jura Krakowsko-
Częstochowska, Jura Krakowska, Jura
Polska. Niekiedy używa się także
nazwy Wyżyna Krakowsko-Wieluńska.
Ta jednostka geograficzna obejmuje
łącznie Wyżynę Krakowsko-
Częstochowską oraz Wyżynę Wieluńską

Regionalizacja

fizycznogeograficzna

• Wyżyna Krakowsko-Częstochowska dzieli się na

następujące makroregiony:

• Wyżynę Częstochowską

• Wyżynę Olkuską

• Rów Krzeszowicki

• Grzbiet Tenczyński

• Wyżyna Krakowsko-Częstochowska graniczy:

• od północy z Niziną Wielkopolską i Wyżyną Woźnicko-

Wieluńską

• od zachodu z Wyżyną Śląską i Niziną Śląską

• od południa z Kotliną Sandomierską

• od wschodu z Wyżyną Małopolską.

Geologia

• Obszar Jury stanowił niejednokrotnie w swojej historii dno

morza, przez co powstało wiele warstw skał

(dolomity, margle, wapienie). Dominującymi skałami są jednak

wapienie górnojurajskie. Charakterystyczne

są skały wapienne pocięte dolinami erozyjnymi, a także

zjawiska krasowe m.in.jaskinie ze stalaktytami, stalagmitami or

az stalagnatami. W kierunku Obniżenia Górnej Warty występuje

strome obniżenie o wysokości ok. 100 m. Od południa uskok

tektoniczny Rów Krzeszowicki oddziela Wyżynę Olkuską. Rejon

na południowy wschód od Częstochowy jest miejscem, gdzie

znajduje się najwięcej jaskiń w Polsce. Występują tu skamieniałe

szkielety i skorupy organizmów, które przywędrowały z obszaru

równikowego (m.in. amonit), powstałą poprzez wyżłobienie

Dolinę Prądnika, ostańce czyli twardsze fragmenty skał, które

nie podlegają rozpuszczaniu (m.in.Maczugę Herkulesa).

Zachodziły tu także ruchy górotwórcze, co również dało ciekawy

efekt. Najwięcej wzniesień jest w okolicach Krakowa. Dzięki

różnorodności skał występują tu specyficzne gatunki roślin.

Flora

• Pozostająca pod wpływem klimatu oceanicznego Wyżyna

Krakowsko-Częstochowska tworzy odrębną krainę

geobotaniczną. Dominują tu ciepłolubne rośliny

charakterystyczne dla Europy Zachodniej. Stwierdzono

występowanie ok. 1600 gatunków roślin naczyniowych.

Rzadko spotykane okazy : brzoza ojcowska, przytulia

krakowska, warzucha polska znaleziona w Olkuszu, ostróżka

tatrzańska,modrzew polski,ostnica Jana, ostnica

włosowata, goździk siny, aster gawędka, wisienka

stepowa, kruszczyk drobnolistny, szałwia

łąkowa, macierzanka pospolita, kłokoczka południowa,

kwitnące okazy bluszczu, 10 gatunków storczyków, fiołek

bagienny. Liczna jest flora grzybów – ok. 600 gatunków oraz

ogromne bogactwo glonów (w rzece Pilica doliczono się ich

450 gatunków) Jednym z poważniejszych zagrożeń dla flory

Jury jest duże skażenie powietrza spowodowane bliskim

sąsiedztwem dużych zakładów przemysłowych oraz zmiany

środowiska spowodowane osuszaniem bagien i torfowisk.

Fauna

• Ze stosunkowo rzadkich lub chronionych zwierząt występują tu

m.in.: padalezwyczajny, w tym również jego rzadka odmiana

turkusowa,gniewosz plamisty, zaskroniec, żmija zygzakowata, największy

europejski chrząszcz jelonek rogacz, największy polski motyl zmierzchnica

trupia główka oraz 

paź żeglarz

. Obszar Wyżyny stanowi podobnie jak w

przypadku flory odrębną krainę zoogeograficzną pod nazwą Jura

Krakowska. Na skutek szkodliwego dla środowiska przyrodniczego

oddziaływania gospodarki człowieka została tu wytępiona znaczna liczba

gatunków ssaków i innych rzadkich zwierząt. Dawniej charakterystyczny

dla Jury był np. wąż Eskulapa, który został wytępiony niemal w całej Polsce.

Zwiększyła się natomiast liczba zwierząt drobnych, szczególnie

bezkręgowców. Obecnie na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej występują

zwierzęta typowe dla bardzo ciepłych i silnie zagospodarowanych obszarów

chociaż można tu spotkać również wiele rzadkich gatunków zwierząt. Na

szczególna uwagę wśród ssaków zasługują nietoperze, których na Wyżynie

Krakowsko-Częstochowskiej żyje 17 gatunków m.in. umieszczone w Polskiej

Czerwonej Księdze: 

nocek orzęsiony

 (m.in. w Jaskini Racławickiej – jedno z

dwóch największych zimowisk w Polsce),

podkowiec duży

 (znany w Polsce z

zaledwie siedmiu stanowisk, w tym trzech na Wyżynie Krakowsko-

Częstochowskiej), 

podkowiec mały

 oraz mroczek posrebrzany

c

Turystyka

• Dzięki korzystnej rzeźbie terenu obszar Wyżyny Krakowsko-

Częstochowskiej był dobrym miejscem do budowy warowni

obronnych. Wybudowano tu wiele zamków, które tworzą

tzw. "Szlak Orlich Gniazd". Jest tu dużo obiektów do

zwiedzania.

• Znajdują się tu tereny wspinaczki skałkowej czy trasy dla

quadów.

Ze względu na piękno krajobrazu Wyżyna należy do

najatrakcyjniejszych regionów turystycznych w Polsce. Jura

jest stolicą wspinaczkową Polski. Znajduje się tu wiele

ścianek oficjalnie do tego przeznaczonych, oznaczonych w

skali od II do 6.8 co do stopnia trudności. Dla plażowiczów

też coś się znajdzie. Jest tutaj Jezioro Porajskie. Ostatnio

zbudowano wyciągi narciarskie. Od kilkunastu lat

funkcjonuje tu Ruchoma Szopka Olsztyńska.

Skałki wapienne w Złotym

Potoku

Skały wapienne w

Częstochowie

Staw Amerykan w Złotym

Potoku