Wykorzystanie i zmiany

przestrzeni przyrodniczej.

Według definicji przyjmowanej w dokumentach Unii

Europejskiej,

przestrzeń przyrodnicza

to całkowita ilość

materialnych, energetycznych

i

informacyjnych

zasobów przyrody (powietrza, surowców mineralnych,

wód, gleb, szaty roślinnej i świata zwierząt)

wykorzystywanych przez organizmy żywe, w tym

człowieka w

procesach ich rozwoju, w wymiarze przestrzennym i

czasowym.

Aby umieć wykorzystywać przestrzeń przyrodniczą w

sposób zrównoważony i trwały, nie

degradując jej zasobów, walorów i potencjałów, należy

posiadać jak najgłębszą wiedzę o jej

naturalnej strukturze i funkcjonowaniu.

Przestrzen przyrodnicza

powinna być odpowiednio

zaplanowana co oznacza:

Działania planistyczne majace na celu prawidłowy

rozwój kraju, regionu, miast z punktu widzenia

racjonalnego uzytkowania

przestrzeni przyrodniczej.

Planowanie przestrzenne uwzglednia:
1. Warunki przyrodnicze
2. Zasady organizowania ladu przestrzennego

• Wysoka koncentracja użytków rolnych cechuje przede wszystkim

obszary o urodzajnych glebach oraz obszary charakteryzujące się
dużym odsetkiem ludności wiejskiej, słabo rozwiniętym
przemysłem i wielowiekowym głodem ziemi.
Z kolei niski udział użytków rolnych charakteryzuje tereny o
niekorzystnych dla rolnictwa warunkach przyrodniczych, silnie
zalesioną północno-zachodnią Polskę oraz obszary o wysokim
stopniu uprzemysłowienia i zurbanizowania. Powierzchnia lasów i
zadrzewień wynosiła w 2001 r. wg GUS ó 9122 tys. ha. Najwyższą
lesistością charakteryzuje się zachodnia i północno-zachodnia
część kraju oraz Karpaty. Wyższą od przeciętnej lesistość ma także
Pojezierze Suwalskie i Mazurskie oraz część obszarów wyżynnych.
Można przyjąć, że najmniejsze powierzchnie lasów występują na
obszarach silnie zaludnionych oraz o dobrych warunkach
agroekologicznych. Wyjątek mogą stanowić niektóre tereny
wyżynne, gdzie utrzymały się zwarte kompleksy leśne podlegające
od dłuższego czasu prawnej ochronie.

Zagospodarowanie

powierzchni

WOJEWÓDZTWO

POWIERZCHNIA [ha]

Użytki rolne

Grunty rolne

Lasy

Dolnośląskie

1194594

875337

608387

Kujawsko- Pomorskie

1176826

994963

427147

Lubelskie

1773195

1328225

576420

Lubuskie

568949

404938

708201

Łódzkie

1297955

1008897

388597

Małopolskie

931466

661960

439765

Mazowieckie

2437791

1723540

808810

Opolskie

603216

491663

258246

Podkarpackie

954163

618940

677953

Podlaskie

1217234

771027

626532

Pomorskie

927057

705747

678226

Śląskie

638497

460844

399954

Świętokrzyskie

754466

547925

332487

Warmińsko - Mazurskie

1322589

887974

760064

Wielkopolskie

1944707

1575063

783340

Zachodniopomorskie

1127186

864423

830633

Produkcja ważniejszych

ziemiopłodów na 1 ha gruntów

ornych

ZIEMIOPŁ
ODY

200
0

2002

2005

2008

2009

2010

Zboża
podstawo
we:

133
4

1610

1717

1824

1992

1999

-pszenica

621

712

718

767

808

865

-żyto

294

293

279

285

307

262

-jęczmień

203

258

293

299

329

312

-owies

78

114

108

104

117

139

-pszenżyto

139

233

319

369

432

451

Ziemniaki

177
1

1188

848

865

801

753

Buraki
cukrowe

260

1028

975

721

896

917

Rzepaki i
rzepik

70

73

119

174

206

205

Warzywa
ogółem

430

360

447

430

462

448

Produkcja ważniejszych

ziemiopłodów na 1 ha użytków

rolnych

ZIEMIOPŁODY

2000

2002

2005

2008

2009

2010

Zboża
podstawowe:

1025

1245

1319

1366

1497

1403

-pszenica

477

551

551

574

607

607

-żyto

225

227

2144

213

230

184

-jęczmień

156

199

225

224

247

219

-owies

60

88

83

78

88

98

-pszenżyto

107

180

245

276

325

295

Ziemniaki

1360

919

652

648

602

528

Buraki
cukrowe

737

795

749

539

673

643

Rzepak i
rzepik

54

56

91

130

155

144

Warzywa
ogółem

331

278

343

322

347

315

• Okres ostatnich kilkunastu lat charakteryzował niewielki, lecz stały

spadek powierzchni użytków rolnych. Ich kosztem wzrastała
powierzchnia wszystkich pozostałych kategorii gruntów.

• Na ogół słabe jakościowo użytki rolne przeznaczano pod zalesienia

i zadrzewienia. W wyniku planowego zalesiania gruntów rolniczych
rośnie lesistość kraju. Wzrost ten nie jest jednak zadowalający,
ponieważ w dalszym ciągu spada powierzchnia lasu w przeliczeniu
na 1 mieszkańca (w 1996 r. wynosiła 0,23 ha).
Przyrost powierzchni gruntów nierolniczych był na ogół
równomierny w kolejnych latach i nie podlegał
większym wahaniom. Można na tej podstawie sądzić, że jest to
proces stały, który będzie typowy również
w latach następnych. Zważywszy na dynamiczny rozwój
gospodarczy kraju, rozrost terytorialny miast, planowaną budowę
nowoczesnej sieci komunikacyjnej oraz konieczność dostosowania
rolnictwa do wymogów Unii Europejskiej, należy przypuszczać że
powierzchnia użytków rolnych będzie podlegała silniejszemu
ubytkowi niż obecnie.

Powierzchnia zasiewów zbóż

wg województw

WOJEWÓDZTW

A

2000

2002

2010

ogółem

w tym

gospodarstwa

indywidualne

POLSKA

12408,

2

10764,3

10427,7

9169,0

Dolnośląskie

770,4

707,2

719,4

568,1

Kujawsko-
pomorskie

962,3

914,0

901,1

805,6

Lubelskie

1257,0

1097,7

1017,0

986,6

Lubuskie

291,8

248,0

282,9

221,2

Podkarpackie

505,0

367,6

309,6

297,5

Mazowieckie

1590,1

1303,8

1208,8

1179,2

Małopolskie

525,3

383,3

300,7

287,9

Łódzkie

928,0

795,6

738,6

722,4

Opolskie

473,3

452,1

454,8

317,8

Podlaskie

742,5

638,8

606,8

594,2

Zachodniopom
orskie

696,3

603,9

662,0

430,8

Śląskie

330,3

274,8

272,3

248,8

Świętokrzyskie

485,8

377,7

326,3

322,3

Wielkopolskie

1502,9

1458,2

1465,9

1214,9

Warmińsko-
mazurskie

729,7

586,2

592,9

507,1

Pomorskie

617,8

555,6

568,8

464,5

Rodzinne ogrody działkowe

LATA

OGRODY

DZIAŁKI

obiekty

powierzchnia w

ha

w tysiącach

powierzchni

a w ha

2000

5285

43952

965

33224

2002

5218

43816

961

33216

2007

4971

43575

966

33587

2008

4970

43518

965

33577

2009

4960

43523

967

33818

2010

4948

43433

966

33835

Problemy w zakresie

ochrony środowiska w

aglomeracjach miejsko-

przemysłowych.

źródło: http://informacje.infoludek.pl/wiadomosci/single/id/1912

Środowisko dostarcza człowiekowi zasobów niezbędnych do

jego egzystencji. Człowiek na przestrzeni lat w znacznym

stopniu przekształcił środowisko przyrodnicze. Pogarszanie

się stanu środowiska stanowi jeden z poważniejszych

problemów, z którymi musi zmierzyć się współczesny

człowiek. Im większa aglomeracja miejska, tym więcej

produkuje szkodliwych substancji niekorzystnych dla

środowiska przyrodniczego. Wielkie miasta przyczyniają się

także do wzrostu zanieczyszczenia powietrza, wód, oraz do

dużej koncentracji bakterii i wirusów. Ogromne ilości

odpadów są gromadzone na terenie miast. Podstawowymi

źródłami zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego jest

przemysł i transport. 

Główne problemy środowiskowe współczesnego świata:

•zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego polegające

na wprowadzeniu do powietrza substancji stałych, ciepłych,

czy gazowych, które negatywnie wpływają na zdrowie

człowieka, klimat, przyrodę, wody, gleby, lub spowodować

znaczne zmiany w środowiska;

•zjawisko ubytku ozonu w atmosferze nazywane dziurą

ozonową;

•zanieczyszczenie wód;

•zwiększona emisja tlenku siarki S02 (nadmierne ilości tego

związku przyczyniają się do powstawania kwaśnych

deszczy);

•degradacja powierzchni Ziemi

;

źródło:
http://www.ekogroup.info/8323/w-
senacie-o-swiadomosci-ekologicznej-
polakow/

Gospodarowanie odpadami – to

działania polegające na

zbieraniu, transportowaniu, odzyskiwa

niu oraz unieszkodliwianiu odpadów,

jak również nadzorze nad miejscami

neutralizowania odpadów. Z

gospodarowaniem wiąże się również

pomoc w zamykaniu i rekultywacji

składowisk, wspieranie recyklingu

pojazdów, pomoc w usuwaniu azbestu,

finansowanie działań planistycznych.

Zasady gospodarowania

odpadami:

• maksymalne zmniejszenie wytwarzania

pozostałości i odpadów podczas wszelkiej

działalności produkcyjnej;

• włączanie pozostałości poprodukcyjnych

ponownie do procesów technologicznych;

• odzysk możliwie jak największej ilości

surowców zawartych i nagromadzonych w

odpadach;

• sortowanie pozostałych odpadów przed

podaniem ich odpowiednim procesom

przetwórczym (kompostowanie, spalanie

składowanie);

• składowanie odpadów niezneutralizowanych

w innych procesach, w sposób

uporządkowany i niezagrażający środowisku

przyrodniczemu.

Działania prowadzące do

likwidacji odpadów

• selektywne gromadzenie w miejscu

powstania;

• składowanie na wysypiskach;
• kompostowanie;
• spalanie;
• zintegrowane systemy

unieszkodliwiania odpadów

źródło:
http://www.jodlownik.pl/index.php?
option=16&action=news_show&news_id
=76

Rodzaje odpadów

które nie można

składować na

składowisku:

• odpady płynne;
• łatwopalne i

wybuchowe;

• radioaktywne;
• toksyczne;
• zakaźne (pochodzące

ze szpitali, ośrodków
zdrowia);

• odpady nieznanego

pochodzenia;

• inne zaliczane do

niebezpiecznych.

które można

składować na

składowisku:

• gospodarczo- bytowe;
• wielkogabarytowe, w

postaci starych
przedmiotów trwałego
użytku;

• żużel i popiół;
• gruz budowlany i ziemia

z wykopów;

• odpady przemysłowe o

charakterze
komunalnym.

Ustawa Śmieciowa

Od 1 lipca 2013 roku zaczną obowiązywać nowe zasady

odbioru odpadów. Obowiązek podpisania umowy z firmą

wywozową, przejmie gmina. Wyłoni ona w

konkurencyjnym przetargu firmę, która będzie odbierać

odpady od mieszkańców gminy. 

ZALETY NOWEGO SYSTEMU:
1. odbiór wszystkich śmieci za jedną stawkę – jednolity

system dla wszystkich mieszkańców;
2. niższe rachunki dla osób segregujących odpady;
3. brak konieczności zawierania samodzielnie umów z

firmami zajmującymi się wywozem odpadów;
4. ograniczenie licznych tzw. dzikich wysypisk;
5. lepszy standard obsługi mieszkańców;
6. rozwiązanie problemu  gospodarki odpadami

problemowymi;

Gospodarowanie

odpadami w Krakowie

źródło:
http://www.fotogenius.pl/Barycz,1289,1,k.html

Elementy gospodarki

odpadami w Krakowie

W Krakowie wytwarzanych jest rocznie

około 348 000 Mg odpadów. Wskaźnik

nagromadzenia odpadów

wytwarzanych w gospodarstwach

domowych wynosi 325

kg/mieszkańca/rok. Około 75%

odpadów wytwarzanych w

gospodarstwach domowych jest

deponowane na składowiskach, 7 %

poddawane procesowi kompostowania,

a około 18 % zbierane w sposób

selektywny.

Aktualnie system

gospodarowania odpadami

Kraków realizuje przez:

• selektywną zbiórkę odpadów komunalnych "u

źródła„;

• dodatkową selektywną zbiórkę odpadów

komunalnych w ogólnodostępnych pojemnikach

typu dzwonowego;

• zbiórka surowców wtórnych w ramach akcji

edukacyjnych;

• zakład segregacji odpadów komunalnych –

sortownia Barycz;

• lamusownie (zbiorcze punkty gromadzenia

odpadów);

• kompostownie odpadów frakcji „mokrej”;

• składowisko odpadów komunalnych Barycz;

• zbiórkę odpadów wielkogabarytowych;

• zbiórkę przeterminowanych leków w aptekach;

• zbiórkę zużytych baterii;

• zbiórkę zużytych świetlówek kompaktowych.

Walka Krakowa z

zanieczyszczeniem

źródło:
http://www.dziennikpolski24.pl/pl/region/krakow/1193263-
krakow-zanieczyszczony-znacznie-ponad-norme.html

Kraków jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych

miast w Polsce. Jednak jest on również jednym z

niewielu miast, które walczą o poprawę stanu

atmosfery.

Na zły stan powietrza w stolicy Małopolski ma

wpływ wiele czynników, przede wszystkim jednak

specyficzne położenie Krakowa. Miasto leży w

dolinie Wisły, co powoduje stosunkowo małą liczbę

dni wietrznych. Co za tym idzie, obszar Krakowa nie

jest odpowiednio przewietrzany. Zanieczyszczenie

powietrza w Krakowie pyłem zawieszonym rośnie w

sezonie zimowym, zwłaszcza w dni bezwietrzne i

mgliste. Dopuszczalne normy dobowe bywają

przekraczane nawet sześciokrotnie. Raporty

naukowe wskazują, że dopuszczalne normy

zanieczyszczenia powietrza przekraczane są w

Krakowie przez 200 dni roku. Do tego dochodzi tzw.

niska emisja, która jest głównym winowajcą

sezonowego pogarszania się stanu powietrza i

przekraczania norm w zakresie pyłu zawieszonego.

To nic innego jak efekt spalania paliw stałych i

śmieci w domowych kotłowniach i piecach.

źródło: http://www.theta-
doradztwo.pl/theta/5/138/

Najbardziej

zanieczyszczone miasta w

Polsce

(dla 2011r.)

Sposoby zmniejszenia

zanieczyszczenia:

• władze Krakowa już od połowy lat 90. rozpoczęły realizację programów

dofinansowywanie wymiany starych węglowych pieców na nowe
proekologiczne rozwiązania;

• w ramach poprawy jakości powietrza, szczególnie w sezonie

grzewczym, Kraków jako jedyne miasto w Polsce prowadzi od dwóch
lat wojnę z paleniem w domowych piecach śmieci; 

• w Krakowie cztery lata temu ruszyły pierwsze w Polsce kontrole pieców

węglowych;

• w mieście budowlany jest również kompleksowy system gospodarki

odpadami z kluczową inwestycją - ekologiczną spalarnią odpadów;

• najnowszym pomysłem jest stworzenie przez straż miejską mapy

miejsc, w których pali się śmieciami;

• miasto prowadzi również walkę w zmniejszeniu roli węgla jako

surowiec energetyczny;

• w mieście pojawiły się plakaty informujące mieszkańców i turystów o

zanieczyszczeniu;

• Krakowianie za wymianę pieców z węglowych na ekologiczne źródła

energii będą mogli uzyska dotację do 100 % poniesionych kosztów (nie
więcej niż 900 zł za każdy kilowat mocy nowego źródła);

http://krakow.naszemiasto.pl/artykul/1318241,krakow-12-lat-badan-zanieczyszczonego-powietrza-smog-

grozny,id,t.html

Bibliografia:

• http://www.stat.gov.pl/gus

• http://www.stat.gov.pl/gus/5840_4127_PLK_HTM

L.htm

• http://www.twojapogoda.pl/wiadomosci/109524,

najbardziej-skazone-miasta-w-polsce

• http://www.malopolskie.pl/Srodowisko/Informacj

e/?id=8806

• http://brudnykrakow.wordpress.com/category/w

alka-z-zanieczyszczeniami/

• http://www.nfosigw.gov.pl/gospodarka-

odpadami/

• http://www.ekocentrum.krakow.pl/231,a,gospod

arka-odpadami.htm

• http://www.recykling.pl/recykling/index.php/plan

/22

• http://geografia.na6.pl/globalne-i-regionalne-

problemy-srodowiskowe