Recykling tworzyw 

sztucznych 

wykorzystywanych w 

medycynie

Paulina Murzińska

TRiL, sem.VII.

Podstawa prawna

• Według ustawy o odpadach z dnia 27 

kwietnia 2001 roku (Dz.U.2001 nr 62 poz. 

628) pod pojęciem recyklingu „rozumie 

się taki odzysk, który polega na 

powtórnym przetwarzaniu substancji lub 

materiałów zawartych w odpadach w 

procesie produkcyjnym w celu uzyskania 

substancji lub materiału o przeznaczeniu 

pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w 

tym też recykling organiczny, z wyjątkiem 

odzysku energii.” 

Pojecie tworzyw sztucznych

Tworzywa sztuczne to substancje 
stworzone przez człowieka i nie 
występujące w przyrodzie. Ich budowa 
chemiczna zapewnia, że w końcowym 
etapie produkcji przybierają stan ciekły, 
a potem zastygają.

Trochę historii

• Początki współczesnego przemysłu tworzyw sztucznych 1862 

rok, Londyn – chemik Alexander Parkes z Birmingham, 
materiał nazwano parkesine. 

• Pierwszym udanym i stosunkowo tanim tworzywem 

sztucznym (podobnym do parkesiny), okazał się wynalazek 
opatentowany 15 czerwca 1869 roku przez Johna Wesleya 
Hyatta z Albany w stanie Nowy Jork pod nazwą celuloid

• Pierwsze syntetyczne tworzywo sztuczne - bakelit. Wynalazł 

go i opatentował w 1907 roku belgijski chemik Leo H. 
Baekeland.

Produkcję innych powszechnie dzisiaj używanych 

tworzyw sztucznych rozpoczęto: 

• polistyrenu w 1930 roku,
• polichlorku winylu w 1931 roku,
• polietylenu w 1939 roku,
• teflonu w 1946 roku,
• żywic epoksydowych w 1950 rok

Najczęściej stosowane 

tworzywa 

Najczęściej wykorzystywane 
tworzywa sztuczne w produkcji 
urządzeń medycznych to polietylen, 
polipropylen, polistyren i PCV, na 
które przypada ok. 80 proc. łącznej 
konsumpcji tworzyw w tym 
segmencie.

Zastosowanie tworzyw 

sztucznych w medycynie

• Folie i woreczki poliamidowe i 

polietylenowe

• Łączniki, trójniki i rozgałęziacze do 

przewodów i drenów, proste i 
kątowe kraniki, zatyczki, korki (z 
polipropylenu, niskociśnieniowego 
polietylenu lub poliamidu)

• Pojemniczki z polietylenu 

wysokociśnieniowego

• Rękawiczki z mocnej folii 

polietylenowej

• Rozwieracze brzuszne i wzierniki 

ginekologiczne z poliwęglanu

• Naczynia z polipropylenu
• Powłoki oddzielające cenną aparaturę 

przed wpływami środowiska 
tkankowego (np. z żywic epoksydowych 
i silikonowych oraz kopolimerów 
metakrylanu metylu)

• Rurki i wężyki - rurki, inhalatory, 

urządzenia dozujące insulinę, duże 
elementy urządzeń i inne.

• Strzykawki 
• Cewniki donaczyniowe
• Cewniki urologiczne
• Igły

• Przetoki tętniczo-żylne 

• Zestawy do przetaczania krwi i 

płynów infuzyjnych

• Zestawy do drenażu ssącego ran 

• Korpusy aparatów medycznych 

• Płytki Petriego

• Zastosowanie w stomatologii 

• Soczewki kontaktowe

• Protezy naczyń 

krwionośnych

• Protezy ścięgien 

• Protezy stawów 

• Protezy kości 

• Sztuczne zastawki

• Nici chirurgiczne

• Opakowania leków 

• Środki aktywne pod względem 

leczniczym 

• Środki pomocnicze - składniki 

maści, zasypek, kremów, powłok 
ochraniających tabletki i drażetki.

• Sztuczne serce

Zasady gospodarki odpadami 

medycznymi

Wszystkie  działania  dotyczące  gospodarki  
odpadami,  w  tym  odpadami  medycznymi, 
muszą być zgodne z obowiązującym w naszym 
kraju prawem. Podstawowym aktem jest ustawa 
o odpadach z dnia 27-04-2001 roku (Dz. U. nr 
62, poz. 628 z późn. zm.) tekst jednolity. Ustawa 
 określa  zasady  postępowania  z  odpadami  w  
sposób  zapewniający  ochronę życia  i zdrowia  
ludzi  oraz  ochronę środowiska  zgodnie  z  
zasadą  zrównoważonego  rozwoju  a  w 
szczególności   zasady   zapobiegania   
powstania   odpadów   lub ograniczenia   ilości   
i   ich negatywnego oddziaływania na 
środowisko, a także odzysku lub 
unieszkodliwienia odpadów. 

Zgodnie z określoną w 
rozporządzeniu klasyfikacją odpady 
medyczne dzieli się na:

• odpady zakaźne; 
• odpady specjalne; 
• odpady pozostałe; 

Odpady medyczne podlegają wymogom ich selektywnej 

zbiórki w miejscu powstania. Odpady powinny być 

gromadzone w specjalnie oznakowanych (opatrzonych 

odpowiednim opisem, określonego koloru) pojemnikach 

lub po workach, wymienianych na nowe z odpowiednią 

częstotliwością.
Dopuszcza się magazynowanie niebezpiecznych odpadów 

medycznych na terenie jednostek ochrony zdrowia, 

jednak poza miejscem ich powstawania, w specjalnie 

wydzielanych i przystosowanych do tego celu 

pomieszczeniach. Czas magazynowania może wahać się 

od nieprzekraczalnych 48h w przypadku zakaźnych 

odpadów medycznych magazynowanych w 

pomieszczeniach o temperaturze powyżej 100C, do 

maksymalnie 14 dni w przypadku zakaźnych odpadów 

medycznych przechowywanych w temperaturze poniżej 

100C.
W przypadku niewielkich ilości odpadów dopuszczalne 

jest ich gromadzenie w szczelnie zamkniętych 

pojemnikach, w wydzielonych chłodzonych miejscach.

Zabronione jest unieszkodliwianie 
zakaźnych odpadów medycznych i 
zakaźnych odpadów 
weterynaryjnych w inny sposób niż 
spalanie w spalarniach odpadów.

Prawo dopuszcza jednak przy spełnieniu 
określonych warunków inne metody 
unieszkodliwiania odpadów medycznych i 
weterynaryjnych. 
Jako możliwe sposoby unieszkodliwiania odpadów 
medycznych i weterynaryjnych wymienia się:

• termiczne przekształcanie odpadów w 

instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na 
lądzie; 

• autoklawowanie; 
• dezynfekcję termiczną; 
• działanie mikrofalami; 
• obróbkę fizyczno-chemiczną inną niż ww. 

Odpady 

niebezpieczne

To odpady, które ze względu na swoje 
pochodzenie, skład chemiczny, 
biologiczny, inne właściwości lub 
okoliczności stanowią zagrożenie dla 
życia lub zdrowia ludzkiego lub 
środowiska przyrodniczego, objęte (…) 
listą Ministra Ochrony Środowiska, 
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

W tej grupie szczególną pozycję zajmują 
odpady medyczne, czyli odpady powstające w 
związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych 
oraz prowadzeniem badań i doświadczeń 
naukowych w zakresie medycyny.

  Głównymi źródłami powstawania tych odpadów 

są: szpitale, kliniki, przychodnie lekarskie, 
punkty lecznicze ( prywatne i społeczne ), 
punkty zabiegowe, sanatoria, hospicja, domy 
nieletnich, apteki, zakłady farmaceutyczne.

Przykładowy uśredniony skład odpadów 

medycznych obiektu szpitalnego wg normy PN-93/Z-

15006

Procesy unieszkodliwiania i 

przetwarzania odpadów medycznych

1 Procesy wyjaławiania odpadów
        W technikach wyjaławiania bakteryjnego wszelkich substancji, 

stosowane są procesy sterylizacji, ( wyjaławiania), jako 
jednostkowy proces technologiczny polegający na zniszczeniu 
wszystkich, zarówno wegetatywnych, jak i przetrwalnikowych 
form mikroorganizmów. Sterylizacji można dokonać 
mechanicznie, fizycznie, bądź chemicznie, najczęściej jednak 
używa się metod fizycznych. Prawidłowo wysterylizowany 
materiał jest jałowy - nie zawiera żadnych żywych 
drobnoustrojów (także wirusów) oraz ich form przetrwalnikowych

        W technice przetwarzania odpadów medycznych stosuje się 

nazwę sanitacja. Różnica polega na tym, że produkt procesu 
sanitacji obligatoryjne musi być poddany procesom wstępnego 
rozdrabniania, a po przetworzeniu winien występować w postaci 
drobnych trudno rozpoznawalnych elementów. Warunek ten 
winien dotyczyć każdej z metod przetwarzania odpadów techniką 
wyjaławiania.

W rozwiązaniach technicznych wyróżnia się następujące metody 

wyjaławiania:

• Wyżarzanie lub spalanie
• Sterylizacja suchym gorącym powietrzem
• Sterylizacja nasyconą parą wodną pod ciśnieniem
• Sterylizacja przez sączenie
• Sterylizacja promieniowaniem

– jonizującym,
– UV,
– mikrofalowym.

• Sterylizacja gazami:

– tlenkiem etylenu,
– formaldehydem,
– ozonem.

• Sterylizacja roztworami środków chemicznych:

– aldehydu glutarowego,            
– kwasu nadoctowego.

•  Sterylizacja plazmowa.

Koncepcja logistyki gospodarki 

odpadami medycznymi

Szpital jest zakładem wytwarzającym odpady zarówno 

takie, jakie powstają w naszych domach jak i będące 
dużym zagrożeniem dla ludzi i środowiska. Z tego powodu 
nadzór nad postępowaniem z odpadami z punktu widzenia 
epidemiologicznego oraz bezpieczeństwa pracy jest 
ważnym elementem w opracowaniu odpowiedniego 
systemu gospodarki tą grupą odpadową. Nie mniej ważne 
są również aspekty ekonomiczne. W związku z tym należy 
najpierw przygotować odpowiednią logistykę, która 
stworzy podwaliny do prawidłowego funkcjonowania 
proponowanego rozwiązania dla placówek służby zdrowia.

Logistyka traktowana jako działanie 

funkcjonalne może rozciągnąć się na jej 
funkcje przedmiotowe, a w ślad za tym 
może ujawnić się w postaci 
wyspecjalizowanych logistyk, m.in. jak:

•  logistyka produkcyjna,
•  logistyka szpitalna,
•  logistyka utrzymania systemów 

szpitalnych,

•  logistyka gromadzenia, przetwarzania i 

recyklingu odpadów (ekologistyka).

Na czy polega ekologistyka?

• towarzyszą realizacji procesów zaopatrzeniowych 

opiera się na koncepcji zarządzania 
recyrkulacyjnymi przepływami strumieni 
materiałów odpadowych w gospodarce,

• zapewnia gotowość i zdolność efektywnego 

gromadzenia, segregowania, przetwarzania oraz 
ponownego wykorzystania odpadów,

• umożliwia podejmowanie technicznych i 

organizacyjnych decyzji w kierunku zmniejszania 
(minimalizacji) tych negatywnych skutków na 
środowisko.

„Filary” główne ekologistyki

Podstawę 
funkcjonalnego 
działania 
ekologistyki 
wspierają 
niejako trzy 
„filary” głównie.

Oznakowanie wyrobów z tworzyw 

sztucznych po recyklingu

Wnioski

• w Polsce najszerzej stosowaną metodą unieszkodliwiania odpadów 

medycznych jest ich spalanie,

• przeważająca część termicznych instalacji dla odpadów medycznych w 

Polsce nie jest wyposażona w żadne systemy oczyszczania spalin,

• w Polsce w bardzo małym stopniu wykorzystuje się alternatywne 

sposoby unieszkodliwiania odpadów medycznych w stosunku do ich 

spalania,

• rozwiązania logistyczne (sortowanie, zbiórka, transport, składowanie, 

odbiór materiału) muszą zapewniać „płynny” przepływ odpadów 

medycznych,

• unieszkodliwiając odpady medyczne metodą alternatywną można nie 

tylko zaoszczędzić środki finansowe,

• koszty zagospodarowania odpadów komunalnych są średnio 

pięciokrotnie niższe niż unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych,

• systematyczne i surowe kontrole przeprowadzone przez odpowiednie 

organy nadzoru (PIOŚ, Państwowa Inspekcja Sanitarna) oraz 

nakładanie wysokich mandatów za ewentualne przekroczenia zasad w 

zakresie gospodarowania odpadami medycznymi, powinny przyczynić 

się do poprawy obecnej sytuacji i eliminacji zaniedbań w tym zakresie.

Ciekawostki 

•

polskie odpady zgromadzone w 

polskie odpady zgromadzone w 

jednym miejscu stworzyłyby górę o 

jednym miejscu stworzyłyby górę o 

długości 1 km i dwukrotnej 

długości 1 km i dwukrotnej 

wysokości Everestu,

wysokości Everestu,

•

 

 

40 milionów obywateli produkuje 

40 milionów obywateli produkuje 

rocznie 10 mln ton odpadów 

rocznie 10 mln ton odpadów 

komunalnych,

komunalnych,

•

 

 

szacuje się, że rocznie do śmieci 

szacuje się, że rocznie do śmieci 

trafia ponad 1550 ton baterii i 

trafia ponad 1550 ton baterii i 

akumulatorów, 11500 ton farb i 3000 

akumulatorów, 11500 ton farb i 3000 

ton farmaceutyków,

ton farmaceutyków,

•

 

 

w ciągu roku na całym świecie 

w ciągu roku na całym świecie 

butelki PET, ustawione jedna na 

butelki PET, ustawione jedna na 

drugiej utworzyłyby wieżę o 

drugiej utworzyłyby wieżę o 

wysokości 28 milionów kilometrów,

wysokości 28 milionów kilometrów,

•

tworzywa sztuczne wyrzucane na składowiska nie 

tworzywa sztuczne wyrzucane na składowiska nie 

ulegają rozkładowi przez 500 lat,

ulegają rozkładowi przez 500 lat,

•

 

 

tylko 222 tysiące ton odpadów komunalnych jest 

tylko 222 tysiące ton odpadów komunalnych jest 

kompostowanych (2%),

kompostowanych (2%),

•

 

 

w Polsce rocznie zużywa się 400 mln aluminiowych 

w Polsce rocznie zużywa się 400 mln aluminiowych 

puszek, które można powtórnie przetworzyć oraz 

puszek, które można powtórnie przetworzyć oraz 

wykorzystać nieskończoną ilość razy,

wykorzystać nieskończoną ilość razy,

•

 

 

energia zaoszczędzona dzięki recyklingowi jednej 

energia zaoszczędzona dzięki recyklingowi jednej 

szklanej butelki pozwala zasilić:

szklanej butelki pozwala zasilić:

    

    

komputer przez 25 min,

komputer przez 25 min,

telewizor przez 20 min,

telewizor przez 20 min,

zmywarkę do naczyń przez 10 min,

zmywarkę do naczyń przez 10 min,

•

 

 

recykling szkła pochodzącego z jednego pojemnika 

recykling szkła pochodzącego z jednego pojemnika 

pozwała zaoszczędzić energię, która umożliwi świecenie 

pozwała zaoszczędzić energię, która umożliwi świecenie 

100-watowej żarówki przez 4 h

100-watowej żarówki przez 4 h

Dziękuję za uwagę  

