Główne czynniki i mechanizmy socjalizacji

Pojęcie Socjalizacji

Socjalizacja (Słownik Pedagogiczny)

Wielostronny proces rozwoju

społecznego jednostki polegający na

nabywaniu przez nią systemu

wartości, norm oraz wzorów

zachowań obowiązujących w danym

społeczeństwie

Pojęcie Socjalizacji

Socjalizacja (Zbigniew Skorny)

Socjalizację można najogólniej określić

jako proces oddziaływania grupy na

jednostkę. Można więc stwierdzić, że

jednostka zostaje poddana

socjalizującemu oddziaływaniu grupy.

Pojęcie Socjalizacji

Socjalizacja (

wg Muszyńskiego)

to ogół wpływów środowiskowych na

jednostkę, w wyniku których nabywa

ona zdolności do życia w

społeczeństwie i pełnienia w nim

powszechnie obowiązujących ról.

Pojęcie Socjalizacji

Socjalizacja (Wikipedia)

(z łaciny

socialis

– społeczny)

to proces

przyswajania przez jednostkę wiedzy,

umiejętności, wzorów zachowań, norm i wartości

przekazywanych jej przez społeczeństwo i

obowiązujących we współżyciu z innymi ludźmi

oraz umiejętności niezbędnych dorosłej osobie.

Jest rezultatem wpływów zamierzonych

(wychowania) i niezamierzonych. Socjalizacji

dokonuje się poprzez oddziaływanie środowiska

społecznego (np. rodziny, kolegów), osób (np.

nauczyciela) lub instytucji (np. szkoły).

Z pojęciem socjalizacji wiąże się

również pojęcie resocjalizacji.

Resocjalizacja jest procesem zmian zachodzących w
jednostce społecznej na skutek określonych działań.
Mając na myśli jednostkę społeczną myślimy o
osobie, zazwyczaj wywodzącej się z patologicznego
środowiska, w którym nieistotne są żadne normy i
zasady obowiązujące wśród pozostałej części
społeczeństwa.

Działanie resocjalizacyjne ma na celu
ukształtowanie na nowo osobowości danego
człowieka, tak by życie w społeczności zbiorowej nie
stanowiło dla niego problemu. Podczas tego procesu
dotychczasowe cechy i zachowania zastępowane są
nowymi, których wcześniej dana osoba nie znała lub
nie chciała przyswoić.

Mechanizmy socjalizacji

1.Mechanizm kontroli społecznej.

Są to reakcje środowiska na zachowania jednostki

(aprobata lub dezaprobata).

Reakcje te cechuje regularność. Pewne czyny oceniane

są w danej grupie jednakowo. Za tymi reakcjami kryje

się system norm i wzorów postępowania aprobowanych

przez grupę. Mechanizm kontroli społecznej szczególnie

skutecznie działa w małej grupie – dzięki bezpośrednim

kontaktom członków grupy. Przejawem kontroli jest

opinia publiczna. Jednostka szybko odkrywa, że

możliwości osiągania własnych celów zależą od pozycji

w grupie. Zdobycie dobrej pozycji oznacza zdobycie

sobie uznania i popularności. Jednostka to osiągnie,

jeżeli jej zachowania będą zgodne z systemem norm i

oczekiwań obowiązujących w grupie. Układem

wzmocnień dla określonych zachowań człowieka jest

aprobata społeczna.

Mechanizmy socjalizacji



2.Mechanizm wpływu osób znaczących

Człowiek jest stymulowany do określonych zachowań

poprzez interakcję z pojedynczymi osobami .Są to osoby

dla niego znaczące, wobec których jednostka zajmuje

przychylną postawę i którym przypisuje cenne dla siebie

właściwości. Kontakt oparty jest na więzi emocjonalnej.

Osobą znaczącą może być: matka, ojciec, koleżanka,

przyjaciel, zwierzchnik itp.

Wpływ osób znaczących zachodzi na dwóch poziomach:

- zewnętrzne odwzorowanie czyjegoś zachowania-

naśladownictwo,

- odwzorowanie cudzych stanów psychicznych-

identyfikacja.

Podłożem naśladownictwa lub identyfikacji są dążenia

jednostki do zapewnienia sobie bezpieczeństwa,

społecznej akceptacji. Następstwem jest przyjęcie postaw

i zachowań osoby znaczącej jako własne. Układem

wzmocnień są reakcje tych osób.

Mechanizmy socjalizacji

3.Mechanizm wzmacniania wewnętrznego.

Stymulatorem pożądanych zachowań jest własna

aktywność jednostki, ukształtowana na podłożu

wcześniej przyjętych postaw (wyuczonych i

zinternalizowanych). Człowiek zawsze dąży do

zachowania stanu równowagi w obrębie już

ukształtowanych w niej systemów postaw.

Zachodzi proces selekcji napływających informacji

w celu zachowania ich wewnętrznej zgodności,

unikania dysonansu między uznanymi

przekonaniami. Jednostka stara się zachować

zgodność między tym co czuje, wyznaje, myśli,

czego pragnie a tym jak się zachowuje. Są jednak

wyjątki. Zdarza się, że zachowuje się tak tylko

dlatego, iż pełniona rola społeczna objęta jest

mechanizmem kontroli społecznej. Jest ona

narzucona i pełniona pod przymusem.

Mechanizmy socjalizacji

Aby pełniona rola miała charakter uwewnętrzniony i

trwały (gdyż wtedy prowadzi do trwałych zmian w

osobowości) muszą zachodzić następujące warunki:



Nie może ona być narzucona i pełniona pod

przymusem,



Rola powinna mobilizować do wysiłku, ale

jednocześnie ukazywać perspektywy pokonania

trudności,



Pełnienie roli musi budzić przychylną ocenę osób

lub grup znaczących,



Jednostka musi mieć możliwość pełnienia roli w

sposób twórczy.

Czynniki socjalizacji



Rodzina – w początkowym okresie życia

rodzina odgrywa szczególną ważną rolę w

procesie socjalizacji dziecka, pierwsze

kontakty społeczne nawiązuje ono z matką

a następnie z ojcem, rodzeństwem.

Niektórzy autorzy wyrażają pogląd, że

rodzina kształtuje zasadnicze postawy

społeczne, które w późniejszym wieku nie

ulegają poważniejszym zmianom

Rodzina

Działanie rodziny w zakresie społecznego rozwoju

dziecka dokonuje się za pośrednictwem modeli

zachowania jej członków. Mogą to być zarówno

wzory zgodnego współżycia i współdziałania,

jak też modele sytuacji konfliktowych i działań

aspołecznych. Funkcjonują one na zasadzie

mechanizmu mimowolnego naśladownictwa,

stanowiąc podstawę nabywania przez dziecko

postaw i sposobu postępowania członków

rodziny.

Rodzina

Na przebieg socjalizacji wpływają:

-Metody wychowawcze stosowane przez

rodziców (zbyt surowe lub pobłażliwe,

które ograniczają samodzielność dziecka)

-Struktura rodziny (wiek, zawód, pozycja

społeczna rodziców, ale również

rodzeństwo)

- Atmosfera współżycia w rodzinie (wesoła,

ponura, spokojna, surowa)

Przedszkole i szkoła

Ważną funkcję w procesie socjalizacji

pełni przedszkole i szkoła. Za jeden

z podstawowych kierunków

oddziaływania wychowawczego tych

instytucji uważa się kształtowanie

postaw społecznych sprzyjających

prawidłowemu współżyciu w grupie.

Przedszkole i szkoła

W procesie takiego wychowania ważną rolę odgrywa

działalność zespołowa. Może ona przyjmować

formę:

-wspólnej zabawy

-wspólnego odrabiania lekcji

-udziału w pracach społecznych

-organizowania imprez rozrywkowych lub kulturalno-

oświatowych

Działalność zespołowa umożliwia podjęcie zabiegów

wychowawczych zmierzających do wytworzenia

prawidłowych stosunków międzyludzkich w grupie

Przedszkole i szkoła

Zachowanie się nauczycieli w szkole dostarcza

dzieciom licznych modeli współżycia

społecznego tj. wysoka spr. umysłowa,

bogactwo wiedzy, prawidłowa organizacja

pracy

Nauczyciel swoim postępowaniem może

wpływać dwojako na proces socjalizacji:

-korzystnie: życzliwa postawa wobec dzieci,

sprawiedliwe ocenianie itp.

-niekorzystnie: nauczyciel konfliktowy,

niesprawiedliwy, stronniczy, unika udziału we

wszystkich formach aktywności społecznej.

Grupa rówieśnicza

W procesie socjalizacji ważną rolę odgrywa

uczestnictwo w działalności różnych grup

dziecięcych i młodzieżowych określanych

również mianem grup rówieśniczych.

Członków grupy łączy więź dzięki której

grupa staje się zwarta, zdolna do

skutecznego działania. Na podłożu takich

związków kształtuje się poczucie

solidarności z grupą, aprobata jej celów

działania oraz uznanie jej za własne.

Grupa rówieśnicza

Ze względu na rodzaj więzi społecznej

można wyróżnić grupy rodzinne,

sąsiedzkie, zabawowe i inne. W grupach

wytwarzają się normy wyznaczające

postępowanie członków grupy. Mogą

one dotyczyć ich zachowania się w

określonych okolicznościach,

przestrzegania pewnych zwyczajów,

ubioru i innych cech.

Grupa rówieśnicza

Grupa rówieśnicza może wpływać korzystnie na

proces socjalizacji lub być powodem

powstających w nim zaburzeń. Z dodatnim

oddziaływaniem mamy do czynienia wtedy

gdy opinia grupy zawiera aprobatę i sprzyja

nagradzaniu czynności prospołecznych lub też

wyraża dezaprobatę dla działań społecznie

szkodliwych. Opinia grupy może również

przyczyniać się do kształtowania postaw

aspołecznych wskutek tolerowania lub nawet

zachęcania przez grupę do podejmowania

działań społecznie szkodliwych.

Procesy wychowania i socjalizacji zachodzą przez cały

okres życia człowieka. Ich przebieg zależy od cech

psychicznych i poza psychicznych jednostki.

Najważniejszym okresem kształtowania się cech

indywidualnych jest wiek dziecięcy i wiek

dojrzewania. Dzieci i młodzież nie mające

odpowiedniego wsparcia w rodzinie i w samym

sobie, wykazują tendencje do zachowań

ryzykownych, aspołecznych. Nie posiadają

umiejętności prawidłowego radzenia sobie z

napotkanymi trudnościami życiowymi. Szkoła jako

drugie po rodzinie podstawowe środowisko

wychowawcze, ma największą szansę

wyrównywania szans życiowych młodych ludzi i

wspierania ich rozwoju. Nauczyciele poprzez

systematyczną pracę mogą dać uczniom możliwość

dostrzegania, rozwijania i wykorzystywania

osobistych potencjałów, a co się z tym wiąże,

lepszego radzenia sobie z trudnościami życiowymi.

Środki masowego

przekazu

W dzisiejszych czasach na procesy socjalizacji

wielkie znaczenie wywierają media. Media –

inaczej mass media czy też publikatory są

środkami społecznego komunikowania się o

szerokim zasięgu. Na środki publicznego

przekazu składa się prasa, radio, telewizja i

niezwykle szybko rozwijający się , mający

ogromne, przyszłościowe możliwości Internet.

Środki masowego

przekazu

Największy wpływ na procesy socjalizacji ma z

pewnością telewizja. Jako jeden ze środków

masowej komunikacji, odgrywa rolę pośrednią, ale

bardzo ważną w procesie socjalizacji obok innych

źródeł socjalizacji: rodziny, rodzeństwa,

rówieśników, kościoła i szkoły .

Jej socjalizacyjny wpływ może być zgodny z

wpływami innych źródeł socjalizacji, a może też

może pozostawać z nimi w konflikcie. Telewizja

dobrze wykorzystana może więc wpływać

pozytywnie na procesy socjalizacji, lecz w drugim

przypadku może działać zupełnie odwrotnie – wtedy

jej wpływ będzie negatywny.

Środki masowego

przekazu



Media i socjalizacja w dzisiejszych czasach idą w

jednej parze. Relacje pomiędzy nimi są pozytywne i

negatywne – zależy od okoliczności.

Bezkrytyczne i pozbawione kontroli korzystanie z

mass mediów może się okazać szkodliwe szczególnie

dla młodego odbiorcy poddanemu procesom

socjalizacji.

Korzystanie z mediów nie ma skutków wyłącznie

negatywnych w stosunku do socjalizacji. Selektywne

dobieranie treści może ją bardzo przyspieszyć,

udoskonalić i urozmaicić. Tu spoczywa wielka

odpowiedzialność na rodzicach i opiekunach. To

właśnie oni mają wpływ na przyswajane przez

młodych ludzi wartości, treści, ideologie oraz inne

czynniki odpowiedzialne za proces socjalizacji.

Bibliografia



Z. Skorny „Proces socjalizacji dzieci i
młodzieży”



Łobocki M. „Teoria wychowania w zarysie”



Kupisiewicz Cz. Okoń W. „Słownik
pedagogiczny”



http://www.cotojest.info/resocjalizacja_861.
html



http://pl.wikipedia.org/wiki/Socjalizacja



http://www.reporterzy.info/253,media-masow
e-a-problemy-socjalizacji.html

Document Outline