Zaburzenia afektywne-
leczenie
Dr hab. n. med. Tadeusz Pietras
Zaburzenia afektywne-
leczenie
Dr hab. n. med. Tadeusz Pietras
Zaburzenia afektywne-
leczenie
Leczenie epizodu depresyjnego w CHAD
I
Leczenie epizodu depresyjnego w CHAD
II
Leczenie epizodu maniakalnego
Zapobieganie nawrotom w CHAD I
Zapobieganie nawrotom w CHAD II
Zaburzenia nastroju F30-F39
F30
epizod maniakalny
F31 zaburzenia afektywne dwubiegunowe
F32 epizod
depresyjny
F33 zaburzenia depresyjne nawracające
F34 uporczywe zaburzenia nastroju
F34.0 cyklotymia
F34.1 dystymia
F41.2 Mieszane zaburzenia depresyjno- lekowe
F06.3 Organiczna
zaburzenia nastroju
CHAD- choroba afektywna dwubiegunowa
CHAJ- jednobiegunowa
Kryteria epizodu
depresyjnego
Czas trwania minimum dwa tygodnie
Obniżony nastrój w godzinach porannych
Utrata zainteresowań i zadowolenia (anhedonia)
Zmniejszona energia lub zwiększona męczliwość
Spadek zaufania do siebie
Nieracjonalne wyrzuty sumienia
Nawracające myśli o śmierci
Zmiany w zakresie aktywności psychoruchowej
Zaburzenia snu wszelkiego typu
Zmiany łaknienia
Kryteria epizodu
depresyjnego
Epizod depresyjny
Łagodny
Umiarkowany
Ciężki bez objawów psychotycznych
Ciężki z objawami psychotycznymi- urojenia
winy, małej wartości, nadchodzącej
katastrofy
Lęk w depresji
Lęk nie jest kryterium epizodu
depresyjnego
Lęk występuje prawie zawsze jako
objaw towarzyszący
Typowy dla epizodu depresyjnego jest
lęk wolnopłynący
Kryteria epizodu
maniakalnego
Wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny
Wzmożona rozmowność
Odwracalność uwagi, trudności koncentracji
Zmniejszona potrzeba snu
Zwiększona energia seksualna
Lekkomyślność
Wzmożona łatwość kontaktów i
niezachowywanie dystansu
Podwyższony nastrój przechodzący w dysforię
Kryteria epizodu
maniakalnego
Epizod maniakalny
Łagodny
Umiarkowany
Ciężki bez objawów psychotycznych
Ciężki z objawami psychotycznymi- urojenia
wielkościowe, posłannictwa, misji
Podział CHAD II wg Akiskala
Typ I – psychoza maniakalno-
depresyjna – naprzemiennie mania i
derpesja
Typ II- nawracające zaburzenia
nastroju i hipomiania
Typ III- mania indukowana lekami
przebiegu zaburzeń nastroju
Typ IV- cykloida- szybka zmiana faz
Fenotypy choroby afektywnej
jednobiegunowej co do typu
przebiegu
Pojedynczy epizod depresyjny
Nawracające zaburzenia nastroju-
nawroty epizodów depresyjnych przedzielone
okresami remisji
Dystymia- przewlekła depresja o niewielkim
nasileniu
Podwójna depresja -nałożenie dystymii na
nawracające zaburzenia nastroju
Depresja poronna
Depresja maskowana- somatyzacja
objawów np. bóle głowy
Fenotypy choroby afektywnej
jednobiegunowej co do obrazu
klinicznego
Depresja atypowa- z nadmierna
sennością i wzrostem apetytu
Depresja poporodowa
Depresja jesienno- zimowa
Epidemiologia zaburzeń
afektywnych
Rozpowszechnienie w ciągu życia: 7-12 % u
mężczyzn i 20-25 % u kobiet
Roczna chorobowość 6-12 % w populacji osób
dorosłych
Kobiety 2-3 krotnie częściej chorują na depresję
Rozpowszechnienie choroby afektywnej
dwubiegunowej typu I jest jednakowe u obu płci
Prawdopodobieństwo nawrotu leczonej depresji
w ciągu życia wynosi 80 %
Epidemiologia zaburzeń
afektywnych
W przebiegu depresji zaburzenia lękowe
z napadami paniki są 19 razy częstsze
Zaburzenia obsesyjno- kompulsywne 11
razy częstsze
Zaburzenia w postaci fobii 9 razy
częstsze
10-15 % osób z depresja popełnia
samobójstwo
Epidemiologia zaburzeń
afektywnych
Częstość depresji zwiększa się-
prawdopodobnie związane jest to z
rozpadem rodziny wielopokoleniowej i
utratą więzi społecznej
Kontrowersyjne dane na temat
występowania choroby
afektywnej jedno i
dwubiegunowej
Kryteria DSM-IV:
0,5 %CHADI, 0,4% CHADII,
21.3% CHAJ
1:11
Kryteria Zurych twarde:
0,5 % CHADI, 5,3% CHADII,
17,1% CHAJ
1:3
Kryteria Zurych łagodne:
0,5 % CHADI, 11,0% CHADII,
11,4% CHAJ
1:1
1- CHAJ
2- CHADII
3-CHAD-1
DSM-IV
Zurych ,,ostry``
Zurych ,,łagodny``
CHAJ
CHAD II
CHAD I
schizoafekt
schizofrenia
cyklotymia
CHADIII
Soft
CHAD
CHAJ
CHAD II
CHAD I
schizoafekt
schizofrenia
cyklotymia
CHADIII
Soft
CHAD
SPEKTRUM
DWUBIEGUNOWE
CHAJ
CHAD II
CHAD I
schizoafekt
schizofrenia
cyklotymia
CHADIII
Soft
CHAD
WSPÓŁNE TŁO GENETYCZNE
Spektrum dwubiegunowości- wykres
Inne ujęcie spektrum dwubiegunowości
Porównanie CHAD z CHAJ
CHAD
Naprzemiennie mania i
depresja
Osobowość
cyklotymiczna,
ekstrawertyczna,
syntoniczna
Początek 20-30 rok
życia, jednakowo u obu
płci
Krótkie fazy nawrotów
( 3 miesiące)
Skuteczny węglan litu,
mało skuteczne leki
przeciwdepresyjne
Duży udział czynnika
genetycznego
CHAJ
Wyłącznie depresja
Cechy osobowości
neurotycznej,
anankastycznej,
introwertyczna
Początek po 40 roku
życia, częściej u
kobiet
Długie fazy nawrotów
(6-9 miesięcy)
Skuteczne leki
przeciwdepresyjne
Duży udział czynnika
psychologicznego –
straty
Patogeneza CHAD typu II
Koncepcja neurorozwojowa
Zbliżone czynniki genetyczne co w schizofrenii i
zaburzeniu schizoafektywnym
Deficyty neuropsychologiczne czołowo- skroniowe
Mechanizm rozniecania – ,,kindling``
(rozniecanie) - tłumaczy skuteczność litu, leków
przeciwpadaczkowych i neuroleptyków II
generacji w leczeniu CHAD [pokrewieństwo z
patogenezą padaczki]
Czynniki wyzwalające nawrót choroby zbliżone do
czynników wyzwalających epizod depresji w CHAJ-
strata, choroba somatyczna, ból, choroba
zakaźna,
Patogeneza CHAJ i CHAD
typu II
Pewien udział czynników genetycznych
Strata ( żałoba, utrata pracy, śmierć członka
rodziny, ubóstwo, choroba somatyczna, ból,
choroba zakaźna, egodystymia- brak akceptacji
siebie np. u osób o orientacji homoseksualnej,
kalekiej, nieprawnej), uboga sieć społeczna- mała
grupa wsparcia , starość
Niedobór serotoniny i noradrenaliny w szlakach
mózgowych- ten aspekt patogeneza zaowocował
syntezą leków przeciwdepresyjnych
Choroby somatyczne zarówno poprzez wpływ na
mózgowie jak i pośrednio jako przewlekły stres
Patogeneza CHAD typu I
Czynniki
genetyczne
Uraz
psychiczny
Czynniki
somatogenne
Depresja
Patogeneza CHAD typu I-
niedobór serotoniny i
noradrenaliny
Koncepcja ta zaowocowała syntezą
leków przeciwdepresyjnych
Nieefektywna transmisja
serotoninergiczna i adrenergiczna w
ośrodkowym układzie nerwowym
Koncepcja poznawczo-
behawioralnew depresji
Model poznawczy Becka- omówiony
poniżej
Model wyuczonej bezradności
Seligmanna- ,, nie mogę nic
poradzić``
Koncepcja behawioralna depresji-
brak wzmocnień pozytywnych i nadmiar
wzmocnień negatywnych
Model poznawczy Becka- wykorzystywany w
leczeniu metodą CBT
Wczesne doświadczenia
Przekonania kluczowe
- jestem do niczego
Wydarzenie krytyczne- stres
Aktywowanie przekonań
kluczowych
OBJAWY DEPRESJI
Czynniki ryzyka samobójstwa
Silne nasilenie
depresji
Lęk
Niska samoocena
Anhedonia
Bezsenność
Myśli samobójcze
Wiek> 45 lat
Mężczyzna
Samotność
Zła sytuacja materialna
Samobójstwa w
przeszłości
Samobójstwo w
rodzinie
Złe przystosowanie
społeczne
Przewlekłe choroby
somatyczne w tym
zespoły bólowe
Metody psychometrycznej oceny
nasilenia derpesyjności
Skala Depresji Hamiltona (HDRS)
Skala Depresji Becka (BDI)
Skala Montgomery-Asberg (MADRS)-
przydatna w ocenie leków
przeciwdepresyjnych i postępów terapii
Skala Zunga