Arteterapia wobec 

dziecka z trudnościami 

w uczeniu się

Opracowała

Dr Diana Gulińska-Grzeluszka

Terapeutyczne walory 

Terapeutyczne walory 

twórczości plastycznej

twórczości plastycznej

Opis i analiza twórczości plastycznej 

Opis i analiza twórczości plastycznej 

dziecka, przede wszystkim tej 

dziecka, przede wszystkim tej 

spontanicznej ma walory diagnostyczne, 

spontanicznej ma walory diagnostyczne, 

znajduje praktyczne zastosowanie w 

znajduje praktyczne zastosowanie w 

terapii sztuką, określanej terminem – 

terapii sztuką, określanej terminem – 

arteterapii.

arteterapii.

 

 Celem pośrednim arteterapii jest bowiem 

ekspresja uczuć, zaś celem finalnym – 

korzystne zmiany w zachowaniu i 

postawie pacjenta wobec siebie i innych. 

Istotą arteterapii jest terapeutyczny 

skutek działalności polegającej na 

tworzeniu czegoś.

Proces arteterapii może zachodzić dzięki 

temu, że większość myśli i uczuć, 

tkwiących w podświadomości wyraża się 

raczej w obrazach niż w słowach. Techniki 

arteterapeutyczne wykorzystują fakt, ze 

każdy człowiek, zarówno kształcony jak i 

nie kształcony w dziedzinie sztuki posiada 

ukrytą zdolność do projekcji swoich 

wewnętrznych konfliktów w postaci 

wizualnej.

Najbardziej skuteczną metodą

w pełni rozwijającą aktywność 

twórczą dziecka w młodszym 

wieku szkolnym jest swobodna 

ekspresja plastyczna, czyli 

komunikowanie innym ludziom 

swoich myśli, uczuć i przeżyć (H. 

Spionek, 1983).

Proces rysowania, stanowiący specyficzną formę 

aktywności dziecka ujawnia cechy jego osobowości 

takie jak: myślenie, pamięć, spostrzegawczość, 

uwaga, a również potrzeby, zainteresowania. 

Rysowanie na dowolny lub zaplanowany temat jest w 

gruncie rzeczy procedurą diagnostyczną, 

projekcyjną. 

Ma również walory terapeutyczne, gdyż sposób 

przeżywania np. zdarzeń w środowisku szkolnym 

może zostać zawarty w rysunku ukazującym, w 

jakim stopniu rysujący uświadamia sobie swoje 
miejsce w tym środowisku np. jaki ma do niego 

stosunek (W. Sikorski, 1997)

Rysunki są barwnym widowiskiem dla 

dziecka, są sceną, dla której samo ono 

tworzy.

Na tej scenie wyraża swoje nastroje, 

umieszcza swych bohaterów, kształtuje 

świat swych marzeń, jednym słowem 

obrazuje siebie samo (S. Szuman, 1990)

Procedura analizy rysunku postaci ludzkiej 

obejmuje zwykle: 

1.

Analizę ryzunku w kategoriach 

psychometrycznych (okreslenie poziomu 

rozwoju intelektualnego).

2.

Analizę rysunku jako metody projekcyjnej 

zawierającej:

a)

część analityczną – zachowanie proporcji 

między częściami ciała, lokalizacja, postawa 

ciała a ruch, kolor, kontury, tło i otoczenie, oraz 

b)

część syntetyczną - ustalenie wybranych cech 

osobowości dziecka.

Rysunek projekcyjny rodziny pozwala dziecku na 

wyrażenie problemów adaptacyjnych w 

środowisku rodzinnym. Może być również 

skutecznym środkiem terapeutycznym, 

przywracającym równowagę psychiczną 

dziecka. W jego życiu codziennym konieczne 

są środki uwalniające i kompensujące 

napięcia wywołane ograniczeniami 

narzuconymi przez środowisko rodzinne, 

szkolne lub rówieśnicze. Rysunek może cele 

te spełniać, gdyż jest szczególną formą 

aktywności mogącą przysparzać wiele 

satysfakcji i radości (W. Sikorski, 1997)

Poprzez skoncentrowanie się na akcie twórczym, 

jakim jest malowanie, w obrazie ujawniają się 

pewne aspekty osobowości autora, przedtem 

głęboko ukryte, a on sam zaczyna siebie lepiej 

rozumieć. Stworzone dzieło jest narzędziem  

terapeutycznym w tym sensie, że prowokuje do 

dyskusji, analizy, samooceny, jest konkretne, 

stanowi dowód aktywności twórczej, która nie 

może być zapomniana, wykreślona, wymazana z 

pamięci, istnieje w czasie, wskazuje na istniejący 

związek miedzy przeszłością a teraźniejszością, 

jest wyrazem uczuć autora wyrażonych w 

granicach określonych tworzywem (W. Szulc, 

1996)

Głównym założeniem analizy rysunków jest 

przypuszczenie, że w rysunku znajduje 

swe odbicie projekcja (rzutowanie) 

własnych przeżyć intelektualnych, 

uczuciowych i motywacyjnych           (B. 

Muraszko, 1995).

Terapia przez rysunek jest efektywna w 

warunkach, gdy między dzieckiem a 

terapeutą zachodzi dialog. Terapeuta 

powinien zawsze bardzo rozważnie 

interpretować rysunki, będące przede 

wszystkim ekspresją życia, 

wyobrażeniowego, niekoniecznie 

zawierające aktualnie przeżywane 

niepokoje, troski i oczekiwania rysującego 

dziecka (W. Sikorski, 1997).