SKÓRA

Skórę tworzą:

naskórek (epiderma)

skóra właściwa (derma)

tkanka

podskórna

(hypoderma)

warstwa podstawna, rozrodcza (stratum basale) –

tu  następują  pierwotne  podziały  i  rozpoczyna  się
różnicowanie  komórek;  komórki  posiadają  jądra  i
połączone  są  między  sobą  za  pomocą  desmosomów.
Komórka  warstwy  podstawnej  dzieli  się  na  dwie
komórki  potomne.  Proces  odnowy  naskórka  trwa  u
zdrowego  człowieka  26-28  dni.  Występują  ponadto:
melanocyty, komórki Langerhansa, komórki Merkela.

warstwa kolczysta (stratum spinosum) – komórki

ulegają  spłaszczeniu  w  kierunku  powierzchni  skóry.
W  przestrzeniach  międzykomórkowych  znajduje  się
odżywiająca  komórki  limfa.  Jest  to  najgrubsza
warstwa  naskórka  biorąca  udział  w  procesie
pigmentacji.

• warstwa ziarnista (stratum granulosum)

– tu

rozpoczyna się proces keratynizacji.

• Bariera Reina (Blanca)

– to najważniejsza bariera w

naszej skórze. To granica między żywymi a martwymi
komórkami. Jest mieszaniną: ceramidów, wolnych kwasów
tłuszczowych,

cholesterolu,

kwasów:

linolenowego,

palmitynowego. Jest przepuszczalna dla: gazów, lipidów, wit.
A,  D,  E,  K,  NNKT,  B5,  enzymów,  aminokwasów,  hormonów,
fitohormonów,  glukozy,  UV,  kwasów,  zasad,  nikotyny,  metali
ciężkich.

• Warstwa jasna (stratum lucidum)

komórki są

silnie spłaszczone i tworzą wąskie pasmo.

• Warstwa rogowa (stratum corneum)

- zawiera już

tylko 10-15 % wody. Warstwa ta jest bardzo cienka i słaba.
Komórki są spłaszczone, pozbawione jąder i wypełnione
keratyną. Keratyna stanowi 58% warstwy rogowej.

• Paznokcie
• Włosy
• Gruczoły łojowe: występują na całej powierzchni

skóry z wyjątkiem wewnętrznej strony dłoni, stóp i
przestrzeni

międzypalcowych.

Liczniej

nagromadzone  są  na  twarz,  między  łopatkami,  w
okolicach  mostka,  na  owłosionej  skórze  głowy.  Ich
ujścia  na  powierzchni  skóry,  to  tzw.  pory  skóry.
Wydzieliną  jest  sebum  (łój  skórny).  Sebum  tworzy
warstwę  składającą  się  z:  kwasów  tłuszczowych
(palmitynowego,

stearynowego,

oleinowego,

linolowego), trójglicerydów, wosków, cholesterolu,
skwalenu.

Warstwa

łoju

rozprowadzana

powierzchni naskórka to płaszcz tłuszczowy skóry
(PTS, płaszcz hydrolipidowy)

• Gruczoły potowe - dzielą się na:

Ekrynowe- czynne od urodzenia na całej powierzchni
skóry;  ich  funkcja  to  regulacja  cieplna.  W  99%  to
woda, resztę stanowi Na, K, Cl, mocznik, aminokwasy i
inne.
Apokrynowe  –  istnieją  od  urodzenia,  ale  uczynniają
się  dopiero  w  okresie  pokwitania.  Oprócz  potu
wydzielają  substancje  lotne  określające  indywidualny
zapach

człowieka.

Znajdują

się

okolicach

pachowych,  pachwinowych,  w  otoczkach  brodawek
sutkowych,  na  obrzeżach  powiek,  na  skroniach.
Obecne w skórze bakterie powodują jego nieprzyjemny
zapach.  Związki  decydujące  o  naszym  zapachu  mogą
być częściowo świadomie odbierane przez inne osoby i
stanowić  powód  ich  sympatii  lub  antypatii.  Inne
komponenty  zapachowe  odbierane  są  nieświadomie
przez określone komórki w ściankach nosa.

Cement międzykomórkowy spaja zrogowaciałe komórki warstwy
rogowej. W tej warstwie można wyróżnić trzy składowe:
-

białkowa (keratyna w korneocytach);

lipidowa (ceramidy, sterole, fosfolipidy i wolne kwasy tłuszczowe);

wodna

Strukturę spoiwa międzykomórkowego tworzą uporządkowane lamelle
lipidowe. W skład lamelli wchodzą: ceramidy (40%), woski, wolne

kwasy

tłuszczowe (do 25%) i sterole. Lamelle zanurzone są w roztworze NMF-

NMF z kolei tworzą: aminokwasy (40%), kwas piroglutaminowy i jego
sole sodowe, mocznik, kreatynina, amoniak, kwas moczowy,

glikozamina,

jony Na, Ca, K, Mg, P, Cl, sole kwasu mlekowego, mrówkowego i
cytrynowego.

W skład skóry właściwej wchodzą

następujące elementy komórkowe:

Histocyty

elementy

systemu

odpornościowego

2. Komórki tuczne, które wytwarzają:
- hormony tkankowe – odpowiadają za reakcje

skórne na różne bodźce, np. histamina

- enzymy

tkankowe

–

mucynazę

hialuronidazę odpowiedzialne za prawidłowe
rozmieszczenie

skórze

mukopolisacharydów.

3. Fibroblasty to prekursory białek budujących

włókna

skóry

właściwej

substancję

międzykomórkową.

4. Włókna kolagenowe – główny budulec skóry

właściwej. Cząsteczkę kolagenu budują trzy

łańcuchy polipeptydowe zwinięte wokół siebie w

prawoskrętną potrójną helisę.

- 80-90% kolagenu to kolagen I (w kosmetyce

wykorzystywany w postaci hydrolizatów);

- 10-15% kolagenu to kolagen III. Oplata on

włókna kolagenu I. Po 30-stym roku życia zanika

jego synteza w skórze; kolagen III przeważa w

skórze płodu, noworodka oraz w tkance blizn;

- 2-4% kolagenu to kolagen V

Przyspieszacze syntezy kolagenu:

• hormony tarczycy
• estrogeny
• androgeny
• Parathormon

Właściwości destrukcyjne wykazują:

• hormony kory nadnerczy
• progesteron
• somatostatyna
• neurohormon

5. Włókna sprężyste (elastynowe) występują w

mniejszej ilości i oplatają włókna kolagenowe.
Odpowiadają za giętkość i elastyczność skóry. Z
wiekiem włókna ulegają elastozie.

6. Włókna retikulinowe (srebrochłonne) – tworzą

siatkę w warstwie brodawkowej. Ich ilość wzrasta
w czasie przewlekłych stanów zapalnych.

7. Substancja międzykomórkowa (podstawna)- w

młodej  skórze  to  półpłynny  żel.  W  jej  skład
wchodzą:  glikozaminoglikany,  mukopolisacharydy,
np.  kwas  hialuronowy,  siarczan  chondroityny,
białka,

mucynaza

hialuronidaza,

kwas

chondroitynosiarkowy.

Kolagen,

elastyna

mukopolisacharydy tworzą proteoglikany.

TKANKA PODSKÓRNA

• Ma znaczenie podporowe dla skóry i pełni

ochronną

rolę

przypadku

urazów

mechanicznych.

• Stanowi ochronę przed zimnem.
• Współdecyduje o kształcie ciała i jędrności

skóry.

• Składa

się

zrazików

tłuszczowych

przedzielonych zbitą tkanką łączną włóknistą.
Od ilości i wielkości tych zrazików zależy
grubość tkanki tłuszczowej.

- małocząsteczkowość,
- ciężar cząsteczkowy, maksymalnie do 3000
daltonów,
- zdolność składnika do wiązania się ze
strukturami

  białkowymi skóry,
- obojętny ładunek elektryczny,
- hydrofilność, lipofilnośc o dużym stężeniu,
- forma chemiczna,
- czas,
- stężenie substancji,
- baza – emulsja najbardziej zbliżona do składu
płaszcza
  hydrolipidowego skóry,
- wilgotność i temperatura naskórka i
otoczenia
  (vapozon, ciepły kompres, maski ziołowe),

-  część ciała,
-  choroby skóry,
-  wiek,
-  dokładne oczyszczenie i odtłuszczenie
powierzchni
   skóry,
-  pobudzenie krążenia (masaż),
-  mechaniczne lub chemiczne usuniecie
wierzchniej
   warstwy naskórka,
-  niektóre zabiegi, np.: body – wrapping.

Drogi przenikania skórnego:

Można wyróżnić trzy rodzaje przenikania
skórnego (permeacji):
-

przez

naskórek:

przestrzeniach

międzykomórkowych,
- przez błony komórkowe,
- przez ujścia gruczołów łojowych, pory skóry,
mieszki
włosowe (około 1%).

Document Outline