COGITO ERGO SUM
Kartezjusz
Myślenie i inteligencja
makarowski.pl
COGITO ERGO SUM
Kartezjusz
Myślenie i inteligencja
makarowski.pl
Ryszard Makarowski – IP UG
Już wiadomo (wp.pl 24.10.2012 r.), kto
jest aktualnie najbardziej inteligentnym
człowiekiem na ziemi. Doktorowi
Jasonowi Bettsowi udało się zebrać listę
osób z całego świata, które w
październiku postanowiły sprawdzić swój
iloraz inteligencji (IQ).
W zestawieniu mogły znaleźć się tylko te
osoby, które zdały certyfikowane testy.
Dlaczego o tym piszemy? Ponieważ w
pierwszej dziesiątce rankingu opublikowanego
na stronie psiq.org są wyłącznie mężczyźni.
Myślenie i inteligencja
Ryszard Makarowski – IP UG
Miejsce 1. - Evangelos Katsioulis, Grecja - IQ 198
Ma 36 lat i pochodzi z Grecji. Z zawodu jest
psychiatrą, ale ukończył także filozofię,
psychofarmakologię i technologię medyczną.
Uwielbia malować, czytać i podróżować
, a także
pływać.
Miejsce 7. - Lee HanKyung, Korea Południowa
- IQ 177
Jeden z najmłodszych w zestawieniu.
Ma 29 lat, jest studentem medycyny.
Czy kobieta robiąca (wałkująca)
makaron,
po to aby następnie go ugotować
myśli
w czasie wykonywania tej
czynności ?
Czy myślimy gdy :
•
Śpimy
•
Gdy jesteśmy nieprzytomni
•
Czy myślenie jest tylko gdy
jesteśmy świadomi
Potocznie myślenie jest
•
procesem świadomym
•
procesem kontrolowanym
W wiedzy potocznej
termin myślę = jestem świadomy
Myślenie
•
Jest substytutem działania (wg Nęcka),
umożliwia zbudowanie symbolicznego
modelu rzeczywistości i testowanie
tego modelu, czyli wyobrażanie sobie
alternatywnych wersji
•
Myślący porusza się w rzeczywistości wirtualnej
Myślenie
jest czymś w rodzaju zachowania
symbolicznego, zastępstwa
w stosunku
do prawdziwych wydarzeń i konsekwencji
Myślenie
wymaga najpierw zbudowania
symbolicznego modelu rzeczywistości
a następnie
uruchomienia procesów symulacyjnych
Operowanie
symboliczną strukturą
czyli działanie wewnątrz niej to myślenie
•
Myślenie to
łańcuch zachowań (reakcji)
symbolicznych
, którego funkcja polega
na symulacji wydarzeń rzeczywistych z
wykorzystaniem poznawczej
reprezentacji rzeczywistości
Stany depresyjne
Stres
Choroba
psychiczna
Uszkodzenie mózgu
•
Myślenie traktujemy jako zwykły proces, w
przekonaniu, że towarzyszy nam na stałe
•
Dopiero gdy obserwujemy zakłócenia tego
procesu zdajemy sobie sprawę z wagi tego
zjawiska
Formy procesów
myślowych
•
Myślenie asocjacyjne
(nieuporządkowane)
•
Myślenie
ukierunkowane
Myślenie
Autystyczne
•
marzenia na jawie
•
wolne skojarzenia
Reproduktywne
Realistyczne
Produktywne
Krytyczne
(odtwórcze
)
(twórcze)
Badanie struktury
myślenia
to te same pytania
co badanie
struktury domu :
- o
budulec
- o
spoiwo
- o pietra
Klasyczne teorie asocjacyjne
od Arystotelesa
Budulec – idea
Spoiwo – prawa kojarzenia
•
podobieństw
•
kontrastu
•
wcześniejszego współwystępowania
Proces myślenia to ciąg idei,
powiązanych
i tworzących spójny łańcuch
na mocy praw kojarzenia
Teorie behawiorystyczne
Berlyne (69)
Budulec – ciąg symbolicznych bodźców
i reakcji
Spoiwo – symboliczne związki S-R
Proces myślenia jest ciągiem
symbolicznych
bodźców i reakcji powiązanych ze sobą
w związki S-R
powstałe w wyniku uczenia się
i nabywania doświadczenia
indywidualnego
Teorie poznawcze
Budulec
– elementarne reprezentacje
poznawcze
zwane stanami wiedzy
Spoiwo
– elementarne operacje zdolne
do transformowania stanów
wiedzy wg reguł legalności
I Piętro - procesy myślenia
II Piętro – procesy decyzyjne,
monitorujące, kontrolujące
czyli
czynniki metapoznawcze
Operacje umysłowe
•
Analiza
•
Synteza
•
Porównywanie
•
Abstrahowanie
•
Uogólnianie
Świadomość - nieświadomość a myślenie?
bardzo niska
aktywacja
organizmu
bardzo wysoka
aktywacja
organizmu
świadomość
Nuda
skrajnie :
sen, coma
skrajnie :
zaćmienie umysłu
pomroczność
nieświadomość
nieświadomość
Myślenie
Czym nie jest inteligencja
•
Nie jest tożsama z osiągnięciami np.
wiedza, umiejętności wynikające z
doświadczenia: j. angielski,
matematyka, historia).
•
Inteligencja jest jednak podstawą
do osiągnięć (choć są inteligentni
bez osiągnięć)
Inteligencja
inteligencja - rodzaj szczególnej sprawności
umysłowej
od łać. intelligentia, zdolność pojmowania, bystrość
.... to zdolność przystosowywania się
do nowych wymagań przez
odpowiednie wykorzystanie środków
myślenia
Stern
Inteligencja
•
...Ogólna to zespół sprawności, głównie
myślenia, umożliwiający jednostce
rozwiązywanie nowych zadań, korzystanie
z własnego doświadczenia, a w oparciu o
nie przystosowywanie się do warunków
środowiskowych i przekształcanie tych
warunków dla swoich potrzeb.
Cattel
•
.....jest zdolnością do
spostrzegania zależności i
wyciągania wniosków.
Spearman
Definicja inteligencji
•
Zdolność poprawnego
rozwiązywania problemów
•
Zdolność uczenia się
•
Zdolność przystosowania się do
środowiska
•
Szybkość procesów poznawczych
Inteligencja skrystalizowana aspekt
inteligencji obejmujący
wiedzę przyswajaną
przez daną osobę
i zdolność dostępu do niej;
mierzy się ją testami słownikowymi,
arytmetycznymi i wiadomości ogólnych
Inteligencja płynna - jest utożsamiana z
wrodzoną inteligencją, inteligencją
niewyuczoną,
szybkością procesów
umysłowych
, czy
szybkością i jakością
przesyłania impulsów nerwowych w neuronach
,
"tym z czym się rodzimy",
potencjałem intelektualnym
Inteligencja płynna i skrystalizowana
Cattell Spearman
•
Inteligencja płynna g
f
- zdeterminowana przez
czynnik biologiczny, genetyczny. Jest utożsamiana
z inteligencją niewyuczoną i wrodzoną, szybkością
procesów umysłowych, czy szybkością i jakością
przesyłania impulsów nerwowych,
•
Ujawnia się przede wszystkim w rozwiązywaniu
zadań niewerbalnych
•
Osiąga swoje maksimum ok. 20- 25 roku życia
(potem już czeka nas tylko „łysienie” naszego
mózgu).
Inteligencja
skrystalizowana Cattella
Inteligencja skrystalizowana
obejmuje wiedzę przyswajaną
przez daną osobę i zdolność
dostępu do niej; mierzy się ją
testami słownikowymi,
arytmetycznymi i wiadomości
ogólnych
Utrata z wiekiem inteligencji
płynnej jest kompensowana
(czasem z nawiązką) przez
inteligencję skrystalizowaną
(która jest niezmienna z wiekiem)
•
IE to zdolność motywowania się i wytrwałego dążenia do
celu mimo niepowodzeń; umiejętność panowania nad
popędami, odłożenia na później ich zaspokojenia,
odraczanie gratyfikacji, regulowanie nastroju, wczuwanie
się w nastroje innych osób i optymistyczne patrzenie w
przyszłość (Goleman, 1997)
•
Osoby inteligentne emocjonalnie dobrze znają swoje
emocje oraz potrafią nimi kierować; właściwie odkodowują
uczucia innych ludzi i adekwatnie się do nich odnoszą. Są
zadowolone z życia, działają skutecznie. IE sprawia, że
ludzie dobrze sobie radzą w praktycznych sprawach
życiowych (Goleman, 1997)
Inteligencja
emocjonalna
Komponenty IE
Salovey & Mayer (1990)
•
Zdolność do spostrzegania i wyrażania
emocji
•
rozpoznawanie emocji na podstawie m.in. własnych
stanów fizjologicznych
•
rozpoznawanie emocji u innych (mimika, ton głosu
itp.) i w dziełach sztuki
•
różnicowanie między adekwatnymi i
nieadekwatnymi emocjami oraz między szczerymi
a udawanymi
Pomiar inteligencji
•
Testy indywidualne
•
Stanfordzki test inteligencji Bineta
•
Skale Wechslera
•
Testy grupowe
Wechsler – pragmatyka
amerykańska
”
•
Podzielił na 2 zasadnicze części i opracował:
•
Skale werbalne
•
Słownik, podobieństwa, arytmetyka,
powtarzanie cyfr, wiadomości rozumienie
•
Skale wykonawcze (nie tylko wiedza szkolna…)
•
Uzupełnianie obrazków, symbole cyfr,
układanie klocków, uzupełnianie,
porządkowanie obrazków
Czy skale są wolne od wpływów kulturowych?
Iloraz inteligencji
•
Wiliam Stern – koncepcja ilorazu
inteligencji WU/WŻ ×100
•
Ustalenie wieku umysłowego (wzgl.
wieku życia)
•
Mankament: wiek życia i wiek umysłowy
biegnie inaczej, dlatego porównuje się z
grupą odniesienia, a nie wiekiem realnym
osoby
•
Dla każdej grupy przyjmujemy wynik
przeciętny 100
Teoria inteligencji wielorakiej
Gardnera
Howard Gardner (1983): 7 rodzajów inteligencji
Inteligencja językowa (dziennikarz, prawnik)
Inteligencja przestrzenna (chirurg, architekt)
Inteligencja muzyczna (kompozytor, dyrygent)
Inteligencja matematyczno-logiczna (naukowiec,
programista)
Inteligencja cielesno-kinestetyczna (tancerze,
gimnastycy)
Inteligencja intrapersonalna (rozumienie siebie:
osoba duchowna)
Inteligencja interpersonalna (rozumienie innych i
interakcji społecznych (nauczyciel, pedagog)
Inteligencja przyrodnicza (umiejętność obserwacji
przyrody: leśniczy)
Gardnera koncepcja wielu
inteligencji
Mózg to orkiestra wielu typów „niezależnych”
inteligencji (np. dzieci wybitne w matematyce,
nie mówią).
Potwierdziły to obserwacje i badania
neurologiczne Gardnera przy różnych typach
inteligencji (badał osoby z uszkodzeniem
mózgu), np. nie mówi a śpiewa
Każdy ma swój profil inteligencji,
uwarunkowany kulturowo (inteligencje –
profile zawodowe)
Gardner (1999)
Inteligencja egzystencjalna (zadawanie ważnych
pytań)
jest szeroki rozrzut w zakresie mierzonej
inteligencji IQ
95% procent populacji ma "normalną"
inteligencję, z IQ pomiędzy 70 do 130
2,5% ma nadzwyczajną inteligencję powyżej
130
2,5% ma inteligencję poniżej normalnej,
mniej niż 70.
Osoby, które mają wynik poniżej normalnego
zakresu są uważane za opóźnione umysłowo
łagodne upośledzenie umysłowe, jeśli jego IQ
jest pomiędzy 55 a 70
Średnie upośledzenie oznacza, że IQ jest
między 40 a 55.
Przy głębokim upośledzeniu umysłowym IQ
jest w zakresie między 25 a 40.
69 – 55- upośledzenie umysłowe w
stopniu lekkim
•
: poziom intelektualny charakterystyczny dla 12 roku
życia.
•
Osoby takie są samodzielne i zaradne społecznie, nie
powinny jednak wykonywać zawodów wymagających
podejmowania decyzji, ponieważ nie osiągnęły etapu
myślenia abstrakcyjnego w rozwoju poznawczym.
•
Życie rodzinne przebiega bez trudności. W socjalizacji
mogą nabywać zaburzeń osobowościowych, ze
względu na atmosferę otoczenia i stosunek innych.
•
Obecnie istnieje tendencja do wprowadzania zajęć
korekcyjnych, przy intensywniejszym treningu
poznawczym w dłuższym czasie osoby z
upośledzeniem w stopniu lekkim osiągają podobne
wyniki co osoby z przeciętnym II.
•
Do 12 r.ż. brak różnic rozwojowych.
II - 54 – 40
wanym:
•
funkcjonowanie intelektualne na poziomie 9 r.ż.
W okresie przedszkolnym istnieją trudności z
nabywaniem reguł społecznych (lojalność,
współdziałanie), a także niezręczność fizyczna,
powolny rozwój motoryczny.
•
Poza tym do 9 r. ż. rozwój jest prawidłowy.
Osoby takie mogą nabywać umiejętności
samoobsługowe, nie gubią się w dobrze znanym
terenie, mogą pracować w zakładach pracy
chronionej
•
Nie powinny zakładać rodzin.
II - 39 – 25 - upośledzenie
umysłowe w
stopniu znacznym:
•
poziom rozwoju 6-latka.
•
Około 4-5 r. ż. zauważalne spóźnienie
rozwoju psychofizycznego.
•
Osoby te mogę opanować samoobsługę,
przy stałej opiece mogą wyuczyć się
czynności domowych, ale nie są zdolne do
wyuczenia zawodu.
•
Mogą podejmować prace nie wymagające
kwalifikacji
.
II - poniżej 25 - upośledzenie
umysłowe
w stopniu głębokim:
•
poziom funkcjonowania
odpowiadający 3 r.ż.
•
Możliwe jest opanowanie tylko
najprostszej samoobsługi.
•
Osoby te żyją krótko, rodzą się
najczęściej zdeformowane fizycznie,
przez całe życie wymagają opieki
instytucjonalnej
Mądrość w najwęższym znaczeniu to
umiejętność podejmowania uzasadnionych
decyzji, które w dłuższej perspektywie
przynoszą pozytywne rezultaty
Dla
mądrość była tożsama z
kompletną
, gdyż wierzył on, że osoba
posiadająca kompletną wiedzę
automatycznie będzie podejmowała zawsze
właściwe decyzje
zazwyczaj nie wystarcza do podejmowania
właściwych decyzji i wymaga jeszcze
posiadania szeregu określonych zdolności
psychicznych
Europejska filozofia nowożytna odcięła się od
stosowania tego terminu, ze względu na jego
niejasność i niedefiniowalność