COGITO ERGO SUM

Kartezjusz

Myślenie i inteligencja

makarowski.pl

Ryszard Makarowski – IP UG

Już wiadomo (wp.pl 24.10.2012 r.), kto
jest aktualnie najbardziej inteligentnym
człowiekiem na ziemi. Doktorowi
Jasonowi Bettsowi udało się zebrać listę
osób z całego świata, które w
październiku postanowiły sprawdzić swój
iloraz inteligencji (IQ).

W zestawieniu mogły znaleźć się tylko te
osoby, które zdały certyfikowane testy.
Dlaczego o tym piszemy? Ponieważ w
pierwszej dziesiątce rankingu opublikowanego
na stronie psiq.org są wyłącznie mężczyźni.

Myślenie i inteligencja

Ryszard Makarowski – IP UG

Miejsce 1. - Evangelos Katsioulis, Grecja - IQ 198

Ma 36 lat i pochodzi z Grecji. Z zawodu jest
psychiatrą, ale ukończył także filozofię,
psychofarmakologię i technologię medyczną.
Uwielbia malować, czytać i podróżować

, a także

pływać.

Miejsce 7. - Lee HanKyung, Korea Południowa

- IQ 177

Jeden z najmłodszych w zestawieniu.

Ma 29 lat, jest studentem medycyny.

Czy kobieta robiąca (wałkująca)

makaron,

po to aby następnie go ugotować

myśli

w czasie wykonywania tej

czynności ?

Czy myślimy gdy :

•

Śpimy

•

Gdy jesteśmy nieprzytomni

•

Czy myślenie jest tylko gdy
jesteśmy świadomi

Potocznie myślenie jest

•

procesem świadomym

•

procesem kontrolowanym

W wiedzy potocznej

termin myślę = jestem świadomy

Myślenie

•

Jest substytutem działania (wg Nęcka),
umożliwia zbudowanie symbolicznego
modelu rzeczywistości i testowanie
tego modelu, czyli wyobrażanie sobie
alternatywnych wersji

•

Myślący porusza się w rzeczywistości wirtualnej

Myślenie

jest czymś w rodzaju zachowania

symbolicznego, zastępstwa

w stosunku

do prawdziwych wydarzeń i konsekwencji

Myślenie

wymaga najpierw zbudowania

symbolicznego modelu rzeczywistości

a następnie
uruchomienia procesów symulacyjnych

Operowanie

symboliczną strukturą

czyli działanie wewnątrz niej to myślenie

•

Myślenie to

łańcuch zachowań (reakcji)

symbolicznych

, którego funkcja polega

na symulacji wydarzeń rzeczywistych z
wykorzystaniem poznawczej
reprezentacji rzeczywistości



Stany depresyjne



Stres



Choroba

psychiczna



Uszkodzenie mózgu

•

Myślenie traktujemy jako zwykły proces, w

przekonaniu, że towarzyszy nam na stałe

•

Dopiero gdy obserwujemy zakłócenia tego

procesu zdajemy sobie sprawę z wagi tego

zjawiska

Formy procesów

myślowych

•

Myślenie asocjacyjne
(nieuporządkowane)

•

Myślenie
ukierunkowane

Myślenie

Autystyczne

•

marzenia na jawie

•

wolne skojarzenia

Reproduktywne

Realistyczne

Produktywne

Krytyczne

(odtwórcze

)

(twórcze)

Badanie struktury
myślenia
to te same pytania
co badanie
struktury domu :

- o

budulec

- o

spoiwo

- o pietra

Klasyczne teorie asocjacyjne
od Arystotelesa

Budulec – idea

Spoiwo – prawa kojarzenia

•

podobieństw

•

kontrastu

•

wcześniejszego współwystępowania

Proces myślenia to ciąg idei,
powiązanych
i tworzących spójny łańcuch
na mocy praw kojarzenia

Teorie behawiorystyczne
Berlyne (69)

Budulec – ciąg symbolicznych bodźców
i reakcji

Spoiwo – symboliczne związki S-R

Proces myślenia jest ciągiem
symbolicznych
bodźców i reakcji powiązanych ze sobą
w związki S-R
powstałe w wyniku uczenia się
i nabywania doświadczenia
indywidualnego

Teorie poznawcze

Budulec

– elementarne reprezentacje

poznawcze
zwane stanami wiedzy

Spoiwo

– elementarne operacje zdolne

do transformowania stanów
wiedzy wg reguł legalności

I Piętro - procesy myślenia

II Piętro – procesy decyzyjne,
monitorujące, kontrolujące
czyli
czynniki metapoznawcze

Operacje umysłowe

•

Analiza

•

Synteza

•

Porównywanie

•

Abstrahowanie

•

Uogólnianie

Świadomość - nieświadomość a myślenie?

bardzo niska

aktywacja

organizmu

bardzo wysoka

aktywacja

organizmu

świadomość

Nuda

skrajnie :

sen, coma

skrajnie :

zaćmienie umysłu

pomroczność

nieświadomość

Myślenie

Czym nie jest inteligencja

•

Nie jest tożsama z osiągnięciami np.
wiedza, umiejętności wynikające z
doświadczenia: j. angielski,
matematyka, historia).

•

Inteligencja jest jednak podstawą
do osiągnięć (choć są inteligentni
bez osiągnięć)

Inteligencja

inteligencja - rodzaj szczególnej sprawności
umysłowej

od łać. intelligentia, zdolność pojmowania, bystrość

.... to zdolność przystosowywania się
do nowych wymagań przez
odpowiednie wykorzystanie środków
myślenia
Stern

Inteligencja

•

...Ogólna to zespół sprawności, głównie

myślenia, umożliwiający jednostce

rozwiązywanie nowych zadań, korzystanie

z własnego doświadczenia, a w oparciu o

nie przystosowywanie się do warunków

środowiskowych i przekształcanie tych

warunków dla swoich potrzeb.

Cattel

•

.....jest zdolnością do
spostrzegania zależności i
wyciągania wniosków.

Spearman

Definicja inteligencji

•

Zdolność poprawnego
rozwiązywania problemów

•

Zdolność uczenia się

•

Zdolność przystosowania się do
środowiska

•

Szybkość procesów poznawczych

Inteligencja skrystalizowana aspekt
inteligencji obejmujący

wiedzę przyswajaną

przez daną osobę

i zdolność dostępu do niej;

mierzy się ją testami słownikowymi,
arytmetycznymi i wiadomości ogólnych

Inteligencja płynna - jest utożsamiana z
wrodzoną inteligencją, inteligencją
niewyuczoną,

szybkością procesów

umysłowych

, czy

szybkością i jakością

przesyłania impulsów nerwowych w neuronach

"tym z czym się rodzimy",
potencjałem intelektualnym

Inteligencja płynna i skrystalizowana

Cattell Spearman

•

Inteligencja płynna g

- zdeterminowana przez

czynnik biologiczny, genetyczny. Jest utożsamiana
z inteligencją niewyuczoną i wrodzoną, szybkością
procesów umysłowych, czy szybkością i jakością
przesyłania impulsów nerwowych,

•

Ujawnia się przede wszystkim w rozwiązywaniu
zadań niewerbalnych

•

Osiąga swoje maksimum ok. 20- 25 roku życia
(potem już czeka nas tylko „łysienie” naszego
mózgu).

Inteligencja

skrystalizowana Cattella



Inteligencja skrystalizowana

obejmuje wiedzę przyswajaną

przez daną osobę i zdolność

dostępu do niej; mierzy się ją

testami słownikowymi,

arytmetycznymi i wiadomości

ogólnych



Utrata z wiekiem inteligencji

płynnej jest kompensowana

(czasem z nawiązką) przez

inteligencję skrystalizowaną

(która jest niezmienna z wiekiem)

•

IE to zdolność motywowania się i wytrwałego dążenia do
celu mimo niepowodzeń; umiejętność panowania nad
popędami, odłożenia na później ich zaspokojenia,
odraczanie gratyfikacji, regulowanie nastroju, wczuwanie
się w nastroje innych osób i optymistyczne patrzenie w
przyszłość (Goleman, 1997)

•

Osoby inteligentne emocjonalnie dobrze znają swoje
emocje oraz potrafią nimi kierować; właściwie odkodowują
uczucia innych ludzi i adekwatnie się do nich odnoszą. Są
zadowolone z życia, działają skutecznie. IE sprawia, że
ludzie dobrze sobie radzą w praktycznych sprawach
życiowych (Goleman, 1997)

Inteligencja

emocjonalna

Komponenty IE

Salovey & Mayer (1990)

•

Zdolność do spostrzegania i wyrażania
emocji

•

rozpoznawanie emocji na podstawie m.in. własnych
stanów fizjologicznych

•

rozpoznawanie emocji u innych (mimika, ton głosu
itp.) i w dziełach sztuki

•

różnicowanie między adekwatnymi i
nieadekwatnymi emocjami oraz między szczerymi
a udawanymi

Pomiar inteligencji

•

Testy indywidualne

•

Stanfordzki test inteligencji Bineta

•

Skale Wechslera

•

Testy grupowe

Wechsler – pragmatyka

amerykańska

”

•

Podzielił na 2 zasadnicze części i opracował:

•

Skale werbalne

•

Słownik, podobieństwa, arytmetyka,
powtarzanie cyfr, wiadomości rozumienie

•

Skale wykonawcze (nie tylko wiedza szkolna…)

•

Uzupełnianie obrazków, symbole cyfr,
układanie klocków, uzupełnianie,
porządkowanie obrazków

Czy skale są wolne od wpływów kulturowych?

Iloraz inteligencji

•

Wiliam Stern – koncepcja ilorazu
inteligencji WU/WŻ ×100

•

Ustalenie wieku umysłowego (wzgl.
wieku życia)

•

Mankament: wiek życia i wiek umysłowy
biegnie inaczej, dlatego porównuje się z
grupą odniesienia, a nie wiekiem realnym
osoby

•

Dla każdej grupy przyjmujemy wynik
przeciętny 100

Teoria inteligencji wielorakiej

Gardnera

Howard Gardner (1983): 7 rodzajów inteligencji



Inteligencja językowa (dziennikarz, prawnik)



Inteligencja przestrzenna (chirurg, architekt)



Inteligencja muzyczna (kompozytor, dyrygent)



Inteligencja matematyczno-logiczna (naukowiec,

programista)



Inteligencja cielesno-kinestetyczna (tancerze,

gimnastycy)



Inteligencja intrapersonalna (rozumienie siebie:

osoba duchowna)



Inteligencja interpersonalna (rozumienie innych i

interakcji społecznych (nauczyciel, pedagog)



Inteligencja przyrodnicza (umiejętność obserwacji

przyrody: leśniczy)

Gardnera koncepcja wielu

inteligencji



Mózg to orkiestra wielu typów „niezależnych”

inteligencji (np. dzieci wybitne w matematyce,

nie mówią).



Potwierdziły to obserwacje i badania

neurologiczne Gardnera przy różnych typach

inteligencji (badał osoby z uszkodzeniem

mózgu), np. nie mówi a śpiewa



Każdy ma swój profil inteligencji,

uwarunkowany kulturowo (inteligencje –

profile zawodowe)



Gardner (1999)



Inteligencja egzystencjalna (zadawanie ważnych

pytań)

jest szeroki rozrzut w zakresie mierzonej
inteligencji IQ

95% procent populacji ma "normalną"
inteligencję, z IQ pomiędzy 70 do 130

2,5% ma nadzwyczajną inteligencję powyżej
130

2,5% ma inteligencję poniżej normalnej,
mniej niż 70.

Osoby, które mają wynik poniżej normalnego
zakresu są uważane za opóźnione umysłowo

łagodne upośledzenie umysłowe, jeśli jego IQ
jest pomiędzy 55 a 70

Średnie upośledzenie oznacza, że IQ jest
między 40 a 55.

Przy głębokim upośledzeniu umysłowym IQ
jest w zakresie między 25 a 40.

69 – 55- upośledzenie umysłowe w

stopniu lekkim

•

: poziom intelektualny charakterystyczny dla 12 roku
życia.

•

Osoby takie są samodzielne i zaradne społecznie, nie
powinny jednak wykonywać zawodów wymagających
podejmowania decyzji, ponieważ nie osiągnęły etapu
myślenia abstrakcyjnego w rozwoju poznawczym.

•

Życie rodzinne przebiega bez trudności. W socjalizacji
mogą nabywać zaburzeń osobowościowych, ze
względu na atmosferę otoczenia i stosunek innych.

•

Obecnie istnieje tendencja do wprowadzania zajęć
korekcyjnych, przy intensywniejszym treningu
poznawczym w dłuższym czasie osoby z
upośledzeniem w stopniu lekkim osiągają podobne
wyniki co osoby z przeciętnym II.

•

Do 12 r.ż. brak różnic rozwojowych.

II - 54 – 40

wanym:

•

funkcjonowanie intelektualne na poziomie 9 r.ż.
W okresie przedszkolnym istnieją trudności z
nabywaniem reguł społecznych (lojalność,
współdziałanie), a także niezręczność fizyczna,
powolny rozwój motoryczny.

•

Poza tym do 9 r. ż. rozwój jest prawidłowy.
Osoby takie mogą nabywać umiejętności
samoobsługowe, nie gubią się w dobrze znanym
terenie, mogą pracować w zakładach pracy
chronionej

•

Nie powinny zakładać rodzin.