Psychoprofilaktyka - 
zapobieganie kryzysom i 
zaburzeniom psychicznym   

PORADNICTWO INDYWIDUALNE 
MEDIACJA  W PARZE 
PSYCHOEDUKACJA W MAŁYCH GRUPACH 
EDUKACJA W MEDIACH 
 KONSULTACJA  

Koncepcja prewencji zaburzeń psychicznych 

(Slaikeu 1994). 

Prewencja pierwszego rzędu ma na celu redukcję występowania chorób psychicznych oraz 

wspomaganie rozwoju psychologicznego 

Skierowana jest do całego społeczeństwa ze szczególnym akcentem na grupy ryzyka. 
Techniki - edukacja dotycząca czynników stresujących w środowisku i radzenia sobie z nimi np. 

przez uczenie dzieci umiejętności rozwiązywania problemów. Oddziaływanie przez systemy 

społeczne – rządowe ciała ustawodawcze, wykonawcze i sądownicze,  szkoły, kościoły, środki 

masowego przekazu.  

Prewencja drugiego rzędu ma na celu  redukcję upośledzających skutków kryzysu 

psychologicznego oraz wspomaganie rozwoju psychologicznego przez efektywne rozwiązanie 

kryzysu psychologicznego. 

Skierowana do osób doświadczających kryzysu i ich rodzin. 
Techniki - terapia kryzysu polegająca na udzieleniu pierwszej pomocy psychologicznej, czyli 

interwencje kryzysowe (stosowane bezpośrednio po wydarzeniu wywołującym kryzys). 

Pomocy udzielają profesjonaliści pracujący z ludźmi - prawnicy, księża, nauczyciele, lekarze, 

pielęgniarki, policja, rodzina bliższa i dalsza, przyjaciele, psychoterapeuci. 

Prewencja trzeciego rzędu ma na celu naprawienie niekorzystnych skutków spowodowanych 

przez nierozwiązany kryzys, czyli leczenie zaburzeń psychicznych. 

Skierowana do osób z zaburzeniami psychicznymi, inaczej  pacjentów psychiatrycznych. 

(Stosowana po upływie lat po wystąpieniu kryzysu). 

Techniki - psychoterapia, leczenie lekami, rehabilitacja. Pomocy udzielają profesjonaliści w 

zakresie zdrowia oraz zdrowia psychicznego, w szpitalach i przychodniach

Prewencja pierwszego rzędu – psychoprofilaktyka 
strategie  

1. Strategie proaktywne = przeciwdziałanie wystąpieniu 

specyficznego stresora, który wywołuje kryzys psychologiczny   

2. Strategie reaktywne = przygotowanie ludzi, aby reagowali 

efektywnie na specyficzne stresory, gdy się pojawią = czynniki 

ryzyka kryzysu nie do uniknięcia (Catalano i Dooley 1990). 

Np. strategia proaktywna = dąży do zredukowania liczby rozwodów 

przez programy zwiększania zadowolenia z małżeństwa. 

Strategia reaktywna natomiast pomaga ludziom zaadaptować się 

lepiej do emerytury. 

Teoria wydarzeń stresujących podstawą identyfikowania grup ryzyka 
wystąpienia zaburzeń psychicznych - (Holmes i Rahe 1967) 



Identyfikacja populacji podatnej na (1) kryzys i w 

dalszej konsekwencji (2) na zaburzenie psychiczne 

opiera się na wiedzy o  wydarzeniach stresujących 



Teoria zakłada, że z wystąpieniem przełomowych wydarzeń 

życiowych wiążą się podwyższone wymagania  



Np. Lista  43 wydarzeń w życiu człowieka  o różnym stopniu 

obciążenia stresem (Holmes i Rahe, 1967) . Najwyżej w 

hierarchii są 1. Śmierć partnera – 100; (2) Rozwód – 73; (3) 

Wyprowadzenie się z domu najmłodszego dziecka - 29; (4) 

Rozpoczęcie lub ukończenie szkoły – 26; Itd. 

 

Sytuacje stresujące typowe dla etapów życia i ognisko 
interwencji 

(Woolfe i Dryden, 2003). 

 
 



Dzieci: a) brak poczucia bezpieczeństwa, pozytywnej oceny, poczucia 

osobistej skuteczności w relacji z opiekunem – b) ognisko interwencji: 

opiekun   



 Młodzież: a) brak poczucia bezpieczeństwa, pozytywnej oceny, poczucia 

osobistej skuteczności w relacji z opiekunem lub trudności interpersonalne 

poza rodziną, brak umiejętności regulacji emocji – b) ognisko interwencji: 

dzieci i opiekun   



Młodzi dorośli: a) indywiduacja/separacja, sukces/porażka   w edukacji i w 

pracy,  zdolność tworzenia i utrzymania relacji intymnych, b) ognisko 

interwencji - dorośli   



 Wiek średni: a) relacje małżeńskie i pozamałżeńskie, dorosłe dzieci i starzy 

rodzice, poprzednie relacje małżeńskie, zdrowie, funkcjonowanie seksualne, 

bezpieczeństwo ekonomiczne, praca zawodowa, sfera duchowa, tworzenie 

mądrości, b) ognisko interwencji -  dorośli  lub dorośli z małżonkami    



 Starość: a) zadowolenie z życia, żałoba po stracie bliskich, relacje w 

rodzinie, potrzeby duchowe, depresja, lęk, udar, zwiększenie introwersji jako 

wynik chorób i przeżywania żałoby, b) ognisko interwencji - osoby stare 

lub osoby stare z dorosłymi dziećmi lub opiekunowie osób starych. 

Teoria wydarzeń stresujących podstawą planowania prewencji 
zaburzeń psychicznych   
  

Działania w zakresie prewencji pierwszego rzędu -psychoprofilaktyki 

opierają się na teorii wydarzeń stresujących. 

Wydarzenie stresujące jest traktowane jako niespecyficzny czynnik 

ryzyka wystąpienia (1) kryzysu lub w jego następstwie (2) 

zaburzenia psychicznego. 

Analogicznie, jak np. wysoki poziom cholesterolu jest czynnikiem 

ryzyka rozwoju choroby wieńcowej serca. 

Np. problemy związane z rozwodem są źródłem stresu dla małżonków 
i dla dziecka. Gdy rodzice przeżywają kryzys = stają się niedostępni, 

niewrażliwi na potrzeby dziecka. Przyjmując  rolę powiernika i 

pocieszyciela rodzica dziecko może mieć trudności z osiągnięciem 

niezależności społecznej, może zatrzymać się w rozwoju. Efekty 

tego mogą być krótkotrwałe i przejściowe lub przejść w stały 

niedostosowany schemat zachowania.  

 
Poradnictwo indywidualne w przejściowych okresach rozwoju  

  

W okresach przejściowych rozwoju pomoc w: 
1) wybór drogi życiowej 
2) rozwiązanie problemów wychowawczych, małżeńskich, rodzinnych, 

zawodowych i zdrowotnych. 

Ad2. 
Pomoc w rozważeniu:      
a) jaka zmiana jest potrzebna, 
b) czy potrzebne jest wsparcie, 
c) jak zdobyć wsparcie, 
d) jak redukować napięcie za pomocą technik relaksacji, 
e) jak unikać sytuacji szkodliwych (za mało lub za dużo określonych bodźców), 
Pomoc w zaplanowanie kolejnych kroków prowadzących do zmiany  
Wsparcie podczas wprowadzenia zmiany w życie  

 
 

Mediacja dla rozwodzących się rodziców – 
Poradnia rodzinna 

(Jeadge, 2007) 

Cel – ustalić sporne sprawy dotyczące dzieci i chronić dzieci przed 

kryzysem 

1. Sprawdzenie gotowości rodziców do zawarcia ugody 
2. Lista spraw wymagających ugody i punktów spornych 
3. Potrzeby za punkami spornymi są wyartykułowane i pozytywnie 

przeformułowane. Np. zarzuty i obwinianie= potrzeba akceptacji. Np. 

ustalanie ścisłych terminów widzenia z dzieckiem = troska o dziecko 

5. Ustalenie wspólnego celu. Np. chcemy żeby dziecko czuło się dobrze po 

rozwodzie tak jak przed rozwodem i miało kontakt z obydwojgiem rodziców

6. Zebranie pomysłów rodziców, jak zrealizować cel 
7. Selekcja pod kątem, czy służą wspólnemu celowi. Jakie rozwiązanie byłoby 

dla nas obydwojga sprawiedliwe. Prośba, aby rodzice postawili się w 

sytuacji dzieci i ocenili dany pomysł 

8. Sformułowanie ugody i podpisanie 
9. Umowa dotycząca skutków separacji - utrzymywanie dzieci –poświadczona 

notarialnie. 

Edukacja w małej grupie dyskusyjnej jako metoda prewencji 
zaburzeń psychicznych  

Cel = Uczenie z wykorzystaniem wpływu grupy 
1. brakujących umiejętności życiowych 
2. umiejętności radzenia sobie z bieżącą  stresującą sytuacją    
Techniki = dyskusja + prezentacja filmu + zadania domowe.  

   

  
Edukacja w grupie dyskusyjnej dla matek samotnie wychowującym 
dzieci po rozwodzie (Herbert , 2005) 

Cel – nauczyć matki, jak dawać wsparcie dzieciom 
1. Analiza niegrzecznych zachowań dzieci jako obrony przed 

przykrymi przeżyciami i opracowanie sposobu reagowania 

matki

2. Przeżywanie żałoby po stracie małżeństwa i przykre 

przeżycia z powodu osamotnienia 

3. Emocje w reakcji na spotkania małżonka z dziećmi 
4. Jak szukać wsparcia 
5. Jak dbać o dziecko, aby się nie przywiązało do 

tymczasowego partnera 

6. Komunikacja z dzieckiem – odzwierciedlanie uczuć dziecka 
7. Szacunek dla siebie i asertywność wobec dziecka 
8. Rozwiązywanie problemów, aby nie obciążać nimi dzieci  

Edukacja w małej grupie dla dzieci zagrożonych kryzysem z 
powodu rozwodu rodziców - (Jeadge, 2007) 
W ramach zajęć pozalekcyjnych w szkole - w USA i w Niemczech. 
Przez 6 miesięcy 
 

Cel – uczyć dzieci radzić sobie ze skutkami rozwodu 
Skład grupy - 8 dzieci w wieku 6-9 lub 9-12 lat. Koedukacyjna. Rodzeństwo w innych grupach.  
Spotkanie prowadzących grupę z rodzicami przed rozpoczęciem i 2 razy po zakończeniu  
Forma - Swobodna i kierowana zabawa + rozmowa o rozwodzie 
Tematy rozmów o rozwodzie  
Moja sytuacja mieszkaniowa i życiowa 
Są różne formy rodzin
Uczucia związane z rozwodem i rozstaniem. 
Wady i zalety rozwodu 
Pożegnanie oczekiwań, które się nie spełnią 
Przykładowy przebieg spotkania 
1. Zabawa 
2. Przedstawienie uczuć związanych z rozstaniem rodziców w grupowym obrazie albo opowiadanie lub 

film o rozstawaniu się rodziców – Po tym pytanie „Jak się czują dzieci w filmie lub opowiadaniu?” 

„Czy są tam uczucia, które już znacie, czy są dla was nowe?”

3. Przerwa - sok, ciastka 
4. Co czuję, gdy rodzice się rozchodzą. Narysować na balonach uczucia. Upchnąć balon w pudelku lub w 

worku.  Pytanie „Co się dzieje z upchniętymi uczuciami?”     

5. Zabawa 
6. Rytuał pożegnalny  

Edukacja w małej grupie dla dzieci – 
Umiejętność rozwiązywania problemów w relacjach   
w szkole, zajęcia pozalekcyjne (Schilling, 2008)

Cel – nauczyć umiejętności rozwiązywania problemów  w relacjach 
1 etap – uświadomienie dziecku, jak reaguje na konflikt 
●Zaprzeczenie 
● Konfrontacja 
● Rozwiązanie pokojowe     
2 etap – uczenie użytecznych strategii rozwiązywania konfliktów  



Słuchaj uważnie i wczuwaj się w uczucia mówiącego 



Wyjaśnij swój punkt widzenia nie zrzucając na nikogo winy



Odczekaj , aż się uspokoisz



Szukaj rozwiązania, aby wszyscy byli wygrani 



Zawieraj kompromisy – zrezygnuj z części pragnień, aby spełnić ważniejsze 

pragnienia 



Przeproś 



Zobacz śmieszną stronę konfliktu 



Poproś o pomoc



Wycofaj się, gdy nie ma postępu 

3 etap – praktykowanie rozwiązywania problemów w domu i z kolegami 

Edukacja w małej grupie dla dzieci – 
Umiejętność kontrolowania stresu 
w szkole, zajęcia pozalekcyjne (Schilling, 2008) 

1 etap uczenie rozróżniania, co jest stresorem i jakie reakcje 

wywołuje



Opisać sytuacje lub myśli, które powodują  stres = zdenerwowanie 
lub martwienie się  



Opisać uczucia i doznania cielesne związane ze stresem 

2 etap uczenie kontrolowania stresu



Opisać czynności, które łagodzą stres



Uczenie ćwiczenia oddechowego , aby złagodzić stres



Uczenie skupiania się na oddychaniu 



Zadanie domowe ćwiczyć 2 razy dziennie po 5 minut 



Uczenie kontrolowania myśli wywołujących stres 

Instytucje prowadzące poradnictwo i edukację w małych 
grupach – 
– szkoły, poradnie wychowawczo –zawodowe, poradnie 
rodzinne, ośrodki interwencji kryzysowej  

Celem Ośrodków Interwencji Kryzysowej jest  (1) rozwiązywanie kryzysów i (2) 

zapobieganie kryzysom 

■Podstawa prawna = działają na podstawie ustawy z 2004 roku o pomocy społecznej.
■ Interwencje kryzysowe  dla pojedynczych osób 
■ Wsparcie dla dzieci i rodzin 
■ Grupy wsparcia dla dzieci lub rodzin  
■ Konsultacje prawne 
■ Schronienie na 3 miesiące 
■ Popularyzowanie wiedzy temat sytuacji kryzysowych
■ Informowanie o działalności ośrodka w mediach
■ Pracownicy - Psychologowie , lekarze , pracownicy socjalni ,pielęgniarki.
Ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie 
■ Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z roku 2005 w sprawie domów dla matek z 

małoletnimi dziećmi wydane na podstawie ustawy o pomocy społecznej z roku 2004. 

■ Przemoc lub innego rodzaju kryzys 
■ Interwencja kryzysowa 
■ 3 miesiące pobyt 

Program prewencji dla osób w trakcie separacji lub rozwodu – 

(Bloom, 

Hodges, i Caldwell 1992) 
 
 

6-miesięczny program prewencyjny (w Boulder County, Colorado) 
Cel= zmniejszenia występowania zaburzeń psychicznych w podatnej na kryzys i 

zachorowanie grupie ryzyka = osoby rozwodzące się. 

1. Interwencje kryzysowe w razie potrzeby. Trzech profesjonalistów. 
2. Konsultacje w 5 grupach problemowych w celu rozwiązywania 

specyficznych problemów - (4 godziny w tygodniu); spotkania w grupie lub 

indywidualnie. Prowadzi ekspert w danej dziedzinie.  

(1) Zatrudnienie - zmiana pracy, uczenie się zawodu, znalezienie pracy. 
(2) Sprawy prawne i finansowe - opieka nad dzieckiem, pożyczka, prawo 

współmałżonka do odwiedzania dziecka, sprawy rozwodowe. 

(3) Wychowanie dziecka jako samotny rodzic - problemy dziecka związane z 

rozstaniem rodziców, wizyty współmałżonka, problemy przystosowania się 

dziecka. 

(4) Problemy z zorganizowaniem domu - znalezienie mieszkania; remont 

domu, radzenie sobie z budżetem domowym, zakupy i przygotowywanie 

posiłków, organizacja czasu. 

(5) Życie towarzyskie i ocena siebie - poprawienie obrazu siebie, samotność, 

poczucie nieadekwatności towarzyskiej i osobistej.

c.d. Program prewencji dla osób w trakcie separacji lub rozwodu – 

(Bloom, Hodges, i Caldwell 1992) 

Skuteczność – badanie   
 

Rekrutacja - Informacje o programie podano przez radio i telewizję, plakaty, 

poinformowano o nim księży, prawników, lekarzy. 

Kryteria przyjęcia: (1) legalnie zawarte małżeństwo, życie oddzielnie, (2) pierwsze 

małżeństwo, (3) okres separacji nie większy niż 6 miesięcy, (4) mieszkaniec 

Boulder County.

Grupa eksperymentalna –kontrolna Osoby, które się zgłosiły podzielono na dwie 

grupy: (1) grupa, którą poddano interwencji oraz (2) grupa kontrolna. Gdy osoby 

się zgłaszały dwie zaliczano do pierwszej grupy, a jedną do grupy kontrolnej. 

Grupa poddawana interwencji liczyła 101 osób, natomiast kontrolna 52 osoby. 

Pomiar efektów - Przed rozpoczęciem programu i po zakończeniu 
(1) przeprowadzono wywiady + (2) uczestnicy ocenili w kwestionariuszach nasilenie 

problemów związanych z rozwodem i objawy psychopatologiczne.  

Efekty- Po sześciu miesiącach trwania programu - W grupie poddanej  interwencji = 

mniej problemów i lepsze przystosowanie, zmniejszenie  objawów 

psychopatologiczne: lęku, zmęczenia, poprawiła się zdolność radzenia 

sobie, pojawiło się fizyczne dobre samopoczucie. 

Natomiast u osób z grupy kontrolnej stwierdzono więcej objawów. 

Edukacja w mediach 
jako metoda prewencji zaburzeń psychicznych      
 
  

Edukacja w mediach = jest jedną z metod prewencji zaburzeń 

psychicznych i promocji zdrowia psychicznego w społeczeństwie 

■ informuje członków społeczności  o czynnikach związanych z 

powstawaniem zaburzeń i chorób psychicznych i o sposobach 

zachowania zdrowia psychicznego 

■ uczy zachowań wspomagających zdrowie psychiczne np. uczy 

umiejętności komunikowania się 

■ promuje zdrowie psychiczne w społeczeństwie - drogą pomagania 

ludziom w nabyciu wiedzy, która wpływa na kształtowanie postaw 

i zachowań wzmacniających i podtrzymujących ich dobre 

psychiczne samopoczucie. 

■ używa informacji, żeby wywołać dyskusję wśród ludzi, a ta 

dyskusja ma doprowadzić do zmian w ich poglądach, postawach i 

zachowaniach. 

 

Edukacja w mediach 
o czynnikach zagrażających zdrowiu psychicznemu i 
wspomagających zdrowie psychiczne    

1.Członkowie społeczeństwa – dotyczy zdrowia psychicznego i zasobów, które należy 

wykorzystać, aby promować zdrowie psychiczne. 

2.Grupy ryzyka, czyli osoby zagrożone wystąpieniem zaburzeń emocjonalnych - 

przechodzące kryzysy rozwojowe, jak zawarcie małżeństwa lub kryzysy 

spowodowane niespodziewanymi wydarzeniami stresującymi, jak rozwód oraz osoby 

narażone na chroniczny stres, jak bezrobotni lub bezdomni  – skierowana do nich 

edukacja ma na celu pomoc w poradzeniu sobie z kryzysem emocjonalnym 

3. Pacjenci psychiatryczni i ich bliscy – dostarczenie  im wiedzy, jak korzystać z 

usług w zakresie ochrony zdrowia i pomoc w ten sposób w powrocie pacjenta do 

społeczeństwa, 

4.Osoby, których obowiązkiem zawodowym jest pomaganie innym, czyli osoby 

związane z usługami dla ludzi, z systemem szkolnym, z instytucjami egzekwującymi 

przestrzeganie prawa, jak kuratorzy, lekarze, pielęgniarki środowiskowe, nauczyciele, 

policja, księża  – edukacja ma na celu poprawić efektywność ich pracy z ludźmi  i 

nauczyć rozpoznawania u ludzi, dla których świadczą usługi problemów 

emocjonalnych, po to, aby skierować ich do odpowiednich placówek służby zdrowia.   

5.Osoby, które mają wpływ na politykę społeczną, jak posłowie, ministrowie i 

członkowie rządu - celem jest uświadomić wpływ polityki społecznej na zdrowie 

psychiczne społeczeństwa i uzyskać ich wsparcie dla polityki społecznej wspierającej 

zdrowie psychiczne. 

Techniki edukacji w mediach 

■Środki masowego przekazu - prasa, telewizja, radio
■ Techniki = wykład, demonstracja, prezentacja filmowa 
■ Cel edukacji wyznacza treść i sposób prezentacji danych 
Techniki pochodzą z psychoterapii, psychologii, socjologii, edukacji i 

masowej komunikacji. 

Jeśli celem jest uzyskać pomoc finansową na rozwój usług w zakresie 

ochrony zdrowia psychicznego, to można podać dane statystyczne 

dotyczące występowania chorób psychicznych i usług. 

Jeśli celem jest skłonienie pracodawców do zatrudnienia wyleczonych 

pacjentów, to można pokazać, że pacjenci wypowiadają się 

adekwatnie do sytuacji i wyglądają normalnie, na przykład, 

zorganizować spotkanie z nimi.

Jeśli celem jest skłonić rodziców, aby dbali o rozwój emocjonalny 

dzieci, to można podać informacje o rozwoju emocjonalnym 

dziecka i jego ważności dla zdrowia psychicznego w dorosłym 

wieku. 

Program edukacji w zakresie zdrowia psychicznego 

Celem - zmniejszenie występowania zaburzeń psychicznych na 

danym terenie (Luisville, Kentucky).  

przez realizację celów pośredniczących: 

(1)

zmianę postaw wobec zdrowia psychicznego w lokalnej 

społeczności, 

(2)

zwiększenie wiedzy na temat możliwości uzyskania pomocy w 

miejscowym ośrodku interwencji kryzysowej 

(3)

zwiększenie korzystania z usług ośrodka. 



Nadano 21 krótkich komunikatów przez radio i w telewizji, w ciągu 

60 tygodni. 



Komunikat trwał 30-60 sekund. Po nadaniu komunikatu, podawano 

numer telefonu lokalnego Ośrodka Kryzysu i Informacji. 

c.d. 
Przykład 1 z 21 komunikatów radiowych i telewizyjnych:



Radiowy komunikat nr 1



Głos mężczyzny - problem: Idę do pracy. Wracam do domu. 

Oglądam telewizję. Ciągle to samo. Czy to jest życie?



Głos kobiety - problem: Jak we młynie, gotuję, piorę, robię to, 

robię tamto. Czy to jest życie?



Głos nastolatka - problem: Lekcje i sprawdziany. To wszystko. 

Takie życie jest do niczego.



Komunikat personelu: Być może myślisz o swoim życiu 

podobnie. Twoje życie zmieni się, jeśli ty się zmienisz. 



Komunikat dotyczący Ośrodka - Jest to pogląd Ośrodka 

Kryzysu i Informacji w Luisville. Pomożemy ci żyć w taki sposób, w 

jaki chcesz żyć.  Nasz numer telefonu 58943113.

c.d. 
Przykład 1 z 21 komunikatów radiowych i telewizyjnych:



Komunikat telewizyjny nr 2.



Na ekranie ukazują się pigułki i napoje alkoholowe.



Mężczyzna - problem: Piję i nie poprawia mi to nastroju. I komu 

potrzebna taka mała firma. Chyba napiję się znowu.



Kobieta - problem : Te kłótnie doprowadzają mnie do rozstroju 

nerwowego. Muszę walczyć w każdej najmniejszej sprawie. Gdzie 

moje tabletki?



Komunikat personelu: Można użyć alkoholu i leków, aby 

rozwiązać problem, nie przynoszą one jednak rozwiązania. Alkohol 

i leki nie eliminują przyczyny cierpienia i trudności, ale pomagają 

w tym, aby uniknąć konfrontowania się z nimi. Chcemy 

mobilizować ludzi do radzenia sobie z ich realnymi problemami. 



Na ekranie ukazuje się napis: Jest to pogląd Ośrodka Kryzysu i 

Informacji w Luisville. Pomożemy ci żyć w taki sposób, w jaki 

chcesz żyć.  Nasz numer telefonu 58943113.

c.d. 
Przykład 1 z 21 komunikatów radiowych i telewizyjnych:



Komunikat telewizyjny nr 3



Mężczyzna - problem: Ostatnio uświadomiłem sobie, inni 

wzięli moje życie w swoje ręce. Nazywa się to, że jestem 

emerytem. Czuję, że powinienem się usunąć z drogi innym, 

żeby nie być im zawadą. Czuję, że nie jestem potrzebny 

nikomu.



Komunikat personelu: Możesz tak się czuć, ale nie 

znaczy to, że tak jest. Masz umiejętności takie, jak 

przedtem, masz doświadczenia. Jeśli zechcesz się nimi 

podzielić, możesz pomóc wielu ludziom. Nie zamierzasz 

chyba rezygnować z dzielenia się nimi z innymi? 



Na ekranie ukazuje się napis: Jest to pogląd Ośrodka 

Kryzysu i Informacji w Luisville. Pomożemy ci żyć w taki 

sposób, w jaki chcesz żyć.  Nasz numer telefonu 58943113.

c.d. Ocena wyników tego programu edukacji 



Sposób badania efektów 



Zanim program się zaczął = ustrukturowany wywiad przez telefon z 550 

mieszkańcami (Louisville) 



co 20 tygodni w ciągu 60 tygodni trwania realizacji programu = wywiad z 550 

innymi 



Wzięto pod uwagę rozmowy z ludźmi, którzy spontanicznie telefonowali do 

ośrodka, po usłyszeniu komunikatu. 



Efekty edukacji 



(1) zwiększenie świadomości, jakie problemy psychologiczne zagrażają zdrowiu 

psychicznemu 



(2) zwiększenie wiedzy na temat możliwości uzyskania pomocy w lokalnym 

ośrodku, 



(3) zwiększenie korzystania z Ośrodka. 



Ludzie wykształceni byli bardziej zorientowani w sprawach zdrowia 

psychicznego i możliwości uzyskania pomocy zarówno przed nadawaniem 

komunikatów, jak i po ich nadaniu w porównaniu z mniej wykształconymi. 



Natomiast mniej wykształceni uzyskali tę wiedzę podczas 60 tygodni edukacji.

Konsultacje dla profesjonalistów pomagającym ludziom

DEFINICJA 

Konsultacja = polega na tym, że specjalista w dziedzinie zdrowia 

psychicznego pomaga innemu profesjonaliście, do którego 

obowiązków  zawodowych należy pomaganie ludziom, jak księża, 

pielęgniarki, nauczyciele, lekarze itp., aby efektywniej sobie radził 

ze swoimi klientami. 

W pośredni sposób udziela pomocy dużej grupie ludzi potrzebujących 

pomocy psychologicznej. 

ZASADY KONSULTACJI 

(1) jest udzielana specjaliście innej profesji, (2) osoba konsultowana 

prosi o pomoc w rozwiązaniu trudności związanej z jej pracą, której 

rozwiązanie wymaga innych kompetencji niż jej własne, (3) 

konsultant nie jest odpowiedzialny za pracę osoby konsultowanej i 

nie ocenia jej postępów w pracy, (4) osoba konsultowana nie jest 

w stosunku zależności administracyjnej od konsultanta i może 

przyjąć lub odrzucić propozycje konsultanta 

Rodzaje konsultacji

Cel konsultacji i stosowane interwencje zależą od rodzaju trudności, którą zgłasza 

osoba konsultowana (Caplan 1963; 1970; Cooper i Hodges 1983).  

1.Konsultacja skoncentrowana na kliencie - konsultant pomaga osobie konsultowanej 

ocenić, na czym polega problem klienta i proponuje, jak ma sobie z nim poradzić. 

2.Konsultacja skoncentrowana na osobie konsultowanej – konsultant szuka źródła 

trudności z klientem w osobie konsultowanej; czy problem jest spowodowany jej brakiem 

umiejętności lub wiedzy, bądź trudnościami  emocjonalnymi, jak brak pewności siebie. 

Jeśli problem jest wynikiem braku umiejętności lub wiedzy osoby konsultowanej, 

interwencja polega na dostarczeniu wiedzy (Keller 1981, Kuehnel i Kuehnel 1983).

3. Konsultacja skoncentrowana na cechach organizacji grupy, do której osoba 

konsultowana i jej klient należą - Interwencja polega na modyfikowaniu kanałów 

komunikacji i zmianie w zakresie podziału władzy w obrębie tej grupy w instytucji 

(Schmuch 1985). 

4.Konsultacja skoncentrowana na zaplanowaniu programu usług w zakresie 

zdrowia psychicznego dla klientów z określonym problemem - konsultant 

proponuje działania, które powinna osoba konsultowana podjąć, aby stworzyć, 

zmodyfikować lub rozszerzyć program działania organizacji oferującej usługi. 

5.Konsultacja skoncentrowana na wdrożeniu zaplanowanego programu działania 

organizacji - konsultant identyfikuje trudności osoby konsultowanej w wykonaniu 

zaplanowanego programu działania. 

Konsultacja indywidualna i grupowa –
skuteczność 

■

Konsultacja dla nauczycieli, którzy zgłaszali trudności w poradzeniu 

sobie z niektórymi uczniami. 

■ Polegała na analizowaniu  trudności związanych z postępowaniem 

wobec uczniów, których nauczyciele oceniali jako trudnych. Jednym z 

celów konsultacji było dostarczenie nauczycielom wiedzy na temat 

rozwoju dziecka. 

■ W 4 szkołach prowadzono konsultację indywidualną i w 4 innych 

szkołach grupową. Spotkania indywidualne i grupowe odbywały się 

raz w tygodniu, przez okres roku, prowadził je jeden konsultant. 

Efekty  
1.  korzystne zmiany u połowy uczniów zgłoszonych przez nauczycieli 

jako trudne przypadki 

2. nie było różnic w tym zakresie między konsultacją indywidualną i 

grupową, 

3. większość nauczycieli oceniła konsultację jako umiarkowanie 

użyteczną, mniej jako bardzo użyteczną, niewielu jako nieużyteczną.