Nauczyciel wobec 

współczesności nieustannego 

kryzysu

Współczesność nieustannego kryzysu



Bezosobowe formy organizacji życia 

społecznego



Masowość



Infantylność i komercyjność współczesnej 

kultury



Procesy demoralizacji życia społecznego



Celebrowanie skrajnego indywidualizmu



Zanik relacji wspólnotowych

Zygmunt Bauman

…człowiek staje się źródłem doznań a nie 

odpowiedzialności; (…) w tej rzeczywistości 
bez problemów odnajdują się gracze, 
przedsiębiorcy       i poszukiwacze rozkoszy, 
przygód i silnych wrażeń. Homo moralis 
pozostaje nie chcianym cudzoziemcem.

Cele współczesnej szkoły, Michel 

Crozier

Szkoła powinna „kształtować istoty ludzkie 

zdolne do wykazywania się aktywnością w 
całkiem odmiennym świecie; zdolne do 
zrozumienia                 i opanowania 
złożoności działań i stosunków 
międzyludzkich, z którymi będą miały do 
czynienia; zdolne do wzięcia na siebie 
wolności wyboru, który będzie ich wyborem, z 
jego szansami, lecz także odpowiedzialnością 
i niestabilnością, jaką ta wolność narzuca”.

Zmiany w rozumieniu roli współczesnego 

nauczyciela



Odejście od modelu adaptacyjnego technika, 

który działa według odgórnych założeń, w 
celu przystosowania uczniów do istniejącej 
rzeczywistości (nauczyciel jako „cyborg” w 
rękach zewnętrznych decydentów – P. 
McLaren, odejście od funkcjonowania na 
poziomie rytuałów).

Zmiany w rozumieniu roli współczesnego 

nauczyciela



Przejście do rozumienia nauczyciela jako 

autonomicznego podmiotu (odejście od „bycia 
w roli” w stronę pojmowania bycia 
nauczycielem i bycia osobą jako integralnej 
całości – osobista odpowiedzialność, 
profesjonalny osąd, autonomiczne decyzje).

Zmiany w rozumieniu roli współczesnego 

nauczyciela



Odejście od rozważań o nauczycielu i jego 

pracy utrzymanych w nurcie racjonalności 
instrumentalnej (od logiki zysku i straty, celu i 
środka, do etyki i logiki dialogu).

Zmiany w rozumieniu roli współczesnego 

nauczyciela



Przejście od tego, co w rozważaniach o 

nauczycielu i jego pracy miało charakter 
instytucjonalny, do tego, co indywidualne, 
jednostkowe, niepowtarzalne.

Zmiany w rozumieniu roli współczesnego 

nauczyciela



Mocne akcentowanie kompetencji moralnych 

nauczyciela, czy też sfery moralnej i etycznej 
działalności nauczyciela, ze szczególnym 
uwzględnieniem odpowiedzialności związanej 
z nauczycielską refleksją i działaniem 
(mądrość praktyczna, takt, refleksyjność i 
odpowiedzialna troskliwość.

Zmiany w rozumieniu roli współczesnego 

nauczyciela



Przejście w stronę postulowanego modelu 

nauczyciela jako przewodnika i tłumacza.

Zmiany w rozumieniu roli współczesnego 

nauczyciela



Zdecydowany awans zjawiska 

odpowiedzialności, ze szczególnym 
uwzględnieniem indywidualnej, 
„egzystencjalnej” odpowiedzialności 
nauczyciela, której potrzeba jest ukazywana 
jako czynnik decydujący o jakości, 
skuteczności i efektywności jego pracy.