Przemoc i
agresja
w
społeczeństwie

Przemoc jako
działanie...



intencjonalne



ukierunkowane na kontrolowanie /

podporządkowanie ofiary



naruszające podstawowe prawa



zachodzące w przypadku nierównowagi

sił



przynoszące cierpienie / uszczerbek na

zdrowiu

Przemoc wobec dzieci



fizyczna



powszechność występowania



sprawca K

>

M



większa odpowiedzialność



częstszy kontakt z dzieckiem



konsekwencje:



zaburzenia psychiczne



zachowania antyspołeczne / agresywność



psychiczna



forma aktywna  akty przemocy

psychicznej (wyzywanie, wyśmiewanie,
poniżanie)  trudności w relacjach

społecznych; depresja; niska samoocena



forma bierna  zaniedbanie emocjonalne,

poznawcze, edukacyjne  deficyty

rozwojowe



trudności w badaniu:



problem rozróżnień definicyjnych



słabiej dostrzegalne skutki stosowania
przemocy

Przemoc wobec dzieci,
c.d.



seksualna



ofiarą 3x częściej padają dziewczynki niż
chłopcy



sprawca to najczęściej ojczym



konsekwencje w

dzieciństwie

:



zaburzenia snu, agresja, zaburzenia psychiczne,
depresja, osamotnienie, próby samobójcze,
zaabsorbowanie seksem



+ inne czynniki  przestępczość, prostytucja

nieletnich



konsekwencje w

dorosłości



dysocjacja od doświadczenia; zaprzeczenie
negatywnym emocjom  zaburzenia osobowości



uzależnienia, trudności w relacjach, ryzyko
wiktymizacji



heteroseksualnych kobiet



homoseksualnych mężczyzn

Przemoc wobec dzieci,
c.d.

Przemoc wobec
partnera:

dlaczego ofiara nie opuszcza
sprawcy?



mit kobiecego masochizmu



zespół kobiety bitej



I FAZA: bunt bierny (unikanie) lub czynny (walka)



wyuczona bezradność



II FAZA: bezsilność, depresja, lęk  „to moja wina”



cykl przemocy:

etap tworzenia napięcia

pomniejsze incydenty

etap spokoju / miesiąca miodowego

incydent ostrej

przemocy

sprawca się kaja

atak sprawcy

(w miarę upływu czasu coraz krótszy)



syndrom sztokholmski



seria porwań w latach 70.  zjawisko

fascynacji agresorem po 4-5 dniach
spędzonych w niewoli



warunki:



zagrożenie życia



izolacja



brak możliwości ucieczki



sprawca bywa sympatyczny  nadzieja 

sprzymierzenie ze sprawcą jako adaptacyjna próba
przetrwania



Graham & Kawlings: analogia do przemocy
domowej: uzależnienie K od dominującego M

Przemoc wobec
partnera:

dlaczego ofiara nie opuszcza
sprawcy?

Przemoc wśród dzieci i
młodzieży



cechy charakterystyczne:



unifikacja grupowa (obejmująca wszystkie środowiska
społeczne) i płciowa



wzrost brutalizacji zachowań, także w środowiskach,
które do tej pory nie sprzyjały występowaniu przemocy
(szkoła, miejsca publiczne = lęk dorosłych + niespójny
system sądowniczy)



przemoc w środowisku szkolnym:



ze strony

nauczycieli

: przemoc psychiczna, a nieraz i

fizyczna



ze strony

rówieśników

: przemoc psychiczna, fizyczna,

wykorzystanie finansowe (szantaż), seksualna



stygmatyzacja  rola „kozła ofiarnego”



obawa przed zemstą, zastraszanie  bezkarność sprawcy i

bezradność ofiary  ukrywanie przemocy



fobia szkolna

: upokorzenie  poczucie zagrożenia 

objawy somatyczne (ból głowy, brzucha, wymioty itp.)
ustępujące, jeśli dziecko zamiast iść do szkoły zostanie w
domu

Przyczyny
występowania
przemocy wśród
młodzieży



transformacja ustrojowa  anomia społeczna  kult siły w

walce o sukces



niesprzyjające środowisko rodzinne (permisywizm,
restrykcyjny model wychowania, doświadczenie przemocy w
rodziny)



alienacja  poszukiwanie własnego miejsca w grupie

rówieśniczej  agresja jako sposób na konstruowanie

własnej tożsamości



agresja jako zachowanie wyuczone (modelowanie)



rola przekazu medialnego



kształtowanie

pozytywnego obrazu

agresji jako skutecznego

narzędzia osiągania celów 

desensytyzacja

(odwrażliwienie)



internalizacja

agresywnych skryptów

i

torowanie

poznawcze

 łatwiejsze uaktywnienie schematu agresywnego

zachowania



spadek zaufania i wzrost

poczucia zagrożenia

(media jako

źródło wiedzy o świecie) 

usprawiedliwienie

dla łamania

norm

Przemoc wobec osób
starszych



temat tabu



formy przemocy:



psychiczna



fizyczna



wykorzystanie finansowe



zaniedbanie



czynniki ryzyka:

PO STRONIE

OFIARY

PO STRONIE SPRAWCY

izolacja

psychopatologia

zaawansowany

wiek

uzależnienia

zły stan zdrowia

stresory sytuacyjne (trudności finansowe,

bezrobocie)

wspólne

zamieszkiwanie

ze sprawcą

przemocy

zależność od ofiary  frustracja
płeć M>K (małżonkowie córek)
transmisja międzypokoleniowa

Przemoc w mediach



płeć: M

>

K



wiek: dzieci i młodzież

>

dorośli



fikcja (np. kreskówki)

>

rzeczywistość (np.

reportaże)



osoby agresywne  preferowanie programów, w

których występuje przemoc



wpływ przemocy w mediach na dzieci uzależniony
od:



płci M>K



dojrzałości poznawczej (do 7. r.ż. dziecko nie jest w stanie
odróżnić fikcji od rzeczywistości)



charakteru socjalizacji w rodzinie



kontakt z przemocą w mediach zwiększa skłonności
agresywne

Przemoc w mediach

warunki zwiększające wpływ
przekazu medialnego na
agresję



przypisywanie agresywnego znaczenia

obserwowanemu zachowaniu



spostrzegane pozytywne konsekwencje

agresywnego zachowania



niepokazanie, że akt agresji to coś „złego”



utożsamianie się z agresorem



niezdolność widza do zdystansowania się

od agresji w mediach

Uzależnienie od
elektronicznych środków
przekazu:



telewizja



komputer



internet



przenośne odtwarzacze



automaty do gier



telefony komórkowe

Kryteria diagnozy
uzależnienia od
Internetu



Nie potrafisz kontrolować czasu spędzonego przy komputerze



Kłamiesz na temat długości czasu korzystania z komputera



Ponosisz straty (negatywne konsekwencje) z powodu długiego czasu
spędzonego przy komputerze



Posługujesz się fałszywymi personaliami, zatracasz potrzeby moralne



Przeceniasz ważność komputera w swoim życiu



Doświadczasz jednocześnie skrajnych uczuć, euforii i poczucia winy z
powodu korzystania z Internetu



Odczuwasz przygnębienie w momencie wyłączenia komputera



Komputer jest głównym źródłem dostarczania rozrywki



Używasz komputera jako ucieczki od smutku i przygnębienia



Masz kłopoty finansowe z powodu ciągłego korzystania z komputera



Czas???

Fazy rozwoju
uzależnienia



Zaangażowanie



Zastępowanie



Ucieczka



Desperacja

Formy aktywności

UŻYTKOWNICY

UZALEŻNIENI

Skomplikowane operacje

techniczne

Bezmyślne surfowanie po sieci

Tworzenie programów

Pogaduszki

Szukanie informacji

Gry interakcyjne

Opracowywanie złożonych zadań

Przeglądanie stron rozrywkowych

Skutki uzależnienia

SPOŁECZNE

FIZYCZNE

Wypadanie z ról

Pogorszenie wzroku

Zaniedbywanie/rezygnacja z

obowiązków

Migrena

Utrata dotychczasowych

zainteresowań

Zaburzenie snu

Zaniedbywanie nauki/pracy/bliskich

Przemęczenie

Spadek kompetencji

Bóle pleców i karku

Kłopoty finansowe

Zaburzenia koncentracji

Brak troski o własne zdrowie

Skrzywienie kręgosłupa

Obniżenie samooceny

Padaczka ekranowa

Depresja

Zespół kanału nadgarstka

Cyberprzemoc

Przemoc z użyciem technologii
informacyjnych i komunikacyjnych, w
ramach której wykorzystywane są różne
funkcje Internetu np. poczta
elektroniczna, czaty, komunikatory, strony
internetowe, blogi, serwisy
społecznościowe itp.

Najczęściej i najpowszechniej doświadczane
są przemoc werbalna i publikowanie lub
rozsyłanie ośmieszających,
kompromitujących zdjęć lub filmów

Cechy wyróżniające
agresję elektroniczną

•

anonimowość

•

ciągłość oddziaływania

•

nieograniczona (niewidzialna)
publiczność

•

efekt kabiny pilota

•

łatwość atakowania nieznajomych ofiar

Typologia agresji
elektronicznej –
pokrzywdzeni

Agresja

elektronicz

na

Mobbing

elektroniczn

y

Agresja wobec

pokrzywdzonyc

h

Agresja wobec

celebrytów

Agresja

przypadkowa

Agresja wobec

grup/idei

Typologia agresji
elektronicznej - forma

•

flaming

•

prześladowanie

•

kradzież tożsamości

•

upublicznianie tajemnic

•

śledzenie

•

happy slapping

•

poniżenie

•

wykluczenie

•

agresja „techniczna”

Skutki cyberprzemocy:

•

podwyższony poziom

lęku

•

poczucie osamotnienia, zagrożenia, upokorzenia

•

negatywne emocje

(frustracja, gniew, smutek)

•

poczucie

zranienia

•

depresja

•

tendencje

samobójcze

Koniec