PROCES PLANOWANIA BADANIA
PROCES PLANOWANIA BADANIA
SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH
SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH
ćwiczenia 2,3
ćwiczenia 2,3
Dr inż. Małgorzata Węgrzyńska
Dr inż. Małgorzata Węgrzyńska
PROCES PLANOWANIA BADANIA
PROCES PLANOWANIA BADANIA
SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH
SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH
ćwiczenia 2,3
ćwiczenia 2,3
Dr inż. Małgorzata Węgrzyńska
Dr inż. Małgorzata Węgrzyńska
Określenie etapów badania
Określenie etapów badania
sprawozdań finansowych
sprawozdań finansowych
Przy założeniu, iż:
Przy założeniu, iż:
badanie sprawozdania finansowego
badanie sprawozdania finansowego
jest przeprowadzane przez
jest przeprowadzane przez
konkretnego biegłego rewidenta po raz
konkretnego biegłego rewidenta po raz
pierwszy,
pierwszy,
badana jednostka jest wystarczająco
badana jednostka jest wystarczająco
duża i złożona, by uzasadniało to
duża i złożona, by uzasadniało to
zastosowanie wszystkich technik
zastosowanie wszystkich technik
odnośnych do poszczególnych etapów,
odnośnych do poszczególnych etapów,
istnieje system kontroli wewnętrznej w
istnieje system kontroli wewnętrznej w
najważniejszych dziedzinach
najważniejszych dziedzinach
działalności,
działalności,
istnieją przesłanki do stwierdzenia
istnieją przesłanki do stwierdzenia
poprawności działania kontroli
poprawności działania kontroli
wewnętrznej
wewnętrznej
Etapy badania sprawozdania
Etapy badania sprawozdania
finansowego
finansowego
Założenie, iż jednostka badana jest po
Założenie, iż jednostka badana jest po
raz pierwszy
raz pierwszy
Porozumienie z poprzednim biegłym
Porozumienie z poprzednim biegłym
rewidentem
rewidentem
Ustalenie warunków i umowa o
Ustalenie warunków i umowa o
badanie sprawozdania finansowego
badanie sprawozdania finansowego
Badanie sprawozdania
Badanie sprawozdania
finansowego
finansowego
- kolejne etapy:
- kolejne etapy:
ETAP I
CEL BADANIA:
poznanie otoczenia oraz systemu działalności jednostki w
aspekcie teoretycznym
TECHNIKI / ŚRODKI UMOŻLIWIAJĄCE OSIĄGNIĘCIE
CELU
rozmowy z kierownictwem jednostki,
określenie otoczenia i charakteru działalności jednostki na
podstawie odpowiednich dokumentów,
odniesienie do instrukcji procedur wewnętrznych,
odniesienie do wykresu powiązań organizacyjnych,
ustalenie zakresu pomocy płynącej od poprzedniego biegłego
rewidenta.
ETAP II
Cel badania:
poznanie systemu działalności przedsiębiorstwa w aspekcie
praktycznym
TECHNIKI / ŚRODKI UMOŻLIWIAJĄCE
OSIĄGNIĘCIE CELU
własne obserwacje,
dalsze rozmowy,
sprawdzenie wybranych typowych transakcji.
CEL BADANIA
szczegółowe poznanie sił i słabości systemu
TECHNIKI / ŚRODKI UMOŻLIWIAJĄCE OSIĄGNIĘCIE
CELU
wypełnienie właściwych obszarów w
kwestionariuszu kontroli wewnętrznej,
przeprowadzenie testów zgodności w razie
konieczności,
przygotowanie informacji odnośnie słabych
obszarów
ETAP IV
CEL BADANIA
ocena wpływu słabości w każdej z głównych
dziedzin
TECHNIKI / ŚRODKI UMOŻLIWIAJĄCE OSIĄGNIĘCIE
CELU
rozważenie wpływu obszarów, w których uznano
za słabe z uwzględnieniem: istotności,
ewentualnych poprawek korygujących,
ukończenie programu oceny systemu kontroli
wewnętrznej po rozważeniu całościowego wpływu
zaobserwowanych niedociągnięć,
poinformowanie kierownictwa jednostki o
najważniejszych niedociągnięciach.
ETAP V
ETAP V
Cel badania:
potwierdzenie wiarygodności zapisów księgowych
jako podstawy do tworzenia sprawozdań
finansowych
przygotowanie szczegółowego programu badania,
TECHNIKI/ ŚRODKI UMOŻLIWIAJĄCE
OSIĄGNIĘCIE CELU
wykonanie programu badania (rozmiary próbek
powinny być dobrane w sposób zapewniający
reprezentatywność; możliwość zastosowania
statystycznych metod doboru próbki, gdy jest to
uzasadnione ilością jednorodnych transakcji;
badanie szczegółowe powinno zostać dokonane na
wybranych próbkach, gdy jest to uzasadnione)
ETAP VI
Cel badania:
upewnienie się, że stworzone sprawozdania finansowe są
zgodne z podstawowymi odpowiednimi zapisami
TECHNIKI/ ŚRODKI UMOŻLIWIAJĄCE OSIĄGNIĘCIE
CELU
upewnienie się, że stworzone sprawozdania finansowe są
zgodne z podstawowymi odpowiednimi zapisami
przygotowanie własnych lub sprawdzenie sporządzonych
przez jednostkę szczegółowych sprawozdań w pełnej wersji
sporządzanych pod koniec roku
ETAP VII
CEL BADANIA:
sformułowanie opinii co do tego, czy księgi
rachunkowe dają jasny i rzetelny obraz sytuacji
jednostki i czy zgodne są z prowadzoną polityką
rachunkowości i innymi regulacjami
TECHNIKI/ ŚRODKI UMOŻLIWIAJĄCE
OSIĄGNIĘCIE CELU
dokończenie weryfikacji poszczególnych
składników aktywów i pasywów,
przeprowadzenie programu badania bilansu z
uwzględnieniem porównań z poprzednimi
okresami, porównań w ramach jednostki a także
przy odniesieniu do wskaźników i trendów dla
porównywalnych przedsiębiorstw; rozważenie
wpływu zmian polityki rachunkowości i wydarzeń
po dniu bilansowym,
ETAP VIII
CEL BADANIA
przedstawienie opinii
TECHNIKI/ ŚRODKI UMOŻLIWIAJĄCE
OSIĄGNIĘCIE CELU
odniesienie do list kontrolnych dotyczących
zawartości raportu i możliwych błędów,
rozważenie zasadności wydania opinii z
zastrzeżeniem,
sformułowanie ostatecznej wersji raportu
Organizacja procesu
Organizacja procesu
planowania badania
planowania badania
sprawozdań finansowych
sprawozdań finansowych
Znaczenie planowania w badaniu sprawozdań finansowych
Norma 1 podaje, iż biegły rewident przeprowadza badanie
sprawozdania finansowego w sposób staranny, zgodnie z
opracowanym przez siebie planem badania, w uzgodnionym z
jednostką czasie, stosując właściwe rewizji finansowej metody, przy
uwzględnieniu znaczenia (istotności) badanych zagadnień i
zachowaniu gospodarności rewizji. Natomiast przy ustalaniu
szczegółowej metodyki planowania i przeprowadzania badania
sprawozdania finansowego kieruje się postanowieniami MSRF.
Efektem planowania badania jest sporządzenie planu i programu
badania.
Istota i zakres prac przygotowawczych w procesie
planowania badania sprawozdań finansowych
Na pierwszym etapie określa się warunki wstępne
Na pierwszym etapie określa się warunki wstępne
współpracy.
współpracy.
co jest przedmiotem współpracy,
co jest przedmiotem współpracy,
odpowiedzialność i współpraca z
odpowiedzialność i współpraca z
poszczególnymi kierownikami (dyrektorami)
poszczególnymi kierownikami (dyrektorami)
oraz obowiązki biegłego rewidenta,
oraz obowiązki biegłego rewidenta,
sposób wykonywania przez firmę badającą
sposób wykonywania przez firmę badającą
zadań,
zadań,
podstawę kalkulacji wynagrodzenia biegłego
podstawę kalkulacji wynagrodzenia biegłego
rewidenta.
rewidenta.
Krajowa Norma wykonywania zawodu
Krajowa Norma wykonywania zawodu
nr 5 określa ogólne zasady zawierania i
nr 5 określa ogólne zasady zawierania i
ewentualne zmiany umów o badanie
ewentualne zmiany umów o badanie
sprawozdań finansowych. Według niej
sprawozdań finansowych. Według niej
podstawą do podjęcia badania
podstawą do podjęcia badania
sprawozdania finansowego jest
sprawozdania finansowego jest
odpowiednia
odpowiednia
umowa
umowa
zawarta między
zawarta między
podmiotem uprawnionym do
podmiotem uprawnionym do
przeprowadzenia badania a jednostką.
przeprowadzenia badania a jednostką.
Oczywiście po uprzednim uzgodnieniu
Oczywiście po uprzednim uzgodnieniu
warunków realizacji tejże umowy.
warunków realizacji tejże umowy.
Taką umowę może poprzedzać złożenie
Taką umowę może poprzedzać złożenie
przez podmiot uprawniony do badania oferty, która
przez podmiot uprawniony do badania oferty, która
powinna zawierać w szczególności:
powinna zawierać w szczególności:
prezentację podmiotu uprawnionego,
prezentację podmiotu uprawnionego,
przewidywany czas trwania badania,
przewidywany czas trwania badania,
termin złożenia opinii wraz z raportem,
termin złożenia opinii wraz z raportem,
propozycję ceny za wykonanie usługi oraz
propozycję ceny za wykonanie usługi oraz
sposobu zapłaty,
sposobu zapłaty,
ponadto objaśnienia dotyczące formalnych oraz
ponadto objaśnienia dotyczące formalnych oraz
organizacyjnych warunków jej realizacji,
organizacyjnych warunków jej realizacji,
można dołączyć projekt umowy o badanie, bądź
można dołączyć projekt umowy o badanie, bądź
też inne dokumenty uznane za istotne dla
też inne dokumenty uznane za istotne dla
negocjacji warunków badania.
negocjacji warunków badania.
Podmiot uprawniony do badania
Podmiot uprawniony do badania
może uściślić uzgodnione warunki
może uściślić uzgodnione warunki
realizacji umowy w
realizacji umowy w
liście
liście
intencyjnym
intencyjnym
, zawierając w nim cele
, zawierając w nim cele
i zakres badania oraz zakres swojej
i zakres badania oraz zakres swojej
odpowiedzialności wobec jednostki.
odpowiedzialności wobec jednostki.
Obowiązki badanej jednostki i
Obowiązki badanej jednostki i
podmiotu uprawnionego
podmiotu uprawnionego
JEDNOSTKA BADANA
JEDNOSTKA BADANA
odpowiednio wczesnego poinformowania o
terminach spisów z natury w celu ich obserwacji
przez biegłego rewidenta, przekazania przez
badaną jednostkę harmonogramu prac
związanych z zamknięciem ksiąg rachunkowych i
sporządzeniem sprawozdania finansowego,
udzielania przez osobę sprawującą obsługę
prawną badanej jednostki potrzebnych informacji,
dotyczących między innymi spraw
przygotowanych do postępowania sądowego oraz
znajdujących się w toku tego postępowania,
obowiązania się kierownictwa badanej
obowiązania się kierownictwa badanej
jednostki do złożenia stosownych
jednostki do złożenia stosownych
oświadczeń,
oświadczeń,
określenia organu, któremu należy
określenia organu, któremu należy
przedłożyć opinię i raport oraz liczbę ich
przedłożyć opinię i raport oraz liczbę ich
egzemplarzy,
egzemplarzy,
zapewnienia przez badaną jednostkę
zapewnienia przez badaną jednostkę
nieograniczonego dostępu do wszystkich
nieograniczonego dostępu do wszystkich
danych, w tym również informacji o
danych, w tym również informacji o
indywidualnych wynagrodzeniach oraz
indywidualnych wynagrodzeniach oraz
protokołów z posiedzeń zarządu, organów
protokołów z posiedzeń zarządu, organów
nadzorczych i wspólników (właścicieli), jak
nadzorczych i wspólników (właścicieli), jak
również danych osobowych,
również danych osobowych,
PODMIOT UPRAWNIONY DO
PODMIOT UPRAWNIONY DO
BADANIA
BADANIA
określenia dodatkowych lub szczególnie
określenia dodatkowych lub szczególnie
pogłębionych - na życzenie jednostki -
pogłębionych - na życzenie jednostki -
tematów badania, o ile nie stanowią one
tematów badania, o ile nie stanowią one
przedmiotu oddzielnej umowy,
przedmiotu oddzielnej umowy,
określenia sposobu rozłożenia badania
określenia sposobu rozłożenia badania
w czasie, zwłaszcza jeżeli jego część
w czasie, zwłaszcza jeżeli jego część
następuje przed zamknięciem ksiąg,
następuje przed zamknięciem ksiąg,
zwrócenia uwagi, że mimo prawidłowego
zwrócenia uwagi, że mimo prawidłowego
ustalenia wielkości badanych próbek, na
ustalenia wielkości badanych próbek, na
podstawie której następuje ocena ksiąg
podstawie której następuje ocena ksiąg
rachunkowych i sprawozdania
rachunkowych i sprawozdania
finansowego, istnieje ryzyko niewykrycia
finansowego, istnieje ryzyko niewykrycia
ewentualnych nadużyć dokonanych w
ewentualnych nadużyć dokonanych w
jednostce lub nieprawidłowości ksiąg,
jednostce lub nieprawidłowości ksiąg,
zapewnienia zachowania przez podmiot
zapewnienia zachowania przez podmiot
uprawniony i jego personel w tajemnicy
uprawniony i jego personel w tajemnicy
faktów i okoliczności poznanych w toku
faktów i okoliczności poznanych w toku
badania.
badania.
Analiza procesu planowania
Analiza procesu planowania
badania sprawozdań finansowych
badania sprawozdań finansowych
Planowanie właściwe
Planowanie badania w świetle Normy 1
Planowanie badania w świetle Normy 1
obejmuje:
obejmuje:
rozpoznanie zagadnień (obszarów), które
rozpoznanie zagadnień (obszarów), które
mogą w sposób istotny ujemnie rzutować
mogą w sposób istotny ujemnie rzutować
na rzetelność i prawidłowość sprawozdania
na rzetelność i prawidłowość sprawozdania
finansowego,
finansowego,
ustalenie zadań rewizyjnych i sposobu ich
ustalenie zadań rewizyjnych i sposobu ich
realizacji,
realizacji,
właściwe uwzględnienie dodatkowych prac
właściwe uwzględnienie dodatkowych prac
zawartych w umowie, co do przedmiotu i
zawartych w umowie, co do przedmiotu i
zasięgu badania.
zasięgu badania.
W zakres planowania badania
W zakres planowania badania
wchodzi również ustalenie istotności,
wchodzi również ustalenie istotności,
określającej granice, do których
określającej granice, do których
ujawnione uchybienia mogą bez
ujawnione uchybienia mogą bez
szkody dla jakości sprawozdania
szkody dla jakości sprawozdania
finansowego i prawidłowości
finansowego i prawidłowości
stanowiących podstawę jego
stanowiących podstawę jego
sporządzenia ksiąg rachunkowych.
sporządzenia ksiąg rachunkowych.
W trakcie tego procesu biegły rewident
W trakcie tego procesu biegły rewident
ustala na piśmie, bez względu na
ustala na piśmie, bez względu na
wielkość badanej jednostki:
wielkość badanej jednostki:
•
ogólną sytuację jednostki,
ogólną sytuację jednostki,
•
rozpoznane obszary ryzyka,
rozpoznane obszary ryzyka,
•
wagę (istotność) poszczególnych
wagę (istotność) poszczególnych
czynników,
czynników,
•
linię postępowania w trakcie badania
linię postępowania w trakcie badania
(strategię badania),
(strategię badania),
•
oraz wypływający z tych wszystkich
oraz wypływający z tych wszystkich
elementów program (szczegółowy
elementów program (szczegółowy
plan) badania.
plan) badania.
Taką formę pisemną zawierającą powyższe
elementy nazywamy ogólnym planem
badania.
Zasadniczo nasuwa się zatem wniosek, iż
Zasadniczo nasuwa się zatem wniosek, iż
plan ma pomóc w jednoczesnej realizacji
plan ma pomóc w jednoczesnej realizacji
dwóch celów:
dwóch celów:
zorganizowania odpowiedniego do
zorganizowania odpowiedniego do
rozpoznania sytuacji sprawnego i
rozpoznania sytuacji sprawnego i
terminowego przebiegu badania,
terminowego przebiegu badania,
zapewnienia gospodarności (koszto -
zapewnienia gospodarności (koszto -
oszczędności) badania, bez szkody jednak
oszczędności) badania, bez szkody jednak
dla jego jakości.
dla jego jakości.
W tym zakresie nie bez znaczenia są także
W tym zakresie nie bez znaczenia są także
wymogi stawiane wypracowaniu strategii
wymogi stawiane wypracowaniu strategii
badania.
badania.
W świetle Normy 1 wypracowanie strategii
W świetle Normy 1 wypracowanie strategii
badania wymaga:
badania wymaga:
uzyskania wystarczającej
uzyskania wystarczającej
znajomości
znajomości
badanej jednostki
badanej jednostki
, jej organizacji,
, jej organizacji,
działalności, wyników oraz sytuacji
działalności, wyników oraz sytuacji
majątkowej i finansowej na tle jej otoczenia
majątkowej i finansowej na tle jej otoczenia
gospodarczego i prawnego, a także
gospodarczego i prawnego, a także
wstępnego rozpoznania możliwości
wstępnego rozpoznania możliwości
kontynuowania przez nią działalności w
kontynuowania przez nią działalności w
niezmniejszonym istotnie zakresie,
niezmniejszonym istotnie zakresie,
ogólnego zapoznania się z jej
ogólnego zapoznania się z jej
systemem księgowości
systemem księgowości
, w tym
, w tym
prowadzonej za pomocą komputera,
prowadzonej za pomocą komputera,
przyjętych zasad (polityki)
przyjętych zasad (polityki)
rachunkowości oraz koncepcji i
rachunkowości oraz koncepcji i
skuteczności działania powiązanego z
skuteczności działania powiązanego z
nią systemu kontroli wewnętrznej w
nią systemu kontroli wewnętrznej w
zakresie, w jakim wiąże się on z
zakresie, w jakim wiąże się on z
badanym sprawozdaniem finansowym,
badanym sprawozdaniem finansowym,
wstępnego rozpoznania i analizy
wstępnego rozpoznania i analizy
czynników wpływających na wielkość
czynników wpływających na wielkość
ryzyka nieodłącznego
ryzyka nieodłącznego
i
i
ryzyka
ryzyka
kontroli
kontroli
i - co się z tym wiąże -
i - co się z tym wiąże -
ryzyka przeoczenia
ryzyka przeoczenia
przez biegłego
przez biegłego
rewidenta błędów zawartych w
rewidenta błędów zawartych w
sprawozdaniu finansowym, jak też
sprawozdaniu finansowym, jak też
określenia istotności.
określenia istotności.
Zagadnienia wchodzące w
opracowanie ogólnego planu
badania
ogólne czynniki ekonomiczne
ogólne czynniki ekonomiczne
wpływające na działalność
wpływające na działalność
gospodarczą jednostki, sytuację
gospodarczą jednostki, sytuację
branży,
branży,
główne cechy charakterystyczne
główne cechy charakterystyczne
jednostki, jak: działalność, wyniki
jednostki, jak: działalność, wyniki
finansowe, wymogi sprawozdawcze,
finansowe, wymogi sprawozdawcze,
ogólny poziom kompetencji
ogólny poziom kompetencji
kierownictwa
kierownictwa
przyjęte zasady (polityka)
przyjęte zasady (polityka)
rachunkowości i ich zmiany,
rachunkowości i ich zmiany,
skutki nowych regulacji z zakresu
skutki nowych regulacji z zakresu
rachunkowości lub rewizji finansowej,
rachunkowości lub rewizji finansowej,
całokształt wiedzy biegłego rewidenta o
całokształt wiedzy biegłego rewidenta o
systemach księgowości i kontroli
systemach księgowości i kontroli
wewnętrznej oraz waga przypisywana
wewnętrznej oraz waga przypisywana
odpowiednim procedurom badania
odpowiednim procedurom badania
zgodności i wiarygodności
zgodności i wiarygodności
wstępny szacunek ryzyka nieodłącznego i
wstępny szacunek ryzyka nieodłącznego i
ryzyka kontroli oraz rozpoznanie
ryzyka kontroli oraz rozpoznanie
znaczących obszarów badania,
znaczących obszarów badania,
określenie poziomów istotności,
określenie poziomów istotności,
możliwość wystąpienia istotnych
możliwość wystąpienia istotnych
nieprawidłowości i oszustw,
nieprawidłowości i oszustw,
określenie złożonych obszarów badania,
określenie złożonych obszarów badania,
w tym obszarów wymagających
w tym obszarów wymagających
stosowania szacunków księgowych
stosowania szacunków księgowych
możliwość, że zasadność założenia
możliwość, że zasadność założenia
kontynuacji działalności przez jednostkę
kontynuacji działalności przez jednostkę
może wymagać zakwestionowania,
może wymagać zakwestionowania,
okoliczności wymagające szczególnej
okoliczności wymagające szczególnej
uwagi,
uwagi,
warunki podjęcia się badania oraz wszelki
warunki podjęcia się badania oraz wszelki
obowiązki ustawowe,
obowiązki ustawowe,
zaangażowanie innych biegłych
zaangażowanie innych biegłych
rewidentów do przeprowadzenia
rewidentów do przeprowadzenia
badania części składowych jednostki,
badania części składowych jednostki,
zaangażowanie rzeczoznawców,
zaangażowanie rzeczoznawców,
ilość miejsc prowadzenia działalności,
ilość miejsc prowadzenia działalności,
potrzeby kadrowe
potrzeby kadrowe
rodzaj i czas sporządzenia
rodzaj i czas sporządzenia
sprawozdań biegłego oraz innych
sprawozdań biegłego oraz innych
form komunikowania się z jednostką
form komunikowania się z jednostką
możliwość zmian w zakresie
możliwość zmian w zakresie
przywiązywania szczególnej wagi do
przywiązywania szczególnej wagi do
niektórych obszarów badania,
niektórych obszarów badania,
wpływ technologii informacji (IT) na
wpływ technologii informacji (IT) na
badanie,
badanie,
działanie rewizji wewnętrznej i jej
działanie rewizji wewnętrznej i jej
oczekiwany wpływ na procedury
oczekiwany wpływ na procedury
badania
badania
Opracowanie własne na podstawie MSRW 310 pkt. 9.
Czynniki wpływające na
planowanie badania
Czynniki ogólnoekonomiczne
Czynniki ogólnoekonomiczne
ogólny poziom aktywności gospodarczej
ogólny poziom aktywności gospodarczej
(przykładowo: recesja, tendencje
(przykładowo: recesja, tendencje
wzrostowe);
wzrostowe);
poziom stóp procentowych i dostępność
poziom stóp procentowych i dostępność
źródeł finansowania, poziom inflacji;
źródeł finansowania, poziom inflacji;
polityka rządowa (monetarna,
polityka rządowa (monetarna,
fiskalna, opodatkowanie przedsiębiorstw i
fiskalna, opodatkowanie przedsiębiorstw i
inne, programy pomocy rządowej, ulgi, cła,
inne, programy pomocy rządowej, ulgi, cła,
obostrzenia w handlu, itp.), kursy walut
obostrzenia w handlu, itp.), kursy walut
Przemysł / branża
- czynniki wpływające na działalność
jednostki
rynek i warunki konkurencji, sezonowość
rynek i warunki konkurencji, sezonowość
działalności;
działalności;
zmiany w dziedzinie technologii, ryzyko
zmiany w dziedzinie technologii, ryzyko
działalności, istnienie niesprzyjających
działalności, istnienie niesprzyjających
warunków (kurczący się popyt, nadmierne
warunków (kurczący się popyt, nadmierne
zdolności produkcyjne, ostra konkurencja
zdolności produkcyjne, ostra konkurencja
cenowa);
cenowa);
główne wskaźniki i statystyki;
główne wskaźniki i statystyki;
specyficzne rozwiązania rachunkowości i
specyficzne rozwiązania rachunkowości i
wiązane z tym problemy, wymagania
wiązane z tym problemy, wymagania
środowiskowe, specyficzne i niespotykane
środowiskowe, specyficzne i niespotykane
rozwiązania praktyczne;
rozwiązania praktyczne;
Badana jednostka
Badana jednostka
kierownictwo, zarządzający, właściciele:
kierownictwo, zarządzający, właściciele:
•
rodzaj przedsiębiorstwa, stosunki właścicielskie;
rodzaj przedsiębiorstwa, stosunki właścicielskie;
•
wzajemne stosunki pomiędzy właścicielami,
wzajemne stosunki pomiędzy właścicielami,
zarządzającymi i kierownictwem, podejście i
zarządzającymi i kierownictwem, podejście i
polityka właścicieli;
polityka właścicieli;
•
struktura organizacyjna, cele kierownictwa,
struktura organizacyjna, cele kierownictwa,
filozofia przedsiębiorstwa, plany
filozofia przedsiębiorstwa, plany
strategiczne;
strategiczne;
•
przejęcia, połączenia, porozumienia;
przejęcia, połączenia, porozumienia;
•
źródła i metody finansowania (bieżące i
źródła i metody finansowania (bieżące i
stosowane w przeszłości);
stosowane w przeszłości);
•
kierownictwo jednostki: skład,
kierownictwo jednostki: skład,
reputacja, doświadczenie,
reputacja, doświadczenie,
częstotliwość spotkań, itp.,
częstotliwość spotkań, itp.,
kierownictwo szczebla operacyjnego:
kierownictwo szczebla operacyjnego:
doświadczenie, reputacja, rotacja na
doświadczenie, reputacja, rotacja na
stanowiskach, stosowanie prognoz i
stanowiskach, stosowanie prognoz i
budżetowania, itp.;
budżetowania, itp.;
•
funkcja kontroli wewnętrznej,
funkcja kontroli wewnętrznej,
podejście do systemu kontroli
podejście do systemu kontroli
wewnętrznej;
wewnętrznej;
przedmiot działalności jednostki -
przedmiot działalności jednostki -
produkty, rynki, dostawcy, wydatki:
produkty, rynki, dostawcy, wydatki:
•
rodzaj prowadzonego przedsiębiorstwa;
rodzaj prowadzonego przedsiębiorstwa;
•
zatrudnienie (pensje, warunki
zatrudnienie (pensje, warunki
zatrudnienia, regulacje Państwa);
zatrudnienia, regulacje Państwa);
•
badania i rozwój;
badania i rozwój;
•
istotne pozycje wydatków;
istotne pozycje wydatków;
•
istotni dostawcy dóbr i usług (w tym
istotni dostawcy dóbr i usług (w tym
istnienie długoterminowych kontraktów,
istnienie długoterminowych kontraktów,
warunki regulowania zobowiązań itp.);
warunki regulowania zobowiązań itp.);
sytuacja finansowa: czynniki dotyczące
sytuacja finansowa: czynniki dotyczące
kondycji finansowej badanej jednostki i
kondycji finansowej badanej jednostki i
zyskowności:
zyskowności:
•
polityka rachunkowości;
polityka rachunkowości;
•
leasing i inne zobowiązania finansowe;
leasing i inne zobowiązania finansowe;
•
dostępność linii kredytowych;
dostępność linii kredytowych;
•
pozycje pozabilansowe;
pozycje pozabilansowe;
•
wrażliwość na zmiany kursów walut;
wrażliwość na zmiany kursów walut;
•
porównanie z trendami zaobserwowanymi
porównanie z trendami zaobserwowanymi
dla branży
dla branży
Opracowanie własne na podstawie MSRF 310.
Krajowa Norma 1 określa, iż rozpoznanie
Krajowa Norma 1 określa, iż rozpoznanie
systemu księgowości powinno biegłemu
systemu księgowości powinno biegłemu
rewidentowi pozwolić na:
rewidentowi pozwolić na:
określenie i zrozumienie głównych rodzajów
określenie i zrozumienie głównych rodzajów
operacji gospodarczych,
operacji gospodarczych,
właściwych działalności operacyjnej
właściwych działalności operacyjnej
jednostki,
jednostki,
sposobów inicjowania tych operacji,
sposobów inicjowania tych operacji,
przyjętych zasad (polityki) rachunkowości,
przyjętych zasad (polityki) rachunkowości,
sposobu dokumentowania i ewidencji oraz
sposobu dokumentowania i ewidencji oraz
ujęcia w sprawozdaniu finansowych tych
ujęcia w sprawozdaniu finansowych tych
operacji lub wynikających z nich sald
operacji lub wynikających z nich sald
„umiejętne” dokonanie oceny może
odbyć się na podstawie następujących
ustaleń:
czy odzwierciedlenie stanu
majątkowego i finansowego oraz
przyjęte zasady prowadzenia
rachunkowości w przedsiębiorstwie
są stosowane w sposób ciągły, tzn.
czy przyjęto w kolejnych latach
obrotowych jednakowe zasady
grupowania operacji gospodarczych
na kontach w sposób sprawdzalny i
porównywalny
czy ujęto w odpowiednich przekrojach
czy ujęto w odpowiednich przekrojach
stany poszczególnych aktywów i pasywów,
stany poszczególnych aktywów i pasywów,
koszty i straty, przychody i zyski,
koszty i straty, przychody i zyski,
czy wykazano w bilansie zamknięcia stany
czy wykazano w bilansie zamknięcia stany
aktywów i pasywów w tej samej
aktywów i pasywów w tej samej
wysokości co w bilansie otwarcia
wysokości co w bilansie otwarcia
następnego roku obrotowego,
następnego roku obrotowego,
czy zasady prowadzenia ksiąg
czy zasady prowadzenia ksiąg
rachunkowych zapewniają dostarczenie
rachunkowych zapewniają dostarczenie
niezbędnych danych do ustalenia
niezbędnych danych do ustalenia
wysokości wszelkich rozliczeń z tytułu
wysokości wszelkich rozliczeń z tytułu
podatków oraz rozrachunków z
podatków oraz rozrachunków z
kontrahentami i pracownikami,
kontrahentami i pracownikami,
czy zapewniają skuteczną kontrolę
czy zapewniają skuteczną kontrolę
wewnętrzną dokonanych operacji
wewnętrzną dokonanych operacji
gospodarczych i stanu składników
gospodarczych i stanu składników
majątku będących w posiadaniu i
majątku będących w posiadaniu i
dyspozycji jednostki,
dyspozycji jednostki,
czy umożliwiają sporządzenie
czy umożliwiają sporządzenie
sprawozdania finansowego i innych
sprawozdania finansowego i innych
sprawozdań, deklaracji podatkowych
sprawozdań, deklaracji podatkowych
lub informacji wymaganych
lub informacji wymaganych
przepisami ustawy o rachunkowości
przepisami ustawy o rachunkowości
oraz zarządzeniami GUS
oraz zarządzeniami GUS
dotyczącymi sprawozdawczości
dotyczącymi sprawozdawczości
statystycznej.
statystycznej.
Ustalenie istotności i ocena
akceptowalnego ryzyka
Biegły rewident po zebraniu
Biegły rewident po zebraniu
informacji wstępnych o badanej
informacji wstępnych o badanej
jednostce, a przed opracowaniem
jednostce, a przed opracowaniem
ostatecznego planu i programu
ostatecznego planu i programu
badania, ustala kryteria istotności i
badania, ustala kryteria istotności i
ryzyko związane z badaniem
ryzyko związane z badaniem
poszczególnych elementów
poszczególnych elementów
sprawozdania finansowego.
sprawozdania finansowego.
Istotność
Istotność
Istotność
Istotność
określamy jako ważność,
określamy jako ważność,
znaczenie informacji dla rozwiązania
znaczenie informacji dla rozwiązania
problemu decyzyjnego. Informacja
problemu decyzyjnego. Informacja
jest uważana za ważną, jeśli jej
jest uważana za ważną, jeśli jej
pominięcie lub zniekształcenie może
pominięcie lub zniekształcenie może
wpłynąć na decyzje ekonomiczne
wpłynąć na decyzje ekonomiczne
użytkowników, podejmowane na
użytkowników, podejmowane na
podstawie sprawozdań finansowych.
podstawie sprawozdań finansowych.
Ważność
Ważność
zależy od rozmiaru pozycji lub
zależy od rozmiaru pozycji lub
błędów w ocenie okoliczności
błędów w ocenie okoliczności
pominięcia lub zniekształcenia
pominięcia lub zniekształcenia
informacji.
informacji.
Dlatego też waga informacji stanowi
Dlatego też waga informacji stanowi
raczej próg lub punkt krytyczny niż
raczej próg lub punkt krytyczny niż
podstawową cechę jakościową, którą
podstawową cechę jakościową, którą
informacja musi posiadać, żeby być
informacja musi posiadać, żeby być
użyteczną.
użyteczną.
Definicja istotności:
Definicja istotności:
Norma nr 1 wykonywania zawodu biegłego
rewidenta
istotność określana jako: granice, do których
ujawnione uchybienia mogą bez szkody dla jakości
sprawozdania finansowego i prawidłowości
stanowiących podstawę jego sporządzenia ksiąg
rachunkowych nie być korygowane, gdyż
zaniechanie takich korekt nie spowoduje
wprowadzenia w błąd czytelnika sprawozdania
finansowego lub rażącego naruszenia postanowień
ustawy o rachunkowości.
Międzynarodowe standardy rewizji
Międzynarodowe standardy rewizji
finansowej (MSRF)
finansowej (MSRF)
istotność: dane informacje są istotne, jeżeli ich
pominięcie lub zniekształcenie może wpłynąć na
decyzje gospodarcze podejmowane przez
użytkowników na podstawie sprawozdania
finansowego.
Istotność informacji zależy od kwoty pozycji błędu –
ocenianego w danych okolicznościach – w wypadku
pominięcia czy zniekształcenia tej pozycji. Istotność
stanowi zatem próg czy granicę, a nie zasadniczą
cechę, jaką muszą posiadać dane informacje, aby
były użyteczne.
Według krajowych rozwiązań
Według krajowych rozwiązań
istotność może wyrażać zarówno
istotność może wyrażać zarówno
cechy ilościowe badanych wielkości,
cechy ilościowe badanych wielkości,
mierzone np. relacją do sumy
mierzone np. relacją do sumy
bilansowej, sumy przychodów,
bilansowej, sumy przychodów,
kapitału własnego i odnosić się do
kapitału własnego i odnosić się do
sprawozdania finansowego jako
sprawozdania finansowego jako
całości bądź jego poszczególnych
całości bądź jego poszczególnych
pozycji lub ich grup, jak i określone
pozycji lub ich grup, jak i określone
cechy jakościowe, np. dowodów i
cechy jakościowe, np. dowodów i
zapisów księgowych, przestrzegania
zapisów księgowych, przestrzegania
obowiązujących jednostkę norm
obowiązujących jednostkę norm
ostrożnościowych.
ostrożnościowych.
Ustalenie istotności ułatwia:
Ustalenie istotności ułatwia:
dobór właściwych w danych
dobór właściwych w danych
okolicznościach rodzajów, zakresu i
okolicznościach rodzajów, zakresu i
terminów badania, bowiem istotność
terminów badania, bowiem istotność
jest odwrotnie proporcjonalna do
jest odwrotnie proporcjonalna do
poziomu ryzyka badania,
poziomu ryzyka badania,
ocenę wagi ujawnionych w rezultacie
ocenę wagi ujawnionych w rezultacie
badania uchybień i ich wpływu na
badania uchybień i ich wpływu na
sprawozdanie finansowe
sprawozdanie finansowe
rozpatrywane jako całość.
rozpatrywane jako całość.
Istotność powinna być powiązana z
Istotność powinna być powiązana z
kluczowymi danymi sprawozdania
kluczowymi danymi sprawozdania
finansowego, za które można uznać te
finansowego, za które można uznać te
salda lub grupy operacji, które są
salda lub grupy operacji, które są
najważniejsze dla oceny sprawozdania.
najważniejsze dla oceny sprawozdania.
Najczęściej za takie wielkości, w
Najczęściej za takie wielkości, w
stosunku do których relacjonowana jest
stosunku do których relacjonowana jest
istotność, uważa się:
istotność, uważa się:
sumę bilansową, charakteryzującą
sumę bilansową, charakteryzującą
wielkość majątku zaangażowanego w
wielkość majątku zaangażowanego w
jednostce, który jest niezależny od
jednostce, który jest niezależny od
wyników,
wyników,
sumę bilansową pomniejszoną o
sumę bilansową pomniejszoną o
zobowiązania bieżące jako wielkość
zobowiązania bieżące jako wielkość
majątku, którym jednostka dysponuje
majątku, którym jednostka dysponuje
w długim okresie,
w długim okresie,
obrót (przychody ze sprzedaży)
obrót (przychody ze sprzedaży)
pomniejszony o podatek od towarów i
pomniejszony o podatek od towarów i
usług, jako miarę aktywności
usług, jako miarę aktywności
jednostki,
jednostki,
wynik finansowy; jeżeli jednak zmienia
wynik finansowy; jeżeli jednak zmienia
się on znacznie z roku na rok lub
się on znacznie z roku na rok lub
jest prawie zerowy - mimo zbliżonej
jest prawie zerowy - mimo zbliżonej
aktywności i wielkości jednostki, to za
aktywności i wielkości jednostki, to za
miarę przyjmuje się przeciętną
miarę przyjmuje się przeciętną
wyników za kilka lat; jest to wielkość
wyników za kilka lat; jest to wielkość
mniej stabilna niż obrót czy suma
mniej stabilna niż obrót czy suma
bilansowa.
bilansowa.
Wielkość istotności jest różna, w
Wielkość istotności jest różna, w
zależności od tego czy się ją mierzy:
zależności od tego czy się ją mierzy:
dla jednostki jako całości - jest to tzw.
dla jednostki jako całości - jest to tzw.
istotność ogólna
istotność ogólna
, ustalana na
, ustalana na
poziomie sprawozdania finansowego,
poziomie sprawozdania finansowego,
dla poszczególnych sald lub grup
dla poszczególnych sald lub grup
operacji - jest to tzw.
operacji - jest to tzw.
istotność
istotność
cząstkowa
cząstkowa
, czyli najwyższy błąd
, czyli najwyższy błąd
dopuszczalny, ustalany na podstawie
dopuszczalny, ustalany na podstawie
składników sprawozdania finansowego.
składników sprawozdania finansowego.
Międzynarodowa praktyka wypracowała
Międzynarodowa praktyka wypracowała
generalne i obiektywne wskaźniki
generalne i obiektywne wskaźniki
istotności, którymi biegły może kierować
istotności, którymi biegły może kierować
się przy ustalaniu stopnia istotności.
się przy ustalaniu stopnia istotności.
Do najczęściej spotykanych należą:
Do najczęściej spotykanych należą:
5 – 10% zysku brutto,
5 – 10% zysku brutto,
0,5 – 1% sumy bilansowej,
0,5 – 1% sumy bilansowej,
0,5 – 1% wartości przychodów ze
0,5 – 1% wartości przychodów ze
sprzedaży,
sprzedaży,
1 – 2% kapitałów własnych.
1 – 2% kapitałów własnych.
Natomiast istotność cząstkową
Natomiast istotność cząstkową
mierzy się na podstawie średniej
mierzy się na podstawie średniej
arytmetycznej dla poszczególnych
arytmetycznej dla poszczególnych
pozycji sprawozdania finansowego
pozycji sprawozdania finansowego
bądź na podstawie wzajemnych
bądź na podstawie wzajemnych
powiązań rachunku zysków i strat z
powiązań rachunku zysków i strat z
bilansem w następujący sposób:
bilansem w następujący sposób:
istotność cząstkowa = istotność
istotność cząstkowa = istotność
ogólna*
ogólna*
bilansowa
suma
pasywa
aktywa
dane
/
W polskich normach wykonywania
W polskich normach wykonywania
zawodu biegłego rewidenta nie ma
zawodu biegłego rewidenta nie ma
rozróżnienia na istotność ustalaną
rozróżnienia na istotność ustalaną
przy planowaniu badania
przy planowaniu badania
sprawozdania finansowego i
sprawozdania finansowego i
istotność służącą ocenie wyników
istotność służącą ocenie wyników
badania.
badania.
Ryzyko
Ryzyko
ma znaczący wpływ, nie tylko
ma znaczący wpływ, nie tylko
na prowadzenie badania sprawozdania
na prowadzenie badania sprawozdania
finansowego, ale również jak i na jego
finansowego, ale również jak i na jego
koszty.
koszty.
Znaczna część wczesnej fazy
Znaczna część wczesnej fazy
planowania związana jest z
planowania związana jest z
pozyskiwaniem informacji
pozyskiwaniem informacji
pomagających audytorom ocenić to
pomagających audytorom ocenić to
ryzyko.
ryzyko.
W procesie badania sprawozdania finansowego
W procesie badania sprawozdania finansowego
występuje zależność zachodząca między istotnością
występuje zależność zachodząca między istotnością
a ryzykiem badania.
a ryzykiem badania.
Ryzyko badania
Ryzyko badania
polega na tym, że biegły może
polega na tym, że biegły może
wydać niewłaściwą opinię w przypadku gdy
wydać niewłaściwą opinię w przypadku gdy
sprawozdanie finansowe zawiera istotne
sprawozdanie finansowe zawiera istotne
nieprawidłowości.
nieprawidłowości.
Ryzyko badania obejmuje trzy składniki:
Ryzyko badania obejmuje trzy składniki:
ryzyko nieodłączne,
ryzyko nieodłączne,
ryzyko kontroli,
ryzyko kontroli,
ryzyko przeoczenia.
ryzyko przeoczenia.
Porównanie definicji ryzyka w świetle
uregulowań międzynarodowych:
Norma nr 1 wykonywania zawodu
Norma nr 1 wykonywania zawodu
biegłego rewidenta
biegłego rewidenta
Międzynarodowe standardy rewizji
Międzynarodowe standardy rewizji
finansowej (MSRF)
finansowej (MSRF)
Ryzyko przeoczenia
Norma 1: ryzyko przeoczenia uchybień na
Norma 1: ryzyko przeoczenia uchybień na
skutek niewłaściwego doboru rodzajów
skutek niewłaściwego doboru rodzajów
badania oraz zakresu, terminów lub
badania oraz zakresu, terminów lub
sposobu ich przeprowadzenia
sposobu ich przeprowadzenia
MSRF: oznacza ryzyko, że zastosowane
MSRF: oznacza ryzyko, że zastosowane
przez biegłego rewidenta procedury
przez biegłego rewidenta procedury
badania wiarygodności nie doprowadzą do
badania wiarygodności nie doprowadzą do
wykrycia nieprawidłowości sald kont lub
wykrycia nieprawidłowości sald kont lub
grup transakcji, które mogą być istotne
grup transakcji, które mogą być istotne
osobno lub łącznie z nieprawidłowościami
osobno lub łącznie z nieprawidłowościami
innych sald lub grup transakcji
innych sald lub grup transakcji
Ryzyko nieodłączne
Ryzyko nieodłączne
Norma 1:
wynika zarówno z czynników
wynika zarówno z czynników
zewnętrznych, jak i wewnętrznych;
zewnętrznych, jak i wewnętrznych;
wysokość ryzyka nieodłącznego zależy m.
wysokość ryzyka nieodłącznego zależy m.
in. od rodzaju branży i działalności
in. od rodzaju branży i działalności
jednostki, doświadczenia, wiedzy i
jednostki, doświadczenia, wiedzy i
uczciwości kierownictwa jednostki, rodzaju
uczciwości kierownictwa jednostki, rodzaju
dokonywanych operacji gospodarczych,
dokonywanych operacji gospodarczych,
podatności aktywów jednostki na nadużycia,
podatności aktywów jednostki na nadużycia,
stopnia, w jakim do wyceny sald aktywów i
stopnia, w jakim do wyceny sald aktywów i
zobowiązań konieczne jest stosowanie
zobowiązań konieczne jest stosowanie
szacunków.
szacunków.
MSRF: oznacza podatność salda
MSRF: oznacza podatność salda
konta lub grupy transakcji danego
konta lub grupy transakcji danego
rodzaju na nieprawidłowości, które
rodzaju na nieprawidłowości, które
mogą być istotne osobno lub łącznie
mogą być istotne osobno lub łącznie
z nieprawidłowościami innych sald
z nieprawidłowościami innych sald
lub grup transakcji, przy założeniu że
lub grup transakcji, przy założeniu że
nie zastosowano odpowiedniej
nie zastosowano odpowiedniej
kontroli wewnętrznej
kontroli wewnętrznej
Ryzyko nieodłączne i ryzyko
Ryzyko nieodłączne i ryzyko
kontroli istnieją zawsze, niezależnie
kontroli istnieją zawsze, niezależnie
od tego, czy w jednostce pojawia
od tego, czy w jednostce pojawia
się biegły rewident. Rolą, więc
się biegły rewident. Rolą, więc
biegłego rewidenta jest ocena
biegłego rewidenta jest ocena
stopnia tego ryzyka, tak aby
stopnia tego ryzyka, tak aby
zaplanowane przez niego badania
zaplanowane przez niego badania
minimalizowały ryzyko niewykrycia
minimalizowały ryzyko niewykrycia
błędów.
błędów.
Rola systemu kontroli wewnętrznej i ocena
ryzyka kontroli:
Kontrola wewnętrzna stanowi element składowy
organizacji i zarządzania daną jednostką z czego
wynika, że kontrolą wewnętrzną może być
objęty całokształt jej działalności, a więc
związane z tą działalnością wszystkie
problemy ekonomiczne, techniczne, finansowo-
księgowe, prawno-organizacyjne itp.
Poza tym kontrola wewnętrzna, w
przeciwieństwie do kontroli zewnętrznej,
może być sprawowana na bieżąco, w trakcie
przebiegu procesów składających się na
działalność danej jednostki. Można, zatem
powiedzieć, iż znaczenie kontroli
wewnętrznej rośnie wraz ze zwiększaniem
się zakresu odpowiedzialności kierownictwa i
pracowników jednostki za wyniki jej
działalności.
Procedury kontroli to wszystkie środki
Procedury kontroli to wszystkie środki
kontroli mające na celu zapobieganie,
kontroli mające na celu zapobieganie,
wykrywanie nieprawidłowościom, w celu:
wykrywanie nieprawidłowościom, w celu:
•
praktycznego zabezpieczenia
praktycznego zabezpieczenia
uporządkowanego i skutecznego prowadzenia
uporządkowanego i skutecznego prowadzenia
działalności,
działalności,
•
zgodności z przyjętą polityką wewnętrzną,
zgodności z przyjętą polityką wewnętrzną,
•
zabezpieczeniem majątku,
zabezpieczeniem majątku,
•
wykrywania defraudacji i nieprawidłowości,
wykrywania defraudacji i nieprawidłowości,
•
prowadzenia dokładnej i rzetelnej księgowości,
prowadzenia dokładnej i rzetelnej księgowości,
•
przygotowania na czas rzetelnych informacji
przygotowania na czas rzetelnych informacji
finansowych.
finansowych.
W świetle MSRF 400 system kontroli
W świetle MSRF 400 system kontroli
Wewnętrznej obejmuje wszystkie zasady i
Wewnętrznej obejmuje wszystkie zasady i
procedury (kontrole wewnętrzne) przyjęte
procedury (kontrole wewnętrzne) przyjęte
przez kierownictwo jednostki dla
przez kierownictwo jednostki dla
wspomagania realizacji celu kierownictwa,
wspomagania realizacji celu kierownictwa,
jakim jest zapewnienie, że działalność – w
jakim jest zapewnienie, że działalność – w
miarę możliwości – prowadzona jest
miarę możliwości – prowadzona jest
w sposób uporządkowany i skuteczny, przy
w sposób uporządkowany i skuteczny, przy
uwzględnieniu polityki realizowanej przez
uwzględnieniu polityki realizowanej przez
kierownictwo,
kierownictwo,
zabezpieczenia aktywów, zapobieganiu i
zabezpieczenia aktywów, zapobieganiu i
wykrywaniu oszustw i błędów, poprawności i
wykrywaniu oszustw i błędów, poprawności i
kompletności zapisów księgowych oraz
kompletności zapisów księgowych oraz
terminowego sporządzania wiarygodnych
terminowego sporządzania wiarygodnych
informacji finansowych. Podobnie jak w
informacji finansowych. Podobnie jak w
rozwiązaniach amerykańskich na system
rozwiązaniach amerykańskich na system
kontroli wewnętrznej skalda się środowisko
kontroli wewnętrznej skalda się środowisko
kontroli, procedury kontroli.
kontroli, procedury kontroli.
Najważniejszym celem kontroli z punktu
Najważniejszym celem kontroli z punktu
widzenia biegłych rewidentów jest:
widzenia biegłych rewidentów jest:
redukowanie prawdopodobieństwa
redukowanie prawdopodobieństwa
wystąpienia oszustw i nieprawidłowości,
wystąpienia oszustw i nieprawidłowości,
zapewnienie precyzyjnej i kompletnej
zapewnienie precyzyjnej i kompletnej
dokumentacji księgowej. Kierownictwo zaś
dokumentacji księgowej. Kierownictwo zaś
z reguły zainteresowane jest kontrolą,
z reguły zainteresowane jest kontrolą,
która zapewnia maksymalny poziom zysku
która zapewnia maksymalny poziom zysku
przedsiębiorstwa przez wprowadzenie w
przedsiębiorstwa przez wprowadzenie w
życie polityki zarządu.
życie polityki zarządu.
Ograniczenia kontroli wewnętrznej
Ograniczenia kontroli wewnętrznej
wynikać mogą z:
wynikać mogą z:
mylności ludzkich opinii i decyzji,
mylności ludzkich opinii i decyzji,
błędu lub pomyłki,
błędu lub pomyłki,
ominięcia poprzez zmowę lub
ominięcia poprzez zmowę lub
przeoczenie kierownictwa.
przeoczenie kierownictwa.
Ryzyko kontroli
Ryzyko kontroli
to ryzyko, że
to ryzyko, że
istotna nieprawidłowość, która
istotna nieprawidłowość, która
mogłaby się pojawić w pozycji, nie
mogłaby się pojawić w pozycji, nie
zostanie wykryta lub nie nastąpi
zostanie wykryta lub nie nastąpi
zapobieżenie na zasadzie czasowej
zapobieżenie na zasadzie czasowej
przez wewnętrzną kontrolę jednostki.
przez wewnętrzną kontrolę jednostki.
Oszacowanie poziomu ryzyka kontroli
Oszacowanie poziomu ryzyka kontroli
może nastąpić na poziomie
może nastąpić na poziomie
maksymalnym lub na poziomie
maksymalnym lub na poziomie
niższym od maksymalnego, jeśli
niższym od maksymalnego, jeśli
poparte będzie odpowiednimi testami
poparte będzie odpowiednimi testami
kontroli. Maksymalny poziom
kontroli. Maksymalny poziom
szacowanego ryzyka kontroli stanowi
szacowanego ryzyka kontroli stanowi
największe prawdopodobieństwo, że
największe prawdopodobieństwo, że
istotne nieprawidłowości, które mogą
istotne nieprawidłowości, które mogą
się pojawić w pozycjach
się pojawić w pozycjach
sprawozdania finansowego, nie
sprawozdania finansowego, nie
ulegną wykryciu lub zapobieżeniu na
ulegną wykryciu lub zapobieżeniu na
zasadzie czasowej przez właściwe
zasadzie czasowej przez właściwe
testy kontroli.
testy kontroli.
W ostatecznym ciągu działań biegły
W ostatecznym ciągu działań biegły
rewident powinien ocenić ryzyko
rewident powinien ocenić ryzyko
kontroli dla stwierdzeń (pozycji)
kontroli dla stwierdzeń (pozycji)
ujętych w bilansie, klasę transakcji, i
ujętych w bilansie, klasę transakcji, i
ujawnienie składników sprawozdania
ujawnienie składników sprawozdania
finansowego w następujący sposób:
finansowego w następujący sposób:
biegły rewident może ocenić ryzyko
biegły rewident może ocenić ryzyko
kontroli na poziomie maksymalnym
kontroli na poziomie maksymalnym
dla niektórych pozycji ponieważ:
dla niektórych pozycji ponieważ:
•
jest mało prawdopodobne aby kontrole
jest mało prawdopodobne aby kontrole
odnosiły się do pozycji,
odnosiły się do pozycji,
•
jest mało prawdopodobne aby kontrole
jest mało prawdopodobne aby kontrole
były efektywne,
były efektywne,
•
ocenianie efektywności kontroli byłoby
ocenianie efektywności kontroli byłoby
nieudolne.
nieudolne.
dla niektórych pozycji, ryzyko kontroli
dla niektórych pozycji, ryzyko kontroli
może być oszacowane na poziomie
może być oszacowane na poziomie
niższym niż maksymalny i biegły
niższym niż maksymalny i biegły
rewident może zaakceptować więcej
rewident może zaakceptować więcej
ryzyka wykrycia w określaniu natury,
ryzyka wykrycia w określaniu natury,
czasu i stopnia procedur badania
czasu i stopnia procedur badania
użytych do wykrycia istotnych
użytych do wykrycia istotnych
nieprawidłowości w pozycjach
nieprawidłowości w pozycjach
sprawozdania finansowego.
sprawozdania finansowego.
aby oszacować ryzyko na poziomie
aby oszacować ryzyko na poziomie
niższym od maksymalnego, biegły
niższym od maksymalnego, biegły
rewident powinien:
rewident powinien:
•
zidentyfikować poszczególne kontrole istotne
zidentyfikować poszczególne kontrole istotne
dla poszczególnych pozycji,
dla poszczególnych pozycji,
•
wykonać testy kontroli (zapytania, badanie,
wykonać testy kontroli (zapytania, badanie,
obserwacje, i ponowne wykonanie, kontroli),
obserwacje, i ponowne wykonanie, kontroli),
aby ocenić efektywność projektu i działania
aby ocenić efektywność projektu i działania
kontroli w zapobieganiu lub wykrywaniu
kontroli w zapobieganiu lub wykrywaniu
istotnych nieprawidłowości w pozycjach,
istotnych nieprawidłowości w pozycjach,
uznać, że wyniki procedur wykonanych aby
uznać, że wyniki procedur wykonanych aby
uzyskać zrozumienie kontroli, mogą być
uzyskać zrozumienie kontroli, mogą być
uważane za testy kontroli, jeśli dostarczają
uważane za testy kontroli, jeśli dostarczają
wystarczające dowody o efektywności
wystarczające dowody o efektywności
projektu i wykonania.
projektu i wykonania.
Po zapoznaniu się i oszacowaniu ryzyka kontroli,
Po zapoznaniu się i oszacowaniu ryzyka kontroli,
biegły rewident może szukać dalszego obniżenia
biegły rewident może szukać dalszego obniżenia
w szacowanym poziomie ryzyka kontroli dla
w szacowanym poziomie ryzyka kontroli dla
niektórych pozycji. To znaczy biegły rewident
niektórych pozycji. To znaczy biegły rewident
rozważa:
rozważa:
czy materiał dowodowy jest wystarczający do
czy materiał dowodowy jest wystarczający do
potwierdzenia obniżenia, i czy wykonanie
potwierdzenia obniżenia, i czy wykonanie
dodatkowych testów kontroli w celu uzyskania
dodatkowych testów kontroli w celu uzyskania
takiego materiału dowodowego jest wydajne,
takiego materiału dowodowego jest wydajne,
czy dalsza redukcja oszacowanego poziomu
czy dalsza redukcja oszacowanego poziomu
ryzyka kontroli jest pożądana dla niektórych
ryzyka kontroli jest pożądana dla niektórych
pozycji,
pozycji,
czy jest prawdopodobne, aby dodatkowy materiał
czy jest prawdopodobne, aby dodatkowy materiał
dowodowy mógł potwierdzić niższy oszacowany
dowodowy mógł potwierdzić niższy oszacowany
poziom ryzyka kontroli, dla. tych pozycji.
poziom ryzyka kontroli, dla. tych pozycji.
Biegły rewident może wykonać
Biegły rewident może wykonać
dodatkowe testy kontroli aby uzyskać
dodatkowe testy kontroli aby uzyskać
materiał dowodowy dla tych pozycji i
materiał dowodowy dla tych pozycji i
oszacować ryzyko kontroli dla tych
oszacować ryzyko kontroli dla tych
pozycji w oparciu o ten materiał
pozycji w oparciu o ten materiał
dowodowy.
dowodowy.
Wykorzystanie audytu wewnętrznego i
Wykorzystanie audytu wewnętrznego i
pracy ekspertów w aspekcie planowania
pracy ekspertów w aspekcie planowania
badania sprawozdań finansowych
badania sprawozdań finansowych
Audyt wewnętrzny definiowany jest jako
Audyt wewnętrzny definiowany jest jako
niezależne działanie wewnątrz organizacji,
niezależne działanie wewnątrz organizacji,
które polega na sprawdzaniu i ocenianiu jej
które polega na sprawdzaniu i ocenianiu jej
działalności.
działalności.
Celem tego badania jest wspieranie
Celem tego badania jest wspieranie
kierownictwa, aby w efektywny sposób
kierownictwa, aby w efektywny sposób
spełniali swoje obowiązki. Definicja ta, jest
spełniali swoje obowiązki. Definicja ta, jest
bardzo szeroka i obejmuje wiele czynności.
bardzo szeroka i obejmuje wiele czynności.
Można w niej wyróżnić trzy cechy,
Można w niej wyróżnić trzy cechy,
jakimi charakteryzuje się audyt
jakimi charakteryzuje się audyt
wewnętrzny:
wewnętrzny:
obejmuje cenione i uznawane
obejmuje cenione i uznawane
czynności,
czynności,
jest niezależny w stosunku do
jest niezależny w stosunku do
czynności, które są objęte badaniem,
czynności, które są objęte badaniem,
zamierza być twórczą i
zamierza być twórczą i
konstruktywną usługą.
konstruktywną usługą.
Korzystanie z pracy audytorów
Korzystanie z pracy audytorów
wewnętrznych wpływa na zakres badania,
wewnętrznych wpływa na zakres badania,
szczególnie w odniesieniu do:
szczególnie w odniesieniu do:
procedur wykonywanych z wewnętrzną
procedur wykonywanych z wewnętrzną
kontrolą jednostki,
kontrolą jednostki,
procedur wykonywanych przez
procedur wykonywanych przez
niezależnego biegłego rewidenta podczas
niezależnego biegłego rewidenta podczas
szacowania ryzyka,
szacowania ryzyka,
istotnych procedur wykonywanych przez
istotnych procedur wykonywanych przez
biegłego rewidenta na przykład
biegłego rewidenta na przykład
potwierdzenie należności, badanie
potwierdzenie należności, badanie
zapasów.
zapasów.
Różnice pomiędzy audytem wewnętrznym i zewnętrznym
Audyt wewnętrzny:
Audytorzy wewnętrzni są pracownikami organizacji.
Możliwe jest zlecenie funkcji audytu wewnętrznego
niezależnej firmie.
Służy interesom organizacji
Koncentruje się na przyszłych zdarzeniach poprzez:
•
Ocenę systemu kontroli wewnętrznej, która ma
umożliwić organizacji realizację celów biznesowych,
•
Analizę ryzyka skoncentrowaną na zagrożeniach
Pracuje w sposób ciągły
Jest bezpośrednio zaangażowany w zapobieganie i
wykrywanie nieprawidłowości oraz oszustw
Bada wszystkie aspekty działalności organizacji zarówno
finansowe jak i nie finansowe
Audytorzy znają dobrze swoją organizację
Audyt zewnętrzny:
Audyt zewnętrzny:
Audyt zewnętrzny jest realizowany
Audyt zewnętrzny jest realizowany
przez niezależną zewnętrzną
przez niezależną zewnętrzną
firmę/osobę
firmę/osobę
Służy instytucjom zewnętrznym,
Służy instytucjom zewnętrznym,
które są zainteresowane
które są zainteresowane
sprawdzeniem wiarygodności
sprawdzeniem wiarygodności
sprawozdań finansowych
sprawozdań finansowych
Koncentruje się na informacjach
Koncentruje się na informacjach
historycznych, które są
historycznych, które są
prezentowane w sprawozdaniach
prezentowane w sprawozdaniach
finansowych
finansowych
Pracuje przeważnie raz do roku
Pracuje przeważnie raz do roku
Jeśli idzie o oszustwa i
Jeśli idzie o oszustwa i
nieprawidłowości to dla audytora
nieprawidłowości to dla audytora
zewnętrznego najistotniejszy jest ich
zewnętrznego najistotniejszy jest ich
wpływ na rzetelność sprawozdań
wpływ na rzetelność sprawozdań
finansowych
finansowych
Koncentrują się na finansowym
Koncentrują się na finansowym
aspekcie działania organizacji
aspekcie działania organizacji
Audytorzy zapoznają się ze specyfiką
Audytorzy zapoznają się ze specyfiką
organizacji w trakcie prowadzenia
organizacji w trakcie prowadzenia
audytu
audytu