Cele rehabilitacji pacjentów z osteoporozą :
1. prewencja wtórna osteoporozy
2. rehabilitacja po złamaniach
3. przeciwdziałanie dolegliwościom bólowym
4. zmniejszenie negatywnych konsekwencji
psychospołecznych
choroby
Zasady stosowania ćwiczeń w osteoporozie
:
1. specyficzność
2. przeciążenie
3. odwracalność
4. wartości początkowe
5. zmniejszający się efekt
Rodzaje ćwiczeń stosowanych u pacjentów
z osteoporozą jako prewencja złamań :
1. ćwiczenia wzmacniające mięśnie
2. ćwiczenia wzmacniające kości
3. ćwiczenia poprawiające równowagę
4. ćwiczenia wytrzymałosciowe i gibkościowe
5. reedukacja prawidłowej postawy ciała
Zasady
prowadzenia
ćwiczeń
wzmacniających
(dotyczy głównie mięśni grzbietu) :
• W czasie wykonywania ćwiczenia musi być
zachowana maksymalna korekcja
kręgosłupa,
a ćwiczenie powinno być natychmiast
przerwane w momencie jej utraty;
• W przypadku osób, u których pełna
korekcja kyfozy piersiowej nie jest
możliwa lub występują ostre dolegliwości
bólowe wzmacnianie mięśni można
prowadzić przez elektrostymulację.
• Wzmacnianie
mięśni
prostowników
grzbietu powinno być oparte głównie na
ćwiczeniach
wyprostnych;
ćwiczenia
zgięciowe
mogą
powodować
przeciążenia przednich części trzonów
kręgowych
i
powodować
ich
klinowacenie.
• Wzmacnianie
mięśni
prostowników
powinno
być
prowadzone
z
równoczesnym wzmacnianiem mięśni
brzucha, ponieważ zbyt duża przewaga
sił
prostowników
kręgosłupa
nad
zginaczami
może
powodować
pogłębienie lordozy lędźwiowej i nasilać
związane z tym dolegliwości bólowe.
Ćwiczenia wzmacniające kości
Ćwiczenia oporowe, w których kierunek sił
działających na kość obciąża ją w sposób
dla niej nietypowy, mają działanie
stymulujące proces mineralizacji tkanki
kostnej, jak również mogą zmniejszać
tempo ubytku masy kostnej.
Gimnastyka
wzmacniająca
kości
jest
efektywna tylko w tych miejscach, na
które działają obciążenia.
Ćwiczenia fizyczne powinny być dobierane
w taki sposób, aby kość była :
• rozciągana
• zginana
• skręcana
• ściskana
Ćwiczenia wytrzymałościowe i
gibkościowe
Ćwiczenia o charakterze wytrzymałościowym
jak spacery, bieganie, pływanie podnoszą
ogólną sprawność pacjenta, poprawiają
równowagę, koordynację, siłę mięśniową,
oraz ruchomość stawów, ale nie mają
wpływu na gęstość masy kostnej. Poprawa
tych parametrów może natomiast
zmniejszyć ryzyko upadków i
wynikających z nich powikłań osteoporozy.
Ćwiczenia oddechowe
U pacjentów z pogłębioną kyfozą piersiową, u
których stwierdzane jest znaczne zmniejszenie
pojemności życiowej płuc lub u których
dolegliwości
bólowe
powodują
spłycenie
oddechu,
należy
stosować
ćwiczenia
oddechowe celem zapobiegania powikłaniom ze
strony układu oddechowego.
Postępowanie rehabilitacyjne prowadzone
u pacjentów z osteoporozą po złamaniach :
1.
stosowanie okresowo ortez i gorsetów
2.
zabiegi rozluźniające mięśnie , zabiegi
przeciwbólowe
3.
reedukacja prawidłowej postawy ciała
poprzez ćwiczenia wzmacniające mięśnie
4.
ćwiczenia ogólnousprawniające
5.
ćwiczenia oddechowe
Postępowanie w przypadku ostrych dolegliwości
bólowych
Możliwości oddziaływania fizjoterapeutycznego w przypadku
bólów ostrych są ograniczone i zawsze konieczna jest
farmakoterapia.
Jednak
dolegliwości
mogą
być
zmniejszane poprzez odpowiednie układanie pacjenta,
odciążanie oraz zabiegi rozluźniające mięśnie napięte z
powodu bólu. W wybranych przypadkach uzasadnione jest
stosowanie zabiegów elektroterapii ( np. TENS ).
Postępowanie w przypadku przewlekłych dolegliwości
bólowych
• Reedukacja prawidłowej postawy ciała poprzez ćwiczenia
wzmacniające mięśnie prostowniki grzbietu
• Wspomaganie korekcji kręgosłupa poprzez okresowo stosowane
ortezy prostujące
• Unikanie takich form aktywności fizycznej, które zwiększają
nacisk na przednią część trzonów kręgowych podnosząc ryzyko
deformacji typu klinowatego
Fizykoterapia
odgrywa
rolę
pomocniczą
w
zwalczaniu
dolegliwości
spowodowanych
osteoporozą. Łagodne zabiegi cieplne powodują
zmniejszenie dolegliwości bólowych , oraz
rozluźnienie napiętych odruchowo
z powodu bólu mięśni. Zabiegi z zakresu
elektroterapii czy hydroterapii mają działanie
przeciwbólowe i poprawiają odżywienie tkanek.
Przykłady ćwiczeń dla
pacjentów
z osteoporozą
Rekreacja pacjentów z
osteoporozą
Wskazane formy aktywności
ruchowej :
• Pływanie
• Spacery
• Jazda na rowerze
Niewskazane formy aktywności
ruchowej :
• Aerobic lub taniec wymagający
energicznych ruchów
• Ćwiczenia wymagające wykonywania
skonów
• Ćwiczenia wymagające ruchów
rotacyjnych kręgosłupa
Rehabilitacja
psychospołeczna
Opieka nad pacjentem z osteoporozą powinna
uwzględniać z jednej strony zabiegi w
obrębie układu mięśniowo-szkieletowego, a
z drugiej strony troskę o psychologiczne
następstwa tej choroby. W nielicznych
przypadkach konieczne jest kwalifikowane
leczenie psychologiczne. Analizie należy
także poddać warunki życia i pracy
pacjenta, tak aby wyeliminować możliwe
zagrożenia.
Inne elementy postępowania u pacjentów
z osteoporozą :
1. Edukacja
2. Dieta, suplementacja Ca i witaminy D
3. Farmakoterapia
Podsumowanie
Osteoporoza
jako
choroba
przewlekła, upośledza zarówno
sprawność fizyczną chorego jak i
niekorzystnie wpływa na stan jego
psychiki.
Jednak
poprzez
odpowiednio
dobrany
kompleksowy
program
rehabilitacji można sprawić, że
pacjent u którego stwierdza się
nawet znaczny ubytek masy
kostnej będzie osobą sprawną
fizycznie bez istotnych ograniczeń
spowodowanych osteoporozą.
