Mateusz Parkoła

Kamil Rzepecki

Gr. 47

Natura 2000

– program utworzenia w

krajach Unii Europejskiej wspólnego
systemu (sieci) obszarów objętych
ochroną przyrody. Podstawą dla tego
programu jest Dyrektywa Ptasia,
Dyrektywa Siedliskowa oraz szereg innych
rozporządzeń i dokumentów
wykonawczych. Celem programu jest
zachowanie określonych typów siedlisk
przyrodniczych oraz gatunków, które
uważa się za cenne i zagrożone w skali
całej Europy i wymienia w załącznikach
Dyrektyw.

Dyrektywa Ptasia

- to potoczna nazwa

dyrektywy EWG 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979,

o ochronie dziko żyjących ptaków. Dyrektywa

Ptasia składa się z 19 artykułów i 5 załączników,

które precyzują metody jej realizacji.

Celami Dyrektywy są:

• ochrona przed wyginięciem wszystkich

istniejących współcześnie populacji ptaków

występujących w stanie dzikim w UE

• prawne uregulowanie handlu i odłowu ptaków

• przeciwdziałanie pewnym metodom ich odłowu

i zabijania

Załącznik nr 1 to lista 182 gatunków ptaków,

które powinny być chronione, a podstawowym

sposobem ochrony tych gatunków jest ochrona

siedlisk.

Dyrektywa Siedliskowa, D. Habitatowa - potoczna nazwa

Dyrektywy 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, będącej
elementem prawa Unii Europejskiej. Razem z Dyrektywą
Ptasią stanowi podstawę europejskiego systemu ochrony
przyrody Natura 2000.

Dyrektywa wskazuje "ważne w skali europejskiej" gatunki

roślin i zwierząt oraz typy siedlisk przyrodniczych:

• dla których państwa członkowskie zobowiązane są

powołać obszary ich ochrony (obszary Natura 2000);

• które państwa członkowskie zobowiązane są chronić

przez ścisłą ochronę gatunkową,;

• które są przedmiotem zainteresowania Unii podlegając

gospodarczemu użytkowaniu, które jednak może
wymagać kontroli.

Dyrektywa jest wiążąca dla wszystkich państw Unii

Europejskiej, które muszą wprowadzić jej postanowienia
do prawa krajowego.

W ramach programu wyznaczone zostają tzw.

Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (Special

Protection Areas - SPA) oraz Specjalne Obszary

Ochrony Siedlisk

(Special Areas of

Conservation - SAC), na których obowiązują

specjalne regulacje prawne. Każde państwo

członkowskie musi opracować i przedstawić

Komisji Europejskiej listę obszarów

najcenniejszych pod względem przyrodniczym,

zawierających gatunki i siedliska przyrodnicze

umieszczone w Dyrektywach Ptasiej i

Siedliskowej. Po przedłożeniu listy, następuje

proces ewaluacji i selekcji obszarów na

poziomie europejskim i obszar zostaje

oficjalnie zatwierdzony jako sładnik sieci.

Obszar Natura 2000

- element programu Europejskiej

Sieci Ekologicznej - programu ochrony przyrody mającego
na celu zoptymalizowanie działań na rzecz zachowania
dziedzictwa przyrodniczego Europy, poprzez wydzielenie
sieci obszarów ochrony na terenie Europy, a przede
wszystkim UE. Celem wyznaczania tych obszarów jest
ochrona cennych, pod względem przyrodniczym i
zagrożonych składników różnorodności biologicznej
Europy. Obszary wchodzące w skład sieci są bardzo
zróżnicowane. Idea sieci opiera się na tradycyjnych
metodach ochrony (ochrona obszarowa i gatunkowa) i
ujednoliceniu działań administracyjno prawnych. Do tej
pory w Polsce wydzielone zostały 72 obszary .

W myśl Ustawy o ochronie przyrody z 2004 r. są to obszary

obejmujące:

• obszary specjalnej ochrony ptaków

• specjalne obszary ochrony siedlisk

Celem powstania było ujednolicenie

współdziałania wielu instytucji wspierających
ochronę danych obszarów, pokonanie
niedostatku wiedzy o krajowych zasobach
różnorodności przyrodniczej, mobilizacja
znacznych środków finansowych oraz
uzyskanie powszechnej społecznej akceptacji
obszarów proponowanych do ochrony.
Poszczególne kraje członkowskie są
odpowiedzialne za zachowanie na obszarach
wchodzących w skład sieci NATURA 2000
chronionych walorów w stanie nie
pogorszonym, co nie wyklucza jednak ich
gospodarczego wykorzystania.

Formy ochrony przyrody w

Polsce:

• parki narodowe,
• rezerwaty przyrody,
• parki krajobrazowe,
• obszary chronionego krajobrazu,
• obszary Natura 2000,
• pomniki przyrody,
• stanowisko dokumentacyjne,
• użytki ekologiczne,
• zespoły przyrodniczo-krajobrazowe,

Polskie obszary Natura 2000

Babia Góra

Bagienna Dolina Drwęcy

Bagienna Dolina Narwi

Bagna Izbickie

Bagna Nietlickie

Bagna Rozwarowskie

Bagno Bubnów

Bagno Całowanie

Bagno Wizna

Baranie Góry

Beskid Niski

Beskid Sądecki

Beskid Śląski

Beskid Żywiecki

Białe Błoto

Białogóra

Biedrusko

Bielawskie Błota

Bieńkowo

Bieszczady

Błota Rakutowskie

Bolickie jeziora lobeliowe

Bory Dolnośląskie

Bór Chrobotkowy

Brześnicka Węgorz

Buczyna Szprotawsko-

Piotrowicka

Buczyny Łagowsko-

Sulęcińskie

Budwity

Bystrzyca Jakubowicka

Bytowskie jeziora lobeliowe

Cerkiew w Łosiu koło Ropy
Chełmskie Torfowiska

Węglanowe

Chłodnia w Cieszkowie
Chmiel
Cieszyńskie Źródła Tufowe
Cyprianka
Cytadela Grudziądz
Czarna Orawa
Czarne Urwisko koło Lutyni
Czarny Las
Dąbrowa Grotnicka
Dąbrowa Radziejowska
Dąbrowa Świetlista w Pernie
Dąbrowy Krotoszyńskie
Dąbrowy Obrzyckie
Dąbrowy Seroczyńskie
Debry

Delta Świny
Dębniańskie Mokradła
Diable Skały
Dobromierz
Dobromyśl
Dobryń
Dobużek
Dolina Baryczy
Dolina Białej Lądeckiej
Dolina Biebrzy
Dolina Bobru
Dolina Bzury
Dolina Dolnego Bugu
Dolina Dolnej Narwi
Dolina Dolnej Noteci
Dolina Dolnej Odry
Dolina Dolnej Skawy
Dolina Dolnej Soły

Dolina Dolnej Wisły

Dolina Drwęcy

Dolina Górnego Nurca

Dlina Górnej Łabuńki

Dolina Górnej Łeby

Dolina Górnej Narwi

Dolina Górnej Wisły

Dolina Grabowej

Dolina Ilanki

Dolina Iny koło Recza

Dolina Kłodawy

Dolina Kostrzynia

Dolina Krasnej

Dolina Krąpieli

Dolina Leniwej Obry

Dolina Liwca

Dolina Łachy

Dolina Łupawy

Dolina Małej Wełny
Dolina Neru
Dolina Nidy
Dolina Noteci
Dolina Pasłęki
Dolina Pilicy
Dolina Pilicy
Dolina Pliszki
Dolina Płoni i Jezioro Miedwie
Dolina Poru
Dolina Prądnika
Dolina Radwi, Chotli i

Chocieli

Dolina RegiDolina Reknicy
Dolina Rużycy
Dolina Rzeki Wel koło

Kopaniarzy

Dolina Samicy

Dolina Słupi

Dolina Sołokiji

Dolina Stropnej

Dolina Szyszły

Dolina Środkowego Bugu

Dolina Środkowego Wieprza

Dolina Środkowej Noteci i

Kanału Bydgoskiego

Dolina środkowej Odry

Dolina Środkowej Pilicy

Dolina Środkowej Warty

Dolina Środkowej Wietcisy

Dolina Środkowej Wisły

Dolina Tyśmienicy

Dolina Wełny

Dolina Widawy

Dolina Wieprzy i Studnicy

Dolina Wkry
Dolina Zwoleńki
Dolinki Jurajskie
Doliny Omulwi i Płodownicy
Doliny Wkry i Mławki
Dolna Odra
Dolna Wisła
Dolny Wieprz
Dom Dziecka w Puławach
Dorzecze Parsęty
Dybowska Dolina Wisły
Dziczy Las i Dolina Tywy

Bory Dolnoślaskie

Beskid Sądecki

Dolna Wisła

Park narodowy

to obszar powołany celem ochrony

występującej tam przyrody ożywionej (rzadziej np. cech
krajobrazu, także kulturowego), na którym prawnie
ograniczona jest możliwość prowadzenia działalności
gospodarczej, osiedlania się itd.

Według polskiej Ustawy o ochronie przyrody z 2004 roku

jest to:

"Obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami

przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i
edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha,
na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory
krajobrazowe"

W ramach parku narodowego wyróżnia się zwykle 3 strefy:

strefę ochrony ścisłej, strefę ochrony częściowej i otulinę
parku narodowego.

Pierwszym i najstarszym parkiem narodowym na świecie

jest Park Narodowy Yellowstone w Stanach
Zjednoczonych, o powierzchni 8980 km².

Do największych na świecie parków narodowych należą:
Park Narodowy Grønlands - Grenlandia - 972000 km²
Park Narodowy Wrangell-St. Elias - USA - 53321 km²
Park Narodowy Namib-Naukluft - Namibia - 49768 km²
Park Narodowy Wood Buffalo - Kanada - 44807 km²
Park Narodowy Gobi - Mongolia - 45000 km²
Park Narodowy Quttinirpaaq - Kanada - 37775 km²
Park Narodowy Gates of the Arctic - USA - 34287 km²
Park Narodowy Denali - USA - 24584 km2
Park Narodowy Etosha - Namibia - 22 270 km²
Park Narodowy Pico da Neblina - Brazylia - 22200 km²
Park Narodowy Sirmilik - Kanada - 22200 km²
Park Narodowy Kluane - Kanada - 22015 km²

Parki narodowe w Polsce

1. Babiogórski Park Narodowy

2. Białowieski Park Narodowy

3. Biebrzański Park Narodowy

4. Bieszczadzki Park Narodowy

5. Park Narodowy Bory Tucholskie

6. Drawieński Park Narodowy

7. Gorczański Park Narodowy

8. Park Narodowy Gór Stołowych

9. Kampinoski Park Narodowy

10. Karkonoski Park Narodowy

11 .Magurski Park Narodowy

12. Narwiański Park Narodowy

13. Ojcowski Park Narodowy

14. Pieniński Park Narodowy

15. Poleski Park Narodowy

16. Roztoczański Park Narodowy

17.

Słowiński Park Narodowy

18.

Świętokrzyski Park Narodowy

19.

Tatrzański Park Narodowy

20.

Park Narodowy Ujście Warty

21.

Wielkopolski Park Narodowy

22.

Wigierski Park Narodowy

23.

Woliński Park Narodowy

Rozmieszczenie Parków Narodowych w

Polsce

Pomniki przyrody

Są to pojedyncze twory przyrody ożywionej i

nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej
wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej,
historycznej lub krajobrazowej oraz
odznaczające się indywidualnymi cechami,
wyróżniającymi je wśród innych tworów,
okazałych rozmiarów drzewa, krzewy
gatunków rodzimych lub obcych, źródła,
wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy
narzutowe oraz jaskinie.

Pomniki przyrody

(dąb Chrobry i głazy narzutowe)

W Polsce znajduje się ok. 33 tys.

pomników przyrody, z czego najwięcej
jest pojedynczych drzew i grup drzew.
Jednym z kryteriów pozwalających
uznać dąb za pomnik przyrody jest jego
obwód - musi wynosić minimum 370
cm, a jeśli chodzi o Lipę, jodłę, lub sosnę
zwyczajną, to wystarczy 310cm

Do pomników przyrody ożywionej należą:

pojedyncze krzewy, drzewa i grupy drzew
odznaczające się sędziwym wiekiem,
wielkością, niezwykłymi kształtami lub innymi
cechami, a także zabytkowe aleje drzew.
Natomiast do pomników przyrody nieożywionej
należą: największe głazy narzutowe, tzw.
erratyki oraz interesujące formy powierzchni
ziemi np. - źródła, wodospady, jary, skałki,
wywierzyska, przełomy rzeczne, jaskinie,
odkrywki itp.

Stanowiskami dokumentacyjnymi

są

niewyodrębniające się na powierzchni lub
możliwe do wyodrębnienia, ważne pod
względem naukowym i dydaktycznym, miejsca
występowania formacji geologicznych,
nagromadzeń skamieniałości lub tworów
mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne
wraz z namuliskami oraz fragmenty
eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk
powierzchniowych i podziemnych.

Użytkami ekologicznymi

są zasługujące

na ochronę pozostałości ekosystemów,
mających znaczenie dla zachowania
różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki
wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne,
kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska,
wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności,
starorzecza, wychodnie skalne, skarpy,
kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz
stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków
roślin, zwierząt, i grzybów, ich ostoje oraz
miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego
przebywania.