BADANIA PRZESIEWOWE

DO WYKRYWANIA

ZABURZEŃ ROZWOJU 

MOWY

U DZIECI DWU-, CZTERO-

I SZEŚCIOLETNICH

Danuta Emiluta – Rozya, Halina Mierzejewska, 

Paulina Atys

Okoliczności, na które należy zwrócić 

uwagę, ponieważ może się z nimi 

wiązać podejrzenie

o zaburzenie rozwoju mowy dziecka:

1. W okresie ciąży matka przechodziła jakąś infekcję (np. 

różyczka, grypa, choroba odzwierzęca, toksoplazmoza), 
zatrucie ciążowe lub inne, przyjmowała leki, doznała urazu 
mechanicznego lub psychicznego.

2. Poród przebiegał z powikłaniami (był przedłużony, zbyt szybki, 

kleszczowy, stosowano vaccum, matka nie słyszała pierwszego 
krzyku dziecka, dziecko było okręcone pępowiną, zastosowano 
cesarskie cięcie).

3. Ciąża była przenoszona lub dziecko urodziło się przed czasem, 

ze zbyt małą wagą.

4. W czasie porodu lub bezpośrednio po porodzie dziecko miało 

zaburzenie oddychania, krążenia (sinica), było w inkubatorze, 
miało silną żółtaczkę, urodziło się w warunkach konfliktu 
serologicznego, miało zaburzenia metabolizmu.

Okoliczności, na które należy zwrócić 

uwagę, ponieważ może się z nimi 

wiązać podejrzenie

o zaburzenie rozwoju mowy dziecka 

(cd):

5. Któreś z rodziców lub dziecko jest dziedzicznie obciążone 

np. kiłą, głuchotą, zaburzeniami mowy, chorobą 
psychiczną.

6. Dziecko urodziło się ze zniekształceniami w obrębie głowy 

(twarzy, uszu, warg, języka, podniebienia, gardzieli).

7. W okresie poporodowym dziecko przechodziło stany 

zapalne z wysoką temperaturą, przyjmowało często leki, 
leżało długo w szpitalu.

8. Dziecko jest zaniedbane środowiskowo.

ZASTOSOWANIE
TESTU BADANIA 

PRZESIEWOWEGO

• Służy do wykrywania zaburzeń mowy u dzieci w wieku 

przedszkolnym (dwu-, cztero- i sześcioletnich).

• Został przygotowany dla pedagogów specjalnych, 

ogólnych, psychologów i pracowników socjalnych.

• Stanowi niezbędną pomoc, umożliwiającą wstępną selekcję 

dzieci pod kątem stanu ich rozwoju mowy.

• Proponowany zestaw prób nie wynika z określonej teorii mowy 

i obowiązującej dla niej metodologii, nie służy bezpośrednio 

do wykorzystania wskaźników liczbowych i innych danych do 

prowadzenia badań o charakterze naukowym.

• Zakres tematyczny prób wynika z wieloletniego 

doświadczenia specjalistów pracujących w kontakcie z 

dziećmi nad usprawnianiem ich komunikacji werbalnej 

z otoczeniem.

ZASTOSOWANIE

TESTU BADANIA PRZESIEWOWEGO (cd)

• Wyniki przeprowadzonych badań przesiewowych 

umożliwiają zakwalifikowanie ocenianego dziecka do 

jednej z dwóch kategorii:

1. dziecko, którego mowa na danym etapie rozwoju jest 

prawidłowa, nie wymaga pomocy logopedy;

2.  dziecko, którego mowa na danym etapie rozwoju jest 

nieprawidłowa, wymaga pomocy logopedy.

• Dla specjalistów istotnym będzie także charakter 

stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie:

 rozumienia poleceń słownych;
 wypowiadania się;
 wymawiania dźwięków mowy;
 sprawności aparatu artykulacyjnego.

• Dzięki odpowiednio wczesnemu wykryciu opóźnień rozwoju 

mowy będzie możliwe zapobieganie utrwalaniu się i 

pogłębianiu ewentualnych zaburzeń w komunikacji 

słownej.

CEL I ZAKRES BADANIA

• Cel badania:

Wstępna ocena stanu mowy dziecka, umożliwiająca wykrycie 

przejawu ewentualnego zaburzenia rozwoju. W razie wykrycia 

takiego przejawu skierowanie dziecka do logopedy (po 

wyjaśnieniu opiekunom dziecka konieczności zgłoszenia się do 

logopedy).

• Zakres badania:

Stan mowy na każdym etapie rozwoju jest oceniany na 

podstawie wyników badania dotyczącego:

1. rozumienia poleceń słownych;
2. zdolności wypowiadania się (u 2-latków); zdolności 

wypowiadania się w formie zdań – zasobu wyrazów i ich 

form gramatycznych (u 4- i 6-latków);

3. prawidłowości wymawiania dźwięków mowy i wyrazów;
4. budowy i sprawności aparatu artykulacyjnego.

WARUNKI BADANIA

• Badanie ma charakter orientacyjny, nie jest pełnym 

badaniem logopedycznym.

• Osoby badające powinny charakteryzować się łatwością w 

nawiązywaniu kontaktu emocjonalnego z dzieckiem.

• Badanie powinno być wykonywane w widnym, ogrzanym 

pomieszczeniu, które nie rozprasza uwagi dziecka i nie 

budzi lęku.

• Nie można wykonać badania, gdy dziecko płacze, jest senne 

lub ma objawy infekcji.

• Przed badaniem należy nawiązać kontakt z dzieckiem, 

pokazując mu zabawki (np. lalkę, misia, samochód, kotka). W 

zależności, która zabawka dziecko zainteresuje stanowi 

ona podstawę prowadzonego badania.

• Osoba badająca zadaje pytania i podaje polecenia głosem 

naturalnym, o łagodnym brzmieniu i natężeniu.

• Badanie powinno mieć charakter zabawy z dzieckiem.
• W razie potrzeby do oceny rozwoju mowy dzieci 

czteroletnich stosuje się dodatkowo obrazek sytuacyjny.

PRZEBIEG WYWIADU Z 

RODZICAMI

WIEK 

DZIECKA

• 2LATA

PYTANIA WYWIADU

1. Czy dziecko rozumie najprostsze, często 

wypowiadane polecenia słowne?

2. Czy dziecko wypowiada spontanicznie 

zarówno pojedyncze wyrazy, jak i potrafi je 
łączyć w wypowiedzi dwuwyrazowe?

3. Czy wypowiedzi dziecka są rozumiane przez 

osoby obce, nie tylko przez matkę?

4. Czy dziecko śpi z otwartymi ustami?
5. Czy daje się zauważyć u dziecka jakieś 

nieprawidłowości w sposobie gryzienia, 
żucia, połykania pokarmów?

PRZEBIEG WYWIADU Z 

RODZICAMI

WIEK 

DZIECKA

• 4LATA

PYTANIA WYWIADU

1. Czy dziecko rozumie często wypowiadane 

polecenia słowne?

2. Czy dziecko spontanicznie wypowiada 

zdania kilkuwyrazowe?

3. Czy wypowiedzi dziecka są rozumiane przez 

osoby obce, nie tylko przez matkę?

4. Czy dziecko zacina się, jąka się?
5. Czy dziecko śpi z otwartymi ustami?
6. Czy daje się zauważyć u dziecka jakieś 

nieprawidłowości w sposobie gryzienia, 
żucia, połykania pokarmów?

PRZEBIEG WYWIADU Z 

RODZICAMI

WIEK 

DZIECKA

• 6LAT

PYTANIA WYWIADU

1. Czy dziecko rozumie polecenia słowne?
2. Czy dziecko spontanicznie formułuje 

wypowiedzi, informując otoczenie o tym, 
co np. działo się w przedszkolu, na 
spacerze, u babci?

3. Czy wypowiedzi dziecka są rozumiane przez 

osoby obce, nie tylko przez matkę?

4. Czy dziecko zacina się, jąka się?
5. Czy dziecko śpi z otwartymi ustami?
6. Czy daje się zauważyć u dziecka jakieś 

nieprawidłowości w sposobie gryzienia, żucia, 
połykania pokarmów?

WYNIKI WYWIADU

• Jeżeli w wywiadzie odnotowano chociaż jedną odpowiedź 

świadczącą o istnieniu zaburzeń mowy lub możliwości ich 
występowania należy sądzić, iż dziecko powinno być 
skierowane do logopedy.

• Potwierdzenie tego przekonania uzyskuje się w 

wyniku przeprowadzonego następnie badania.

PRZEBIEG BADANIA 

DWULATKÓW

1. OCENA ROZUMIENIA POLECEŃ SŁOWNYCH
 Sprawdza się podczas zabawy rozumienie prostych 

poleceń poprzez zachęcanie dziecka do ich wykonania
(np. „daj mi misia”; „weź lalkę”; „pokaż, gdzie kotek ma oko”; 
„pokaż koło samochodu” jeżeli dziecko się nimi interesuje).

 W poleceniach poza nazwami przedmiotów powinny znaleźć 

się także nazwy czynności
(np. „połóż lalkę spać”; „pokaż, jak lalka tańczy”; „pokaż, jak 
kotek pije mleczko”).

 O niedostatecznym rozumieniu wnioskujemy, jeżeli 

dziecko dwuletnie nie wykonuje poleceń podczas 
dwukrotnie wykonanego badania i matka zgłasza w 
wywiadzie fakt braku rozumienia poleceń słownych w 
sytuacjach domowych.

PRZEBIEG BADANIA 

DWULATKÓW (cd)

2. OCENA UMIEJĘTNOŚCI WYPOWIADANIA SIĘ
 Kontynuujemy rozmowę w formie zabawy.

 Pytania zadawane w trakcie zabawy dotyczą:
 Części ciała zabawek (pytamy: co to jest?);
 Czynności (pokazujemy czynności np. lalka idzie, tańczy, 

śpi i pytamy: co robi lalka?).

 O niedostatecznej zdolności wypowiadania się należy 

wnioskować, jeżeli dziecko dwuletnie:

 nie podejmuje prób wypowiadania się;
 zamiast wyrazów wypowiada pojedyncze dźwięki 

mowy (głoski);

 z trudem wypowiada tylko pojedyncze wyrazy bez 

prób ich łączenia w zdanie.

PRZEBIEG BADANIA 

DWULATKÓW (cd)

3. OCENA WYMAWIANIA DŹWIĘKÓW MOWY I 

WYRAZÓW

 Osoba badająca obserwuje wymowę dziecka w trakcie 

rozmowy – zabawy, a w razie wątpliwości, powtarza 
pytania np. o części ciała.

 Ocena wymawiania dźwięków mowy i wyrazów jest 

negatywna, jeżeli dziecko dwuletnie:

 wymawia dźwięki w taki sposób, że jego wypowiedź 

jest całkowicie niezrozumiała dla osoby badającej;

 wymawia tylko pojedyncze dźwięki zamiast 

wyrazów;

 ma głos chrapliwy albo matowy, albo nosowy, albo 

zbyt wysoki.

PRZEBIEG BADANIA 

DWULATKÓW (cd)

4. OCENA BUDOWY I SPRAWNOŚCI APARATU 

ARTYKULACYJNEGO

 W celu wykrycia nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu 

warg, języka (także wędzidełka podjęzykowego) i podniebienia 

miękkiego, w budowie podniebienia twardego oraz w stanie zgryzu 

prowadzi się obserwację budowy aparatu artykulacyjnego oraz 

poleca się wykonanie kilku układów narządów artykulacyjnych:

 cmokanie;
 nadymanie policzków;
 wysuwanie i chowanie języka;
 szerokie otwieranie warg;
 zamykanie zębów z jednoczesnym cofaniem kącików warg 

(„szeroki uśmiech”).

 Ocena budowy i sprawności aparatu artykulacyjnego jest 

negatywna, jeżeli u dziecka obserwuje się jakąkolwiek 

nieprawidłowość w budowie wymienionych części aparatu 

artykulacyjnego lub w jego funkcjonowaniu, wyrażającą się 

niemożnością wykonania któregokolwiek ze sprawdzanych 

układów i ruchów.

PRZEBIEG BADANIA 

CZTEROLATKÓW

1. OCENA ROZUMIENIA POLECEŃ SŁOWNYCH
 Sprawdza się podczas zabawy rozumienie prostych poleceń 

poprzez zachęcanie dziecka do ich wykonania.

 Polecenia zawierają nie tylko nazwy przedmiotów i 

czynności, ale również określenia cech
(np. „pokaż, która ręka lalki jest brudna”; „włóż misiowi krótkie 

spodenki”; „pokaż, co w samochodzie jest żółte”; „pokaż, 

czerwone koło”)
a także przyimki takie, jak: w, na, pod, do, za, przed, 

obok, nad
(np. „posadź misia na samochodzie”; „połóż misia obok 

samochodu”; „postaw lalkę za samochodem”).

 O niedostatecznym w danym wieku rozumieniu 

wnioskujemy, jeżeli czterolatek nie wykonuje poleceń lub 

ich realizacja wskazuje na niepełne rozumienie poleceń.

PRZEBIEG BADANIA 

CZTEROLATKÓW (cd)

2. OCENA UMIEJĘTNOŚCI WYPOWIADANIA SIĘ
 Kontynuujemy rozmowę – zabawę nie oddzielając tej 

drugiej części zadania w sposób widoczny dla dziecka.

 Można np. pokazać obrazek i zadawać pytania dotyczące 

tego, co dzieje się na obrazku (np. „dlaczego lalka 
płacze?”; „dlaczego samochód przewrócił się?”).

 O niedostatecznej w danym wieku umiejętności 

wypowiadania się należy wnioskować, jeżeli 
czterolatek:

 wypowiada tylko pojedyncze wyrazy i uzupełnia 

wypowiedź gestem;

 albo wypowiada z trudem proste zdania;
 albo w większości wypowiada połączenia wyrazów 

niepoprawne pod względem gramatycznym.

PRZEBIEG BADANIA 

CZTEROLATKÓW (cd)

3. OCENA WYMAWIANIA DŹWIĘKÓW MOWY I WYRAZÓW
 Osoba badająca obserwuje wymowę dziecka w trakcie 

rozmowy – zabawy, a w razie wątpliwości, powtarza 
pytania np. o części ciała, nazwy ubrań, kolory itp.

 Ocena wymawiania dźwięków mowy i wyrazów jest 

negatywna, jeżeli czterolatek:

 wymawia dźwięki w taki sposób, że jego wypowiedź 

jest często niezrozumiała dla osoby badającej;

 różne dźwięki wymawia nieprawidłowo, tzn. zamiast 

oczekiwanej głoski wymawia inną
(np. zamiast „f, v” wymawia dźwięki „p, b”; zamiast „k, g” 
wymawia „t, d”; zamiast „s, z, c, з” wymawia „ś, ź, ć, зз”; 
zamiast „r” wymawia „i ̭”; zamiast „c, з” wymawia „s, z” 
itd.);

PRZEBIEG BADANIA 

CZTEROLATKÓW (cd)

3. OCENA WYMAWIANIA DŹWIĘKÓW MOWY I WYRAZÓW 

(cd)

 ubezdźwięcznia głoski dźwięczne

(np. zamiast „b” wymawia „p”; zamiast „g” wymawia „k”; 
zamiast „v”  wymawia „f” itd.);

 „r” wymawia jako „r francuskie” lub międzyzębowe 

lub inaczej zniekształcone;

 wsuwa język miedzy zęby lub układa język i wargi 

przy wymawianiu „ś, ź, ć, зз, s, z, c, з, s̆, z̆, c̆, з̆  tak, 
że głoski te są w efekcie nienaturalne, świszczące;

 ma głos chrapliwy albo matowy, albo nosowy, albo 

zbyt wysoki;

 ma zbyt powolne lub zbyt szybkie tempo 

wypowiedzi.

PRZEBIEG BADANIA 

CZTEROLATKÓW (cd)

4. OCENA BUDOWY I SPRAWNOŚCI APARATU 

ARTYKULACYJNEGO

 W celu wykrycia nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu 

warg, języka (także wędzidełka podjęzykowego) i podniebienia 

miękkiego, w budowie podniebienia twardego oraz w stanie zgryzu 

prowadzi się obserwację budowy aparatu artykulacyjnego oraz 

poleca się wykonanie kilku układów narządów artykulacyjnych:

 cmokanie;
 nadymanie policzków;
 wysuwanie i chowanie języka;
 szerokie otwieranie warg;
 zamykanie zębów z jednoczesnym cofaniem kącików warg 

(„szeroki uśmiech”);

 unoszenie języka (zabawa w kotka, który pije mleko);
 kląskanie (zabawa w konika);
 oblizywanie językiem warg, wargi są szeroko otwarte.
 Ocena budowy i sprawności aparatu artykulacyjnego jest 

negatywna, jeżeli u dziecka obserwuje się jakąkolwiek 

nieprawidłowość w budowie wymienionych części aparatu 

artykulacyjnego lub w jego funkcjonowaniu, wyrażającą się 

niemożnością wykonania któregokolwiek ze sprawdzanych 

układów i ruchów.

PRZEBIEG BADANIA 

SZEŚCIOLATKÓW

1. OCENA ROZUMIENIA POLECEŃ SŁOWNYCH
 Formułuje się polecenia zawierające nazwy przedmiotów, 

czynności, określenia cech (m. in. nazwy kolorów), 
wyrażenia przyimkowe
(podobnie jak u czterolatków).

 O niedostatecznym rozumieniu wnioskujemy, jeżeli 

sześciolatek nie wykonuje poleceń lub ich realizacja 
wskazuje na ich niepełne rozumienie, a więc nawet 
wtedy, gdy dziecko nie rozumie tylko pewnych 
elementów treści poleceń, np. nazw kolorów lub 
wyrażeń przyimkowych.

PRZEBIEG BADANIA 

SZEŚCIOLATKÓW (cd)

2. OCENA UMIEJĘTNOŚCI WYPOWIADANIA SIĘ
 Kontynuujemy rozmowę – zabawę nie oddzielając tej drugiej 

części zadania w sposób widoczny dla dziecka.

 Organizuje się sytuację lub prowadzi rozmowę, która może 

zainteresować dziecko sześcioletnie.

 Formułuje się pytania dotyczące obrazka lub zainscenizowanej 

zabawy (np. „dlaczego lalka płacze?”; „dlaczego misio jest 
brudny?”; „dlaczego samochód się wywrócił?”).

 O niedostatecznej w danym wieku umiejętności 

wypowiadania się należy wnioskować, jeżeli 
sześciolatek:

 wypowiada tylko proste zdania;
 wykazuje ubogi zasób słownictwa;
 formy gramatyczne jego wypowiedzi są często 

niepoprawne.

PRZEBIEG BADANIA 

SZEŚCIOLATKÓW (cd)

3. OCENA WYMAWIANIA DŹWIĘKÓW MOWY I WYRAZÓW
 Osoba badająca obserwuje wymowę dziecka w trakcie 

rozmowy – zabawy, a w razie wątpliwości, powtarza 
pytania np. o części ciała, nazwy ubrań, kolory itp.

 Ocena wymawiania dźwięków mowy i wyrazów jest 

negatywna, jeżeli sześciolatek:

 wymawia dźwięki w taki sposób, że jego wypowiedź 

jest często niezrozumiała dla osoby badającej;

 różne dźwięki wymawia nieprawidłowo, tzn. zamiast 

oczekiwanej głoski wymawia inną
(np. zamiast „k, g” wymawia „t, d”; zamiast „s, z, c, з” 
wymawia „ś, ź, ć, зз”; zamiast s̆, z̆, c̆, з̆ wymawia „s, z, c, з”; 
zamiast „r” wymawia „l” lub „u ̭”);

PRZEBIEG BADANIA 

SZEŚCIOLATKÓW (cd)

3. OCENA WYMAWIANIA DŹWIĘKÓW MOWY I WYRAZÓW 

(cd)

 ubezdźwięcznia głoski dźwięczne

(np. zamiast „b” wymawia „p”; zamiast „z” wymawia „s”; 
zamiast „z̆”  wymawia „s̆” itd.);

 „r” wymawia jako „r francuskie” lub międzyzębowe lub 

inaczej zniekształcone;

 wsuwa język miedzy zęby lub układa język i wargi przy 

wymawianiu „ś, ź, ć, зз, s, z, c, з, s̆, z̆, c̆, з̆  tak, że głoski 
te są w efekcie nienaturalne, świszczące;

 przestawia sylaby w obrębie wyrazu lub skraca wyrazy;
 ma głos chrapliwy albo matowy, albo nosowy, albo zbyt 

wysoki;

 ma zbyt powolne lub zbyt szybkie tempo wypowiedzi;
 ma objawy jąkania.

PRZEBIEG BADANIA 

SZEŚCIOLATKÓW (cd)

4.

OCENA BUDOWY I SPRAWNOŚCI APARATU 

ARTYKULACYJNEGO

 W celu wykrycia nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu 

warg, języka (także wędzidełka podjęzykowego) i podniebienia 

miękkiego, w budowie podniebienia twardego oraz w stanie 

zgryzu prowadzi się obserwację budowy aparatu artykulacyjnego 

oraz poleca się wykonanie kilku układów narządów 

artykulacyjnych (tę część przeprowadza się przed lustrem):

 cmokanie;
 nadymanie policzków;
 wysuwanie i chowanie języka;
 szerokie otwieranie warg;
 zamykanie zębów z jednoczesnym cofaniem kącików warg 

(„szeroki uśmiech”);

 unoszenie języka (zabawa w kotka, który pije mleko);
 kląskanie (zabawa w konika);
 oblizywanie językiem warg, wargi są szeroko otwarte;
 „grot” (język jest wysunięty z ust,  nie opiera się o zęby, 

jest „ostro” zakończony);

 naprzemienne dotykanie – „ostro” zakończonym czubkiem 

języka – zębów i dziąseł.

PRZEBIEG BADANIA 

SZEŚCIOLATKÓW (cd)

4. OCENA BUDOWY I SPRAWNOŚCI APARATU 

ARTYKULACYJNEGO (cd)

 Ocena budowy i sprawności aparatu 

artykulacyjnego jest negatywna, jeżeli u dziecka 
obserwuje się jakąkolwiek nieprawidłowość w 
budowie wymienionych części aparatu 
artykulacyjnego lub w jego funkcjonowaniu, 
wyrażającą się niemożnością wykonania 
któregokolwiek ze sprawdzanych układów i ruchów.

PRZESIEWOWY

TEST 

LOGOPEDYCZNY

Zbigniew Tarkowski

Budowa Przesiewowego Testu 

Logopedycznego

• PTL składa się z podręcznika, protokołów badań i pomocy.
• Jest przeznaczony dla dzieci w wieku 4 – 8 lat.
• Jest narzędziem wystandaryzowanym.

• Jego zasadniczą część stanowią:
 cztery podtesty: Rozumienie, Słownik, Gramatyka, Wymowa
 oraz dwie niewystandaryzowane próby: Płynność Mówienia, 

Głos.

1. Podtest 1: ROZUMIENIE ZDAŃ
 Podtest składa się z 6 zdań, których treść dziecko przedstawia za 

pomocą figurek psa i kota oraz kredki (np. „Połóż kredkę między 

psem a kotem.”).

 W podteście 1. nie przewiduje się ćwiczeń wstępnych.
 Z badanym dzieckiem przeprowadza się wszystkie próby.
 Za poprawną odpowiedź otrzymuje 1 pkt., za błędną lub brak 

odpowiedzi – 0 pkt.

Budowa Przesiewowego Testu 

Logopedycznego (cd)

2. Podtest 2: SŁOWNIK
 Jest to podtest dwuczęściowy, który przeprowadzony jest w 

całości bez ćwiczeń wstępnych.

 Rozwiązując część 1. (Nazywanie kolorów) dziecko ma 

podać nazwy kolorów 10 kredek.

 Za każdą odpowiedź otrzymuje 1 pkt., odpowiedź 

niepoprawna lub jej brak oceniany jest jako 0 pkt.



CZĘŚĆ A Nazwy kolorów

 Przeznaczona jest wyłącznie dla dzieci młodszych (4 – 5 

lat).

 Dzieci starsze wykonują tę próbę bez problemów i dlatego 

otrzymują 10 pkt., nie wykonując tego zadania.

Budowa Przesiewowego Testu 

Logopedycznego (cd)

2. Podtest 2: SŁOWNIK (cd)



CZĘŚĆ B Nazwy zwierząt i roślin

 Przeznaczona jest dla wszystkich dzieci (w wieku 4 – 8 lat).
 Mają one w ciągu 1 minuty wymienić jak najwięcej nazw 

zwierząt, a następnie w tym samym czasie – podać jak 
najwięcej nazw roślin.

 Za każdą poprawną nazwę dziecko otrzymuje 1 pkt., a za 

błędną – 0 pkt.

 Odpowiedź poprawną stanowi zarówno desygnat (np. 

„róża”) jak i kategoria (np. „kwiat”).

Budowa Przesiewowego Testu 

Logopedycznego (cd)

3. Podtest 3: GRAMATYKA
 Rozwiązując ten podtest dziecko próbuje ułożyć 8 zdań z 

podanych w formie słownikowej słów bodźcowych.

 Rozpoczynamy od ćwiczeń wstępnych, które służą 

sprawdzeniu, że badany dobrze rozumie instrukcję.

 Po rozwiązaniu podanych przykładów przechodzimy do 

zasadniczych zadań.

 Za każdą poprawną odpowiedź dajemy 1 pkt., a za złą lub 

brak odpowiedzi – 0 pkt.

Budowa Przesiewowego Testu 

Logopedycznego (cd)

4. Podtest 4: WYMOWA
 Składa się z dwóch części, które przeprowadzamy w całości z 

każdym dzieckiem.



CZĘŚĆ A Powtarzanie sylab

 Służy do oceny poprawności fonetycznej powtarzanych sylab w 

izolacji i ciągu fonicznym (np. „sza – sa – sia”).



CZĘŚĆ B Nazywanie obrazków

 Stanowi wybiórczy kwestionariusz obrazkowy , ukierunkowany 

na ocenę głosek, których wymowa sprawia dzieciom najwięcej 
trudności.

 Badany ma nazwać obrazki przedstawione na 5 planszach.

 Podtest 4. nie zawiera ćwiczeń wstępnych.
 Każda poprawna odpowiedź oceniana jest 1pkt., odpowiedź 

błędna lub jej brak – 0 pkt.

Budowa Przesiewowego Testu 

Logopedycznego (cd)

Próba 1: PŁYNNOŚĆ MÓWIENIA

 W czasie badania rejestrujemy wszelkie symptomy 

niepłynności mówienia (zaznaczamy w protokole badania).

Próba 2: GŁOS

 Staramy się wychwycić i zaznaczyć objawy wskazujące na 

zaburzenia głosu (zaznaczamy w protokole badania).

Warunki przeprowadzenia PTL

 Podstawowym warunkiem uzyskania wartościowych 

wyników badania jest dobry kontakt dziecka z 
badającym.

 Nie wolno przeprowadzać badań, gdy dziecko jest 

zmęczone, napięte, niechętne.

 PTL przeprowadzany jest zawsze indywidualnie w 

takim pomieszczeniu, gdzie nie ma obawy, że ktoś zakłóci 
przebieg badania.

 W czasie badania dziecko siedzi przy stole naprzeciw 

badającego.

 Badanie prowadzimy w dobrym tempie.
 Staramy się przeprowadzić wszystkie próby  podczas 

jednego spotkania.

 Badanie przerywamy, gdy dziecko objawia zniechęcenie 

lub zmęczenia. Możemy je dokończyć w innym czasie.

Obliczanie wyników badań PTL

 Technika obliczeń zastosowana w PTL jest prosta. 

Najpierw  ustalamy wyniki surowe stanowiące sumy 
poprawnych odpowiedzi w poszczególnych podtestach.

 Kolejnym krokiem obliczeń jest wpisanie wyników 

surowych w odpowiednie rubryki tabeli. Ocena i ich 
podsumowanie.

 Uzyskamy w ten sposób wynik w całym teście, który 

przeliczamy na steny. Aby tego dokonać sięgamy do 
tabeli norm. Następnie na podstawie przedziału 
stenów ustalamy słowną ocenę wyników uzyskanych 
w PTL.

Interpretacja wyników badań PTL

 Interpretacja wyników badań może być ilościowa i 

jakościowa.

 Interpretacja ilościowa polega na porównaniu wyników 

surowych z normami i ustaleniu oceny słownej. Jeżeli jest ona 
niska wskazuje to na opóźniony rozwój mowy. W przypadku 
oceny przeciętnej i wysokiej mamy do czynienia z prawidłowym 
tempem rozwoju mowy, aczkolwiek w pewnych przypadkach mogą 
one wskazywać na występowanie różnych parcjalnych trudności.

 Interpretacja jakościowa polega na szczegółowej analizie 

poszczególnych podtestów. Niskie wyniki uzyskane we wszystkich 
próbach sugerują występowanie globalnego opóźnienia rozwoju 
mowy, towarzyszącego afazji, głębokiemu niedosłuchowi lub 
upośledzeniu umysłowemu (patrz tabela). Trudności występujące 
w Podteście 4. mogą wskazywać na opóźniony rozwój artykulacji 
albo dyslalię, albo dyzartrię, albo afazję motoryczną. O 
rozpoznaniu właściwego zaburzenia zdecyduje ich etiologia.

Interpretacja wyników badań PTL (cd)

 Jeśli w czasie badania obserwujemy objawy 

niepłynności mówienia, to rozpoznanie idzie w kierunku 
jąkania, rozwojowej niepłynności mówienia, dyzartrii lub 
afazji.

 Zatem przy pomocy PTL możemy dokonać wstępnej , 

orientacyjnej diagnozy zaburzeń mowy.

-----------------------------------------------------------------------------

--------------------------



Ważnym uzupełnieniem PTL jest Karta Rozwoju Mowy 
Dziecka zawierająca następujące elementy:

1. problem;
2. dane biograficzne;
3. dane aktualne;
4. obserwacja;
5. rozmowa;
6. wnioski.