Mierzymy dochód narodowy
Oskar Morgenstern, jeden z najwybitniejszych ekonomistów i
statystyków, opublikował w 1950 r. pracę "On the Accuracy
of Economic Observations", w której wykazał, że błąd
pomiaru produktu krajowego brutto (i innych wielkości
makroekonomicznych) może wynosić 5 proc., a w skrajnych
wypadkach nawet 20 proc. Dlatego Morgenstern mawiał, że
GDP (angielski skrót od Gross Domestic Product, czyli
produkt krajowy brutto) znaczy "Grossly Distorted Picture",
(P….. K…….B…..?)
Przekaz Kardynalnie Bzdurny (2007/8)
2008/9
Pragmatyczna Konfabulacja
Bezpodmiotowa
Prosty Kłamliwy Bełkot
Piękne Kłamstwa Bilansowe
Parę Karkołomnych Bezsensów
Piracki Krzywy Banał
Przekaźnik Kryptograficznego Bezładu
Pierońsko Krzywy Bohomaz
Państwa Komórka Błędów
Państwowa Kumulacja Braków
PostKomunistyczny Bajzel
Pęk Karygodnych Bzdur
Pakiet Kiepskich Bajtów
Popis Kiepskiego Bajkopisarza
Pokaz Krasomówczej
Błazenady
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
System rachunków narodowych (system
of national account SNA)
opublikowany przez ONZ po raz
pierwszy w 1952 roku zbiór zasad
pomiaru wyników pracy
społeczeństwa. Ulepszona wersja
SNA, 1993.
Simon Kuznetz (Amerykanin) Richard
Stone (Brytyjczyk) – twórcy
standardu
Simon Smith Kuznets,
Charkow, Rosja, (1901-1985)
1971 - Nagroda Nobla
„economic statistics, notably
the study of national income
and economic growth”.
1927-63 – National Bureau of
Economic Research.
Książki:
National Income and Its
Composition, 1919 to 1938
(1941)
National Product Since 1869
(1946)
Economic Growth of Nations
(1971).
John Richard
Nicholas Stone
(1913-1991)
1984 - Nagroda Nobla
„fundamental
contributions to the
development of
systems of national
accounts”
Po wojnie – profesor
ekonomii stosowanej
(applied economics)
Cambridge University
1978 – tytuł szlachecki
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Podmioty gospodarcze
Gospodarstwa domowe
Przedsiębiorstwa
Państwo (?)
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Produkt Krajowy Brutto
(PKB, GDP)
PKB jest strumieniem nowych
produktów – mierzony najczęściej w
pieniądzu (dolarach lub złotówkach)
by mierzyć realną wartość należy
uwzględnić inflację (wtedy realny
PKB)
PKB odnosi się do produkcji w
określonym czasie (najczęściej roku
lub kwartału)
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Trzy sposoby liczenia PKB
suma wydatków na dobra i usługi
różnych podmiotów gospodarczych
(gosp. domowych, przedsiębiorstw,
państwa i cudzoziemców).
suma wielkości produkcji (wartości
dodanej) w różnych gałęziach gospodarki
(rolnictwo, górnictwo, przemysł, usługi,
itp.)
suma płac i zysków uzyskanych przez
różne grupy wytwarzające PKB.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Pomiar dochodu przez sumowanie
wydatków
PKB=Y
X
G
I
C
Y
Y – produkt krajowy brutto
C – konsumpcja;
I – inwestycje;
G – zakupy rządowe;
X – eksport netto (export minus
import) – bilans wymiany z zagranica.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Realny PKB
Licząc PKB w bieżących złotówkach liczymy PKB
nominalny, ale złotówka w 1995 roku to nie ta sama
złotówka w roku 2000.
Zatem należy policzyć realny PKB –najlepiej byłoby
to w fizycznych sztukach, ale jak dodawać
samochody do pomarańcz?
Dlatego liczy się wartość produktu po cenach
realnych (np. w złotówkach z roku 1995)
np. 5 mld zł wydano w 1991 roku na zakup koszul
Ile wydano w cenach z 1987?
5 * (10/12) (cena koszuli w 1987 do ceny koszuli w
1991) = 4,17 mld zł z 1987
Najczęściej liczy się tzw. deflator (związany ze
średnią zmianą cen w danym roku w stosunku do
roku bazowego).
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
KOnwergencja
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Stopy wzrostu PKB
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
pomiar PKB poprzez produkcje:
wartość dodaną
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
PKB jako suma wynagrodzeń czynników produkcji
(suma dochodów)
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Produkt krajowy i narodowy Irlandii
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Dochody
Dochód osobisty – uwzględniają wypłacane przez państwo i
przedsiębiorstwa renty, emerytury, zasiłki, jest to zatem
całkowity dochód uzyskiwany przez obywateli przed
opłaceniem podatków.
Dochód rozporządzalny (niekiedy nazywany dochodem do
dyspozycji gospodarstw domowych) – od dochodów osobistych
odejmujemy płacone podatki.
Y
d
= Y+(S
b
-T
e
)+(B-T
d
)-D=Y-Te-Td+B+Sb-D
S
b
– płatności transferowe (subsydiowanie przedsiębiorstw)
B – płatności transferowe (dla gospodarstw domowych)
T
e
– podatki pośrednie
T
d
– podatki bezpośrednie
D – dochody państwa z własności czynników produkcji.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Y=C+I+G
Y
d
=C+S
Y
d
= Y+(S
b
-T
e
)+(B-T
d
)-D=Y-T
e
-T
d
+B+S
b
-D
Łącząc te równania i przekształcając mamy:
I+G+B+S
b
=S+T
e
+T
d
+D
Przypływy = Odpływy
Zatem przypływy pieniądza w ruchu okrężnym (dochody
przedsiębiorstw nie będące wydatkami gospodarstw domowych
sfinansowanymi dzięki sprzedaży czynników produkcji) =
odpływy (czyli dochody gospodarstw domowych i państwa,
które nie zostają wydane na konsumpcję)
W gospodarce bez państwa:
G=B=S
b
=T
e
=T
d
=D=0
wtedy
I=S
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Gospodarka otwarta
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Y=C+I+G+X-Z
Y
d
=Y-T
e
-T
d
+B+S
b
-D
Y
d
=C+S
z powyższych trzech równań wynika tożsamość:
D+T
d
+T
e
+Z+S= I+G+X+B+S
b
to równanie można napisać też w innej postaci
S-I= (G+B+S
b
-T
e
-T
d
-D) + (X-Z)
Sektor prywatny może oszczędzać więcej, niż
inwestuje, pod warunkiem, że zapłaci za to
państwo i (lub) zagranica.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Gospodarka otwarta + państwo
F – transfer z sektora państwowego do prywatnego (S
b
+B),
N – odsetki od długu państwowego,
T – podatki, (T
e
+T
d
)
V – dochody z czynników produkcji i płatności transferowe z
zagranicy (netto),
S
p
– oszczędności prywatne,
S
g
– oszczędności państwa,
S
r
– oszczędności reszty świata,
Y – PKB,
C – konsumpcja,
I – inwestycje,
G – zakupy rządowe,
X – export netto (często X eksport Z import, wówczas eksport
netto X=X-Z). (jeśli X<0 to mówimy o deficycie handlowym)
C
T
N
F
V
Y
S
p
)
(
G
N
F
T
S
g
)
(
V
X
S
r
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
I
X
G
C
Y
X
V
G
N
F
T
C
T
N
F
V
Y
S
S
S
r
g
p
)
(
)
(
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Globalne inwestycje i oszczędności (jako
% ‘światowego PKB’)
przyjmijmy, ze istnieją tylko dwa typy aktywów finansowych:
obligacje państwowe (B) i pieniądze emitowany przez państwo
(M).
Niech oznacza zmianę w ciągu roku.
oszczędności państwa na redukcję długu państwowego lub
redukcje ilości pieniądza (równaniem budżetu państwa)
nadwyżka oszczędności prywatnych lokowana jest albo w
pieniądzach, albo w obligacjach.
Reszta świata inwestuje w obligacje rządowe:
Dodając aktywa z trzech powyższych równań otrzymujemy
powtórnie:
Decyzje oszczędnościowo-inwestycyjne
)
(
B
M
S
g
p
p
B
M
I
S
r
r
B
S
r
g
p
S
S
S
I
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Wynika stąd, że deficyt budżetowy
państwa jest finansowany przez
wzrost ilości pieniądza lub/i obligacji
państwowych.
Deficyt handlu zagranicznego jest
finansowany przez deficyt budżetowy
(jeśli nie ma szarej strefy!).
Document Outline
