Problemy etyczne

Problemy etyczne

tanatologii

tanatologii

Tanatologia

Tanatologia

Tanatologia to nauka o śmierci

Tanatologia to nauka o śmierci

człowieka, w szczególności zajmuje

człowieka, w szczególności zajmuje

się jakościowym opisem przyczyn

się jakościowym opisem przyczyn

śmierci oraz żalem jej towarzyszącym.

śmierci oraz żalem jej towarzyszącym.

Badania opierają się na założeniu, że

Badania opierają się na założeniu, że

życie jest na tyle istotną wartością, że

życie jest na tyle istotną wartością, że

może się okazać korzystnym poznanie

może się okazać korzystnym poznanie

procesu umierania i, jeśli to możliwe,

procesu umierania i, jeśli to możliwe,

sposobu wpływania na niego.

sposobu wpływania na niego.

Postawy wobec śmierci

Postawy wobec śmierci

kiedyś i dziś

kiedyś i dziś

Każde istnienie biologiczne ma swój początek i kres. Jak długo

Każde istnienie biologiczne ma swój początek i kres. Jak długo

sięga pamięć historyczna, śmierć- choć uznawana za zjawisko

sięga pamięć historyczna, śmierć- choć uznawana za zjawisko

naturalne- otoczona była szczególnym kultem, który w efekcie

naturalne- otoczona była szczególnym kultem, który w efekcie

prowadził do tworzenia rytualnych obrzędów z nią związanych.

prowadził do tworzenia rytualnych obrzędów z nią związanych.

Wszystkie te rytuały miały na celu zachowanie zmarłych w

Wszystkie te rytuały miały na celu zachowanie zmarłych w

pamięci i pozostawanie w łączności z nimi. We wczesnym

pamięci i pozostawanie w łączności z nimi. We wczesnym

średniowieczu śmierć nie budziła jeszcze tyle lęku, co w jego

średniowieczu śmierć nie budziła jeszcze tyle lęku, co w jego

późniejszej fazie. Traktowanie śmierci jako kary Bożej, zwłaszcza

późniejszej fazie. Traktowanie śmierci jako kary Bożej, zwłaszcza

w okresie epidemii, powodowało lęk przed sadem ostatecznym.

w okresie epidemii, powodowało lęk przed sadem ostatecznym.

Jednak już w renesansie stosunek do śmierci uległ przemianom.

Jednak już w renesansie stosunek do śmierci uległ przemianom.

Ceremoniał śmierci gromadził wokół łoża umierającego całą

Ceremoniał śmierci gromadził wokół łoża umierającego całą

rodzinę. On wspominał całe swoje życie, żałował złych postępków

rodzinę. On wspominał całe swoje życie, żałował złych postępków

i powierzał duszę Bogu. Wiek XIX był wiekiem przyspieszonego

i powierzał duszę Bogu. Wiek XIX był wiekiem przyspieszonego

rozwoju sztuki leczenia. Powodzenie działania lekarza było

rozwoju sztuki leczenia. Powodzenie działania lekarza było

wiązane z wolą Boga. Zmianie uległo miejsce umierania. Jeśli

wiązane z wolą Boga. Zmianie uległo miejsce umierania. Jeśli

przez wieki człowiek umierał w otoczeniu osób najbliższych, to od

przez wieki człowiek umierał w otoczeniu osób najbliższych, to od

połowy XIX stulecia coraz częściej umiera się w szpitalu w

połowy XIX stulecia coraz częściej umiera się w szpitalu w

otoczeniu obcych. Wpływa to nie tylko na jego samopoczucie, ale

otoczeniu obcych. Wpływa to nie tylko na jego samopoczucie, ale

także odsuwa zjawisko śmierci od bliskich, nie oswaja ich z nią.

także odsuwa zjawisko śmierci od bliskich, nie oswaja ich z nią.

Wartość i jakość życia

Wartość i jakość życia

Dla niektórych ludzi istnieją wartości

Dla niektórych ludzi istnieją wartości

ważniejsze od życia dla których gotowi są je

ważniejsze od życia dla których gotowi są je

oddać np. wiara, ojczyzna i honor. Jednak dla

oddać np. wiara, ojczyzna i honor. Jednak dla

lekarza z racji wykonywanego zawodu życie

lekarza z racji wykonywanego zawodu życie

jego pacjenta musi być wartością najważniejszą.

jego pacjenta musi być wartością najważniejszą.

Wraz z wydłużaniem się przeciętnej długości

Wraz z wydłużaniem się przeciętnej długości

życia, pogorszeniu ulega jego przeciętna jakość.

życia, pogorszeniu ulega jego przeciętna jakość.

Coraz częściej podaje się w wątpliwość, czy

Coraz częściej podaje się w wątpliwość, czy

jedynym czynnikiem skłaniającym do walki o

jedynym czynnikiem skłaniającym do walki o

życie człowieka ma być jego przedłużanie? Czy

życie człowieka ma być jego przedłużanie? Czy

nie należy zastanawiać się nad jego jakością?

nie należy zastanawiać się nad jego jakością?

Wartość i jakość życia

Wartość i jakość życia

Każdy człowiek potrafi subiektywnie ocenić jakośc

Każdy człowiek potrafi subiektywnie ocenić jakośc

własnego życia. Trudniej jest o ocenę obiektywną.

własnego życia. Trudniej jest o ocenę obiektywną.

Kiedy patrzymy na osobę z ciężkim kalectwem,

Kiedy patrzymy na osobę z ciężkim kalectwem,

mówimy często: ‘gdybym miała tak zyć, wolałbym nie

mówimy często: ‘gdybym miała tak zyć, wolałbym nie

zyć.’ I jest to prawdą ale tylko z naszego punktu

zyć.’ I jest to prawdą ale tylko z naszego punktu

widzenia, kiedy porównujemy nasze życie i osoby,

widzenia, kiedy porównujemy nasze życie i osoby,

która wzbudziła nasze uczucia. Czy jednak tak samo

która wzbudziła nasze uczucia. Czy jednak tak samo

patrzylibyśmy na wartość życia, gdyby to było nasze

patrzylibyśmy na wartość życia, gdyby to było nasze

życie. Jednak obok naszego stanu fizycznego,

życie. Jednak obok naszego stanu fizycznego,

najbardziej dla człowieka, jako istoty społecznej liczy

najbardziej dla człowieka, jako istoty społecznej liczy

się stosunek otoczenia wobec niego.

się stosunek otoczenia wobec niego.

1.

1.

Jakość życia i

Jakość życia i

jego wartość może być oceniana tylko przez osobe,

jego wartość może być oceniana tylko przez osobe,

której dotyczy. Dla lekarza warta jest podtrzymania

której dotyczy. Dla lekarza warta jest podtrzymania

każda resztka tlącego się zycia. Nie musi to oznaczać

każda resztka tlącego się zycia. Nie musi to oznaczać

nieuzasadnionej medycznie uporczywej terapii, która

nieuzasadnionej medycznie uporczywej terapii, która

może być jedynie przedłużaniem cierpienia.

może być jedynie przedłużaniem cierpienia.

Granice walki o życie

Granice walki o życie

Lekarz nie powinien rezygnować z walki o zycie nigdy,

Lekarz nie powinien rezygnować z walki o zycie nigdy,

kiedy istnieje jeszcze jakakolwiek szansa na jego

kiedy istnieje jeszcze jakakolwiek szansa na jego

podtrzymanie, a pacjent się temu nie sprzeciwia. Walka

podtrzymanie, a pacjent się temu nie sprzeciwia. Walka

o życie ma jednak swoje granice. W przypadku

o życie ma jednak swoje granice. W przypadku

pacjenta, u którego dochodzi do zatrzymania krążenia,

pacjenta, u którego dochodzi do zatrzymania krążenia,

w przebiegu rozsianego procesu nowotworowego, brak

w przebiegu rozsianego procesu nowotworowego, brak

potencjalnej zdolności do życia nie budzi wątpliwości.

potencjalnej zdolności do życia nie budzi wątpliwości.

Podobnie jest w sytuacji, kiedy mamy do czynienie z

Podobnie jest w sytuacji, kiedy mamy do czynienie z

pacjentem, u którego choroba, po wyczerpaniu

pacjentem, u którego choroba, po wyczerpaniu

możliwości terapeutycznym, zbliża go nieuchronnie do

możliwości terapeutycznym, zbliża go nieuchronnie do

śmierci. Nie ma wówczas uzasadnienia dalszej walki o

śmierci. Nie ma wówczas uzasadnienia dalszej walki o

przedłużenie życia, ponieważ staje się to tylko

przedłużenie życia, ponieważ staje się to tylko

przedłużeniem cierpień i agonii. Mówimy wówczas o

przedłużeniem cierpień i agonii. Mówimy wówczas o

nieuzasadnionej uporczywej terapii.

nieuzasadnionej uporczywej terapii.

2, 3

2, 3

Opieka terminalna

Opieka terminalna

O chorym, u którego postępowanie terapeutyczne nie może dać

O chorym, u którego postępowanie terapeutyczne nie może dać

już rezultatów i choroba prowadzi wprost do śmierci, mówimy

już rezultatów i choroba prowadzi wprost do śmierci, mówimy

jako o chorym w stanie terminalnym. Głównym celem

jako o chorym w stanie terminalnym. Głównym celem

medycyny w opiece terminalnej jest łagodzenie bólu przez

medycyny w opiece terminalnej jest łagodzenie bólu przez

leczenie objawowe i właściwą pielęgnację.

leczenie objawowe i właściwą pielęgnację.

4

4

Niekiedy ból i cierpienie przekraczają granice wytrzymałości

Niekiedy ból i cierpienie przekraczają granice wytrzymałości

człowieka. Możemy mieć do czynienia z sytuacja, w której

człowieka. Możemy mieć do czynienia z sytuacja, w której

pacjent nie tylko nie życzy sobie przedłużania życia, zwłaszcza

pacjent nie tylko nie życzy sobie przedłużania życia, zwłaszcza

za wszelką cenę, ale wręcz żąda od lekarza, aby dopomógł mu

za wszelką cenę, ale wręcz żąda od lekarza, aby dopomógł mu

w jego skróceniu. Do korzystania z takiego postępowania ma

w jego skróceniu. Do korzystania z takiego postępowania ma

prawo nieuleczalnie chory i umierający. Walka o przedłużenie

prawo nieuleczalnie chory i umierający. Walka o przedłużenie

życia powinna trwać tylko w takich granicach, do jakich

życia powinna trwać tylko w takich granicach, do jakich

upoważnia nas sam chory. Podtrzymywanie życia za wszelką

upoważnia nas sam chory. Podtrzymywanie życia za wszelką

cenę, nie liczące się z wola chorego nie ma nic wspólnego z

cenę, nie liczące się z wola chorego nie ma nic wspólnego z

humanitaryzmem i rolą lekarza. Humanitarny sens

humanitaryzmem i rolą lekarza. Humanitarny sens

podtrzymywana życia istnieje wówczas, kiedy będzie ono

podtrzymywana życia istnieje wówczas, kiedy będzie ono

pozbawione przedłużających się cierpień, utraty poczucia

pozbawione przedłużających się cierpień, utraty poczucia

godności, życiem godnym człowieka.

godności, życiem godnym człowieka.

Opieka terminalna

Opieka terminalna

Sprawowanie opieki nad chorym w stanie

Sprawowanie opieki nad chorym w stanie

terminalnym to szczególna sytuacja, w której

terminalnym to szczególna sytuacja, w której

lekarz nie może oczekiwać leczenia pacjenta,

lekarz nie może oczekiwać leczenia pacjenta,

ale uczynienia ostatnich dni człowieka

ale uczynienia ostatnich dni człowieka

łatwiejszymi do zniesienia co jest równie

łatwiejszymi do zniesienia co jest równie

istotne.

istotne.

„

„

Gdyby medycyna nie posiadała żadnego

Gdyby medycyna nie posiadała żadnego

skutecznego środka w walce z chorobom, to i

skutecznego środka w walce z chorobom, to i

wtedy lekarze byliby potrzebni, jako

wtedy lekarze byliby potrzebni, jako

pocieszyciele w chorobie, w tej wielkiej

pocieszyciele w chorobie, w tej wielkiej

niedoli ludzkiej”.

niedoli ludzkiej”.

Opieka paliatywna

Opieka paliatywna

Na pojęcie opieki paliatywnej składa

Na pojęcie opieki paliatywnej składa

się: medyczna opieka terminalna,

się: medyczna opieka terminalna,

opieka psychologiczna, duchowa i

opieka psychologiczna, duchowa i

socjalna, a także, wsparcie rodziny w

socjalna, a także, wsparcie rodziny w

obliczu zbliżającej się śmierci

obliczu zbliżającej się śmierci

chorego i po niej.

chorego i po niej.

Założenia opieki

Założenia opieki

paliatywnej

paliatywnej

Opieka paliatywna ofiarowuje system wsparcia

Opieka paliatywna ofiarowuje system wsparcia

chorego i jego rodziny, umożliwiając choremu

chorego i jego rodziny, umożliwiając choremu

prowadzenie aż do zgonu życia tak czynnego,

prowadzenie aż do zgonu życia tak czynnego,

jak jest to tylko możliwe, jednocześnie

jak jest to tylko możliwe, jednocześnie

pomagający rodzinie w radzeniu sobie z

pomagający rodzinie w radzeniu sobie z

chorobom bliskiej osoby i wspomagając ją w

chorobom bliskiej osoby i wspomagając ją w

okresie osierocenia. Otacza chorego opieką

okresie osierocenia. Otacza chorego opieką

psychologiczną i duchową, służąc w miarę

psychologiczną i duchową, służąc w miarę

potrzeby posługą religijną i zapewniając

potrzeby posługą religijną i zapewniając

wsparcie psychiczne przez wykwalifikowanych

wsparcie psychiczne przez wykwalifikowanych

psychologów i wolontariuszy. Opieka

psychologów i wolontariuszy. Opieka

paliatywna uznaje umieranie za proces

paliatywna uznaje umieranie za proces

naturalny, dlatego nie przyśpiesza ani nie

naturalny, dlatego nie przyśpiesza ani nie

opóźnia zgonu.

opóźnia zgonu.

Eutanazja

Eutanazja

Chociaż określenie eutanazja ( dobra

Chociaż określenie eutanazja ( dobra

śmierć) pochodzi z języka greckiego, nie

śmierć) pochodzi z języka greckiego, nie

oznaczało zadawania śmierci- oznaczało

oznaczało zadawania śmierci- oznaczało

śmierć bez cierpień i bólu. Nie

śmierć bez cierpień i bólu. Nie

wprowadza się tu zadawania śmierci

wprowadza się tu zadawania śmierci

jako celu a raczej jako wynik podwójnego

jako celu a raczej jako wynik podwójnego

skutku. Celem jest łagodzenie cierpienia

skutku. Celem jest łagodzenie cierpienia

i skutek ten jest osiągnięty, ale skutkiem

i skutek ten jest osiągnięty, ale skutkiem

wtórnym jest śmierć chorego.

wtórnym jest śmierć chorego.

5

5

Różne definicje eutanazji

Różne definicje eutanazji

Polski kodeks karny:

Polski kodeks karny:

Eutanazja- zabicie człowieka na jego

Eutanazja- zabicie człowieka na jego

żądanie i pod wpływam współczucia dla

żądanie i pod wpływam współczucia dla

niego.

niego.

Etyka lekarska:

Etyka lekarska:

Eutanazja- działanie lub wstrzymanie się

Eutanazja- działanie lub wstrzymanie się

od działania, powodujące śmierć z samej

od działania, powodujące śmierć z samej

swej natury lub dokonane w intencji

swej natury lub dokonane w intencji

spowodowania śmierci w celu

spowodowania śmierci w celu

wyeliminowania wszelkiego bólu.

wyeliminowania wszelkiego bólu.

Podział eutanazji

Podział eutanazji



Czynna- czynny udział w śmierci np.

Czynna- czynny udział w śmierci np.

podanie leków

podanie leków



Bierna- nieuzasadnione medycznie

Bierna- nieuzasadnione medycznie

zaprzestanie leczenia w celu

zaprzestanie leczenia w celu

przyśpieszenia zgonu, motywowanie

przyśpieszenia zgonu, motywowanie

współczuciem dla cierpiącego.

współczuciem dla cierpiącego.

Eutanazja

Eutanazja

Dystanazja- utrzymywanie przy zyciu

Dystanazja- utrzymywanie przy zyciu

człowieka wyłącznie dzięki zastosowaniu

człowieka wyłącznie dzięki zastosowaniu

ciągłemu środków nadzwyczajnych. Z

ciągłemu środków nadzwyczajnych. Z

pewnością postępowaniem takim jest np.

pewnością postępowaniem takim jest np.

utrzymywanie tlącego się życia przy użyciu

utrzymywanie tlącego się życia przy użyciu

respiratora. Poważnym problemem

respiratora. Poważnym problemem

etycznym jest, co należy czynić, jeśli

etycznym jest, co należy czynić, jeśli

postępowanie to przedłuża się w czasie, bez

postępowanie to przedłuża się w czasie, bez

trwałego efektu leczniczego. Zaprzestanie

trwałego efektu leczniczego. Zaprzestanie

podjętej dystanazji powodującej smierć

podjętej dystanazji powodującej smierć

pacjenta, określane jest jako ortotanazja.

pacjenta, określane jest jako ortotanazja.

Legalizacja eutanazji

Legalizacja eutanazji

W Polskim prawie nie jest

W Polskim prawie nie jest

zalegalizowana.

zalegalizowana.

6

6

Od tego sformułowania kodeksu

Od tego sformułowania kodeksu

karnego rozpoczęła się w Holandii

karnego rozpoczęła się w Holandii

legalizacja eutanazji. Eutanazja ma

legalizacja eutanazji. Eutanazja ma

swoich zwolenników i przeciwników.

swoich zwolenników i przeciwników.

Każdy kieruje się innymi

Każdy kieruje się innymi

argumentami. 7

argumentami. 7