Zmiany na mapie politycznej
Zmiany na mapie politycznej
świata
świata
Zmiany na mapie politycznej
Zmiany na mapie politycznej
świata
świata
Prawne kryteria państwowości
(konwencja w Montevideo 1933)
Państwo jako podmiot prawa
międzynarodowego powinno
posiadać następujące elementy:
stałą ludność
stałą ludność
suwerenną władzę
suwerenną władzę
określone terytorium oddzielone
określone terytorium oddzielone
od innych granicą
od innych granicą
Enklawa
– terytorium państwowe
otoczone ze wszystkich stron
terytorium innego państwa
Eksklawa
– część terytorium państwa
znajdujące się na terytorium innego
państwa
Paneksklawa
– terytorium nie
oddzielone fizycznie od danego kraju,
ale łatwiej dostępne poprzez terytorium
kraju sąsiedniego (naturalne bariery)
Przemiany polityczne w
Europie
Lata 1918 - 1939
odzyskanie niepodległości przez Polskę
odzyskanie niepodległości przez Polskę
zredukowanie Austrii na rzecz powstającej
zredukowanie Austrii na rzecz powstającej
Czechosłowacji i Jugosławii oraz utrata
Czechosłowacji i Jugosławii oraz utrata
części południowego obszaru na rzecz
części południowego obszaru na rzecz
Włoch (Tyrol, Triest, Dalmacja, Istria)
Włoch (Tyrol, Triest, Dalmacja, Istria)
zredukowanie Węgier na rzecz
zredukowanie Węgier na rzecz
Czechosłowacji (Słowacja i Ruś
Czechosłowacji (Słowacja i Ruś
Zakarpacka) oraz Rumunii (Siedmiogród)
Zakarpacka) oraz Rumunii (Siedmiogród)
Niemcy – utrata Alzacji i Lotaryngii na
Niemcy – utrata Alzacji i Lotaryngii na
rzecz Francji; Górnego Śląska,
rzecz Francji; Górnego Śląska,
Wielkiego Księstwa Poznańskiego,
Wielkiego Księstwa Poznańskiego,
części Prus na rzecz Polski; Kłajpedy
części Prus na rzecz Polski; Kłajpedy
na rzecz Litwie oraz utworzenie
na rzecz Litwie oraz utworzenie
Wolnego Miasta Gdańska
Wolnego Miasta Gdańska
Turcja oddała Grecji wyspy na M.
Turcja oddała Grecji wyspy na M.
Egejskim oraz część obszaru w Azji
Egejskim oraz część obszaru w Azji
Mniejszej (część tych ziem wróciła do
Mniejszej (część tych ziem wróciła do
Turcji
Turcji
w wyniku wojny w 1923 roku)
w wyniku wojny w 1923 roku)
ZSRR utracił ziemie na rzecz
ZSRR utracił ziemie na rzecz
powstających państw – Finlandii,
powstających państw – Finlandii,
Estonii, Łotwy i Litwy; a po wojnie z
Estonii, Łotwy i Litwy; a po wojnie z
Polską zachodnie części Ukrainy i
Polską zachodnie części Ukrainy i
Białorusi
Białorusi
powstają niepodległe państwa –
powstają niepodległe państwa –
Islandia
Islandia
(do 1944 roku w unii personalnej
(do 1944 roku w unii personalnej
z Danią), oraz Irlandia (bez Ulsteru)
z Danią), oraz Irlandia (bez Ulsteru)
powstaje Watykan (1929)
powstaje Watykan (1929)
Lata 1939 - 1945
aneksja Austrii i Czech przez Niemcy,
aneksja Austrii i Czech przez Niemcy,
Albanii przez Włochy, Zaolzia przez
Albanii przez Włochy, Zaolzia przez
Polskę (zmiany anulowane po II wojnie
Polskę (zmiany anulowane po II wojnie
światowej)
światowej)
uzyskanie przez ZSRR wschodnich ziem
uzyskanie przez ZSRR wschodnich ziem
Polski (pakt Ribbentrop – Mołotow
Polski (pakt Ribbentrop – Mołotow
1939),
1939),
zdobycie przez ZSRR w wyniku wojny
zdobycie przez ZSRR w wyniku wojny
1939 – 1940 fińskich obszarów nad
1939 – 1940 fińskich obszarów nad
Oceanem Arktycznym oraz Przesmyku
Oceanem Arktycznym oraz Przesmyku
Karelskiego
Karelskiego
aneksja w 1940 roku Litwy, Łotwy, Estonii
aneksja w 1940 roku Litwy, Łotwy, Estonii
oraz części Rumunii oraz w 1945 roku części
oraz części Rumunii oraz w 1945 roku części
Prus Wschodnich z Królewcem
Prus Wschodnich z Królewcem
bezpośrednio po II wojnie światowej
bezpośrednio po II wojnie światowej
▪
▪
Polska uzyskała kosztem Niemiec m.in.
Polska uzyskała kosztem Niemiec m.in.
Pomorze Zachodnie, Dolny i część Górnego
Pomorze Zachodnie, Dolny i część Górnego
Śląska, Warmię i Mazury oraz Gdańsk
Śląska, Warmię i Mazury oraz Gdańsk
▪
▪
do porównywalnych granic przedwojennych
do porównywalnych granic przedwojennych
powróciły W
powróciły W
ę
ę
gry, Austria, Czechosłowacja
gry, Austria, Czechosłowacja
i Rumunia
i Rumunia
▪
▪
Jugosławia odzyskała m.in. Istrię oraz okręg
Jugosławia odzyskała m.in. Istrię oraz okręg
Triestu
Triestu
Po 1945 roku
1949 – powstanie RFN (strefa okupacyjna
1949 – powstanie RFN (strefa okupacyjna
amerykańska, brytyjska i francuska) oraz NRD
amerykańska, brytyjska i francuska) oraz NRD
(strefa okupacyjna radziecka)
(strefa okupacyjna radziecka)
1960 – niepodległość Cypru
1960 – niepodległość Cypru
1964 – niepodległość Malty
1964 – niepodległość Malty
19
19
90
90
– połączenie RFN i NRD (Niemcy)
– połączenie RFN i NRD (Niemcy)
rozpad ZSRR
rozpad ZSRR
▪
▪
1990 – niepodległość Litwy
1990 – niepodległość Litwy
▪
▪
1991 – niepodległość Estonii, Białorusi,
1991 – niepodległość Estonii, Białorusi,
Ukrainy, Łotwy, Mołdawii
Ukrainy, Łotwy, Mołdawii
rozpad Jugosławii
rozpad Jugosławii
▪
▪
1991 – Słowenia, Chorwacja
1991 – Słowenia, Chorwacja
▪
▪
1992 – Jugosławia, Bośnia i
1992 – Jugosławia, Bośnia i
Hercegowina, Macedonia
Hercegowina, Macedonia
▪
▪
2003 – powstanie na bazie Jugosławii
2003 – powstanie na bazie Jugosławii
Serbii i Czarnogóry
Serbii i Czarnogóry
▪
▪
200
200
6
6
– powstanie
– powstanie
Serbii oraz
Serbii oraz
Czarnogóry
Czarnogóry
1993 - podział Czechosłowacji na Czechy
1993 - podział Czechosłowacji na Czechy
i Słowację
i Słowację
Aspiracje niepodległościowe w
Europie:
Autonomiczny Region Kosowa
Autonomiczny Region Kosowa
Irlandia Północna
Irlandia Północna
Kraj Basków w Baskonii
Kraj Basków w Baskonii
Naddniestrze – od 1990r.
Naddniestrze – od 1990r.
Autonomiczny Region Mołdawii
Autonomiczny Region Mołdawii
północne Włochy
północne Włochy
Liczba państw - 44
Liczba państw - 44
Największe państwa
Największe państwa
Najmniejsze
Najmniejsze
państwa
państwa
1
1
Rosja
Rosja
4 600
4 600
000
000
4
4
0
0
Malta
Malta
300
300
2
2
Ukraina
Ukraina
603 700
603 700
4
4
1
1
Liechtenstei
Liechtenstei
n
n
200
200
3
3
Francja
Francja
544 000
544 000
4
4
2
2
San Marino
San Marino
61
61
4
4
Hiszpania
Hiszpania
506 000
506 000
4
4
3
3
Monako
Monako
2
2
5
5
Szwecja
Szwecja
450 000
450 000
4
4
4
4
Watykan
Watykan
0,4
0,4
...
...
...
...
9
9
Polska
Polska
312 700
312 700
Terytoria
Terytoria
autonomiczne
autonomiczne
(4)
(4)
Wlk.
Wlk.
Brytania
Brytania
Man,
Man,
Wyspy
Wyspy
Normandzkie
Normandzkie
Dania
Dania
Wyspy
Wyspy
Owcze
Owcze
Norwegia
Norwegia
Svalbard,
Svalbard,
Jan Mayen
Jan Mayen
Terytoria
Terytoria
zależne
zależne
i
i
niesamodzielne
niesamodzielne
(1)
(1)
Wlk.
Wlk.
Brytania
Brytania
Gibraltar
Gibraltar
Liczba państw - 47
Liczba państw - 47
Największe
Największe
państwa
państwa
Najmniejsze
Najmniejsze
państwa
państwa
1
1
Chiny
Chiny
9 573
9 573
4
4
3
3
Cypr
Cypr
9,3
9,3
2
2
India
India
3 166
3 166
4
4
4
4
Brunei
Brunei
5,8
5,8
3
3
Kazachst
Kazachst
an
an
2 725
2 725
4
4
5
5
Singapur
Singapur
0,7
0,7
4
4
Arabia
Arabia
Saudyjsk
Saudyjsk
a
a
2 150
2 150
4
4
6
6
Bahrajn
Bahrajn
0,7
0,7
5
5
Indonezj
Indonezj
a
a
1 923
1 923
4
4
7
7
Malediwy
Malediwy
0,3
0,3
Liczba państw - 24
Liczba państw - 24
Największe
Największe
państwa
państwa
Najmniejsze
Najmniejsze
państwa
państwa
1
1
Kanada
Kanada
9 971
9 971
2
2
0
0
St. Vincent
St. Vincent
i Grenadyny
i Grenadyny
0,4
0,4
2
2
USA
USA
9 363
9 363
2
2
1
1
Antigua i
Antigua i
Barbuda
Barbuda
0,4
0,4
3
3
Meksyk
Meksyk
1 958
1 958
2
2
2
2
Barbados
Barbados
0,4
0,4
4
4
Nikarag
Nikarag
ua
ua
130
130
2
2
3
3
Grenada
Grenada
0,3
0,3
5
5
Hondura
Hondura
s
s
112
112
2
2
4
4
St. Kitts
St. Kitts
i Nevis
i Nevis
0,3
0,3
Terytoria
Terytoria
autonomiczne
autonomiczne
(3)
(3)
Dania
Dania
Grenlandia
Grenlandia
Holandi
Holandi
a
a
Aruba, Antyle
Aruba, Antyle
Holenderskie
Holenderskie
Terytoria
Terytoria
zależne i
zależne i
niesamodziel
niesamodziel
ne (10)
ne (10)
Wlk.
Wlk.
Brytani
Brytani
a
a
Bermudy, Kajmany,
Bermudy, Kajmany,
Brytyjskie Wyspy
Brytyjskie Wyspy
Dziewicze,
Dziewicze,
Anguilla,
Anguilla,
Montserrat,
Montserrat,
Turks i Caicos
Turks i Caicos
Francja
Francja
Gwadelupa,
Gwadelupa,
Martynika, St.
Martynika, St.
Pierre i Miquelon
Pierre i Miquelon
USA
USA
Wyspy Dziewicze
Wyspy Dziewicze
Liczba państw - 12
Liczba państw - 12
Największe
Największe
państwa
państwa
Najmniejsze
Najmniejsze
państwa
państwa
1
1
Brazylia
Brazylia
8 514
8 514
8
8
Paragwaj
Paragwaj
407
407
2
2
Argenty
Argenty
na
na
2 780
2 780
9
9
Ekwador
Ekwador
272
272
3
3
Peru
Peru
1 285
1 285
1
1
0
0
Gujana
Gujana
215
215
4
4
Kolumbi
Kolumbi
a
a
1 142
1 142
1
1
1
1
Urugwaj
Urugwaj
176
176
5
5
Boliwia
Boliwia
1 099
1 099
1
1
2
2
Surinam
Surinam
164
164
Terytoria
Terytoria
zależne
zależne
i
i
niesamodzielne
niesamodzielne
(2)
(2)
Wlk.
Wlk.
Brytania
Brytania
Falklandy/
Falklandy/
Malwiny
Malwiny
Francja
Francja
Gujana
Gujana
Francuska
Francuska
Liczba państw - 54
Liczba państw - 54
Największe
Największe
państwa
państwa
Najmniejsze
Najmniejsze
państwa
państwa
1
1
Sudan
Sudan
2 504
2 504
5
5
0
0
Zielony
Zielony
Przylądek
Przylądek
4
4
2
2
Algieria
Algieria
2 382
2 382
5
5
1
1
Mauritius
Mauritius
2
2
3
3
D.R.
D.R.
Kongo
Kongo
2 345
2 345
5
5
2
2
Komory
Komory
1,9
1,9
4
4
Libia
Libia
1 759
1 759
5
5
3
3
Wyspy Św.
Wyspy Św.
Tomasza
Tomasza
i Książęca
i Książęca
1
1
5
5
Czad
Czad
1 284
1 284
5
5
4
4
Seszele
Seszele
0,5
0,5
Terytoria
Terytoria
zależne
zależne
i
i
niesamodzielne
niesamodzielne
(5)
(5)
Wlk.
Wlk.
Brytania
Brytania
Brytyjskie
Brytyjskie
Terytorium
Terytorium
Oceanu
Oceanu
Indyjskiego,
Indyjskiego,
Św. Helena
Św. Helena
Francja
Francja
Reunion,
Reunion,
Majotta
Majotta
Hiszpania
Hiszpania
Ceuta i
Ceuta i
Melilla
Melilla
Liczba państw - 16
Liczba państw - 16
Największe
Największe
państwa
państwa
Najmniejsze
Najmniejsze
państwa
państwa
1
1
Australia
Australia
7 692
7 692
1
1
2
2
Niue
Niue
0,3
0,3
2
2
Papua
Papua
Nowa
Nowa
Gwinea
Gwinea
463
463
1
1
3
3
Wyspy
Wyspy
Marshalla
Marshalla
0,2
0,2
3
3
Nowa
Nowa
Zelandia
Zelandia
270
270
1
1
4
4
Wyspy
Wyspy
Cooka
Cooka
0,2
0,2
4
4
Wyspy
Wyspy
Salomona
Salomona
28
28
1
1
5
5
Tuvalu
Tuvalu
0,03
0,03
5
5
Fidżi
Fidżi
18
18
1
1
6
6
Nauru
Nauru
0,02
0,02
Terytoria zależne
Terytoria zależne
i niesamodzielne
i niesamodzielne
(13)
(13)
Australi
Australi
a
a
Norfolk, Wyspa
Norfolk, Wyspa
Bożego
Bożego
Narodzenia,
Narodzenia,
Wyspy Kokosowe
Wyspy Kokosowe
Wlk.
Wlk.
Brytani
Brytani
a
a
Pitcairn
Pitcairn
Francja
Francja
Nowa Kaledonia,
Nowa Kaledonia,
Polinezja
Polinezja
Francuska,
Francuska,
Wallis i Futuna
Wallis i Futuna
Nowa
Nowa
Zelandi
Zelandi
a
a
Tokelau
Tokelau
USA
USA
Guam, Mariany
Guam, Mariany
Pn., Midway,
Pn., Midway,
Wake, Samoa
Wake, Samoa
Am.
Am.
Kolonizacja
– osadzanie
mieszkańców
i tworzenie osad na terenach
słabo zaludnionych lub
bezludnych
Rodzaje kolonizacji
1.
1.
Zw na pochodzenie osadników
Zw na pochodzenie osadników
-
-
wewnętrzna – przeprowadzana w
wewnętrzna – przeprowadzana w
ramach jednego państwa
ramach jednego państwa
-
-
zewnętrzna – osadnicy pochodzą z
zewnętrzna – osadnicy pochodzą z
terenu innych państw
terenu innych państw
2.
2.
Zw na sposób przeprowadzenia
Zw na sposób przeprowadzenia
-
-
kierowana i planowana
kierowana i planowana
-
-
nieplanowana
nieplanowana
Klasyfikacja terytoriów zależnych
-
kolonia
–
kraj zależny, zarządzany przez
władze administracyjne kraju zwierzchniego –
metropolii. Obecnie nie ma kolonii
(niepodległe państwa, połączenie z
metropolią lub status terytoriów zależnych
np. Bermudy – Wlk. Brytania)
-
protektorat
–
kraj mający własny rząd, ale
ograniczony w sprawowaniu polityki
gospodarczej
i zagranicznej przez inne państwo (np.
Bhutan – Indie)
-
dominium
–
niezależne państwo
(własny rząd
i parlament) wchodzące w skład
Wspólnoty Narodów uznające króla
brytyjskiego za głowę swojego państwa
(np. Kanada, Australia, Nowa Zelandia)
-
kondominium
–
kraj zależny,
zarządzany jednocześnie przez dwa
państwa (np. do 1980r. Nowe Hebrydy
zarządzane przez Wlk. Brytanię
i Francję)
-
terytorium mandatowe lub
powiernicze
–
terytoria nad którymi
administrowanie powierzono innemu
krajowi lub np. ONZ
(np. do 1990r. – Namibia)
Dekolonializm
– proces likwidacji
kolonializmu na świecie
