background image

 

 

Bakterie w biotechnologii

background image

 

 

Bakterie

background image

 

 

Informacje ogólne

Bakterie to jedna z gromad królestwa bezjądrowych 

(Procaryota). Bakterie, podobnie jak pozostałe 

komórki prokariotyczne, wykazują zwykle niewielkie 

rozmiary. Typowa komórka bakteryjna ma zwykle 

średnicę ok. 1 μm (tj. 10-6m), przy długości nie 

przekraczającej 5 μm. Spotyka się jednak również 

bakterie o mniejszych wymiarach, np. wiele 

ziarniaków ma średnicę 0,5 μm, a z drugiej strony 

znane są również prawdziwe giganty. Największym 

znanym obecnie gatunkiem bakterii jest 

Thiomargarita namibiensis (siarkowa perła Namibii), 

której komórka może mieć długość nawet 2 mm.

background image

 

 

background image

 

 

Znaczenie bakterii

• Bakterie mają ogromne znaczenie biologiczne jako 

jeden z głównych czynników utrzymujących krążenie 

materii w przyrodzie (destruenci rozkładają martwą 

materię organiczną). Do najważniejszych grup 

ekologiczno-fizjologicznych należą bakterie glebowe 

(wytwarzające m.in. próchnicę glebową) i bakterie 

korzeniowe (Rhizobium). 

• Są  one również niezbędne do prawidłowego 

funkcjonowania przewodów pokarmowych zwierząt - 

u przeżuwaczy występuje specyficzna flora 

bakteryjna trawiąca celulozę, u człowieka bakterie 

syntetyzują witaminę K i witaminy z grupy B.

•  Bakterie wykorzystywane są również w przemyśle 

farmaceutycznym (produkcja leków np. insuliny, 

witamin), spożywczym (fermentacja, jogurty). 

background image

 

 

Bakterie przetrwalnikujące

background image

 

 

Informacje ogólne

• Większość gatunków bakterii przetrwalnikowych 

bytuje w środowisku naturalnym jako organizmy 

saprofityczne ale niektóre są groźnymi bakteriami 

chorobotwórczymi np. laseczki wąglika (B. antracis). 

• Wśród bakterii przetrwalnikowych występują laseczki 

tlenowe – Bacillus i beztlenowe – clostridium (skan ze 

strony 78 cykl rozwojowy Bacilius).  

• Bakterie te są szeroko rozpowszechnione w 

przyrodzie : w glebie wodzie , na częściach  roślin, w 

psujących się żywnościach , treści żołądkowych 

zwierząt przeżuwających, w mule itp. 

• Cechą wspólna tych bakterii jest to że tworzą 

przetrwalniki jak sama nazwa wskazuje i dodatnie 

wybarwienie się metodą Grama .

background image

 

 

Przykłady bakterii 

przetrwalnikowych 

background image

 

 

Bakterie z rodziny Bacillus

tlenowce

• Laseczki z rodzaju Bacillus z uwagi na ich zdolność do 

syntezy licznych enzymów znajdują zastosowanie w 

przemyśle, a także w produkcji antybiotyków i insektycydów. 

• Do najważniejszych spośród wytwarzanych przez nie 

enzymów należą pozakomórkowe hydrolazy 

depolimeryzujące połączenia wielkocząsteczkowe np. 

amylazy glukanazy i proteazy.  

• Tlenowe bakterie przetrwalnikujące wytwarzają wiele 

antybiotyków polipeptydowych działających na bakterie 

gramdodatnie, gramujemne oraz grzyby.

• Bakterie z rodziny Bacillus wytwarzające antybiotyki to: 

Bacillus circulans ( antybiotyk butyrozyna przeciwko G+ i 

G-), Bacillus brevis (antybiotyk gramicydyna przeciwko G+) 

• Bakterie z rodziny Bacillus produkują enzymy Bacillus cereus 

(enzym izoamylaza: hydroliza skrobi) 

• Bacillus subtilis wykorzystywane są w przemyśle 

fermentacyjnym neutralne enzym proteazy

background image

 

 

Cykl rozwojowy Bacilius

background image

 

 

Bakterie Bacillius

background image

 

 

Bacillis cereus

background image

 

 

Bacillus brevis

background image

 

 

Bacillus subtilis

background image

 

 

Bacillus circulans

background image

 

 

Bakterie z rodziny Clostridium

beztlenowe

• Wytwarzają  duże ilości pozakomórkowych enzymów 

rozkładających skrobie, celuloze, pektyny i białka.

• Fermentują zarówno heksozy, jak i pentozy

• Wytwarzają duże ilości alkoholu i kwasów 

organicznych jako końcowe produkty

• W obrębie tej grupy bakterii występują gatunki 

termofilne które są źródłem termostabilnych 

enzymów m. In.  Amylazy, pululanazy, celulaza

• Beztlenowe bakterie przetrwalnikujące odgrywają 

ważną rolę w procesie kompleksowej fermentacji 

metanowej, pozwalające na bardzo efektywne 

unieszkodliwianie ścieków i odpadów oraz produkcje 

biogazu. 

• Bakteria Clostridium acetobutylicum  potrafi 

przerobić skrobie i melase na aceton i butanol. 

background image

 

 

Clostridium acetobutylicum

background image

 

 

PROMIENIOWCE

background image

 

 

Informacje ogólne i 

zastosowanie

• Organizmy wielokomórkowe rosnące w postaci 

rozgałęzionych strzępek ”grzybni” i rozmnażających 

się przez ich fragmentacje lubtworzenie egzospor. 

• Największe znaczenie biotechnologiczne z 

promieniowców ma rodzaj Streptomyces wytwarzają  

około 2/3 poznanych dotąd antybiotyków i około 90% 

antybiotyków naturalnych stosowanych w lecznictwie 

np. Streptomyces noursei- nystatyna, Streptomyces 

griseus.

• Promieniowce tej grupy potrafią  wytwarzać Inhibitory 

enzymów np. Streptomyces olivoreticuli- bestatyna . 

• Znaczenie biologiczne promieniowców w przyrodzie 

wynika  z ich wielostronnej aktywności 

enzymatycznej biorą one udział w rozkładzie materii 

organicznej tworzeniu humusu w glebie i ogólnym 

obiegu pierwiastków w przyrodzie

background image

 

 

Streptomyces griseus

background image

 

 

Streptomyces noursei

background image

 

 

Streptomyces olivoreticuli

background image

 

 

Grzyby strzępkowe.

background image

 

 

Informacje ogólne i 

zastosowanie

• Gromada grzybów obejmuje bardzo zróżnicowana grupę 

organizmów jedno- i wielokomórkowych, które łączą ze sobą 

dwie wspólne cechy: wszystkie należą do Eucaryota i są 

organizmami cudzożywnymi. 

• Uczestniczą  w degradacji materii organicznej i obiegu 

pierwiastków w przyrodzie. 

• Występują w różnych środowiskach: w glebie, wodzie, 

szczątkach roślin, rozkładającej się materii itp. 

• Wiele grzybów żyje w symbiozie z roślinami, a także rozwija się 

na powierzchni ciała zwierząt i ludzi. 

• Z biotechnologicznego  punktu widzenia ważną role odgrywają 

gatunki grzybów mikroskopijnych  dzielonych na drożdze 

(jednokomórkowe) i grzyby strzępkowe (nitkowate, pleśniowe) 

tworzą one pleche czyli grzybnie. 

• U grzybów strzępkowych podczas rozmnażania 

wegetatywnego , powstaje duża masa mikroskopijnej wielkości 

konidiów. 

• Z grzybów można uzyskać Antybiotyki np. Penicillium 

griseofulvum– gryzeofulwina, Aspergillus fumigatus- fumagilina

background image

 

 

Penicillium griseofulvum

background image

 

 

Penicilium roqueforti

background image

 

 

Aspergillus fumigatus

background image

 

 

Drożdże

background image

 

 

Informacje ogólne i 

zastosowanie

• Drożdże z rodzaju Saccharomyces należą do 

mikroorganizmów najbardziej wielostronnie 

eksploatowanych a produkty wytwarzane przy ich udziale 

stanowią największą część produktów biotechnologicznych. 

• Drożdże są w zasadzie organizmami tlenowymi, mogą 

jednak rozwijać się również w warunkach beztlenowych lecz 

znacznie gorzej niż w tlenowych. 

• Towarzysząca glikolizie efektywna produkcja etanolu 

zdecydowała o praktycznym biotechnologicznym znaczeniu 

drożdży, jednak podczas wyrabiania ciasta to nie alkohol 

sprawia że rośnie ciasto tylko drugi z produktów 

metabolizmu CO2. Największa ilość w drodze fermentacji bo 

aż 95% można otrzymać za pomocą Sacharomyces 

cerevisiae.  

• Znaczenie technologiczne mają także drożdże z rodziny 

candida których używa się do produkcji białkowych 

preparatów paszowych i spożywczych np. Candida utilis

background image

 

 

Drożdże

background image

 

 

Candida utilis

background image

 

 

Saccharomyces cerevisiae

background image

 

 

BAKTERIE KWASU 

MLEKOWEGO

background image

 

 

Informacje ogólne i 

zastosowanie

Bakterie kwasu mlekowego zaliczmy do bakterii beztlenowych, 

nie posiadaja aktywnego ruchu. Do rozwoju potrzebują podłoża 

zawierającego cukry, niektóre aminokwasy i witaminy.

W przyrodzie można je znaleźć w mleku , na roślinach i na 

rozkładających się szczątkach i układzie pokarmowym ssaków . 

Biotechnologiczne znaczenie omawianych bakterii wynika z ich 

zdolności do beztlenowego metabolizmu cukrów z 

wytworzeniem kwasu mlekowego jako końcowego produktu 

fermentacji. Ta cecha wykorzystywana jest przemyśle 

mleczarskim, przy kiszeniu żywności  pochodzenia roślinnego, 

w produkcji fermentacji przypraw spożywczych, przygotowaniu 

niektórych przetworów mięsnych. 

Przygotowanie produktów spożywczych na drodze fermentacj 

charakteryzuje się dużą trwałością większą wartością odżywczą 

i lepszymi walorami smakowymi. Np. Streptococcus lactis – 

fermentacja napojów mlecznych i serów, Pediococcus 

damnosus- fermentacja produktów roślinnych, rodzaj 

Lactobacillus- fermentacje produktów mięsnych, Lactobacillus 

bifidus- preparaty lecznicze. 

background image

 

 

Streptomyces gruceus

background image

 

 

Streptococcus lactis

background image

 

 

Pediococcus damnosus

background image

 

 

Lactobacillus

background image

 

 

Lactobacillus acidophilus


Document Outline