Pomieszczenia i
urządzenia higieniczno
sanitarne
Techniczne bezpieczeństwo pracy
2010
Pomieszczenia i
urządzenia higieniczno
sanitarne
Techniczne bezpieczeństwo pracy
2010
Wymagania ogólne -
dotyczące pomieszczeń pracy
Obiekty budowlane, w których znajdują się
pomieszczenia pracy, powinny spełniać
wymagania dotyczące bezpieczeństwa i
higieny pracy, bezpieczeństwa
użytkowania, bezpieczeństwa pożarowego
oraz ochrony środowiska. Układ
funkcjonalny powinien być stosowany do
rodzaju prowadzonej działalności i liczby
zatrudnionych pracowników.
Budowę nowych, modernizację lub rozbudowę
dotychczasowych obiektów powinno się prowadzić na
podstawie projektu pozytywnie zaopiniowanego pod
względem zgodności z wymaganiami:
bezpieczeństwa i higieny pracy (przez rzeczoznawcę
do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy -
uprawnionego przez Głównego Inspektora Pracy)
ochrony przeciwpożarowej (przez właściwą ze względu
na lokalizację komendę Wojewódzkiej Państwowej
Straży Pożarnej lub rzeczoznawcę do spraw
zabezpieczeń przeciwpożarowych)
higieniczno – sanitarnymi (przez rzeczoznawcę do
spraw sanitarno- higienicznych - uprawnionego przez
Głównego Inspektora Sanitarnego).
Wymagania dotyczące
pomieszczeń pracy
Pomieszczenia pracy i ich wyposażenie
powinny zapewniać pracownikom bezpieczne
i higieniczne warunki pracy. W szczególności
powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy
powinny być dostosowane do rodzaju
wykonywanej pracy, stosowanych technologii
oraz czasu przebywania pracowników w tych
pomieszczeniach.
Powierzchnia i wysokość
pomieszczeń
Powierzchnia i wysokość pomieszczeń
pracy powinny być uzależnione od rodzaju
wykonywanej pracy.
Na każdego z pracowników jednocześnie
zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy
(tj. takich, w których pracownicy przebywają
powyżej 4 godzin) powinno przypadać co
najmniej 13 m
3
wolnej objętości pomieszczenia
oraz co najmniej 2m
2
wolnej powierzchni
podłogi (nie zajętej przez ma- szyny i inne
wyposażenie stanowisk pracy).
Wysokość pomieszczeń stałej pracy nie może
być mniejsza niż 3m w świetle.
Dopuszcza się obniżenie wysokości tych
pomieszczeń do 2,5m w świetle, jeżeli w
pomieszczeniu zatrudnionych jest nie więcej niż 4
pracowników, a na każdego z nich przypada co
najmniej po 15m
3
wolnej objętości pomieszczenia;
a także w przypadku zastosowania w tych
pomieszczeniach klimatyzacji - pod warunkiem
uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego
inspektora sanitarnego.
Natomiast wysokość pomieszczeń, w których
pracownicy przebywający jedynie
od 2 do 4 godzin w ciągu doby - nie może być
mniejsza niż 2,2m.
Wymagania dotyczące pomieszczeń i
urządzeń higieniczno-sanitarnych
Warunki higieniczno - sanitarne i higiena osobista
pracowników w piekarniach podlegają szczególnym
wymaganiom.
Ściany pomieszczeń produkcyjnych, ekspedycji pieczywa i
myjni koszy ekspedycyjnych należy wykładać do wysokości co
najmniej 2m płytkami łatwo zmywalnymi, nienasiąkliwymi,
odpornymi na działanie wilgoci.
Podłogi w pomieszczeniach produkcyjnych powinny być
odporne na ścieranie, gładkie, nienasiąkliwe i łatwo zmywalne.
Podłogi w pomieszczeniach, w których ściany są wykładane
płytkami łatwo zmywalnymi (poza ciastowniami), powinny być
wykonane ze spadkiem 1,5% w kierunku kratek ściekowych.
Między poszczególnymi pomieszczeniami, magazynami i
ekspedycją pieczywa nie należy stosować progów.
Pomieszczenia higieniczno
sanitarne powinny znajdować się w
budynku, w którym odbywa się
praca, albo w budynku połączonym
z nim obudowanym przejściem,
Drzwi i okna należy zabezpieczyć odpowiednio
przed gryzoniami i owadami. Konstrukcja okien
powinna umożliwiać wietrzenie pomieszczeń
przez uchylenie górnych skrzydeł za pomocą
mechanizmów dostępnych z poziomu podłogi.
Oświetlenie pomieszczeń piekarni
(z wyjątkiem komory rozrostowej, gdzie
oświetlenie dzienne jest niedopuszczalne)
powinno być zarówno naturalne (dzienne), jak i
sztuczne (elektryczne). W pomieszczeniach
przewidzianych do stałego pobytu ludzi (co
oznacza przebywanie w pomieszczeniu minimum
4 godziny na dobę) stosunek powierzchni okien
do powierzchni podłogi powinien wynosić co
najmniej 1:8.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić
pracownikom odpowiednie pomieszczenia i
urządzenia higieniczno - sanitarne, do których
m.in. zalicza się szatnie, umywalnie, ustępy
oraz pomieszczenia do spożywania posiłków.
Pomieszczenia te muszą być dostosowane
do liczby zatrudnionych pracowników,
stosowanych technologii i rodzajów pracy
oraz warunków, w jakich ta praca jest
wykonywana.
Wymienione pomieszczenia powinny się
znajdować w budynku, w którym
odbywa się praca, albo w budynku
połączonym z nim obudowanym
przejściem, które w przypadku
przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń
pracy powinno być również ogrzewane.
Wszystkie pomieszczenia
higieniczno - sanitarne należy utrzymywać w
nienagannej czystości.
Wysokość pomieszczeń higieniczno-sanitarnych
nie powinna być mniejsza niż 2,5m w świetle (a
w przypadku usytuowania ich w suterenie,
piwnicy lub na poddaszu nie mniejsza niż 2,2m).
Pomieszczenia te powinny być ogrzewane,
wentylowane, a ich ściany do wysokości co
najmniej 2m powinny być pokryte materiałami
gładkimi, nienasiąkliwymi i odpornymi na
działanie wilgoci - umożliwiającymi łatwe
utrzymanie czystości.
W zakładzie pracy zatrudniającym
powyżej 5 pracowników różnej płci
pomieszczenia szatni, umywalni,
natrysków i ustępów powinny być
urządzone oddzielnie dla kobiet i
mężczyzn.
Jednakże, gdy na jednej zmianie jest
zatrudnionych mniej niż 5 pracowników,
pomieszczenia te mogą być wspólne,
pod warunkiem zapewnienia możliwości
osobnego korzystania przez kobiety i
mężczyzn z tych pomieszczeń.
Umywalnie
Powinny być usytuowane w bezpośrednim
sąsiedztwie szatni. Powinny być wyposażone
w umywalki emaliowane lub wykonane z
materiału odpornego na korozję, do których
powinna być doprowadzona bieżąca ciepła
woda. Na 5 pracowników powinna przypadać
co najmniej l umywalka, lecz nie mniej niż l
przy mniejszej liczbie zatrudnionych. W
pomieszczeniach umywalni należy zapewnić
co najmniej 2-krotną wymianę powietrza w
ciągu godziny
Ustępy
Ustępy powinny być zlokalizowane w odległości
nie większej niż 75m od stanowiska pracy.
Wejścia do ustępów powinny prowadzić
bezpośrednio z pomieszczeń, korytarzy lub dróg
służących komunikacji ogólnej. Ustęp powinien
mieć wejściowe pomieszczenie izolujące
wyposażone w umywalki z dopływem ciepłej i
zimnej wody w ilości 1 umywalka na 3 miski
ustępowe lub pisuary, lecz nie mniej niż 1
umywalka. Ustępy powinny być wyposażone w
instalacje i urządzenia przeznaczone do
utrzymania wymagań higieniczno-sanitarnych.
Ustępy powinny być zlokalizowane w
odległości nie większej niż 75 m od
stanowiska pracy. Odległość ta może być
większa jedynie dla pracowników pracujących
stale na otwartej przestrzeni, lecz nie powinna
przekraczać 125 m od najdalszego stanowiska
pracy.
Ustępy powinny mieć wejściowe
pomieszczenie izolujące wyposażone w
umywalki z dopływem ciepłej i zimnej wody w
ilości jedna umywalka na trzy miski ustępowe
lub pisuary, lecz nie mniej niż jedna
umywalka.
W budynkach ustępy powinny być urządzone
na każdej kondygnacji. Jeżeli na kondygnacji
pracuje mniej niż 10 osób ustępy mogą
znajdować się nie dalej niż na sąsiedniej
kondygnacji.
W pomieszczeniach ustępów należy zapewnić
wymianę powietrza w ilości nie mniejszej niż
50 m
3
na godzinę na jedną miskę ustępową i
25 m
3
na jeden pisuar.
Zainstalowane w ustępach miski ustępowe i
pisuary powinny być spłukiwane bieżącą wodą
oraz podłączone do kanalizacji.
Na każdych 30 mężczyzn zatrudnionych
na jednej zmianie powinna przypadać co
najmniej jedna miska ustępowa i jeden
pisuar, lecz nie mniej niż jedna miska i
jeden pisuar przy mniejszej liczbie
zatrudnionych.
Na każde 20 kobiet zatrudnionych na
jednej zmianie powinna przypadać jedna
miska ustępowa, lecz nie mniej niż jedna
miska przy mniejszej liczbie
zatrudnionych.
Jadalnie
Pracodawca powinien zapewnić
pracownikom pomieszczenie do
spożywania posiłków (jadalnie), o
powierzchni nie mniejszej niż 8m2.
Spożywanie posiłków na
stanowiskach pracy jest
wzbronione
Na każdego z pracowników jednocześnie
spożywających posiłek powinno przypadać co
najmniej 1.1m
2
powierzchni.
Każdemu pracownikowi spożywającemu posiłek
w jadalni należy zapewnić indywidualne miejsce
siedzące przy stole. Niedopuszczalne jest
ustawianie w jadalni ławek.
W jadalni powinny być zainstalowane:
urządzenie do podgrzewania przez pracowników
posiłków, dwukomorowy zlewozmywak,
indywidualne zamykane szafki przeznaczone do
przechowywania własnego posiłku pracownika.
W pomieszczeniu jadalni typu I powinno
przypadać co najmniej 1,1 m2
powierzchni na każdego z pracowników
jednocześnie spożywających posiłek.
Powierzchnia jadalni nie powinna być
mniejsza niż 8 m2.
Ustala się następujące typy jadalni
Jadalnia przeznaczona do spożywania
posiłków własnych (typ I).
Jadalnia przeznaczona do spożywania
posiłków własnych i wydawania napojów
(typ II).
Jadalnia z zapleczem – przeznaczona do
spożywania posiłków profilaktycznych (typ
III).
Jadalnia typu II powinna składać
się z dwóch części:
Jadalni właściwej odpowiadającej
wymaganiom jadalni typu I oraz
Pomieszczeń do przygotowania,
wydawania napojów i zmywania naczyń
stołowych.
Jadalnia typ III -powinna odpowiadać
wymaganiom określonym dla jadalni
typu II oraz powinna posiadać węzeł
sanitarny dla konsumentów i węzeł
sanitarny z szatnią dla pracowników
obsługi.
Kiedy trzeba mieć w firmie 2
jadalnie?
Czy w firmie o różnych działach, tam, gdzie wykonywane są
prace w kontakcie z materiałami trującymi, może być 1
jadalnia dla wszystkich pracowników?
Dla pracowników wykonujących prace w kontakcie ze
lub materiałami zakaźnymi bądź
trującymi pracodawca ma obowiązek urządzić oddzielną
jadalnię. Powinien ją tak usytuować, aby nie mieli do niej
dostępu pracownicy zatrudnieni w innych działach (przy
innych pracach). Jadalnia taka powinna być oddzielona od
pomieszczeń pracy pomieszczeniem izolującym, w którym
pracownicy mogliby przed posiłkiem pozostawić odzież
ochronną i umyć się ciepłą, bieżącą wodą.
Podstawa prawna
§ 36 załącznika nr 3 Wymagania dla pomieszczeń i
urządzeń higienicznosanitarnych do rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w
sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).
Pokoje śniadaniowe w
zakładach opieki zdrowotnej
W zakładzie opieki zdrowotnej powinny być
urządzone pokoje śniadaniowe dla pracowników.
Czy za pokój śniadaniowy można uznać stołówkę
pracowniczą? Czy pokój śniadaniowy powinien
znajdować się w każdym oddziale zakładu?
Dla pracowników zakładu opieki zdrowotnej
należy zorganizować
na zasadach określonych w
przepisach o bhp, czyli przepisach
rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Obowiązek pracodawcy
Pracodawca zatrudniający powyżej 20 pracowników na 1
zmianie powinien zapewnić pracownikom
, czyli jadalnię. Obowiązek ten
dotyczy również pracodawców zatrudniających 20 i mniej
pracowników, jeżeli narażeni są na kontakt ze
szkodliwymi środkami chemicznymi, promieniotwórczymi
lub materiałami biologicznie zakaźnymi albo są
zatrudnieni przy pracach szczególnie brudzących.
Za
nie można uznać ogólnodostępnej
stołówki pracowniczej, ponieważ nie spełnia ona
wymogów określonych w załączniku nr 3 Wymagania dla
pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych do
rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Z uwagi na rozbudowaną strukturę organizacyjną zakładu
opieki zdrowotnej (w szczególności szpitala) najlepszym
rozwiązaniem jest zorganizowanie jadalni dla pracowników w
każdym oddziale zakładu. Może to być jadalnia typu I lub II
odpowiednio urządzona i wyposażona. Najlepiej, aby
zadecydował o tym doświadczony projektant.
Podstawa prawna
§ 32 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 10 listopada 2006 r. w
sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem
fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu
opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 213, poz. 1568 ze zm.);
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26
września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz.
1650 ze zm.);
§ 31-34 rozdziału 5 Jadalnie załącznika nr 3 Wymagania dla
pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych do
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26
września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz.
1650 ze zm.).
Pomieszczenia dla pracowników
odśnieżających dachy
przy odśnieżaniu dachów charakteryzuje się znacznym
wysiłkiem fizycznym. Organizm pracownika w trakcie usuwania
śniegu narażony jest na przegrzanie, natomiast podczas
przerwy na odpoczynek następuje jego gwałtowne
wychłodzenie. W rezultacie
przeziębiać i chorować. Aby temu zapobiec trzeba zapewnić
odpowiednie pomieszczenia pracownikom odśnieżającym dachy.
Szatnie
Pracownikom zatrudnionym przy odśnieżaniu dachów trzeba
zapewnić możliwość korzystania z szatni. Powinny się w niej
znajdować urządzenia do suszenia odzieży i czyszczenia
obuwia.
Inne pomieszczenia
W pobliżu miejsc pracy trzeba także zapewnić pracownikom
odśnieżającym dachy pomieszczenia umożliwiające im
schronienie przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się i
zmianę odzieży. Pomieszczenia te powinny być zaopatrzone w
urządzenia do podgrzewania posiłków.
POMIESZCZENIA HIGIENY
OSOBISTEJ KOBIET
W zakładzie pracy zatrudniającym od 20 do 200
kobiet w jednym budynku powinna być
urządzona w umywalni dla kobiet kabina higieny
osobistej wyposażona w bidet, umywalkę z
ciepłą bieżącą wodą i miskę ustępową. Na każde
następne 200 kobiet należy urządzić dodatkową
kabinę. Powierzchnia kabiny, nie może być
mniejsza niż 2,4 m
2
. Powierzchnia
pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m
2
.
W pomieszczeniach higieny osobistej kobiet
należy zapewnić przynajmniej dwukrotną
wymianę powietrza w ciągu godziny.
W zakładzie pracy zatrudniającym na
jedną zmianę więcej niż 20 kobiet w
jednym budynku należy urządzić
pomieszczenie z miejscami do
wypoczynku w pozycji leżącej dla kobiet
w ciąży i karmiących matek, przyjmując
co najmniej jedno miejsce na każdych
300 kobiet zatrudnionych na jednej
zmianie, lecz nie mniej niż jedno
miejsce.
Pomieszczenia higieniczno sanitarne powinny znajdować się w
budynku, w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym
z nim obudowanym przejściem,
które w przypadku przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń pracy
powinno być również ogrzewane.
Wysokość pomieszczeń nie powinna być w świetle mniejsza niż 2,5 m.
Dopuszcza się zmniejszenie wysokości pomieszczeń do 2,2 m w świetle –
w przypadku usytuowania ich w suterenie, w piwnicy lub na poddaszu.
Podłoga oraz ściany pomieszczeń higieniczno sanitarnych powinny być tak
wykonane, aby możliwe było łatwe utrzymanie czystości w tych
pomieszczeniach. Ściany do wysokości co najmniej 2 m powinny być
pokryte materiałami gładkimi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie
wilgoci.
Pracodawca zatrudniający powyżej 20
pracowników na jednej zmianie
powinien zapewnić pracownikom
pomieszczenie do spożywania, zwane
dalej “jadalnią”.
W jadalni należy umieścić w widocznych
miejscach napisy lub znaki informujące
o zakazie palenia tytoniu.
Szatnie
Szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami i ustępy powinny być
urządzone oddzielnie dla kobiet i mężczyzn.
Szatnie mogą być urządzone w suterenach lub piwnicach, pod
warunkiem zastosowania odpowiedniej izolacji ścian zewnętrznych i
podłóg zabezpieczającej pomieszczenia przed wilgocią i nadmiernymi
stratami ciepła oraz zapewnienia warunków ewakuacji ludzi z tych
pomieszczeń.
Szatnie powinny być urządzone w oddzielnych lub wydzielonych
pomieszczeniach, powinny być one suche i w miarę możliwości
oświetlone światłem dziennym. W szatniach powinny być zapewnione
miejsca siedzące dla co najmniej 50 % zatrudnionych na najliczniejszej
zmianie.
Szerokość przejścia między dwoma rzędami
szaf oraz głównych przejść komunikacyjnych
powinna być nie mniejsza niż 1,5 m.
Szerokość przejść między rzędami szaf a
ścianą powinna być nie mniejsza niż 1,1 m.
W szatniach należy zapewnić przynajmniej
czterokrotną wymianę powietrza na godzinę, a
w szatniach wyposażonych w okna otwierane
przeznaczonych dla nie więcej niż dziesięciu
pracowników wymiana powietrza nie może być
mniejsza niż dwukrotna na godzinę.
Szatnie dzieli się na:
Szatnie odzieży własnej pracowników –
przeznaczone do przechowywania odzieży
należącej do pracowników (domowej), jeżeli ze
względów higienicznych odzież ta nie powinna
się stykać z odzieżą roboczą i środkami
ochrony indywidualnej.
Szatnie odzieży roboczej i ochronnej –
przeznaczone do przechowywania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony
indywidualnej.
Szatnie podstawowe – przeznaczone do
przechowywania odzieży własnej
pracowników oraz odzieży roboczej i
środków ochrony indywidualnej.
Szatnie przepustowe – składające się z
części przeznaczonej na odzież własną
pracowników, części przeznaczonej na
odzież roboczą i środki ochrony
indywidualnej oraz przepustowego
zespołu sanitarnego z natryskami,
łączącego obie te części.
UMYWALNIE I POMIESZCZENIA Z
NATRYSKAMI
W skład zespołu szatni powinny wchodzić umywalnie
łatwo dostępne i zapewniające bezkolizyjny ruch
pracowników już umytych i przebranych w odzież
własną. Do umywalek powinna być doprowadzona woda
bieżąca.
Na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde
dwadzieścia kobiet jednocześnie zatrudnionych przy
pracach biurowych lub w warunkach zbliżonych do tych
prac przypadać powinna co najmniej jedna umywalka.
Na każdych dziesięciu pracowników
najliczniejszej zmiany powinna w umywalni
przypadać co najmniej jedna umywalka
indywidualna a przy pracach brudzących i w
kontakcie z substancjami szkodliwymi lub
zakaźnymi – co najmniej jedna umywalka na
każdych pięciu pracowników – lecz nie mniej niż
jedna przy mniejszej liczbie zatrudnionych.
W pomieszczeniach umywalni należy zapewnić
co najmniej dwukrotną wymianę powietrza w
ciągu godziny, natomiast w pomieszczeniach z
natryskami wymiana ta nie powinna być
mniejsza niż pięciokrotna w ciągu godziny.
Temperatura wody ciepłej
doprowadzonej do umywalek,
natrysków i brodzików przy stosowaniu
centralnej regulacji lub zbiorowego
mieszania wody powinna wynosić od 35
do 40°C, a w przypadku indywidualnego
mieszania wody od 50 do 60°C.
USTĘPY
Ustępy powinny być zlokalizowane w odległości
nie większej niż 75 m od stanowiska pracy.
Odległość ta może być większa jedynie dla
pracowników pracujących stale na otwartej
przestrzeni, lecz nie powinna przekraczać 125
m od najdalszego stanowiska pracy.
Ustępy powinny mieć wejściowe pomieszczenie
izolujące wyposażone w umywalki z dopływem
ciepłej i zimnej wody w ilości jedna umywalka
na trzy miski ustępowe lub pisuary, lecz nie
mniej niż jedna umywalka.
PALARNIE
Palenie tytoniu w zakładach pracy jest dozwolone
wyłącznie w odpowiednio przystosowanych
pomieszczeniach (palarniach) lub innych
wyodrębnionych miejscach wyposażonych w dostateczną
ilość popielniczek. Palarnie lub miejsca przeznaczone do
palenia tytoniu powinny być usytuowane w sposób nie
narażający osób niepalących na wdychanie dymu
tytoniowego.
W palarni powinno przypadać co
najmniej 0,1 m
2
powierzchni podłogi na
każdego pracownika najliczniejszej
zmiany z tym jednak, że powierzchnia
poszczególnych pomieszczeń
przeznaczonych na palarnie nie
powinna być mniejsza niż 8 m
2
.
W palarni należy zapewnić przynajmniej
10 krotną wymianę powietrza w ciągu
godziny.
A zatem po stronie pracodawcy
powstaje konieczność wyznaczenia
palarni, jeżeli zatrudnia on co najmniej
20 pracowników. Obowiązek ten jest
niezależny od tego, czy zatrudnia się
pracowników palących czy niepalących.
Wystarczy więc, że zostanie spełnione
kryterium liczby zatrudnionych i firma
będzie objęta tym obowiązkiem, nawet
w sytuacji gdy żaden z pracowników nie
pali
Ujęcie pomieszczenia „palarni” w ogólnych
przepisach bhp musi świadczyć o tym, że
normodawca odnosi to pomieszczenie do
przeciętnego, typowego zakładu pracy. W tych
warunkach definicyjne określenie palarni jako
pomieszczenia higieniczno-sanitarnego można
i trzeba uznać jako oczywisty, aksjomatyczny
błąd ministra ds. pracy.
Analizę omawianego problemu rozpocząć więc
należy od założenia, iż minister ds. pracy, bez
umocowania ustawowego, dopuścił się
oczywistego błędu, nazywając palarnię
pomieszczeniem higieniczno-sanitarnym,
którym ona ponad wszelką wątpliwość być nie
może.
Przepisy prawne
Na każdego pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20
osób przepisy prawne nakładają obowiązek organizacji
palarni, bez względu na liczbę palących pracowników.
Palarnia ta powinna spełniać określone w przepisach
wymogi. Jeśli pracodawca nie dopełni tego obowiązku,
może zostać ukarany grzywną w wysokości do 5.000 zł, a
od 1 lipca br. do 30.000 zł.
Obowiązek ten wynika z rozporządzenia z 26.09.1997 r. w
sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy (t.jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650) oraz
dodatkowo z ustawy z dn. 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia
przed następstwami używania tytoniu i wyrobów
tytoniowych (Dz.U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 ze zm.). W
szczególności te ostatnie przepisy wprowadzają zakaz
palenia na terenie firmy poza odpowiednio
wyodrębnionymi i przygotowanymi pomieszczeniami.
Natomiast te parametry techniczne określa wspomniane
rozporządzenie.
Jedynie takie założenie pozwala na
systemowo spójne wyjaśnienie
wszystkich aspektów zagadnienia
związanego z pomieszczeniem palarni
w zakładzie pracy. Przyjmując, że nie
jest ona pomieszczeniem higieniczno-
sanitarnym, lecz pewnego rodzaju
pomieszczeniem socjalnym, można
ewentualnie przyjąć, że zamiarem
normodawcy było społeczne, realne
podejście do problematyki palenia
tytoniu, w celu stopniowej walki z tym
nałogiem w zakładach pracy.
Czy znikną palarnie w
zakładach pracy?
Sejm pracuje nad nowelizacją ustawy z 9.11.1995 r. o ochronie
zdrowia przed następstwami używania tytoniu (Dz.U. z 1996 r. nr
10, poz. 55 z późn. zm.), w którym m.in. przewiduje sie całkowity
zakaz palenia w każdym zakładzie pracy. Niektóre palarnie miałyby
być zlikwidowane w ciągu miesiąca od wejścia w życie nowelizacji
ustawy.
Z projektu m.in. wynika, że:
w pomieszczeniach zakładów pracy, a także w obrębie 10 m od
siedziby firmy, nie będzie można palić wyrobów tytoniowych,
pracodawcy, którzy nie dopilnują przestrzegania nowych
przepisów, zapłacą kary do wysokości 20 tys. zł,
pracownikom łamiącym zakaz grozi grzywna w wysokości 100 zł.
Jeśli nowelizacja ustawy wejdzie w życie,
zniesiony zostanie obowiązek tworzenia
palarni w zakładach pracy przewidziany w
odrębnych przepisach. Palarnie już istniejące,
utworzone na podstawie tych przepisów, a
niespełniające nowych wymogów, będą
likwidowane w ciągu miesiąca od dnia wejścia
w życie ustawy. Oznacza to, że pracodawcy,
którzy zatrudniają minimum 20 osób, nie
będą już musieli wydzielić im palarni, i to bez
względu na to, czy którykolwiek z
pracowników pali papierosy.
Zgodnie z nowymi przepisami pracodawca nie
będzie musiał wyłączyć spod zakazu palenia
wyodrębnione i odpowiednio przystosowane
pomieszczenia w zakładach pracy. Muszą być
one jednak wyposażone m.in. w wentylację
nawiewno-wywiewną oraz urządzenia
filtrujące i oczyszczające powietrze.
Ponadto pracodawca będzie musiał oznaczyć
siedzibę firmy i teren wokół niej (10 m)
międzynarodowym znakiem zakazującym
palenia.
Nowe wymogi dla palarni - znacznie
bardziej rygorystyczne
Jeśli jednak pracodawca zdecyduje się na zorganizowanie palarni w
swoim zakładzie pracy, będzie musiał dostosować to pomieszczenie do
nowych wymagań. Natomiast wymagania te, są znacznie bardziej
rygorystyczne niż obowiązujące obecnie:
a) palarnie będą musiały być oznaczone międzynarodowym znakiem
zezwalającym na palenie oraz tabliczką o wymiarach nie mniejszych
niż 40 cm x 20 cm z napisem „palarnia” zawierająca informacje o
dopuszczalnej liczbie osób mogących jednorazowo przebywać w jej
pomieszczeniu,
b) palarnia powinna być pomieszczeniem uniemożliwiającym
przedostawanie się substancji powstałych ze spalania tytoniu do
innych pomieszczeń lokalu, trwale oddzielonym od pozostałych
pomieszczeń, zamkniętym, wyposażonym w drzwi zamykane
automatycznie - ogólnie zamknięte,
c) powierzchnia pojedynczej palarni nie może
być mniejsza niż 10 m2. Palarnia powinna mieć
szerokość w świetle ścian nie mniejszą niż 200
cm i wysokość w świetle co najmniej 250 cm;
powierzchnia wszystkich palarni w danym
lokalu powinna stanowić nie więcej niż 30%
powierzchni użytkowej całego zakładu pracy,
d) w przypadku zakładów pracy o więcej niż
jednej kondygnacji przynajmniej jedna palarnia
powinna znajdować się na tej kondygnacji, na
której znajduje się wejście do zakładu pracy,
e) palarnia nie może być pomieszczeniem
przechodnim,
wentylacja palarni powinna spełniać - poza
wymaganiami dla danego lokalu (zakładu
pracy) - następujące wymogi:
» być wyposażona w wentylację mechaniczną
nawiewno-wywiewną, zapewniająca co
najmniej 25-krotną wymianę powietrza w
pomieszczeniu w ciągu godziny.1
» być wyposażona w urządzenia filtrujące i
oczyszczające wywiewane powietrze
uniemożliwiające przedostawanie się do
atmosfery przynajmniej 80% substancji
pochodzących z palenia tytoniu.
g) podłoga palarni powinna być wykończona
materiałem niezapalnym; wyposażenie
wystroju palarni powinno być wykonane z
materiałów niezapalnych lub trudno
zapalnych,
palarnia powinna być wyposażona w przenośne
gaśnice spełniającą wymagania Polskich Norm,
będących odpowiednikami norm europejskich,
i) popielniczki powinny być wykonane z materiałów
niezapalnych oraz utrudniać przenoszenie się
ognia na inne części pomieszczenia palarni.
Przynajmniej jedna palarnia dostosowana do
niepełnosprawnych
Dodatkowo, co najmniej 1 palarnia powinna być
przystosowana do osób niepełnosprawnych.
Powinna zatem:
» zapewniać przestrzeń manewrową (1,5 m x 1,5
m),
» na trasie do palarni oraz w palarni powinny być
stosowane drzwi bez progów.
Organizacja palarni w firmie
obowiązkiem pracodawcy
?
Pracodawca zatrudniający więcej niż 20 pracowników ma
urządzenia pomieszczenia palarni wyrobów z
tytoniu.
Zakaz palenia
Zabronione jest palenia wyrobów tytoniowych poza
pomieszczeniami wyodrębnionymi i odpowiednio
przystosowanymi w:
zakładach opieki zdrowotnej (w obrębie całego terenu
zakładu),
szkołach i placówkach oświatowo-wychowawczych (na
całym terenie),
pomieszczeniach zakładów pracy i innych obiektów
użyteczności publicznej.
Kary
W przypadku stwierdzenia naruszenia obowiązku w
zakresie wyodrębnienia i wyposażenia pomieszczenia
palarni inspektor pracy Państwowej Inspekcji Pracy jest
uprawniony do nakazania wydzielenia odpowiedniego
pomieszczenia. Winnego zaniedbania obowiązku
inspektor pracy może ukarać na przykład
w wysokości do 2.000 zł, a w
przypadku recydywy - 5.000 zł.
Inspektor pracy - zamiast wystawiania mandatu karnego
- może także skierować wniosek do sądu grodzkiego,
czyli właściwego wydziału sądu rejonowego, o ukaranie
osoby winnej popełnienia powyższego wykroczenia
grzywną od 1.000 do 30.000 zł.
Ponadto pracodawca nie wykonujący nakazu inspektora
pracy może zapłacić grzywnę do 10.000 zł, a jeżeli jest
osobą prawną lub jednostką organizacyjną nie
posiadającą osobowości prawnej - 50.000 zł. Natomiast
w przypadku wielokrotnego nakładania grzywny jej
kwoty to odpowiednio 50.000 i 200.000 zł.
Podstawa prawna
§ 111 ust. 1 i 2, § 40-42 załącznika nr 3 do
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26
września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r., nr 169,
poz. 1650 ze zm.),
Art. 5 ust. 1 ustawy z 9 listopada 1995 r. o ochronie
zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów
tytoniowych (Dz.U. z 1996 r. nr 10, poz. 55 ze zm.).