Organizacja i metody

pracy służby BHP

Podstawy prawne – wybrane przepisy

• Art. 237

11

kodeksu pracy;

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18.09.1997r. w sprawie

służby bezpieczeństwa i higieny pracy

(Dz. U. Nr 109, poz. 704, zm. Dz. U. z 2004r. Nr 246, poz. 2468,
zm. Dz. U. z 2005r. Nr 117, poz. 986);

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia

26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bhp

(tekst jednolity: Dz. U. z 2003r. Nr 169, poz. 1650, zm. Dz. U. z
2007r. Nr 49, poz. 330);

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27.07.2004r. w

sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

(Dz. U. Nr 180, poz. 1860);

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.07.1998r. w sprawie

ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz
sposobu ich dokumentowania, a także informacji zamieszczonych
w rejestrze wypadków przy pracy

(Dz. U. Nr 115, poz. 744 z późn.

zm.)

Definicje bhp

Bezpieczeństwo to

:

• Stan, w którym

ryzyko

odniesienia obrażeń lub spowodowania

szkody zostało ograniczone do

akceptowalnego poziomu

(aspekt jakości);

• Osiąganie poziomu ryzyka akceptowalnego dla danego

przedsiębiorstwa.

Bezpieczeństwo i higiena pracy to:

• Zespół warunków, które muszą być zachowane, aby ludzie

mogli pracować bezpiecznie, czyli bez wypadku i bez szkody
dla zdrowia:

• Zespół przedsięwzięć obejmujący wszystkie działania i

angażowane środki, służące zapobieganiu urazom;

• Stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań

pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony
zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi w

środowisku pracy.

Definicja służby BHP

Służba BHP to:

służba pełniąca funkcje

doradcze i kontrolne

w zakresie bezpieczeństwa i higieny

pracy, powoływana przez pracodawcę w

zakładzie pracy.

Zasady tworzenia i organizacji służby

BHP – 1

Liczbę pracowników służby BHP ustala pracodawca, biorąc pod
uwagę stan zatrudnienia oraz występujące w zakładzie warunki
pracy i związane z nimi zagrożenia zawodowe, a także
uciążliwości pracy.

• Pracodawca zatrudniający

> niż 100

pracowników tworzy służbę

BHP;

• Pracodawca zatrudniający

od 100 do 600

pracowników tworzy

wieloosobową lub jednoosobową komórkę albo zatrudnia w tej
komórce pracownika służby BHP w niepełnym wymiarze czasu
pracy;

• Pracodawca zatrudniający

> 600

pracowników zatrudnia w

pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej

1

pracownika służby

BHP na każdych

600

pracowników.

Zasady tworzenia i organizacji służby

BHP – 2

• Pracodawca zatrudniający do

100

pracowników

powierza wykonywanie zadań służby BHP
pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy;

• Pracodawca mający kwalifikacje niezbędne do

wypełniania zadań służby BHP może sam wykonywać
obowiązki tej służby jeżeli:

 zatrudnia

do 10

pracowników;

 zatrudnia

do 20

pracowników i jest zakwalifikowany

do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą
niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów
o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków i
chorób zawodowych.

Zasady tworzenia i organizacji służby

BHP – 3

• W przypadku braku kompetentnych pracowników

pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań
służby BHP specjalistom spoza zakładu.

• Służba BHP podlega bezpośrednio pracodawcy.

• U pracodawcy będącego jednostką organizacyjną

służba BHP podlega bezpośrednio osobie
zarządzającej tą jednostką lub osobie
wchodzącej w skład organu zarządzającego,
upoważnionej przez ten organ do sprawowania
nadzoru w sprawach z zakresu bhp.

Zasady tworzenia i organizacji służby

BHP – 4

• Pracownik służby BHP nie może ponosić

jakichkolwiek niekorzystnych następstw z
powodu wykonywania zadań i
wykorzystywania uprawnień służby BHP!!!

• Właściwy inspektor pracy może nakazać

utworzenie służby BHP albo zwiększenie
liczby pracowników tej służby, jeżeli jest to
uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami
zawodowymi!

Kto może być behapowcem – 1

Pracowników służby BHP zatrudnia się na
stanowiskach: inspektorów, starszych inspektorów,
specjalistów,

starszych specjalistów

oraz głównych

specjalistów.

Inspektor ds. BHP

• Wyższe wykształcenie i co najmniej 2 – letni staż

zawodowy;

• Zawód technika bhp lub średnie wykształcenie i co

najmniej 4 – letni staż zawodowy;

Od 1.07.2013r.:

• Zawód technika bhp.

Kto może być behapowcem – 2

Starszy inspektor ds. bhp

• Wyższe wykształcenie i co najmniej 4 – letni staż

zawodowy;

• Zawód technika bhp i co najmniej 3 – letni staż

zawodowy;

• Średnie wykształcenie i co najmniej 6 – letni staż

zawodowy;

Od 1.07.2013r.:

• Zawód technika bhp oraz co najmniej 3 – letni staż

pracy w służbie BHP;

• Wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w

zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie bhp.

Kto może być behapowcem – 3

Specjalista ds. bhp

• Wyższe wykształcenie o specjalności bhp lub studia

podyplomowe w zakresie bhp;

• Wyższe wykształcenie i co najmniej 3 – letni staż

pracy w służbie BHP;

• Zawód technika bhp oraz co najmniej 5 – letni staż w

służbie BHP.

Od 1.07.2013r.:

• Wyższe wykształcenie o specjalności bhp lub studia

podyplomowe w zakresie bhp oraz co najmniej 1 rok
stażu pracy w służbie BHP.

Kto może być bhp behapowcem – 4

Starszy specjalista ds. bhp

od 1.07.2013r.:

Wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w
zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie
oraz co najmniej 3 – letni staż pracy w służbie
BHP.

Kto może być bhp behapowcem – 5

Główny specjalista ds. bhp:

• Wyższe wykształcenie o specjalności bhp lub studia

podyplomowe w zakresie bhp oraz co najmniej 2 –
letni staż pracy w służbie BHP;

• Wyższe wykształcenie i co najmniej 6 – letni staż

pracy w służbie BHP.

Od 1.07.2013r.:

• Wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w

zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie
bhp oraz co najmniej 5 letni staż pracy w służbie
BHP.

Kto może być bhp behapowcem – 6

Kierownik wieloosobowej komórki bhp:

• Wymagania jak dla specjalisty ds. bhp, + szkolenie

specjalistyczne;

Od 1.07.2013r.:

• Wymagania jak dla specjalisty ds. bhp.

Specjalista spoza zakładu:

• Wymagania jak dla specjalisty ds. bhp + szkolenie;
• Inspektor pracy PIP przez co najmniej 3 lata.

Od 1.07.2013r. :

• Wymagania jak dla specjalisty ds. bhp;
• Inspektor pracy PIP przez okres co najmniej 5 lat.

Zakres działania służby BHP – 1

• Przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz

przestrzegania przepisów i zasad bhp,

ze

szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na
których zatrudnione są kobiety w ciąży lub
karmiące dziecko piersią, młodociani,
niepełnosprawni, pracujący w nocy (praca
zmianowa), oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na
innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie
pracy lub miejscu wyznaczonym przez pracodawcę;

• Bieżące

informowanie pracodawcy

o stwierdzonych

zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami
zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń.

Pojęcie kontroli

wg. prof. J. Starościaka:

• Kontrolą jest obserwowanie, ustalanie czy

wykazywanie stanu faktycznego i porównywanie
rzeczywistości z zamierzeniami, występowanie
przeciwko zjawiskom niekorzystnym i
sygnalizowanie kompetentnym jednostkom o
dokonanych spostrzeżeniach.

• Kontrola stanu bhp to czynności polegające na ocenie

stanu faktycznego oraz porównaniu tego stanu z
obowiązującymi przepisami oraz zasadami bhp.

• Rodzaje kontroli:

 problemowa;
 wycinkowa;
 kompleksowa.

Cechy i efektywność kontroli

Każdą kontrolę powinna cechować:

• aktywność;
• bezstronność;
• fachowość;
• efektywność.

O pełnej efektywności kontroli można mówić wtedy,
gdy w jej wyniku zostały wykonane działania
powodujące poprawę warunków pracy. Choć te
działania mają miejsce najczęściej dopiero po
zakończeniu kontroli, to dopiero ich rezultat
potwierdza efektywność kontroli.
Pomocne w prowadzeniu kontroli są

listy kontrolne

.

Zakres działania służby BHP – 2

Obowiązki pracodawcy:

• Pracodawca jest obowiązany zapewnić systematyczne

kontrole stanu bhp, ze szczególnym uwzględnieniem

organizacji procesów pracy, stanu technicznego maszyn

i innych urządzeń technicznych oraz ustalić sposoby

rejestracji nieprawidłowości i metody ich usuwania.

• Pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne

i higieniczne warunki pracy osobom fizycznym

wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek

pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym

przez pracodawcę, a także

osobom prowadzącym działalność gospodarczą

na własny rachunek w zakładzie pracy lub

w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę –

art. 304

kodeksu pracy

Dokumentowanie kontroli

Protokół nr: …

z kontroli problemowej*, wycinkowej*, kompleksowej* stanu bhp

przeprowadzonej w dniu:……… przez:………………………………..
w obecności:……………………………………………………………………

1.

Zakres (cel) kontroli:…………………………………………………………

2.

Realizacja zaleceń z poprzednich kontroli oraz decyzji
organów nadzoru nad warunkami pracy:
……………………………………………

3.

W czasie kontroli stwierdzono (wymienić nieprawidłowości): .
……………………………………………………………………………………

4.

Zalecenia pokontrolne:…………………………………………………….....
…………………………………………………………………………………….

Podpis kontrolującego:

Polecam zrealizować:

…………………………… ………………................

(podpis, pieczęć, data)

*

Niepotrzebne skreślić

Zakres działania służby BHP – 3

• Sporządzanie i przedstawianie pracodawcy

, co najmniej raz

w roku, okresowych analiz stanu bhp, zawierających
propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych
mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia
pracowników oraz poprawę warunków pracy.

• Pracodawca jest obowiązany systematycznie analizować

przyczyny wypadków przy pracy, chorób zawodowych i
innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy i
na podstawie wyników tych analiz stosować właściwe
środki zapobiegawcze –

art.236 Kodeksu Pracy.

• Odpowiedź na pytanie jaki poziom bezpieczeństwa i

higieny pracy mamy w przedsiębiorstwie otrzymujemy w
wyniku rzetelnie przeprowadzonej oceny ryzyka
zawodowego.

Analiza stanu bhp

Analizę stanu bhp sporządzamy i przedstawiamy
kierownictwu minimum raz w roku.

Analiza powinna

zawierać co najmniej następujące informacje:

• Dane statystyczne z wypadków przy pracy i chorób

zawodowych w porównaniu z latami ubiegłymi;

• Wskaźniki częstotliwości i ciężkości wypadków w

odniesieniu do lat ubiegłych;

• Informacje o realizacji wniosków profilaktycznych zespołów

powypadkowych;

• Informacje o realizacji decyzji organów nadzoru nad

warunkami pracy;

• Informacje o zmianach w poziomie ryzyka zawodowego;
• Informacje o narażeniach zawodowych;
• Inne informacje istotne dla danego przedsiębiorstwa.

Zakres działania służby BHP – 4

• Udział w opracowywaniu

planów modernizacji i rozwoju

zakładu pracy oraz

przedstawianie propozycji

dotyczących

uwzględnienia w tych planach rozwiązań technicznych i
organizacyjnych zapewniających poprawę stanu bhp.

• Udział w ocenie

założeń i dokumentacji modernizacji zakładu

pracy lub jego części, a także nowych inwestycji oraz

zgłaszanie wniosków

dotyczących uwzględnienia wymagań

bhp w tych założeniach i dokumentacji.

• Pracodawca jest obowiązany aby budowa lub przebudowa

obiektu budowlanego, w którym mają być pomieszczenia
pracy była wykonywana na podstawie projektów
zaopiniowanych pozytywnie przez odpowiednich
rzeczoznawców, obiekt spełniał wymagania bhp, a
przebudowa zapewniała poprawę warunków bhp

– art. 213 kp

Zakres działania służby BHP – 5

• Udział w przekazywaniu do użytkowania

nowo

budowanych lub przebudowywanych obiektów
budowlanych albo ich części, w których przewiduje się
pomieszczenia pracy, urządzeń produkcyjnych oraz
innych urządzeń mających wpływ na warunki
pracy i bezpieczeństwo pracowników.

• Zgłaszanie wniosków

dotyczących spełnienia

wymagań bhp w stosowanych oraz nowo
wprowadzanych procesach produkcyjnych.

• Przedstawianie

pracodawcy

wniosków

dotyczących

spełnienia

wymagań ergonomii

na stanowiskach

pracy.

Ergonomia

• Ergonomia

to dyscyplina naukowa zajmująca się

dostosowaniem pracy do możliwości
psychofizycznych człowieka. Organizacja układu
człowiek – maszyna – warunki otoczenia powinna być
taka aby praca była wykonywana przy możliwym
koszcie biologicznym i najbardziej efektywnie.

• Ergonomia koncepcyjna

– wprowadzanie zasad

ergonomii podczas opracowania koncepcji oraz
projektowania.

• Ergonomia korekcyjna

– korekta istniejących

warunków pracy z wykorzystaniem zasad ergonomii.

Zakres działania służby BHP – 6

• Udział w opracowywaniu

:

 zakładowych układów zbiorowych;
 wewnętrznych zarządzeń;
 regulaminów;
 instrukcji ogólnych dotyczących bhp.

• Udział w ustalaniu

zadań osób kierujących

pracownikami w zakresie bhp.

• Opiniowanie

szczegółowych instrukcji dotyczących

bhp na stanowiskach pracy.

Zakres działania służby BHP – 6

• Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe

instrukcje i wskazówki dotyczące bhp na
stanowiskach pracy.

• Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom do

stałego korzystania aktualne instrukcje bhp dotyczące:

 stosowanych procesów technologicznych oraz

wykonywania prac związanych z zagrożeniami
wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników;

 obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych;
 postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia

i niebezpiecznymi;

 udzielania pierwszej pomocy.

Zakres działania służby BHP – 7

• Udział w ustalaniu

okoliczności i przyczyn wypadków przy

pracy i opracowywaniu wniosków profilaktycznych
wynikających z tego badania oraz z zachorowań na choroby
zawodowe;

• Kontrola realizacji

tych wniosków;

• Prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywanie

dokumentów dotyczących wypadków przy pracy,
stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie
choroby;

• Przechowywanie

wyników badań i pomiarów czynników

szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy;

• Doradztwo

w zakresie stosowania przepisów i zasad bhp;

• Udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które

wiąże się z wykonywaną pracą;

Zakres działania służby BHP – 8

• Doradztwo

w zakresie organizacji i metod pracy na

stanowiskach pracy, na których występują czynniki
niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki
uciążliwe, oraz doboru najwłaściwszych środków ochrony
zbiorowej i indywidualnej;

• Środki ochrony zbiorowej są to środki przeznaczone do

jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym pojedynczych
osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami
występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy,
będące rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w
pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach.

• Środki ochrony indywidualnej są to urządzenia lub

wyposażenie przewidziane do noszenia bądź trzymania
przez użytkownika w celu jego ochrony przed jednym lub
większą liczbą zagrożeń;

Zakres działania służby BHP – 9

• Współpraca

z pracownikami w zakresie m.in. organizowania

i zapewnienia odpowiedniego poziomu

szkoleń w dziedzinie bhp oraz zapewnienia właściwej

adaptacji zawodowej nowo zatrudnionych pracowników;

• Współpraca

z laboratoriami uprawnionymi do dokonywania

badań i pomiarów czynników szkodliwych dla

zdrowia lub warunków uciążliwych, w zakresie

organizowania tych badań i pomiarów oraz sposobów

ochrony pracowników przed tymi czynnikami lub

warunkami;

• Współpraca

z laboratoriami i innymi jednostkami

zajmującymi się pomiarami stanu środowiska, działającymi

w systemie państwowego monitoringu środowiska;

• Współdziałanie

z lekarzem sprawującym profilaktyczną

opiekę nad zdrowiem pracowników;

Zakres działania służby BHP – 10

• Współdziałanie

ze społeczną inspekcją pracy oraz

zakładowymi organizacjami związkowymi przy podejmowaniu

przez nie działań mających na celu przestrzeganie przepisów

i zasad bhp oraz poprawę warunków pracy;

• Uczestniczenie

w konsultacjach w zakresie bhp, a także w

pracach komisji bhp i innych zakładowych komisji

zajmujących się problematyką bhp;

• Pracodawca zatrudniający więcej niż 250 osób powołuje

komisję bhp jako swój organ doradczy i opiniodawczy.

W

skład komisji wchodzą w równej liczbie przedstawiciele

pracodawcy, w tym pracownicy służby bhp, lekarz opiekujący

się pracownikami oraz przedstawiciele pracowników, w tym

społeczny inspektor pracy. Zadaniem komisji jest

dokonywanie przeglądów warunków pracy, okresowej oceny

stanu bhp, opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę

środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom

zawodowym, formułowanie wniosków dotyczących poprawy

warunków pracy oraz współdziałanie z pracodawcą w

realizacji jego obowiązków w zakresie bhp.

Zakres działania służby BHP – 11

• Inicjowanie i rozwijanie

na terenie zakładu pracy

różnych form popularyzacji problematyki bhp oraz
ergonomii.

• Służba bhp nie może być obciążana innymi zadaniami

z wyjątkiem pracownika, któremu
powierzono dodatkowo obowiązki służby bhp.

• Organizacja i rozkład czasu pracy pracownika służby

BHP powinny zapewniać pełną realizację zadań.

• Pracodawca udostępnia służbie BHP informacje

niezbędne do pełnego wykonania zadań

Uprawnienia służby BHP – 1

Służba BHP jest

uprawniona

do:

• Przeprowadzania kontroli stanu bhp i przestrzegania

przepisów i zasad bhp w zakładzie pracy i w każdym

innym miejscu wykonywania pracy;

• Występowania do osób kierujących pracownikami z

zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych

i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bhp;

• Występowania do pracodawcy z wnioskami o nagradzanie

pracowników wyróżniających się w działalności na rzecz

poprawy warunków pracy;

• Występowania do pracodawcy o zastosowanie kar

porządkowych w stosunku do pracowników

odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie

bhp;

Uprawnienia służby BHP – 2

• Niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego

urządzenia technicznego w razie wystąpienia

bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników;

• Niezwłocznego odsunięcia pracownika zatrudnionego przy

pracy wzbronionej;

• Niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika, który

swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy

stwarza bezpośrednie zagrożenia życia lub zdrowia

własnego lub innych osób;

• Wnioskowanie do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie

pracy w zakładzie pracy, w jego części lub w innym

miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania

pracy, w przypadku stwierdzenia bezpośredniego

zagrożenia życia lub zdrowia pracowników lub innych osób.